Morgunblaðið - 29.01.1984, Blaðsíða 40

Morgunblaðið - 29.01.1984, Blaðsíða 40
40 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. JANÚAR 1984 Sína Á. Arndal Minningarorð Þann 27. nóvember sl. lést á Sól- vangi í Hafnarfirði Sina Á. Arn- dal, fædd á Akranesi 30. janúar 1899. Fullu nafni hét hún Nielsína Árný, foreldrar hennar voru hjón- in Sigríður Helgadóttir og Ás- björn Sigurðsson, var hún elsta barn og eina dóttir foreldra sinna, bræðurnir fjórir voru allir látnir á undan henni. Foreldrarnir fluttu með barna- hópinn til Reykjavíkur, þar sem heimilisfaðirinn stundaði sjó- mennsku og verkamannavinnu meðan hans naut við, en hann féll frá árið 1910. Sigríður flutti þá upp á Akranes með börn sín úm tíma. Sína kom aftur til Reykjavíkur stuttu eftir fermingu og átti upp frá því heima hér og í Hafnarfirði, þó hún teldi sigjafnan Borgfirðing. Á unglingsárunum vann hún ýmis störf hér en átján ára gömul giftist hún Kristínusi Arndal í Hafnarfirði og tóku ungu hjónin sér bólfestu i heimabæ hans. Þau eignuðust þrjár dætur: Elísabetu f. 1917, Ásu Sigríði f. 1918 — d. 1919 og Katrínu f. 1920. Sína og Kristínus slitu samvist- ir árið 1921. Síðar eignaðist hún son, Helga Angantýsson, mynd- skera, f. 1926. Það var heldur fátítt í byrjun þriðja áratugar þessarar aldar að íslenskar konur leituðu sér starfsmenntunar og tækifæri til slíks voru ekki mörg hérlendis, það var heldur ekki í lítið ráðist fyrir ungar stúlkur þeirra tíma að fara til útlanda til náms. En sumarið 1922 fór Sína á námskeið í íþróttaskóla Niels Buch í Ollerup á Fjóni og stundaði síðan nám við Statens Gymnastik Institut í Kaupmannahöfn vetur- inn 1922—'23 og útskrifaðist það- an sem fimleikakennari. Mun hún hafa verið með fyrstu íslensku konunum sem hlutu réttindi til slíkrar kennslu. Eftir heimkomuna hóf hún kennslu í Hafnarfirði, kenndi þar við Flensborgarskólann og barna- skólann. Síðar tók hún við kennslu í Miðbæjarbarnaskólanum í Reykjavík, varð þar eftirmaður Ingibjargar Brands í starfi, en hún var þekktur kennari á sinni tíð. Sína kenndi við Miðbæjarskól- ann í meira en tvö áratugi svo þeir eru margir árgangar reykvískra ungmeyja sem hún kenndi. Árið 1930 sótti hún námskeið í hann- yrðum í Danmörku og tók síðan að sér kennslu á námskeiðum eftir heimkomuna. Handbragð hennar var óvenju fallegt, vandvirkni mikil og hafði hún alla tíð unun af því að fást við handavinnu. Hún sótti einnig námskeið til að kynnast nýjungum við fimleika- kennslu í Bandarikjunum á stríðs- árunum. Þegar Sólvangur í Hafnarfirði tók til starfa árið 1953 gerðist Sína matráðskona og starfaði þar í sautján ár eða þar til starfsaldri lauk. Á meðan hún var þar í starfi sótti hún námskeið erlendis til að bæta þekkinguna og fylgjast með nýjungum. Sína var ein af stofnendum Borgfirðingafélagsins í Reykjavík og var ritari þess í mörg ár. Hún starfaði með Kvenfélaginu Hringnum í Hafnarfirði og leikfé- laginu þar. Eftir að starfsævi hennar lauk settist hún að í lítilli íbúð við Bræðraborgarstíg í Reykjavík, bjó þar í næsta nágrenni við Elísabetu dóttur sína og hennar fjölskyldu, naut þar aðstoðar þeirra og um- hyggju í hvívetna. Síðustu æviárin fékkst hún við hannyrðir, sem hún ýmist vann fyrir aðra eða gaf félögum og góð- gerðarstofnunum til fjáröflunar. Hannyrðir hennar eru því til víðar en hjá nánustu ættingjum, þær skreyta heimili vandalausra hér í borg og víðar. Sína var óvenjuleg kona þeirrar kynslóðar sem hún tilheyrði, hún var á svo mörgum sviðum langt á undan sinni samtíð. Hún áleit það skyldu