Morgunblaðið - 03.03.1984, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MARS 1984

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033. Áskrift-
argjald 250 kr. á mánuöi innanlands. i lausasölu 20 kr. elntakiö.
Tvíþættur til-
gangur fjárlaga
Síðustu fjárlög Ragnars
Arnalds sem fjármála-
ráðherra, fjárlög ársins 1983,
stóðu til 34 m.kr. tekjuaf-
gangs og 17 m.kr. greiðsluaf-
gangs ríkissjóðs. Niðurstaðan
varð heldur betur önnur.
Greiðsluafgangur skilaði ekki
17 m.kr. hagnaði heldur 747
m.kr. halla. Sagan er þó ekki
öll sögð þar með. Þegar nýjar
lántökur ríkissjóðs 1983, að
frádregnum afborgunum
lána, bætast við, sýnir sam-
tala rekstrarhalla, lánahreyf-
inga utan Seðlabanka og
viðskiptareikninga neikvæða
greiðsluafkomu ríkissjóðs að
fjárhæð 1.260 m.kr. Þetta er
niðurstaða skýrslu um ríkis-
fjármál 1983, samkvæmt
bráðabirgðatölum ríkisbók-
halds í árslok 1983, og saman-
burði greiðslugrunns. Fjár-
þörf ríkissjóðs vegna nei-
kvæðrar greiðsluafkomu,
1.260 m.kr., var fjármögnuð
innan ársins með yfirdrætti á
aðalviðskiptareikningi ríkis-
sjóðs í Seðlabanka.
Meginástæður þess að
ríkisfjármál þróuðust allt
annan veg en fjárlög stóðu til
1983 eru tvær. í fyrsta lagi
rangar fjárlagaforsendur um
þróun verðlags 1982—1983. í
annan stað almennur eftir-
spurnarsamdráttur í þjóðfé-
laginu, en 80% af tekjum rík-
issjóðs felast í verðþyngjandi
eða óbeinum sköttum. Fjár-
málaráðstafanir til verndar
lífskjörum, sem ný ríkis-
stjórn greip til 1983, sam-
hliða efnahagsaðgerðum,
hafði einnig aukin útgjöld í
för með sér. Hinsvegar fólu
þær aðgerðir í sér verulega
hjöðnun verðbólgu. Verðbólg-
an var um mitt ár 1983 komin
yfir 100%, mæld á 12 mánaða
tímabili, og stefndi án mótað-
gerða hátt upp eftir öðru
hundraðinu. Verðbólgan náð-
ist hinsvegar niður í
10—20%. Án þess árangurs
hefði halli ríkissjóðs orðið
miklu meiri.
Fjárlagaforsendur 1983
reyndust rangar í þessum at-
riðum:
• Fjárlög byggðu á 14,5%
veginni meðalhækkun launa
á árinu 1983. Hún reyndist
hinsvegar 32%.
• Fjárlög gerðu ráð fyrir
39% hækkun meðalgengis frá
1982 til 1983. Hækkun meðal-
gengis reyndist hins vegar
89%.
• Meginforsenda fjárlaga
1983 var 42% hækkun verð-
lags 1983 frá meðalverðlagi
1982. Hækkun framfærslu-
vísitölu reyndist hinsvegar
84% og hækkun byggingar-
vísitölu 70%. Lánskjaravísi-
tala hækkaði um 79% milli
meðalverðlags áranna 1982
og 1983, með tilheyrandi
vaxtahækkunum. Efnahags-
aðgerðirnar sneru því dæmi
snarlega við, bæði verðbólgu-
og vaxtaþróun.
Gjöld ríkissjóðs hækkuðu
um 74% milli áranna 1982 og
1983 en tekjur mun minna,
eða um 58%. Á sama tíma og
gjöld hækkuðu um 74%
hækkuðu innheimtir beinir
skattar aðeins um 17,8% frá
fjárlagaáætlun. Hér er átt
við tolla, vörugjöld, söluskatt,
orkujöfnunargjald og hagnað
af ÁTVR. Hér kemur til sög-
unnar eftirspurnarsamdrátt-
ur vegna rýrnandi þjóðar-
tekna. Innheimta beinna
skatta jókst hinsvegar um
62% milli ára, en tekjubreyt-
ing milli áranna 1981—1982,
eða á þeim tíma sem skatt-
stofninn varð til, var 56%.
Útgjöld ríkissjóðs 1983
reyndust tæplega 3.300 millj-
ónum króna og rúmlega
fjórðungi meiri (25,4%) en
fjárlagaheimildir stóðu til.
Ástæðurnar eru raktar hér
að framan. Enn er þó ótalinn
útgjaldaauki vegna ráðstaf-
ana til verndar lífskjörum,
samhliða efnahagsaðgerðum,
sem gripu inn í kjarasamn-
inga. Þar er átt við hækkun
barnabóta, hækkun tekju-
tryggingar og heimilisupp-
bótar elli- og örorkulífeyris-
þega og auknar greiðslur til
jöfnunar á húshitunarkostn-
aði. Auk þessara ráðstafana
ákvað ríkisstjórnin að lækka
tolla á ýmsum nauðsynjavör-
um, innflutningsgjald af bif-
reiðum og fella niður 10%
gjald af ferðagjaldeyri.
