Morgunblaðið - 15.12.1983, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 15. DESEMBER 1983
63
Verðum
að fá línu-
hraðal
strax
— segir Ólafur Ólafs-
son landlæknir
„Við verðum að fá línuhraðal
og það strax,“ sagði Olafur
Ólafsson landlæknir í samtali
við blm. Morgunblaðsins. „Á
sviði krabbameinslækninga er-
um við orðin á eftir þeim þjóðum
sem við miðum okkur helzt við,
þar sem þetta tæki er miklu full-
komnara en Cobolt-tækið, sem
við höfum nú á að skipa, og gerir
ýmislegt sem það tæki getur
ekki gert. Línuhraðallinn er
miklu beinskeyttari en Cobolt-
tækið og skemmir síðan út frá
sér og enda þótt Cobolt-tækið
komi að miklum notum og muni
halda áfram að gera það, vantar
mikið á að við getum veitt nauð-
synlega þjónustu á sviði krabba-
meinslækninga á meðan við höf-
um ekki línuhraðalinn.
Vandamálið varðandi öflun
þessa tækis er fyrst og fremst
það að við höfum ekki aðstöðu
til að koma því fyrir. Geisla-
tæki þurfa sem kunnugt er
sérstakan umbúnað og slíkur
umbúnaður er ekki fyrir hendi.
Það er umdeilt hvort ráðast
skuli í svo mikla framkvæmd
sem byggingu K-álmu nú, en
að mínu áliti væri æskilegast
að hefjast handa nú þegar,
a.m.k. um að byggja fyrsta
hlutann þar sem hægt væri að
koma fyrir línuhraðli. Við höf-
um nú þegar á að skipa hæfu
fólki til að annast rekstur tæk-
isins. Áætlaður kostnaður við
bygginguna nemur um 500
milljónum króna. Það er ekki
fjarri lagi að það sé jafnvirði
tveggja skuttogara. En línu-
hraðal verðum við að fá,
hvernig sem við förum að því
að koma honum fyrir. Við get-
um ekki látið af þeirri kröfu að
halda áfram að veita hér eins
fullkomna læknisþjónustu og í
okkar valdi stendur og það er
ekki forsvaranlegt að senda
fólk, hópum saman, í geisla-
meðferð í útlöndum," sagði
landlæknirinn.
Sigurður Björnsson
lyflæknir á geisla-
deild Landspítalans
í lögum um heilbrigðisþjón-
ustu nr. 57 frá 1978 segir í 1.
grein: „Allir landsmenn skulu
eiga kost á fullkomnustu heil-
brigðisþjónustu, sem á hverjum
tíma eru tök á að veita til vernd-
ar andlegri, iíkamlegri og félags-
legri heilbrigði." Þetta er háleitt
markmið og hafa stjórnendur
reynt að framfylgja þessum lög-
um eftir beztu getu og fólkið í
landinu ekki talið eftir sér þann
kostnað, sem það hefur í för með
sér að tryggja sér og samborgur-
unum beztu hugsanlega heilsu.
Til þess að tryggja megi fólki
á íslandi með hin ýmsu krabba-
mein beztu þjónustu, sem á
hverjum tíma eru tök á að veita,
þarf annaðhvort að hafa hér á
landi fullkomna aðstöðu til
slíkra lækninga eða þá að kaupa
lækningar erlendis. Árangur
krabbameinsmeðferðar byggist
einkum á tvennu. 1 fyrsta lagi
hversu snemma tekst að greina
sjúkdóminn og í öðru lagi á með-
ferðaraðstöðu sem fyrir hendi
er. Eftir því sem sjúkdómurinn
greinist fyrr, er að jafnaði meiri
von um fullan bata og jafnframt
er meðferðin ekki eins erfið og
fyrir þá sem hafa sjúkdóminn
lengra genginn við greiningu.
Fjöldamörg atriði skipta hér
máli og hafa áhrif ef menn vilja
í alvöru lækka dánartíðni af
völdum krabbameins.
1. Fyrirbyggjandi aðgerðir,
breyttar lífsvenjur (reyk-
ingar).
2. Skipulögð leit að krabbamein-
um (sbr. legháls- og brjóst-
krabbamein).
3. Þekking fólks og áhugi á eigin
heilsufari og árvekni varð-
andi breytingar á því.
4. Gæði heilsugæzlunnar.
5. Rannsóknatækni: Myndgerð,
meinafræði, ónæmisfræði, líf-
fræði o.fl.
6. Meðferð: Skurðlækningar,
geislalækningar, lyflækn-
ingar, ónæmislækningar o.fl.
