Morgunblaðið - 22.03.1984, Side 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. MARZ 1984
Varið land
Jónatan Þórmundsson prófessor:
Stóraukin út-
þensla Sovétmanna
hefur sannað rétt-
mæti aðgerðanna
Þór Vilhjálmsson og Þorvaldur Búason bera kistuna med undirskriftalistunum inn í Alþingishúsið 21. marz 1974.
HVAÐ SEGJA
ÞEIR í DAG?
í framhaldi af viðtölunum, sem Mbl. birti í gær, þegar tíu ár voru liðin frá
afhendingu undirskrifta 55.522 íslendinga undir kjörorðinu Varið land, birt-
ast hér viðtöl við aðra forvígismenn Varins lands, þá sem náðist til. Þeir voru
spurðir hvað þeim væri eftirminnilegast frá þeim tíma þegar undirskriftasöfn-
unin stóð yfir.
„MARGT ER minnisstætt úr
baráttu okkar Varins lands-manna,
er hófst fyrir rúmum tíu árum og
stóð í nokkur ár. Vitaskuld verður
lengi í minnum hafður sá glæsilegi
sigur, sem við unnum i sjálfri und-
irskriftasöfnuninni og í málaferlun-
um, sem sigldu í kjölfarið. Þess
vegna ætti ekki að vera lengur
ástæöa til beiskju vegna þeirrar hat-
ursherferðar, er við máttum þola.
Það er þó stundum hægar sagt en
gert að gleyma því, sem á dagana
dreif á þessu umrótatímabili. En fátt
er svo illt, að einungi dugi. Ég vissi
til dæmis betur en áður, hverjir voru
raunverulegir vinir og hverjir ekki,
og það fór ekki alltaf eftir skoð-
unum manna á varnarmálum og að-
gerð okkar hjá Vörðu landi,“ sagði
Jónatan Þórmundsson prófessor.
Jónatan sagði síðan: „Það sem
er mest um vert er þó það, að á
þeim tíma, sem síðan er liðinn,
hefur það sýnt sig og sannað, að
við höfðum rétt fyrir okkur. Þarf
ekki annað en að minna á stór-
aukna útþenslu, umsvif og ofríki
Sovétmanna, meðal annars á
Norðurlöndum. Ekki verður held-
ur sagt, að ýmislegt, sem annars
Olafur Ingólfsson bankastarfsmaður:
Þurfum að vera föst
fyrir í varnarmálunum
„VIÐBRÖGÐIN eru mér minnis-
stæðust, þessi stórkostlegu við-
brögð fólksins. Við bjuggumst
aldrei við í upphafi að fá nema
nokkur þúsund undirskriftir, en
þær urðu rúmlega 55 þúsund. Þá
eru það viðbrögð andstæðing-
anna, en þeir urðu bæði hryggir
og reiðir og fylltust gremju og
vonleysi, þegar þeir sáu viðbrögð
fólksins. Þeir voru búnir að telja
sjálfum sér trú um að fólk væri
almennt með þeim,“ sagði Ólafur
Ingólfsson, sem nú er banka-
starfsmaður í Los Angeles í
Bandaríkjunum.
Ólafur sagði ennfremur: „Ég
tel að þessar góðu undirtektir
hafi komið til af því að fólk hafi
vantað vettvang til að tjá sig. t
Það var búinn að vera mikill og
hávær áróður herstöðvaand-
stæðinga í töluvert langan tíma.
Þeir blönduðu Víet-Nam, Nixon
og bandarískri utanríkisstefnu í
málið, en utanríkisstefna Banda-
ríkjanna og NATO eru sitthvað.
Enn þann dag í dag höfum við
dæmi um að Evrópumenn eru
mótfallnir utanríkisstefnu
Bandaríkjamanna í nokkrum
atriðum, svo sem í Grenada-mál-
inu. Áróðursöflunum tókst sem
sagt að blanda saman NATO,
Bandaríkjunum og vestrænni
samvinnu.
Fólk fékk þarna tækifæri til
að tjá sig og gerði það svo að
varla gleymist. Varðandi mála-
ferlin þá var ég sammála þeim
sem ákváðu að hefja þau. Þá vil
ég benda á að það hefur ýmislegt
sannast á seinni tímum af því
sem við héldum fram og bentum
á. Má þar nefna kafbátana við
Svíþjóð, Afganistan-málið, sem
sannar auðvitað að kenningin
um að það hafi verið samþykkt
eitthvað í Yalta, sem hefði átt að
verða óbreytt um aldur og ævi,
varðandi áhrifasvæðin. Ég held
að Afganistan hafi áreiðanlega
ekki verið á því svæði, en Rússar
eru þó búnir að leggja það undir
sig. — Við þurfum því að vera
föst fyrir í varnarmálunum. Það
breytir því enginn að NATO hef-
ur sannað gildi sitt og er ennþá í
fullu gildi."
