Morgunblaðið - 02.11.1983, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 1983
Hefur Seðlabankinn rétt til vaxtaákvörðunar á yfirdrátt innlánsstofnana?:
Já, segja fyrrverandi og
núverandi bankaráðherrar
Nei, segir fjármálaráðherra
Stöðva á byggingu Seðlabankahúss að mati fjármálaráðherra
Réttur Seðlabanka til að ákveða vexti af yfirdrætli innlánsstofnana á reikningum þeirra (bjá Seðlabanka) kom til
umræðu í Sameinuðu þingi í gær, þegar fyrirspurn frá Karyel Pálmasyni (A) um byggingarkostnað Seðlabankahúss
var á dagskrá. Núverandi bankamálaráðherra, Matthías Á Mathiesen, og fyrrverandi bankamálaráðherra, Svavar
Gestsson, töldu þennan rétt fyrir hendi, en Albert Guömundsson, fjármálaráðherra, var gagnstæðrar skoðunar.
Svipmyndir frá Alþingi
Friðjón, Geir, Ólafur og Matthías
Stuttar þingfréttir:
Landið og háhiti
verði þjóðareign
— Á að „nota almannafé“ til að halda uppi
„rekstri fyrirtækis, sem nú er komið á haus-
inn“? spyr þingmaður Bandalags jafnaðarmanna
★★ Kjartan Jóhannsson (A) og
þrír aðrir þingmenn Alþýðu-
flokks hafa flutt frumvarp til
laga um land í þjóðareign. Til-
gangur frumvarpsins er að lýsa
óbyggðir íslands þjóðareign.
★★ Hjörleifur Guttormsson (Abl.)
hefur lagt fram fyrirspurnir um
fjölda þeirra er fá greidda olíu-
styrki, sundurliðað eftir lands-
hlutum og sveitarfélögum — og
möguleika á tengingu við orku-
veitur.
★★ Kjartan Jóhannsson (A) og
fleiri þingmenn Alþýðuflokks,
flytja frumvarp til breytinga á
orkulögum, þess efnis, að orka sú
sem fólgin er í háhitasvæðum sé
sameign þjóðarinnar.
★★ Eiður Guðnason (A) spyr
viðskiptaráðherra: „Eru fyrir-
ætlanir um einkasölu á eggjum í
samræmi við það sem segir í
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar-
innar, „að neytendur og atvinnu-
lífið njóti hagkvæmni frjálsrar
verðmyndunar, þar sem sam-
keppni er næg“?
★★ Hjörleifur Guttormsson
(Abl.), Jóhanna Sigurðardóttir (A),
Guðmundur Bjarnason (F), Sigríð-
ur D. Kristinsdóttir (Kvl.), og Guð-
mundur Einarsson (BJ), hafa flutt
tillögu til þingsályktunar „um
nauðsyn afvopnunar og tafar-
lausa stöðvun á framleiðslu
kjarnorkuvopna".
★★ Stefán Benediktsson (BJ),
hefur borið fram nokkrar fyrir-
spurnir til viðkomandi ráðherra:
1) til iðnaðarráðherra um verð-
lag og niðurgreiðslu raforku til
almennra neytenda, 2) til land-
búnaðarráðherra um álagspró-
sentu og innheimtu kjarnfóður-
gjalds, 3) til forsætisráðherra
„hvort ætlunin sé að láta undan
þrýstingi í máli Þormóðs ramma
og nota almannafé til að halda
uppi rekstri fyrirtækis, sem nú
er komið á hausinn, 4) til við-
skiptaráðherra, hvort hann vilji
hlutast til um að fundargerðum
ríkisbanka verði dreift meðal al-
þingismanna.
★★ Hjörleifur Guttormsson (Abl.)
spyr iðnaðarráðherra hvað liggi
að baki áformum rikisstjórnar-
innar um að fresta Suðurlínu til
1985; hvaða fjárhagsleg rök
mæli með frestun; hvert sé ör-
yggi í afhendingu raforku til
notenda á Austurlandi 1984 og
1985.
• Karvel Pálmason (A) taldi bygg-
ingu Seðlabankahúss, stór-
byggingu Landsbanka í Breiðholti,
byggingu Rafmagnsveitu Reykja-
víkur og byggingu Mjólkurstöðvar
ganga þvert á krepputal ráða-
manna um fjármagnsskort. Beindi
hann fyrirspurn til bankamála-
ráðherra, hver væri kostnaður við
byggingu Seðlabankahúss til
dagsins í dag sem og áætlaður
kostnaður 1984.
