Morgunblaðið - 07.03.1984, Qupperneq 35

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 7. MARS 1984
35
Minning:
Kapitola Sigurjóns-
dóttir Auðnum
Mjólkurfélagsins og ræktun varð
honum ævilangt hugðarefni.
Nærri æskuslóðum hans áttu þau
hjónin sumarbústað, í Dýjadal við
Hafravatn. Þangað lágu sporin að
loknu dagsverki, frá vori til
hausts, og þar er nú vænn skógar-
teigur og blómskrúð.
Þegar Einar hóf störf hjá
Mjólkursamsölunni var mjólkin
flutt til kaupenda á opnum smá-
bílum, hestvögnum og reiðhjólum.
Hann tók þátt í að þróa það starf
til nútíma tækni og starfshátta,
hann varð aðstoðarverkstjóri bíl-
stjóranna 1947 og yfirverkstjóri
þeirra frá 1963 þar til að hann
hætti rúmlega sjötugur. Starfs-
svið Einars, flutningar mjólkur og
mjólkurafurða frá mjólkurstöð og
hins vegar aðdrættir á öllum að-
föngum fyrirtækisins snerti svotil
hvern einasta starfsmann. Vinn-
ufélagarnir eru því orðnir margir
á fjölmennum vinnustað í nærri
hálfa öld. Þá hafði Einar mikil
tengsl við hinn stóra hóp við-
skiptavina, sem þótti gott að leita
til hans ef einhvers þurfti við.
Einar var vinsæll af starfsfélög-
um. Hann skipti ekki skapi þótt
eitthvað bjátaði á, en leysti við-
fangsefnin með jafnvægi og yfir-
sýn, glöggur á meginatriði en brá
oft fyrir sig glettni og kímni. Til-
svör hans eru mörg í minnum
höfð. Hann vildi leysa hvers
manns vanda og var einn þeirra,
sem hafa mannbætandi áhrif á
vinnustað.
Gógó, kona Einars, starfaði hjá
Mjólkursamsölunni áður en þau
giftust. Alla tíð hafa þau átt góð-
an þátt að félagsmálum starfs-
manna og má þar meðal annars
nefna störf þeirra við pöntunarfé-
lag starfsmanna. Margir skóla-
piltar stigu sín fyrstu spor í
atvinnulífinu undir stjórn Einars
og minnast hans nú með hlýju og
þakklæti.
Hinn stóri hópur starfsfélaga
þakkar nú Einari samfylgdina og
færir fjölskyldu hans dýpstu sam-
úðarkveðjur.
Þegar komið er upp á hæðina
hjá Stefánsvörðum á Vatnsleysu-
strönd á blíðum vordegi gefur á að
líta, sólin baðar bæina, túnin og
spegilsléttan sjóinn úti fyrir.
Ilman af lyngi og þara fyllir vit-
in og manni finnst að þarna sé
friðinn og hamingjuna að finna og
hvergi annars staðar. En skjótt
getur skipt um svip á þessum stað,
vindurinn þenur sig og ógurlegt
brim hamast við ströndina sem
áður var svo vinaleg.
Heyrt hef ég fólk segja að þessi
strönd sé kuldalegasti og óyndis-
legasti staður sem það hefur kom-
ið til. Þó bindur hún suma slíkum
böndum að þar vill fólk dvelja alla
ævidaga sína og hvergi annars
staðar.
Staðurinn mótar börnin sín með
sama hætti og vordagurinn blíði
og haustveðrin hvössu, samspili
sem náttúran ein getur ofið, lífið
sjálft.
Árið 1939 settust ung hjón að á
Ströndinni sem urðu fyrir þessum
sterku áhrifum. Þá var þar blóm-
leg byggð með búskap og útgerð,
að vísu ekki í jafnmiklum mæli og
áður var en afkoma var þar góð
hraustu fólki með eld í æðum.
Þessi hjón voru Kapitóla Sigur-
jónsdóttir og Kolbeinn Guð-
mundsson, bæði vestfirðingar að
ætt.
Kapitóla var fædd á ísafirði 21.
október 1909. Foreldrar hennar
voru Rósa Jóhannsdóttir og Sigur-
jón Sigurðsson. Hún var ein af tíu
börnum þeirra hjóna, fimm dóu í
æsku en fimm komust til fullorð-
insára.
