Morgunblaðið - 31.12.1983, Blaðsíða 18

50 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. DESEMBER 1983
Hvers er helzt að
minnast frá árinu
Þegar áriö er aö líöa í aldanna skaut líta menn oft til baka, ekki síöur en fram á viö, og rifja upp atburði líðandi árs. Man þá
hver eftir því, sem hann hefur mestu skipt á einn eöa annan hátt. Til aö gefa nokkra mynd af því, sem markverðast kann aö
viröast í byggöum landsins á árinu, sem nú er aö líöa, hefur Morgunblaöiö eins og undanfarin ár, leitaö til nokkurra
fréttaritara sinna víðsvegar um landiö og fengið þá til aö rifja upp þaö, sem þeim hefur þótt markverðast í sinni sveit eöa
landsmálum. Fara pistlar þeirra hér á eftir:
Einar
Jónsson,
Árnesi, Ströndum
Þá er árið 1983 nær á enda
runnið og brátt liðið í skaut ald-
anna. Ekki byrjaði það vel. Fyrstu
mánuðir þess einkenndust af fá-
dæma ótíð, rafmagnstruflunum og
samgönguvandræðum, svo sem
annars staðar á landinu. Snjóa
leysti afar seint, vorið var kalt og
tún kól víða. Sumarveðráttan var
heldur rysjótt, heyskapur gekk þó
sæmilega víðast hvar, enda svo til
eingöngu verkað í vothey. Spretta
brást illa sums staðar og var
talsvert um heykaup að sunnan.
Hrognkelsaveiði brást algjör-
lega annað árið í röð og saltfisk-
verkun var með minnsta móti.
Bæði olli gæftaleysi og svo hitt, að
þorskur virðist fara smækkandi.
Nóger af smáfiski og millifiski, en
málfiskur til innleggs gerist nú æ
vandhittnari á grunnmiðum. Fisk-
urinn virðist hafa nóg æti, fullur
af síli og rækju. Má nærri geta
hver röskun verður á efnahag
þeirra, er sjávarafla eru háðir. f
litlu samfélagi eins og okkar verð-
ur tjón þeirra tap okkar allra.
Gamla athafnaplássið Djúpavík
fór endanlega í eyði síðastliðið
haust, en þá fluttust síðustu íbúar
þar suður. Það er mikil eftirsjá að
því fólki og byggð þarna, sem var
eins og vin á langri og hrjóstrugri
strandlengju. Var tómlegt fyrir
leitarmenn að koma að köldum og
lífvana húsum í nóvember og
snæða þar kaldan bita úr skjóðu
og hugsaði margur sitt.
Landbúnaður er mjög skyn-
samlega rekinn hér, þó búin séu
smá, flest um hálft vísitölubú, en
bændur fá góðan arð af gripum
sínum. Ræktun er erfið og ljóst er,
að stækkunarmöguleikar eru ekki
fyrir hendi. Margir hafa einhver
búdrýgindi af reka, en bæði er
hann mjög misjafn milli ára og
markaður óviss og sveiflukenndur.
Auðsýnt er, að vaxtarbroddur
Árneshrepps hlýtur að byggja á
auknum sjávarafla. Héðan er
stutt á miðin, sem er gott innlegg
í allt þetta sparnaðartal og á
grunnslóð er gnægð rækju og
hörpudisks. Það er blóðugt að sjá
aðkomubáta toga upp við land-
steina og sigla með fenginn í fjar-
læg byggðarlög. Það minnir einna
helzt á aldamótaárin, þegar enskir
togarar ösluðu um upp við land-
steina, landslýð til leiðinda.
Margir glöddust í hjarta sínu
við að sjá menn frá Vita- og hafn-
armálastofnun að mælingum hér í
sumar, þótt stuttspunalegir væru.
í ljós kom þó, að þetta var ekki
undanfari bráðra umsvifa. Hins
vegar mun lenging bryggjustubbs-
ins á Norðurfirði vera einhvers
staðar á blaði framkvæmdaáætl-
unar, en fjárhagur þjóðarbúsins
leyfir ekki slíka rausn eins og er.
Þetta er þó eina höfnin á áætlun
Ríkisskips, þar sem notazt er við
uppskipunarpramma úr landi. Er
ekki vanzalaust að viðhalda
óbreyttri skipan mála vegna þess
hve gámaskipin eru há og kranar
þeirra vanbúnir til slíkra nota.
Hefur stundum legið við slysi af
þeim sökum. Ýtir því margt á
bryggjugerð þarna og vonandi
rætist úr þessu á næstu misserum.