• Matthías Á. Mathiesen, banka-
málaráðherra, sagði byggingar-
kostnað húss Seðlabanka fram til
15. október sl. vera 67,7 m.kr. (lóð-
ar- og bílastæðakostnaður ekki
meðtalinn), þar af kostnað á þessu
ári 50 m.kr. Áætlaður kostnaður
1984, samkvæmt þegar gerðum
verksamningum, væri 19,8 m.kr. á
verðlagi 1. október sl.
• Svavar Gestsson (Abl.) taldi
þessar tölur ekki segja alla sög-
una, þar eð þær væru tilgreindar á
gömlu verðlagi en ekki framreikn-
aðar. Hann spurði bankamála-
ráðherra, hvort hann væri sama
sinnis og fjármálaráðherra, varð-
andi meint réttleysi Seðlabanka
til að ákvarða vexti á yfirdrátt
viðskiptabanka.
• Matthías Á. Mathisen, banka-
málaráðherra, vitnaði til lögskýr-
ingar frá viðskiptaráðuneyti í
bréfi til Seðlabanka, dags. 17.
október sl., þar sem ráðuneytið
léti í ljós þá skoðun, „að Seðla-
bankinn fari að lögum þegar hann
ákveður vexti af viðskiptum sínum
við innlánsstofnanir, enda er
hvergi að finna ákvæði í fslensk-
um lögum er felur öðrum aðila að
ákveða þessa vexti“. Spurði hann
Svavar Gestsson, fyrrv. banka-
málaráðherra, hvort hann hefði
aðra skoðun á þessu máli.
• Svavar Gestsson (Abl.) vitnaði til
hefðar f viðskiptum Seðlabanka og
viðskiptabanka, sem myndað hefði
reglur í þessum samskiptum, sem
eftir beri að fara. Viðskiptabankar
hefðu ekki mótmælt þessari reglu
gegnum tfðina. Aðalatriði málsins
væri hinsvegar, að fjármálaráð-
herra landsins vefengdi þennan
rétt.
• Albert Guðmundsson, fjármála-
ráðherra, sagði 13. grein Seðla-
bankalaga vísa til 10. gr., þar sem
taldar væru upp stofnanir, sem
vaxtaákvörðun Seðlabanka ætti að
spanna. Sú upptalning næði ekki
til umræddrar vaxtaákvörðunar.
Hann sagði rangt að þessari
vaxtaákvörðun hafi ekki verið
mótmælt. Það hafi verið gert með-
an hann hafi verið formaður
bankaráðs Útvegsbankans. Ráð-
herra sagði byggingu Seðlabanka-
húss vega — í hugum almennings
— gegn réttmætum kenningum
um fjármagnsskort í þjóðfélaginu
og viðleitni stjórnvalda til að þoka
málum til réttrar áttar í efna-
hagslífi þjóðarinnar. Þessvegna á
að stöðva hana.
Fleiri tóku til máls.
Guðmundur H. Garðarsson:
Launatengd gjöld á
kostnað útborgaðra launa
Guðmundur H. Garðarsson (S)
sagði — í umræðu um frumvarp Jó-
hönnu Sigurðardóttur (A) um úttekt
á stöðu láglaunahópa í þjóðfélaginu
— að fremur skorti skilning á en
upplýsingar um stöðu láglaunahópa f
þjóðfélaginu. Það væru ekki ein-
vörðungu verkalýösforysta og vinnu-
veitendur, sem þar mörkuðu stefnu.
heldur ekki síður stærsti launagreið
andinn í landinu, ríkið sjálft. Allii
vissu hverjir þar hefðu ráðið ferð á
næstliðnum árum.
Guðmundur taldi Jóhönnu
ranglega hafa deilt á verkalýðs-
forystuna í landinu. Margt hefði
áunnizt: nýtt launakerfi f fisk-
iðnaði, sem gjörbreytt hefði tekju-
möguleikum, ný launakerfi í nýj-
um starfsgreinum, bylting í líf-
eyrismálum launþega, styttui
vinnutími, lengt orlof, bætt að-
staða í sambandi við fæðingaror-
lof o.fl.
Guðmundur sagði launakostnað
í þjóðfélaginu hafa breytzt, launa-
tengd útgjöld hafi hækkað á
kostnað útborgaðra launa. „Þetta
hefur haft mjög skaðleg áhrif
gagnvart láglaunafólki, sérstak-
lega í mikilli verðbólguþróun."
Hann taldi neikvæða þróun
gagnvart láglaunafólki fyrst og
fremst tengjast mikilli sérhæf-
ingu, sem orðið hefði, og konur
hefðu ekki haldið sínum hlut f
þessari þróun, því miður. Hann
taldi hinsvegar að konur myndu
ná vopnum sínum í tengslum við
tölvuþróun, sem nú gengi yfir, sem
m.a. myndi hafa það f för með sér,
að störf myndu á ný færast frá
stórum vinnustöðum til smærri
eininga.