Þegar Kapitóla var tveggja ára
að aldri fór hún í fóstur til Sigríð-
ar og Árna Sigurðssonar á fsa-
firði, Árni var hálfbróðir föður
hennar, hann lést þegar hún var
sjö ára, en hjá fóstru sinni var
hún til nítján ára aldurs. Þá var
heimdraganum hleypt og unga
stúlkan bjarta og fríða hélt til
Reykjavíkur, reyndar leynilega
trúlofuð ungum efnismanni úr
Snæfjallahreppi, Kolbeini Guð-
mundssyni frá Lónseyri, syni Guð-
mundar Engilbertssonar bónda
þar og Sigríðar konu hans. Árið
1928 var ekki mikið um vinnu fyrir
ungar menntunarlitlar stúlkur í
Reykjavík, helst var það fiskvinna
eða vinnukonustörf. Ekki voru
launin há og til marks um það, tók
það Kapitólu heilan mánuð að
vinna fyrir pari af skóm.
Þegar árið var liðið kom Kol-
beinn suður að vitja sinnar heitt-
elskuðu og flytja þau þá austur í
Ölfus. 1930 ganga þau svo í hjóna-
band, þar bjuggu þau lengst af í
Reykjakoti en tóku sig upp 1939
eins og áður er að vikið og fluttu
suður á Vatnsleysuströnd þar sem
þau höfðu fest kaup á fornfrægu
býli, Áuðnum. Þar hafði alla tíð
verið stunduð útgerð og búskapur
samhliða og breyttu hjónin ekki
þeirri venju. Að vísu voru fiski-
miðin ekki eins gjöful og áður
vegna stöðugrar rányrkju í flóan-
um og með tilkomu fullkomnari
skipa, þ.e. mótorbáta í staö ára- og
seglskipa, en nóg var að starfa,
bæði til sjós og lands. Mannmargt
var alltaf á Auðnum og starf hús-
freyjunnar mikið, hvíldarstundir
sennilega ekki margar.
Stunduð var mikil garðrækt
fyrstu árin ásamt vænu kúabúi á
þeirra tíma mælikvarða, sjórinn
var að sjálfsögðu sóttur af hörku
þar sem Kolbeinn bóndi var sjó-
maður góður.
Þau Kapitóla og Kolbeinn eign-
uðust fimm börn: Árnýju f. 8.
september 1930; Rósu f. 3. apríl
1932; Engilbert f. 7. september
1938, en hann fórst í hörmulegu
sjóslysi ásamt eiginkonu sinni
Grétu Þórarinsdóttur og allri
skipshöfn í febrúar 1973; einn
dreng eignuðust Kapitola og Kol-
beinn sem dó í fæðingu, og yngst-
an Magnús, f. 10. april 1950.
Bernskuminningar mínar af
Ströndinni tengjast Auðnafólki
sterkt, afi minn og amma bjuggu
alla sína búskapartíö í næsta
nágrenni, á Höfða, og þar sem ég
dvaldi mikið hjá þeim sem barn
kom af sjálfu sér að kynni tókust
með barnahópnum þar og á Auðn-
um. Vel var stelpuskottinu tekið
þar á bæ af húsráðendum og siðar
er við systur dvöldum sumarlangt
í Höfða með börn okkar var sama
hlýhug og velvilja að finna. Kapi-
tóla var ákaflega hlý og góð kona,
af henni stafaði mikil birta sem
umvafði þá sem henni voru kærir,
aldrei man ég eftir að hafa séð
hana skipta skapi í öll þessi ár þó
æði oft hafi verið þungar birgðir
að bera, sorgin sótti þau hjón
harðar heim en inarga aðra, miss-
ir Berta og Grétu var erfiðastur af
öllu og hrædd er ég um að þau sár
hafi aldrei gróið. Tvö tengdabörn
hurfu einnig yfir móðuna miklu
langt um aldur fram. En samt
„eitt bros getur dimmu í dagsljósi
breytt“ og það var hjálpin. Lundin
ljúfa var söm við sig.
Er ég ók heim afleggjarann að
Auðnum hér á dögunum og leit
mylluna gömlu flaug um huga
minn minning frá bernskudögum,
er við krakkarnir vorum að reisa
bú þar í næsta nágrenni, ég sagði
Kolbeini að mér hefði fundist það
vera í gær, þá hrosti sá góði maður
sínu kímna brosi og sagði: „Þú ert
þá komin á þann aldurinn Tóta
mín, við Dúlla min vorum saman í
55 ár og mér fannst það örskots-
stund.“
Mér þótti gott að heyra þessi
orð því þar talaði rödd eiginmanns
sem lýsti ást til eiginkonu sinnar í
gegn um öll boðaföll og blíðviðri
langrar samvistar.
