Morgunblaðið - 18.12.1983, Blaðsíða 44

44 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 18. DESEMBER 1983
Af hverju, afi?
Sigurbjörn Einarsson
biskup talar við
börn í jólahug
í nýrri bók
AF hverju, afi! nefnist bók, sem útgáfan Skálholt gefur út.
Höfundurinn er Sigurbjörn Einarsson, biskup. Teikningar eru
eftir Ernst J. Backman.
Morgunblaðið hefur fengið heimild til birtingar úr bókinni og
urðu tveir fyrstu kaflanir fyrir valinu.
Af hverju, afi?
— Af hverju, af hverju, sagði
afi, svolítið stríðinn í rómi og á
svipinn.
Af hverju er ég afi þinn? Af
hverju ert þú eins og þú ert?
Það var ekkert ergelsi í röddinni
hjá afa gamla, þegar hann sagði
þetta. Og litli stúfur fann vel, að
hann var að gera að gamni sínu.
Þeir gátu skemmt sér saman með
ýmsu móti. Og höfðu margt að
tala hvor við annan. Stubbur var
oft búinn að spyrja: Af hverju? Og
afa leiddist ekki að heyra það.
Öðru nær.
Einu sinni fyrir löngu var afinn
lítill. Hann man það enn, að tvær
gamlar konur voru að ræðast við,
og önnur sagði:
Hann ætlar að verða greindur,
trúi ég, drengurinn sá arna.
Af hverju markarðu það?,
spurði hin.
Hann er svo spurull.
Þær tóku eftir ýmsu, gömlu
konurnar. Og þótti gaman að
spurulum börnum. Gáfu sér líka
tima til að hlusta á börn og tala
við börn.
En þó að afinn væri búinn að
lifa lengi og spyrja margs og
heyra margt, gat hann ekki svarað
öllu, sem stubbalingur spurði eða
aðrir heimspekingar á hans reki.
Það gerði ekkert til. Báðir voru
sáttir við það. Þeim þótti gott að
vera saman. Litlum vinum þykir
vænst um að finna, að það sé
hlustað á þá í alvöru og talað við
þá í einlægni.
Afi varð aldrei óþolinmóður. Því
síður datt honum í hug að snupra
lítinn málvin fyrir að spyrja
barnalega eða hæðast að bernsk-
um athugasemdum. Afi vissi, að
gagnkvæm einlægni og trúnaður
skipti mestu. Þess vegna vildi
hann varast að blekkja vísvitandi.
Hann vildi ekki, að barnið kæmist
að því seinna, þegar það væri
komið til meira vits, að afinn hefði
skrökvað, þótt í smáu væri eða í
gamni gert.
Afi var ekkert hræddur við að
láta ljúfling sinn vita það, að full-
orðnir menn geta ekki svarað öllu
eða skýrt allt út. Hann var þvert á
móti glaður yfir því að styðjast við
barnsins hug og hönd á vit hinna
mörgu leyndardóma, sem lífið býr
yfir. Og lifa með barninu þá helgi,
sem það er svo næmt á. Oft fannst
honum það vera barnið, sem leiddi
hann, en ekki öfugt. Leiddi hann
ósjálfrátt með sínum spyrjandi
augum og tæra hug inn í þann
helgidóm, þar sem Guðs hjarta
heyrist slá. Þá skynjuðu þeir hvor
með öðrum það, sem er hulið spek-
ingum og hyggindamönnum en
opinberað smælingjum og engin
orð fá rúmað.
Stundum sagði afi: Þetta skul-
um við tala um seinna, þegar þú
ert orðinn svolítið stærri. Ellegar
þá: Þessu getur enginn maður
svarað, við verðum að bíða með að
skilja þetta, þangað til við erum
báðir orðnir nægilega stórir til
þess að Jesús geti skýrt það út
fyrir okkur. Hann segir okkur, af
hverju þetta er, þegar við erum
búnir að hlusta á hann lengi og
komin alveg heim til hans.
Skrafstund í skammdegi.
Snjótittlingar flögruðu fyrir
gluggann og settust á svalirnar.
Þar áttu þeir von á að finna korn í
gogginn sinn eða brauðmylsnu.
— Af hverju get ég ekki flogið,
afi?
— Þú hefur enga vængi.
— Af hverju ekki?
— Þú ert ekki fugl.
— Af hverju mega ekki aðrir en
fuglarnir hafa vængi?
— Þeir þurfa að geta flogið,
þeir eru svo litlir og þurfa svo oft
að flýja. Sjáðu, nú flugu þeir allir
upp og þutu út í buskann.