Kistan með undirskriftalistunum hefur verið í öruggri gæzlu á Lögreglustöð-
inni í Reykjavík, innsigluð og læst. í tilefni af tíu ára afmælinu fengu
forráðamenn Varins lands að líta listana augum. Lögreglumenn bera kistuna
inn í Alþingishúsið sl. þriðjudag. Ljósm. Mbi. RAX.
Valdimar J. Magnússon framkvæmdastjóri:
Staðfesti vilj’a yfirgnæfandi
meirihluta þj’óðarinnar
„Minnisstæðastur er að sjálf-
sögðu hinn ótrúlegi árangur, sem
náðist í undirskriftasöfnuninni und-
ir kjörorðinu Varið land. Meirihluti
kjósenda, miðað við venjulega þátt-
töku í kosningum, tjáði hug sinn til
varnasamstarfs lýðræðisþjóðanna í
AtlanLshafsbandalaginu og varnar-
samningsins við Bandaríkin. Ilndir-
skriftasöfnunin staðfesti það, sem
ávallt hefur mátt vera Ijóst, að yfir-
gnæfandi meirihluti þjóðarinnar vill
tryggja frið, frelsi og öryggi með
sameiginlegu átaki lýðræðisríkja,"
sagði Valdimar J. Magnússon fram-
kvæmdastjóri.
Valdimar sagði ennfremur:*
„Háreysti ogyfirgangur kommún-
ista og meðreiðarsveina þeirra
hafði að því er virtist ært hóp
stjórnmálamanna svo þeir höfðu
misst átta og töldu sig vera ein-
angraða í stuðningi við varnar-
samstarfið. Undirskriftasöfnunin
var kærkomið tækifæri fyrir al-
menna borgara til að beina villu-
ráfandi alþingismönnum inn á
rétta braut aftur.
Þegar 55.522 íslendingar höfðu
þannig látið í ljósi skoðun sína gat
aðeins verið spurning um það,
hvernig hinir misvitru stjórn-
málamenn, sem höndlað höfðu í
andstöðu við vilja þjóðarinnar,
sneru sig út úr vandanum, sem
þeir höfðu komið sjálfum sér og
þjóðinni í.
Ekki er unnt að minnast þessa
tíma án þess að geta viðbragða
kommúnista. Þjóðviljinn hóf
heiftúðugar árásir á einstaka for-
ystumenn Varins lands. Hann mat
stöðu sína svo, að hér dygðu engin
málefnaleg rök, árangri myndi
hann helst ná með persónuníði.
Launaðir blaðamenn Þjóðviljans
og aðrar dulur kommúnista fóru
hamförum í nær 200 tölublöðum á
hálfu öðru ári. Þessi viðbrögð
komu ekki á óvart, þau eru komm-
únistum eðlislæg. Tilgangurinn
var að hræða fólk frá því að láta í
ljósi skoðanir andstæðar komm-
únistum.
Málshöfðun nokkurra forystu-
manna Varins lands gegn æruníð-
ingum var viðleitni til að tryggja
skoðanafrelsi á íslandi gagnvart
þeirri skoðanakúgun, sem Þjóð-
viljinn reynir að stunda með æru-
meiðingum. Nokkrir velunnarar
Þjóðviljans klæddust sauðagæru
yfir úlfshárin og í nafni málfrels-
ins studdu þeir þessar tilraunir
Þjóðviljans til að þagga með
óhróðursskrifum niður í þeim,
sem kjósa frelsi, öryggi og lýð-
ræði. Það má hins vegar segja, að
Stefán Jónsson hafi kastað sauða-
gærunni, er hann sagði í sjónvarpi
fyrir kosningar vorið 1974, að ekk-
ert væri unnt að gera við þau 55
þúsund, sem undirrituðu áskorun
Varins lands, en á fjórtán for-
göngumönnum Varins lands
mætti taka.
Boðskapurinn er einfaldur:
Vilja meirihluta kjósenda ber alls
ekki að virða, og með því að leggja
þá í einelti, sem leyfa sér að leíða
hann í ljós, á að reyna að koma í
veg fyrir, að meirihlutavilji nái
fram að ganga."