Ströndin er ekki söm og hún áð-
ur var þegar tuttugu og þrír hús-
bændur voru taldir í Auðna- og
Kálfatjarnarhverfi, nú er búið þar
á fimm heimilum, samgöngur eru
minni en áður þannig að jafnvel
má segja að þar sé orðið dálítiö
afskekkt þó svo nálægt sé höfuð-
borg og þéttbýli.
Samt er þar sami andinn og áð-
ur, fólkiö ber sama mót, sérstæða
fegurðin og ilmurinn góði eru enn
til staðar.
Að leiðarlokum þökkum við
systkinin frá Höfða Kapitólu sam-
fylgdina, hin góðu kynni og vin-
áttu alla. Blessuð sé minning þess-
arar góðu konu sem alls staðar
lagði gott til allra, megi sú minn-
ing lýsa Kolbeini og börnum
þeirra allan þeirra æfiveg.
Heimkoman hennar hefur verið
góð.
Þórunn Jónsdóttir
Alþjódaskákmótið Festi-Bláa Lónið:
Jón L. og Christiansen efstir
Skák
Margeir Pétursson
ÞEGAR alþjóðlega skákmótið í
Grindavík er hálfnað er Ijóst að
lokabaráttan kemur til með að
verða mjög tvísýn. Að loknum sex
umferðum af ellefu standa fjórir
skákmenn bezt að vígi, tveir ís-
lendingar og tveir útlendingar, en
fleiri gætu blandað sér í baráttuna.
Sem stendur eru þeir Jón L. Árna-
son og Bandaríkjameistarinn
Larry Christiansen jafnir og efstir
með 4<k vinning, en fast á hæla
þeirra koma Helgi Ólafsson og
ísraelsmaðurinn Lev Gutman með
fjóra vinninga.
Röð annarra þátttakenda er
þessi: 5.-6. Knezevic, Júgóslavíu
og McCambridge Bandaríkjun-
um 3'A v. 7. Elvar Guðmundsson
3 v. 8. Lombardy, Bandaríkjun-
um 2'A v. 9.—10. Jóhann Hjart-
arson og Haukur Angantýsson 2
v. 11. Ingvar Ásmundsson l'k v.
12. Björgvin Jónsson 1 v. Úrslit
biðskáka úr sjöttu umferð urðu
þau að Christiansen vann landa
sinn og kollega Lombardy og
Gutman vann McCambridge.
Lombardy tapaði þar með ann-
arri skák sinni í röð og sýnist
sem æfingarleysi hái honum
töluvert, en Christiansen virðist
hins vegar kominn í toppform og
þessi heimsþekkti ritstjóri og
stórmeistari ætti því að geta
veitt þeim Jóni og Helga harða
keppni á lokasprettinum.
Það eru ekki eingöngu verð-
launin sem keppt er um á mótinu
og þeir Jón og Helgi stefna að
sjálfsögðu að því að ná átta
Yinningum sem gefur þeim
áfanga að stórmeistaratitli. Jón
þarf 3'/2 úr síðustu fimm skák-
unum og á eftir »5 íéna við
Helga, Knezevic, Elvar, Gutman
og Lombardy. Helgi þarf fjóra
úr fimm síðustu og á eftir að
kljást við þá Jón, Björgvin,
Christiansen, Knezevic og Elvar.
Þeir félagarnir Jón og Helgi
hafa heldur betur náð sér á
strik, en þeir töpuðu báðir skák-
um sínum í fyrstu umferð. Síðan
þá hafa þeir ekki tapað einni
einustu skák, en unnið flestallar.
Sjöundu umferðina átti að tefla í
gærkvöldi, en sú áttunda verður
tefld í dag kl. 16 í félagsheimil-
inu Festi í Grindavík.
ísraelski alþjóðameistarinn
Lev Gutman hefur sínar eigin
hugmyndir um hvemig tefla
skuli sumar byrjanir. Hann
fluttist fyrir fimm árum frá Sov-
étríkjunum og hefur nú aðstoðað
Viktor Korchnoi í síðustu tveim-
ur einvígum hans. Það mun hafa
verið að undirlagi Gutmans að
Korchnoi beitti Grúnfeldsvörn-
inni í einvíginu við Portisch í
fyrra með góðum árangri.