hverrar konu að vera sjálfstæð, afla sér menntunar og vera fær um að standa á eigin fótum. Sjálf var hún lifandi dæmi um hvað hægt var að afreka með eigin dugnaði og viljastyrk þó aðstæður væru erfiðar, engin fyrirgreiðsla eins og nú tíðkast og efni lítil. Sína var óvenjulega vel að sér á þeirra tima mælikvarða, hún tal- aði t.d. vel og skrifaði dönsku, ensku og þýsku og þegar fór að hægjast um hjá henni kenndi hún útlendingum íslensku. Hún var vel látin af nemendum sínum og samstarfsfólki alla tíð enda heilsteypt kona, hafin yfir dægurþras og smámunasemi og kepptist við að efla þekkingu sína og auðga andann fram á efri ár. Hún bar mikla umhyggju fyrir sínum nánustu, móður sinni, sem varð fjörgömul kona, börnum, tengdaþörnum, barnabörnunum ellefu og barnabarnabörnum, sem einnig eru ellefu talsins. Mæt kona og vönduð er gengin á vit feðra sinna, kona sem var óhrædd að feta ókunna stigu, afla sér menntunar þegar slíkt var allt annað en leikur og nánast talinn óþarfi, hún gerði frekar kröfur til sjálfrar sín en annarra og kaus heldur að vera gefandi en þiggj- andi. Blessuð sé minning Sínu Arn- dal. Við, sem þekktum hana, minnumst hennar með virðingu og þökk. B.I. 8EST/ v? HJALPARKOKKUWNN KENWOOD chef Er engin venjuleg hrærivél. Verö meö þeytara, hnoöara, grænmetis- og ávaxtakvörn, ásamt plasthlíf yfir skál: Kr. 8.430.- (Gengf 26.1 1.83) Til í tveimur litum. ■CENWOOD chef Ennfremur ávallt fyrirliggjandi úrval aukahluta, svo sem, hakkavél, graenmetisrifjárn, grænmetis- og ávaxtapressa, kartöfluafhýöari, dósahnífur o.fl. r> Fimlega fléttað Leíklist ' Jóhanna Kristjónsdóttir Stúdentaleikhúsið sýnir í Tjarn- arbæ: Jakob og meistarinn eftir Milan Kundera. Þýðandi: Friðrik Rafnsson. Leikmynd og búningar: Guðný B: Richards. Lýsing: Lárus Björnsson. Leikstjóri: Siguröur Pálsson. Þetta leikrit sem Stúdentaleik- húsið hefur nú tekið til sýninga, Jakob og meistarinn, hefur fengið óvenjulega mikla umfjöllun í fjöl- miðlum fyrir frumsýningu. Vænt- anlega stafar það ekki hvað sízt af því að staða höfundar er mörgum kunn: Milan Kundera var einn þekktasti rithöfundur Tékkóslóv- aka en hraktist þaðan eftir inn- rásina 1968 og hefur látið mjög að sér kveða allar götur síðan. Jakob og meistarinn er ævin- týraleg fléttusaga: Kundera leitar fanga í verki Denis Diderots, Jak- ob örlagatrúar, en hann lætur svo sem ekki þar við sitja. Hér eru þeir komnir einnig Don Kíkóti og Sansjó og kenna má jafnvel stöku beckettska drætti í verkinu. En fyrst og fremst segir hér frá ævintýrum þeirra Jakobs og meistara hans, hvernig samskipt- um þeirra er háttað og þar með má einnig flétta inn í almennt viðhorf til mannlegra samskipta, skyldna við náungann eða svik og fláræði í ýmsum myndum. í leik- verkinu verður ádeilan aldrei yfir- sterkari leikrænni sýn höfundar- ins, það er mikið jákvætt að mín- um dómi. Sjálfsagt á leikstjórinn einnig drjúgan þátt í að verkið helst á mjög svo snjallan og hugmyndaríkan hátt innan marka þess dramatíska. Kannski mætti orða svo að hér séu hinar ýmsustu sögur mannsins færðar í búning gleðileiks. Það er langt síðan ég hef verið við frumsýningu þar sem stemmn- ingin hefur verið jafn full af hrifningu oé fögnuði og á Jakob og meistaranum. Um sumt minnti stemmningin á það sem gerist á menntaskólasýningum, enda ekki fráleitt, því að ýmsir leikaranna hafa áður sézt á menntaskólaleikj- um og ákveðin persónuleg nánd leikaranna við lungann úr áhorf- endum gaf sýningunni örvun og frísklegan blæ. En hér koma þó saman ýmsir sem litla eða enga reynslu