Þingmenn og frambjóðendur
hafa lítið sézt í ár, enda var ófærð
fyrir kosningar þeim nokkur vor-
kunn. Þorvaldur Garðar, sem
löngum hefur verið manna iðnast-
ur við heimsóknir, sást ekki að
þessu sinni og varð það mörgum
harmsefni. Sá eini, sem gerði
stuttan stanz til að vitja lýðs síns,
var Kjartan Ólafsson, glöggur
maður og fróður, og mörgum au-
fúsugestur eins og fleiri, er hingað
rekast, þó ekki öllum eins og geng-
ur.
En lífið á norðurslóðum er ekki
tómur barlómur. Þess ber að geta
að haustið var afburða gott, fall-
þungi dilka um kílói hærri en í
fyrra og fé gekk víða sjálfala fram
á jólaföstu. Flugvallarfram-
kvæmdir á Gjögri voru einhverjar,
þótt betur mætti að sjálfsögðu
gera. Þá var rafmagnskrani settur
niður á bryggjustúfinn á Gjögri,
sem kemur sér vel þó einn sé.
Árneshreppsbúar eru félagslynt
fólk og félagslíf hér er ekki lakara
en annars staðar, ef ekki betra.
Kirkjukórinn hefur æft hálfsmán-
aðarlega í vetur og þá jafnframt
slegið á léttari strengi. Skákmót
hafa og verið haldin nokkuð reglu-
lega að frumkvæði skólastjórans,
Gunnars Finnssonar, en hann er
slyngur taflmaður, enda gamall
áskorendaflokksmaður. Kirkju-
sókn um jólin var góð og litlu jólin
voru haldin í skólanum við góðar
undirtektir. Þau voru svo endur-
tekin í samkomuhúsinu 28. des-
ember með jólatré og jólasveini
eins og hefðin býður.
Svo munu dagar nýja ársins sil-
ast áfram, fet fyrir fet í sólarátt
og þrátt fyrir ýmsan mótblástur
horfa þó Árneshreppsbúar björt-
um augum fram um veg, óska öðr-
um landsmönnum árs og friðar og
vona að þeir séu sama sinnis.
Þórsteinn
Ragnarsson,
Miklabæ,
Skagafirði
Þegar litið er yfir atburði ársins
1983, kemur margt upp í hugann.
fyrst er að nefna það, sem gerzt
hefur á opinberum vettvangi í
héraðinu og skiptir máli fyrir íbúa
Skagafjarðar og raunar alla ís-
lendinga.
Jarðvinnsluframkvæmdum í
sambandi við byggingu hinnar
umræddu steinullarverksmiðju er
nú lokið. En eins og kunnugt er,
verður hún reist á Sauðárkróki á
næsta ári. Undirritaðir hafa verið
samningar við finnsk-norska aðila
um kaup á vélum í verksmiðjuna
og verða þeir sömu aðilar hluthaf-
ar í verksmiðjunni (14%). Ríkis-
sjóður mun eiga 40% hlutafjár, en
Samband íslenzkra samvinnufé-
laga og Kaupfélag Skagfirðinga
rúmlega 20%. Sauðárkrókskaup-
staður og ýmsir fleiri aðilar skipta
með sér því sem eftir er. Verk-
smiðjan mun væntanlega hefja
framleiðslu vorið 1985 og veita um
það bil 30 manns vinnu. Fram-
leiðsla verksmiðjunnar verður til
að byrja með 3.000 lestir af stein-
ull á ári.
í ágúst í sumar tók til starfa
graskögglaverksmiðjan Vallhólm-
ur hf. Þar unnu meðan á fram-
leiðslu stóð 17 manns og fram-
leiddar voru 1.290 lestir af gras-
kögglum. Sala hefur gengið vel í
desember, enda um úrvals hráefni
að ræða.
Öldrunarheimili, sem tengt er
við sjúkrahúsið á Sauðárkróki,
varð fokhelt í haust. Hér er um að
ræða tvær álmur, annars vegar
hjúkrunarheimili fyrir 26 ein-
staklinga og hins vegar íbúðir
fyrir 23 einstaklinga. Þess má
geta, að ákveðið hefur verið að
reisa einnig öldrunarheimili á
Hofsósi og í Varmahlíð á komandi
árum.
Glæsileg heilsugæzlustöð var nú
á dögunum tekin í notkun við
sjúkrahúsið á Sauðárkróki. Var
heilbrigðismálaráherra, Matthías
Bjarnason, viðstaddur þá opnun.