Fjárlagagerð þjónar mik-
ilvægum tilgangi, þar sem
rétt er haldið á stjórn ríkis-
og þjóðarbúskapar. í fyrsta
lagi eiga fjárlög að vera
marktækur og heldur rammi
utan um ríkissjóðsútgjöld. í
annan stað mikilvirkt hag-
stjórnartæki í þjóðarbú-
skapnum, til að ná fram
æskilegum efnahagslegum
markmiðum. Fjárlög undan-
farinna ára hafa hvorugu
þessara meginmarkmiða
þjónað, þegar grannt er að
gáð. Hvort breyting hefur á
orðið verður reynslan að leiða
í ljós.
Alyktun þingflokks Sjálfstæðisflokksins:
Um málið heföi átt að fjalla í
rfkisstjórn og stjórnarflokkum
Pingflokkur Sjálfsta’Aisflokksin.s
fjallaði á fundi sínum í gær um samn-
ing þann sem Albert (iuðmundsson,
fjármálaráðherra, gerði við Dagshrún
fyrir nokkru. I'ingflokkurinn sam-
þykkti ályktun sem hér fer á eftir.
Við myndun ríkisstjórnarinnar
var lögð áhersla á að aðeins með
víðtækum samstilltum aðgerðum er
tækju til allra þátta hagkerfisins
væri unnt að vinna bug á þeim
þrengingum sem steðjuðu að þjóð-
arbúskapnum, sigrast á verðbólg-
unni og leggja grundvöll að fram-
förum. Ein höfuðforsenda þess
árangurs er náðst hefur og eitt af
frumskilyrðum þess að þeim
árangri verði ekki fórnað er mikil
festa og hógværð í kjaraákvörðun-
um. Ríkisstjórnin taldi nauðsynlegt
að aðilar vinnumarkaðarins svo og
ríkisvaldið og viðsemjendur þess
héldu kjarabreytingum innan til-
tölulega þröngra marka. f nýgerðum
kjarasamningum VSÍ og ASI og rík-
isins og BSRB tókst að miklu leyti
að ná þessum markmiðum.
Með vísan til framangreinds
harmar þingflokkur Sjálfstæðis-
flokksins að gerður hefur verið
sérkjarasamningur við það verka-
lýðsfélag er haft hefur forystu í
bráttunni gegn heildarkjarasamn-
ingi VSf og ASÍ og vinnur að því að
brjóta á bak aftur niðurstöðu þeirra
samninga. Við þessar aðstæður má
ekki veikja staðfestu ríkisstjórnar-
innar. Þingflokkurinn telur að rétt
hefði verið að fjalla um þetta mál í
ríkisstjórninni og stjórnarflokkun-
um. Þingflokkurinn leggur enn
fremur áherslu á að dregið verði
eins og unnt er úr áhrifum þessa
sérsamnings og telur rétt að um
framkvæmd hans verði fjallað í rík-
isstjórninni.
Þorsteinn Pálsson um samþykkt þingflokksins:
Málefnalegur ágreiningur
en ekki persónulegur
Á FUNDl þingflokks Sjálfstæðis-
flokksins í gær var samþykkt ályktun
vegna samnings Alberts Guðmunds-
sonar, fjármálaráðherra, við Dagsbrún
á dögunum.
Þorsteinn Pálsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, kvað djúp-
stæðan ágreining milli þingflokks-
ins og fjármálaráðherra um þetta
mál. Alger samstaða hefði ríkt á
fundinum um þá álytkun sem þar
var samþykkt. Albert hefði setið hjá
við afgreiðslu hennar. Þorsteinn
sagði að fundurinn hefði staðið í
eina klukkustund og hefðu menn all-
flestir stillt máli sínu í hóf og ekki
verið stórorðir.
Um hugsanlega afsögn Alberts
sagði Þorsteinn að málið snerist
ekki um það, þetta væri málefna-
legur ágreiningur en ekki persónu-
legur. Þeirri spurningu hvort samn-
ingsgerð Alberts væri mál sem væri
geymt en ekki gleymt, svaraði
Þorsteinn á þann veg, að menn væru
ekki í neinum hefndarhug. Hann
taldi að eins og sakir stæðu gæfi
staða málsins ekki tilefni til frekari
aðgerða. Hvað snerti áhrif þessa
samnings í þjóðfélaginu kvaðst
Þorsteinn vonast til að þannig yrði á
EKKI var haldinn ríkisstjórnar-
fundur í gær, eins og forsætisráð-
herra, Steingrímur Hermannsson,
hafði boðað fyrr í vikunni að yrði
gert. Að sögn blaðafulltrúa ríkis-
stjórnarinnar, Magnúsar Torfa
málinu haldið að ekki kæmi til
neinna óheppilegra áhrifa.