hafa, vænti ég, á leiksviði, og hafa kannski ekki lært neitt til þeirra fræða, og svo aðrir, sem eru orðnir býsna sjóaðir á sviðinu. Leikstjóranum Sigurði Pálssyni tekst ljómandi vel að virkja þessa krafta saman og leikstjórnin var hugmyndarík, fjörleg og þó í góðu jafnvægi. Óvenjulega vel unnið verk. Leikendur og aðstandendur sýn- ingarinnar eru fjölmargir og allir hafa án efa lagt sitt til. Ástæða er til að geta Helga Björnssonar, sem beinlínis glansaði í hlutverki Jak- obs. Barnsleg einfeldni, samofin ákveðnum klækjum, tryggð hans við húsbóndann og íhuganir hans þegar svo stóð á, komst til skila með glæsibrag. Ég minnist þess ekki að hafa séð Helga Björnsson i Andardráttur með tilbrigðum Alþýðuleikhúsið sýnir í ráðstefnu- sal Hótels Loftleiða: Andardrátt — tvö stutt leikrit eftir David Mamet. Þýðing: Svanhildur Jóhannesdótt- ir/Árni Ibsen. Lýsing: Ingvar Björnsson. Leikstjóri: Svanhildur Jóhannes- dóttir. Þó svo að skýrt sé frá því leikskrá að David Mamet sé í hópi þeirra yngri leikritahöf- unda sem mestar vonir eru bundnar við vestanhafs, mun ekkert verka hans hafa verið sýnt hér fyrr. Að skaðlausu hefði mátt gera ögn ítarlegri grein fyrir höfundinum, svona til fróð- leiks. Alþýðuleikhúsið hefur nú flutt sig um set og sýnir í ráðstefnu- sal Hótels Loftleiða, ágætis stað- ur og vonandi eitthvað til fram- búðar. Kynórar, hinn fyrri einþátt- unganna tveggja, fjallar um náttúruna í manninum og það rennur að vísu fljótlega upp fyrir áhorfendum, hafi þeir ekki vitað það áður. Náttúran og út- rás hennar í öllum mögulegum myndum, afstaða til kynlífs, hvernig konur og karlar tala um kynlíf — á því er verulegur mun- ur. Ég gæti ímyndað mér að sú mynd sem höfundur dregur þar upp sé hreint ekki fjarri lagi; karlmenn virðast hafa eðlislæga eða líffæralega nauðsyn á því að ræða um kynlíf á annan, drýg- indalegri og rembingslegri hátt en konur. Þar með er væntan- lega ekki þar með sagt að kynlíf skipti karlmenn minna máli — það er raunar öldungis öðru nær. Enda þótt höfundurinn fari vel og snöfurmannlega með efnið er þó líka sýnt, að hann hefur ekki sama skilning á viðbrögðum kvenna við kynlífi/kynórum. Það veikir þennan þátt. Sem er þó býsna haganlega gerður. Ég minnist þess ekki í fljótu Verkamannasamband íslands: Uggandi vegna atvinnuleysis EFTIRFARANDI álvktun var samþ. á fundi framkvæmdastjórnar Verka- mannasambands íslands sl. miðviku- dag. „Framkvæmdastjórn Verka- mannasambands íslands lýsir áhyggjum sínum og ugg yfir því geigvænlega atvinnuleysi, sem nú er víða um land, og hefur farið mjög vaxandi t.d. í janúarmánuði. Meiri hluti þessa fólks, sem atvinnulaust er, eru félagsmenn Verkamanna- sambands íslands og hefur haft vinnu við sjávarútveg og fiskiðnað. Með þeim aflasamdrætti, sem fyr- irsjáanlegur er á árinu, eru atvinnu- horfur kvíðvænlegar fyrir þetta fólk. Til viðbótar þessu kemur síðan hinn ört vaxandi útflutningur á ísuðum fiski með gámum á Evrópumarkað. Telur framkvæmdastjórnin, að þrátt fyrir að þessi útflutningur gefi eig- endum fiskiskipa og útflytjendum vafalítið auknar tekjur, verði að sporna við þessu svo sem unnt er, enda telur stjórnin, að miðað við ástand og horfur í sjávarútvegi, sé raunar óviöunandi annað en allur sá fiskur sem íslensk fiskiskip afla, sé unninn til sem mestrar fullnustu af islensku verkafólki í íslenskum vinnslustöðvum. Skorar stjórnin á stjórnvöld, viðkomandi verkalýðsfé- lög og sveitastjórnir að beita sér af alefli fyrir því að svo geti orðið."

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.