— Af hverju?
— Þeir urðu víst hræddir.
Kannski héldu þeir að kötturinn
væri að koma og ætlaði að taka þá
og éta.
— Af hverju er kötturinn vond-
ur við fuglana?
— Kisa vill ekki vera vond við
neinn. Hún skilur ekki, að hún sé
vond þó að hún stökkvi á fugl. En
þú veist að það væri ljótt ef þú
tækir fugl og meiddir hann. Menn-
irnir vita meira en dýrin. Guð hef-
ur gefið þeim meira. Þess vegna
eiga þeir að vera betri en dýrin.
Við gefum fuglunum, þegar þeir
eru svangir. Og látum okkar kisu
ekki komast út á svalir til þess að
gera þá hrædda eða taka þá.
— Það eru líka til vondir fugl-
ar. Það var einn á Tjörninni í
sumar, sem gleypti andarunga. Ég
sá það og pabbi líka.
— Ég sá líka andarunga í
sumar. Þeir voru með mömmu
sinni á læknum hér. Þeir voru fal-
legir og mamma þeirra var
fjarska glöð. En ég sá að það var
eitthvað að þeim. Og þegar ég
gætti betur að, sá ég að það var
olía eða einhver annar óþverri í
læknum. Þetta settist I fiðrið, það
varð klístrað og þeir hættu að geta
andað, vesalingar. Hvorki veiði-
bjallan né kötturinn hefur látið
þennan óþverra í lækinn, heldur
einhverjir hugsunarlausir menn.
Ég gat ekki bjargað ungunum.
Aumingja mamman þeirra var
hrædd við mig og ætlaði að ráðast
á mig, þegar ég var að reyna að
hreinsa litlu agnirnar hennar. Ég
varð að gefast upp við það, þeir
voru orðnir svo veikir. Og eftir
skamma stund voru þeir allir dán-
ir, allir fimm. Það er leitt og ljótt,
þegar mennirnir skemma vatnið,
moldina eða loftið, svo að dýrin
verða veik og deyja.
Kisi hafði sofið í horninu á sóf-
anum. Nú reis hann upp, teygði úr
sér og fór að sleikja sig.
Litli vinur vildi fara að leika sér
við köttinn en hann var ekki í
skapi til þess núna, hann var
saddur og latur og vildi hafa frið.
Afi sagði:
— Kisinn okkar þarf ekki að
veiða. Hann fær mat hjá okkur.
En ef hann týndist, yrði hann að
bjarga sér sjálfur. Það þurfa flest
dýr að gera. Kisinn okkar veit, að
hann fær alltaf mat í skálina sína
hjá okkur. En hann skilur það
aldrei alveg, að mennirnir eru svo
skrýtnir, að þeir veiði í matinn
handa honum. Þegar hann verður
var við mús eða fugl, gleymir hann
því, að hann er húsköttur og
finnst hann verða að nota klærnar
sínar og tennurnar, finnst hann
vera rándýr. Dýr, sem veiða önnur
dýr sér til matar, köllum við rán-
dýr.
— Ég veit það, sagði snáði. Það
eru voða stór rándýr í heitu lönd-
unum. Þar eru ljón og tígrisdýr.
Og höggormar líka. Ekki vildi ég
vera þar.
— Nei, ekki ég heldur. Það er
gott að vera á íslandi. Það er besta
landið.
Af hverju eru rándýrin til? Og
pöddurnar? Ég sá einu sinni voða
ljóta fkíddu. Hún var ógeð. Hún
var að skríða í kálinu hennar
mömmu í garðinum. Hún étur kál-
ið.
— Já. Og það eru maðkar í
trjánum mínum hér í garðinum á
sumrin. Þeir éta laufið og skemma
trén.
— Skapar Guð ljótar og vondar
pöddur?
— Pöddurnar eru lifandi eins
og við. Og það er Guð, sem gefur
öllu líf. Enginn annar en hann
getur gefið líf.
— Af hverju lætur hann ljótar
skepnur vera til?
— Ég veit það ekki. En það er
ekki víst, að honum finnist þær
skepnur ljótar, sem okkur þykja
ófríðar. Ég hef oft horft á maðk-
inn í laufinu á trjánum mínum.
Mér er ekkert vel við að hann sé
þar. En hann er skrautlegur.