Valdimar sagði að lokum: „ís-
lendingar verða að halda vöku
sinni. Lýðræðið verður að vernda
og verja fyrir einræðis- og ofbeld-
isöflum innanlands sem utan.“
staðar er gert og sagt, stefni í
meiri friðarátt en áður. Margir,
sem fyrrum efuðust um réttmæti
aðgerðar Varins lands, eru okkur
nú þakklátir fyrir framtakið. Því
miður eru horfur ekki slíkar í
heiminum nú, að von sé til þess, að
breyting geti á næstunni orðið á
stefnu okkar íslendinga í varn-
armálum. Flestir íslendingar vona
þó áreiðanlega að fá að lifa þá
stund, er svo friðvænlega horfir í
heiminum, að við getum horft á
eftir síðasta erlenda hermannin-
um yfirgefa land okkar.
Sjálfur hafði ég og fjölskylda
mín ýmiss konar óþægindi af
þátttöku minni í aðgerð Varins
lands, til dæmis símaónæði og alls
konar sálfræðihernaði andstæð-
inganna. Maður á þó alltaf að líta
á björtu hliðarnar. Ég tel þannig,
að við megum vera þakklát fyrir
það, að í landi okkar láta ofbeld-
issinnaðar sálir yfirleitt sitja við
orðin tóm, en grípa ekki til líkam-
legrar valdbeitingar, eins og títt
er í útlöndum, þegar skoðanir ein-
hvers hugnast þeim ekki.
Þegar rætt er um viðbrögð við
skoðunum annarra, má ég til með
að minnast á það, sem kom mér
kannski mest á óvart í allri
baráttunni. Ég uppgötvaði sem sé,
að umburðarlyndi og virðing ís-
lendinga fyrir skoðunum annarra
er miklu takmarkaðri en ég hafði
talið í takmarkalausri aðdáun
minni á íslenzku frjálslyndi, jafn-
rétti og lýðræðisást. Stundum
fannst mér gæta hjá stuðnings-
mönnum okkar óþarflega mikillar
virðingar og jafnvel hræðslu við
fámenna ofbeldisklíku andstæð-
inganna. Menn hafa líka átt það
til að gefa upp á bátinn hina svo-
kölluðu umdeildu menn, sem þora
að hafa skoðanir, fylgja þeim eftir
og fara sínar eigin leiðir.
Alloft var haft orð á því við mig,
að það væri pólitískt vitlaust fyrir
mig að taka þátt í þessu, og voru
viðmælendur mínir þá víst að
hugsa um pólitískan frama, af því
að ég hafði þá nokkru áður verið
að gutla svolítið í pólitík. Ég svar-
aði því gjarnan til, að ef það væri
ljóður á ráði manns að fylgja eftir
skoðunum sínum og leita síðan til
löglegra dómstóla ríkisins sér til
verndar og úrskurðar um rétt-
mæti meiðandi blaðaskrifa, þá
væri pólitíkin einfaldlega á villig-
ötum og ég með öllu áhugalaus um
þátttöku í henni. Ég tók stundum
eftirfarandi dæmi til samanburð-
ar. í því ágæta lýðræðis- og frjáls-
lyndislandi Danmörku þótti það
ekkert tiltökumál, er sjálfur for-
sætisráðherrann (sósíalisti) höfð-
aði meiðyrðamál (og vann það)
gegn ritstjóra hægriblaðs nokkurs
út af einum ummælum. Á sama
tíma máttum við Varins lands-
menn þola ófrægingarherferð í
Þjóðviljanum og víðar, er hafði
staðið mánuðum saman með ótal
greinum og hundruðum meiðandi
ummæla, áður en við loks ákváð-
um að bera hönd fyrir höfuð
okkur.
Dómarnir í meiðyrðamálunum
eru að minni hyggju mikilvægast-
ir fyrir þá sök, að þeir gefa
ókomnum kynslóðum nokkra
hugmynd um veruleikann í þessu
máli, bæði um aðgerð okkar Var-
ins lands-manna og hvers eðlis
ófrægingarherferð andstæð-
inganna var.
Það er góður siður á tímamótum
sem þessum að þakka öllum þeim,
sem studdu við bakið á okkur með
ráðum og dáð, og er það hér með
gert,“ sagði Jónatan Þórmundsson
prófessor að lokum.