En í skákinni við Elvar Guð-
mundsson á alþjóðamótinu í
Grindavík gerðist Gútrr.ar.
frumlegur um of. Hann hélt að
hann gæti leyft sér þann munað
að leika riddurunum sjö sinnum
í fyrstu tólf leikjunum. Á meðan
á þessum riddarahoppum stóð
IryKgði Elvar sér mikla yfir-
burði í rými og í endatafli réði
það síðan úrslitum hversu langt
peð hans voru komin.
Hvítt: Elvar Guðmundsson
Svart: Gutman (fsrael)
Gríinfeldsvörn
1. d4 — Rf6, 2. c4 — g6, 3. Rc3 —
d5, 4. Rf3 — Bg7, 5. cxd5 — Rxd5,
6. Bd2
Leikur Smyslovs. í fyrstu um-
ferðinni beitti Helgi tízkuaf-
brigðinu gegn Gutman og tapaði
í 70 leikjum. Byrjun þeirrar
skákar var þannig: 6. e4 — Rxc3,
7. bxc3 — c5,8. Hbl - 0-0, 9. Be2
- Rc6,10. d5 - Re5!, 11. Rxe5 -
Bxe5, 12. Dd2 - e6, 13. f4 -
Bh8!?
6. - 0-0, 7. Hcl - Rc6?!
Vafasamur leikur sem miðar
að því að lokka hvítu peðin fram
á borðið. Viðurkennt framhald
er 7. — Rb6, 8. e3 — Rc6.
8. e4 — Rb6, 9. d5 — Rb8, 10. a4!
— c6, 11. a5 - R6d7, 12. b4 -
Rf6
Gutman hefur nú eytt sjö
leikjum í að setja riddara sína á
staði sem venjulega þarf aðeins
einn leik til að koma þeim.
13. Db3 — cxd5, 14. Rxd5!
Betra en 14. exd5 — e6 og
svartur vaknar til lífsins.
14. — Rc6, 15. Rxf6+ — exf6, 16.
Bc4 — f5, 17. exf5 — Bxf5, 18. 0-0
— Re5, 19. Rxe5 — Bxe5, 20. Be3
- b6
Hvítur hótaði 21. Bc5. Svarta
staðan er óþægilega þröng.
21. Hfdl — Df6, 22. Bd5 — Hac8,
23. a6! - Hxcl, 24. Hxcl - Hd8,
25. g3 — Kg7, 26. h4 - Hd7?
Betra var 26. — h6. Nú lendir
svarti hrókurinn fljótlega í
vandræðum.
27. Bg5 — Dd6, 28. Bc6 — Hc7,
29. b5 - Be6, 30. I)e3! - f6, 31.
Bh6+ — Kf7+, 32. DI3 — He7, 33.
Hdl — Dc7, 34. I)d3!
Stöðumynd
Elvar saumar jafnt og þétt að
andstæðingnum og hótar nú 35.
Dd8 sem myndi leiða til unnins
endatafls. Gutman verður því að
veikja stöðu sína enn frekar.
34. - 15, 35. Hel!
En ekki 35. Dd8 — Dxd8, 36.
Hxd8 — Bg7 og svartur verst.
Eftir 35. Hel! hótar hvítur 36.
Bg5 - Bf6, 37. Bf4 - Dc8, 38.
Bd6 og vinnur. Gutman reynir
að bjarga sér með uppskiptum
en einnig í því tilfelli finnur Elv-
ar rakta vinningsleið.
35. Dd6, 36. Dxd6 — Bxd6, 37. Bg5
— Hc7, 38. Bd8 — Hc8
39. Bxb6! — axb6, 40. a7 — Bc4,
41. He8! og svartur gafst upp.
Stílhrein og snyrtileg skák hjá
Elvari og þó hann sé ekki þátt-
takandi í toppbaráttunni er
hann i sviðsljósinu í Grindavík
því ef hann nær þremur vinning-
um úr síðustu fimm skákum sín-
um fær hann sinn fyrsta áfanga
að alþjóðlegum meistaratitli.
Andstæðingar Elvars i síðustu
fimm umferðunum eru þeir
Haukur, Ingvar, Jón L., Björgvin
og Helgi. í fyrstu fimm umferð-
unum tefldi Elvar við útlend-
ingana fimm og fékk 2'k vinn-
ing. Nú er að sjá hvernig honum
vegnar gegn iöndúíT’ sinum.