Friimvarp til breytinga á
lögum um erfðafíárskatt
HALLDÓR BLÖNDAL (S) hefur lagt fram frumvarp sem hann flytur ásamt
sex öðrum þingmönnum Sjálfstæðisflokks, til breytinga á lögum um erfða-
fjárskatt. í greinargerö segir m.a.:
„Það er svo um fjárhæðir í lög-
um, að verðgildi þeirra breytist
mjög ört, ef ekki er sjálfvirk við-
miðun við vísitölu eða tengsl við
verðbólguþróun með öðrum hætti.
Lögin um erfðafjárskatt eru frá
1978 og hefur vöxtur verðbólgunn-
ar frá þeim tfma legið nálægt
50%. Af þeim sökum er erfðafjár-
skattur nú mun þyngri en lög-
gjafinn ætlaðist til þegar umrædd
lög voru sett. Frumvarp þetta
hnígur að því að leiðrétta þá
skekkju, sem þannig hefur mynd-
ast, og tengja lögin byggingarvísi-
tölunni til þess að sæmilegt rétt-
aröryggi megi verða varðandi
erfðafjárskatt í framtíðinni. Þess-
ar breytingar eru svo sjálfsagðar,
að um þær þarf ekki að hafa fleiri
orð. Vilji Alþingis liggur fyrir frá
árinu 1978, og ekkert hefur komið
fram um það, að hann hafi breyst
frá þeim tíma. Hér er því nánast
um leiðréttingu að ræða.
f frv. þessu felst það nýmæli, að
eftirlifandi maki skuli undanþeg-
inn erfðafjárskatti. Hér er vissu-
lega brotið blað, sem réttlætist af
því, að missir maka veldur hinum
eftirlifandi þungum búsifjum sem
erfitt er að færa rök fyrir að geti
orðið þjóðfélaginu tekjulind,
a.m.k. ef það vill kalla sig mennt-
að eða siðfágað.
Það nýmæli er í frv. þessu, að
skattprósentan er í hámarki á
hverri tröppu, ef um fyrirfram-
greiðslu er að ræða. Það er gert til
þess að auðvelda framkvæmd lag-
anna og gera hana skýrari.
f frumvarpinu er sú breyting, að
því er slegið föstu að erfðafjár-
skattur verði aldrei hærri en 45%
í stað 50% eins og nú er.
Þá er sú breyting að ekki skuli
greiða erfðafjárskatt af fé, sem
hverfur til kirkna, opinberra
sjóða, gjafasjóða, félaga, líknar-
og menningarstofnana eða annars
sh'ks, en samkv. núgildandi lögum
er gert ráð fyrir 10% erfðafjár-
skatti.
Það er erfitt að meta um hversu
háar fjárhæðir hér er að ræða, þar
sem engar upplýsingar liggja fyrir
um það, hversu mikill erfðafjár-
skattur innheimtist t.d. á árinu
1981. Að beiðni flutningsmanna
hefur þó verið kannað hversu há-
um fjárhæðum erfðafjárskattur-
inn nam þá við borgarfógetaemb-
ættið í Reykjavík og reyndist
hann vera 9.988.450 kr. Sennilegt
má telja að þær breytingar, sem (
frumvarpinu felast, muni lækka
þessa fjárhæð um 20%.
Nú er það að vfsu svo, að lögum
samkvæmt á erfðafjárskattur að
renna óskiptur í sérstakan sjóð,
sem hefur það að markmiði að
lána og veita styrki til þess að
koma upp vinnuheimilum og öðr-
um stofnunum fyrir öryrkja og
gamalmenni í því skyni að starfs-
geta þeirra komi að sem fyllstum
notum. Reynslan hefur þó orðið
sú, að ríkissjóður hefur tekið til
sín verulegan hluta erfðafjár-
skattsins svo að hann hefur ekki
komist allur til skila í erfðafjár-
sjóð. Nauðsynlegt er í tengslum
við þetta frumvarp að bæta erfða-
fjársjóði þann tekjumissi, sem
frumvarpið felur í sér. Eðlilegt er
að það verði gert við afgreiðslu
fjárlaga hverju sinni, enda liggur
raunar fyrir að nauðsynlegt er að
taka til endurskoðunar, hvort
erfðafjársjóður hafi bolmagn til
þess að standa undir skuldbind-
ingum sínum eða hvort nauðsyn-
legt sé að gera frekari ráðstafanir
til þess að meira fé renni til upp-
byggingar á vinnuheimilum og
öðrum stofnunum öryrkja en nú
er.“