Hann er í rauninni fjarska falleg-
ur á litinn. Og afar mjúkur í
hreyfingum. Og hann veit, greyið,
alveg upp á hár, hvar hann á að
vera og hvernig hann á að haga
sér til þess að geta lifað. Og veistu
það: Ef hann fær að lifa, verður
hann að fallegu fiðrildi með
vængjum eins og fuglarnir. Sum
fiðrildi eru svo litfögur að engin
blóm eru fallegri og engir fuglar.
— Það er nú samt ljótt að
skemma kálið hennar mömmu.
— Já, það finnst okkur, og ég
vil ekki að maðkurinn éti laufiö á
trjánum. En þessi litlu grey vilja
lifa eins og ég. Og svo hugsa ég um
að bráðum er maðkurinn orðinn
að fallegu fiðrildi. Þá finn ég, að
ég veit svo Iítið um það, hvað Guð
kann að ætla sér með það, sem
hann skapar. Nema það er ég viss
um, að hann ætlar sér að gera
eitthvað fallegt og gott úr því öllu
saman.
— En mamma segir, að það sé
fullt af pínulitlum pöddum, sem
við sjáum ekki. Þær eru að bíta
okkur, þegar við verðum veik.
Já, bakteríurnar eða sýklarnir,
Karíus og Baktus til dæmis, sem
skemma tennurnar. Við þurfum
að vara okkur á svoleiðis pöddum.
Ekki að skemma líkamann okkar
sjálf með því að borða óhollan mat
eða mikið af gotti. Þá verða pödd-
urnar eða sýklarnir kátir og
margir og sterkir og við fáum sár
í tennurnar eða annars staðar. Við
þurfum að varast það, sem gerir
okkur illt, hvort sem við sjáum
það eða ekki. Ég veit ekki, af
hverju svona pöddur eru til eða
annað, sem gerir okkur illt. En við
vitum, að við verðum duglegri,
sterkari og vitrari af því að gæta
okkar fyrir hættum og vara okkur
á því, sem gerir okkur llt.
Nú var orðið áliðið dags, mál
fyrir snáða að fara heim. Þeir ætl-
uðu að hittast bráðum aftur, afi og
hann.
Ný verslun með skinnvörur
SAFALINN nefnist ný verslun, sem
opnuö hefur verið að Laugavegi 25,
annari hæð, í Reykjavík.
Eigendur verslunarinnar eru
Heiðar Sigurðsson, feldskeri og
Bára Sigurgeirsdóttir, pelsasaum-
ari. í fréttatilkynningu frá hinni
nýju verslun segir að eigendurnir
hafi báðir lokið prófi frá Hlaved-
skólanum í Svíþjóð og hafi Heiðar
víða starfað við feldskurð að loknu
námi, sérsaum á loðfeldum og
gæðaflokkun á skinnum.
í sömu tilkynningu segir enn-
fremur að verslunin leggi aðal-
áherslu á framleiðslu vandaðra
loðfelda, en einnig sé á boðstólum
annar varningur úr völdum loð-
skinnum, bæði innfluttum og sér-
saumuðum hjá fyrirtækinu.
í lok tilkynningarinnar segir
svo: „Viðskiptavinir Safalans
njóta margþættrar þjónustu, því
auk þess að veita allar upplýs-
ingar um meðferð og viðhald hinn-
ar vönduðu vöru annast Safalinn
hreinsun og eftirlit með loðfeldun-
um og einnig breytingar eftir
tísku og smekk. Það er markmið
aðstandenda Safalans að við-
skiptavinir þeirra geti komið með
loðfeldi sína að vori til viðgerðar,
hreinsunar og jafnvel til að láta
breyta þeim. Að því loknu verði
þeir settir í geymslu, við rétt hita-
stig og að hausti sæki eigandinn
sinn jjels, sem nýjan."
Heiðar Sigurðsson og BAra Sigurgeirsdóttir í hinni nýju verslun við Laugaveg.
Ljósm. Mbl. FrUþjófur.
Söfnuðu handa „hungruðum heimi“
Þessi börn komu með sínar 100 krónurnar hvert í yfirstandandi söfnun
kirkjunnar og Rauða krossins til hjálpar sveltandi fólki og þar að auki með
400 kr. sem eru frá frændsystkinum þeirra á Suðurnesum og norður í landi.
Afi gaf okkur þessar krónur og bætti við öðru eins. Hann vill koma þeim
skilaboðum til allra fslendinga að gleyma ekki þessari söfnun. Börnin eru
frá vinstri: Steinunn Vala Helgadóttir, Níels Birgir Níelsson, Björgvin Rún-
ar Helgason og Anna Björg Níelsdóttir.