Þessi nýbygging við sjúkrahúsið
bætir starfsaðstöðu hjúkrunar-
fólksins og einnig eykst sjúkra-
rými.
í sambandi við verklegar fram-
kvæmdir vil ég að lokum nefna
merkilegt framtak einstaklings á
Sauðárkróki. sem er brautryðj-
endastarf. „Islenzkt lindarvatn" er
nafn á fyrirtæki, sem hyggst
tappa neyzluvatni á flöskur og
selja til Bandaríkjanna. Tekizt
hafa samningar við aðila vestra
um dreifingu á vatninu og tilskilin
leyfi liggja fyrir. Vatnið verður
flutt sjóleiðis í gámum. Búið er að
steypa grunn verksmiðjunnar og
þegar framleiðsla hefst, verða um
30 manns í vinnu hjá fyrirtækinu,
sem mun framleiða um 12 milljón-
ir flaskna á ári. Þessar eru helztu
framkvæmdir hér í Skagafirði á
árinu 1983.
Margt fleira hefur að sjálfsögðu
verið gert og má í viðbót nefna
hina glæsilegu verzlunarbyggingu
Kaupfélags Skagfirðinga á Sauð-
árkróki, sem var opnuð í haust.
Hér er um að ræða „risamagasín"
með einna glæsilegustu innrétt-
ingum sem ég hef séð hér á landi.
Útgerðarmál Skagfirðinga
ganga bærilega. Einn af togurum
útgerðarfélagsins, Hegranes, hef-
ur verið endurbyggður og kostaði
sú endurbygging 40 milljónir
króna. Togarinn skilar nú betri
afla en áður og þykir viðgerð tog-
arans hafa tekizt vel. Togarar út-
gerðarinnar eru tiltölulega gömul
skip og þess vegna eru fjárfest-
ingarskuldir ekki þungur baggi á
félaginu.
Aðalatvinnuvegur Skagfirðinga
er landbúnaður og úrvinnsla land-
búnaðarvara. Landsmönnum er
vel kunnugt um, að illa hefur
gengið að selja hinar hefðbundnu
landbúnaðarafurðir, bæði innan-
lands og utan. Þessi tregða kemur
niður á framleiðendum, sem hafa
þurft að taka á sig tekjuskerðingu
af þeim sökum. Skuldasöfnun er
víða mikil meðal bænda og erfið
lánakjör gera það ókleift að
skulda mikið til lengdar, enda er
afrakstur framleiðslunnar ekki í
samræmi við fjárfestingar og
rekstrarkostnað búanna. Þessi
kreppa er einkennandi fyrir árið
1983 í landbúnaði, samkvæmt upp-
lýsingum frá Kaupfélagi Skagfirð-
inga. Þess má geta, að sumarið var
erfitt vegna óþurrka, en þó mun
víðast hafa tekizt að ná upp með-
alheyfeng og eru heysýnaniður-
stöður nokkuð góðar.
í þessu stutta yfirliti hef ég að-
eins tæpt á helztu þáttum þess
lífs, sem lifað er hér í Skagafirði.
Ekki er hægt að láta hjá líða að
minnast nokkrum orðum á menn-
ingarlíf Skagfirðinga hér í niður-
laginu. Tónlistarlíf er með miklum
blóma í Skagafirði. Tveir tónlist-
arskólar eru starfræktir og eru
nemendur hátt á þriðja hundrað
talsins. Kórar eru fjölmargir og
sönglíf mikið og kemur það sér vel
á hinum árlegu þorrablótum og
vetrarskemmtunum í Skagafirði.
Leiklistarlíf er bæði á Sauðár-
króki og frammi í firði og er þess
að vænta, að boðið verði upp á
leikrit með hækkandi sól og nýju
ári.
Að lokum skal þess getið, að
kirkjusókn var góð um jólin og
ekki er frítt við að fólk sé almennt
jákvæðara nú gagnvart kirkju og
kristindómi. Gamli hrokinn og
sjálfsánægjan er víkjandi fyrir
kærleiksboðskapnum á þessum
tímum öngstrætisaksturs mann-
kyns, þar sem hugviti- og fjár-
magni er sóað í gjöreyðingarvopn
og undir er kynt með ofbeldi og
hatri.
Eiríkur Finnur
Greipsson,
Flateyri
Þegar þetta er ritað, eru aðeins
nokkrar klukkustundir liðnar frá
samþykkt laga um kvótaskiptingu
veiða. Lagasetning þessi mun án
efa eiga eftir að hafa veruleg áhrif
á þróun mála hér á Flateyri á ár-
inu 1984, vonandi góð áhrif. Hér
byggist mannlífið allt á fiski og
því sem honum er tengt, eins og
sést þegar rifjaðir eru upp helstu
atburðir ársins 1983.