7. Stuðningsgreinar: Blóðgjafir,
sýkingavarnir og meðferð
sýkinga, næring o.s.frv.
Ljóst er af þessari upptaln-
ingu að margt þarf til að unnt sé
að beita beztu meðferð „sem á
hverjum tíma eru tök á“ og ár-
angurinn verður jafngóður veik-
asta hlekknum. Sýnist eflaust
sitt hverjum, hvar sé veikasti
hlekkurinn því að á mörgum
sviðum eigum við ekki völ á því
sem bezt er til erlendis en einnig
má benda á að við stöndum flest-
um framar um sumt. Við höfum
hér aðstöðu sem engin stórþjóð
hefur til að fækka dauðsföllum
af völdum krabbameina, þeim
árangri getum við bezt náð með
því að leggja aukna rækt við at-
riðin í fyrri helmingi upptaln-
ingarinnar, fækkun krabba-
meina og greiningu á lágu stigi.
Hinsvegar verður það ætíð
svo, að til meðferðar kemur fólk
með krabbamein, sem krefjast
sérhæfðra lækninga og háþró-
aðrar meðferðartækni og slíkum
sjúklingum verðum við að geta
sinnt hér á landi. Á undanförn-
um árum hafa landsmenn eign-
ast fullkomin tæki til greiningar
krabbameina og undirbúnings
geislameðferðar en síðan skortir
í mörgum tilfellum tæki, sem
tryggi sjúklingunum beztu með-
ferð „sem á hverjum tíma eru
tök á að veita". Allir sem um
þessi mál fjalla eru sammála um
að brýna nauðsyn beri til að
kaupa línuhraðal og má jafnvel
gera sér í hugarlund að hann
væri þegar kominn til landsins
ef aðstaða hefði verið til að
koma honum fyrir. íslenzka
þjóðin hefur efni á því að eignast
slíkt tæki og byggja utan um
það.
Sigurður Magnús-
son prófessor og
forstöðumaður
kvennadeildar
Landspítalans og
Kristján Sigurðsson
læknir, sérfræðing
ur í illkynja kven-
sjúkdómum
Meðferð kvenna með illkynja
kvensjúkdóma hefur ætíð verið.
eitt af forgangsverkefnum
kvennadeildar Landspítalans.
Þar er nú starfrækt sérstök 12
rúma legudeild sem er undir um-
sjá kvensjúkdómalækna með
sérmenntun í krabbameinslækn-
ingum. Þar fer fram öll meðferð
þessara sjúklinga er snertir
skurðaðgerðir, lyfjameðférð og
innri geislameðferð. Fram-
kvæmd ytri geislameðferðar fer
fram á geisladeild í samstarfi
við geislalækna. Mjög góð sam-
vinna hefur ennfremur ætíð ver-
ið milli kvennadeildar og Leitar-
stöðvar Krabbameinsfélagsins
um greiningu og eftirlit þessara
sjúklinga.
Reynsla okkar á kvennadeild
er sú að miklir kostir fylgja því
að meðferð þessara sjúklinga sé
á fárra hendi, þar sem það skap-
ar best tengsl milli læknis og
sjúklings. Eitt af brýnni verk-
efnum krabbameinslækninga
hér á landi er því að fá legudeild
fyrir almenna krabbameins-
sjúklinga á sama hátt og gert
hefur verið fyrir illkynja kven-
sjúkdóma. K-bygging Landspít-
alans breytir engu hér um því'
þar er ekki gert ráð fyrir legu-
deild fyrir krabbameinssjúkl-
inga.
Annað brýnt verkefni er
endurbætur á framkvæmd ytri
SJÁ NÆSTU SÍÐU

Erhægtað
gleypavið
pessa?
Skáldsögur
SKÁLDSÖGUR, nýtt smásagnasafn
Steinunnar Siguráardóttur, bera sannar-
lega nafn tned rentu. Ósennilegt eöa jafnvel
óbugsandi er aö þcergcetu gerst í raunveru-
leikanum. Tökum sem dcemi. Hvenœrhefur
skáti lent í ööru eins og RÖDDUM ÚR
HRAUNI? Og bvaö um þerformansa reyk-
vískrar húsmóöur á Þingvöllum? — Há-
rnarki ncer þó skrumskceling veruleikans í
sagnaklasanum FJÖLSKYLDUSÖGUR. Arn-
viöur Sen og Artemis Flygenring eru lifandi
ckemi um þaö. Slíktfólk er vonandi ekki til.
En Steinunn kann þá list aö láta
lesandann gleypa við sögunum, — því
það gerum við.
IÐUNN
Bræóraborgarstíg 16 Pósthólf 294
121 Reykjavik Simi 12923-19156