Hann lagði áherslu á að þó
ágreiningur væri um þetta mál milli
fjármálaráðherra og þingflokks
Sjálfstæðisflokksins væri samstaða
um önnur.
Morgunblaðinu tókst ekki að ná í
Albert Guðmundsson í gærkvöldi.
Ölafssonar, varð ekki af fundinum
vegna fjarveru fjögurra ráðherra,
sem ekki voru komnir heim í gær.
Taldi hann, að ekki yrði af ríkis-
stjórnarfundi fyrr en eftir helgi.
Ríkisstjórnin:
Ekki varð af fundi í gær
Hlíf samþykkti samninginn
með 21 atkvæði gegn sex
28 félög hafa staðfest samkomulag ASÍ og VSÍ
Samningar Alþýðusambandsins og
Vinnuveitendasambandsins voru
samþykktir á fundi í Verkamannafé-
laginu Hlíf í Hafnarfirði með 21 at-
kvæði gegn 6. í verkakvennafélaginu
Framtíðinni í Hafnarfirði voru sam-
ningarnir samþykktir með 122 at-
kvæðum gegn átta. Á Akranesi voru
samningarnir samþykktir í verkalýðs-
félaginu með 106 atkvæðum gegn 47.
Nú hafa að minnsta kosti 28
verkalýðsfélög víðsvegar um landið
samþykkt heildarkjarasamning
ASf og atvinnurekenda. Þrjú félög
hafa fellt samningana í atkvæða-
NVGERDIR kjarasamningar ASÍ og
VSÍ voru samþykktir með yfirgnæf-
andi meirihluta í allsherjaratkvæða-
greiðslu verkalýðsfélagsins Einingar
á Akureyri. Kosningin fór fram
þriðjudag og miðvikudag.
Fylgjandi samningunum voru
712 félagsmenn eða 79,2% þeirra,
sem greiddu atkvæði, andvígir voru
174 eða 19,3% og auðir seðlar og
greiðslu og fimm hafa frestað af-
greiðslu þeirra þar til frekari við-
ræður við atvinnurekendur hafa
átt sér stað.
Félögin, sem felldu samningana,
voru Dagsbrún, Verkalýðsfélag
Vestmannaeyja og Verkakvennafé-
lagið Snót í Eyjum. Iðja á Akur-
eyri, verslunarmannafélögin í
Borgarnesi og á Selfossi, verkalýðs-
félag Húsavíkur og Jökull á Horna-
firði hafa frestað afgreiðslu samn-
inganna. Framhaldsviðræður eru
víðast farnar I gang, eins og fram
hefur komið í blaðinu. Félögin í
ógildir voru 15, eða 1,5%. Á kjör-
skrá voru alls 4.081, 901 félagi
kaus, sem er 22,8% þátttaka „og
getur ekki talist gott en er engu að
síður mun betri þátttaka en venju-
legast hefur verið þegar samningar
hafa verið afgreiddir á félagsfund-
um,“ sagði Sævar Frímannsson,
varaformaður Einingar, í samtali
við Mbl.
Eyjum áttu fund með atvinnurek-
endum þar í fyrradag og gera sér
vonir um að annar fundur verði
haldinn um þessa helgi, að sögn
Jóns Kjartanssonar, formanns
verkalýðsfélagsins.
Eftirtalin félög höfðu síðdegis í
gær samþykkt samningana, skv.
upplýsingum Alþýðusambands ís-
lands:
Félag starfsfólks í veitingahús-
um; Verkalýðs- og sjómannafélag
Álftfirðinga, Súðavík; Verkalýðsfé-
lag Hólmavíkur; Verkalýðsfélagið
Ársæll, Hofsósi; Iðja í Reykjavík;
Verslunarmannafélag Reykjavík-
ur; Verslunarmannafélag Suður-
nesja; Verslunarmannafélag Akra-
ness; Verslunarmannafélag Borg-
arness; Félag verslunar- og skrif-
stofufólks á Akureyri; Verslunar-
mannafélag Austurlands; Verka-
kvennafélagið Framsókn, Reykja-
vík; Framtíðin í Hafnarfirði;
Verkamannafélagið Hlíf, Hafnar-
firði; Verkakvennafélag Keflavíkur
og Njarðvíkur; Verkalýðs- og sjó-
mannafélag Keflavíkur; Verkalýðs-
og sjómannafélag Miðneshrepps,
Sandgerði; Verkalýðsfélag Akra-
ness; Verkalýðsfélag Borgarness;
Jökull, ólafsvík; Stjarnan, Grund-
arfirði; Baldur, ísafirði; Fram,
Sauðárkróki; Vaka, Siglufirði; Ein-
ing, Akureyri; verkalýðsfélagið á
Norðfirði; Rangæingur, Hellu; Bár-
an, Eyrarbakka; Þór, Selfossi og
Verkalýðs- og sjómannafélagið
Boðinn, Hveragerði.
Eyjafjörður:
Y firgnæfandi
fylgi í Einingu