Togarinn Gyllir ÍS-261 hefur
aflað ágætlega á árinu, en þó
talsvert minna en árið 1982.
Minnkandi afli og verri aflasam-
setning hefur sett merki sitt á af-
komu sjómanna og landverka-
fólks, en atvinnuástand hefur þó
verið gott á árinu. — í ágúst sl.
keypti útgerðarfélagið Aldan hf.
239 lesta bát af Glettingi hf. í
Þorlákshöfn í skiptum fyrir minni
bát. Nýi báturinn hlaut nafn for-
vera síns, þ.e. mb. Ásgeir Torfason
ÍS-96. Skipstjóri er Guðmundur H.
Kristjánsson, útgerðarstjóri er
Gunnar Á. Benediktsson. Ásgeir
leggur upp afla sinn hjá Hjálmi
hf. og Snæfelli hf., sem er systur-
fyrirtæki Öldunnar. Þriðji bátur-
inn sem gerður er út héðan að
staðaldri er mb. Sif ÍS-225, út-
gerðaraðili og eigandi er Kaupfé-
lag Önfirðinga.
Nú sl. haust var mb. Guðmund-
ur B. Þorláksson ÍS-62 gerður út
héðan á síldveiðar í Djúpinu og
gekk vel. Sildin var fryst í beitu
hjá Hjálmi hf. Fjórir aðilar verka
fisk á staðnum, Hjálmur hf., sem
er langstærsti fiskverkandinn,
Snæfell hf., Kaupfélagið og Har-
aldur Jónsson.
Tvö trésmíðaverkstæði eru á
staðnum, Hefill hf. og Árni og
Böðvar sf. Hefill hf. hefur nú í
sumar unnið við byggingu verka-
mannabústaða á Þingeyri ásamt
öðrum framkvæmdum hér á
staðnum. Hjá fyrirtækinu eru að
staðaldri 6—15 menn í vinnu.
Rafvirki og pípulagningamaður
eru einnig á staðnum. Vélsmiðja
Steinars Guðmundssonar er með
4—6 menn í vinnu að öllu jöfnu.
Plastiðnaðarfyrirtæki er hér einn-
ig, heitir það Flugfiskur hf., og
framleiðir báta og ýmislegt annað,
svo sem ruslatunnur o.fl., en að
sögn Hrafns Björnssonar, frkv.stj.
Flugfisks, vantar starfsfólk til
fyrirtækisins.
Þrátt fyrir mikla ótíð sl. sumar,
sem reyndar var tæpast sumar,
munu bændur hafa náð að heyja
nægjanlega mikið fyrir búfénað
sinn, en a.m.k. hjá sumum bænd-
anna er heyið ekki nógu kjarnmik-
ið, þ.e. gefa þarf talsverðan fóð-
urbæti með töðunni. Mjólkur-
framleiðsla hér í firðinum er mjög
mikil og líklega sú mesta á Vest-
fjörðum. Mjólkin er flutt með
tankbíl til Mjólkurstöðvarinnar á
ísafirði. Á þessu ári munu tveir
bændur í firðinum hafa fengið
leyfi til þess að stofna refabú og er
búist við því að refarækt geti haf-
ist hér á næsta ári.
Síðastliðið sumar var haldið
árlegt íþróttanámskeið á vegum
íþróttafélagsins Grettis. Þessi
íþróttanámskeið eru orðin það
vinsæl að mikið er um það að börn
séu send hvaðanæva af landinu til
ættingja og kunningja hér til þess
að þau geti tekið þátt í þessum
mjög svo ánægjulegu námskeið-
um. — Sundlaugarmannvirkið
okkar er nú á lokastigi og er fyrir-
hugað að leyfa Flateyringum að
stinga sér til sunds i fyrsta skipti
á morgun, þ.e. 22. desember.
Formleg vígsla sundlaugarinnar
verður þó ekki fyrr en eftir ára-
mót.
Félagsmálastarfsemi er mjög
öflug á staðnum, og þann 13.
október sl. var stofnaður Kiwan-
isklúbburinn Þorfinnur. Fyrsti
forseti klúbbsins er Gísli Valtýs-
son. Lionsklúbbur Önundarfjarðar
hefur starfað frá árinu 1971.
Lionsmenn fóru þann 18. des. sl. í