Morgunblaðið - 19.04.1984, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. APRÍL 1984
Barneshjónin á þilfari Brúarfoss við komuna til íslands.
Flugbáturinn á Raufarhöfn. Þessa mynd birti Morgunblaðið 18. október 1939.
fsiands og láta sjálfviljugur kyr-
setja sig hjer á landi þar til stríð-
inu er lokið.“
Segir Morgunblaðið, að auðvitað
komi Barnes á vél sinni og með þá
menn, er með honum voru á Rauf-
arhöfn.
Hins vegar segir í tilkynningu
frá brezka flugmálaráðuneytinu,
sem Morgunblaðið birtir einnig,
að „foringi bresku hernaðarflug-
vjelarinnar komi einn aftur, en
hvorki flugvélin né aðrir úr áhöfn
hennar".
Daginn eftir birtir Morgunblað-
ið yfirlýsingu frá forsætisráðu-
neytinu, utanríkisdeild, þar sem
segir frá afsökun brezku stjórnar-
innar á strokinu. „Hefir nú breska
ríkisstjórnin látið í ljós að sjer
þyki afar leitt að hlutleysisbrot
skuli hafa verið framið."
Barnes kemur með konu
sína og mótorhjól
Átjánda nóvember kom svo
Barnes aftur. Kona hans var með í
förinni og komu þau hjónin með
Brúarfossi. Allmargir voru á
hafnarbakkanum fyrir forvitnis
sakir að sjá hjónin, „því frjest
hafði um komu þeirra".
Blaðamaður frá Morgunblaðinu
fylgdi Barnes-hjónunum á lög-
reglustöðina, en þangað fóru þau
til að láta vita um komu sína og
spyrjast fyrir um dvalarstað sinn.
Blaðamaður Morgunblaðsins
segir svo frá: „Mr. Barnes vildi
sem minnst láta á sjer bera. Er
jeg spurði hann hvort hann vildi
leyfa mjer að taka af honum
mynd, sagði hann: — Jeg vil helst
vera laus við það.
Jeg benti honum á að þetta væri
mjög saklaust, en ætlað til birt-
ingar í blaði.
Að lokum ljet hann tilieiðast að
láta taka af sjer mynd, en neitaði
að stilla sjer upp.
Ekkert vildi flugmaðurinn segja
um ferðalag sitt. Hvorki er hann
flaug hinað, eða heim til Engiands
aftur og heldur ekki neitt um
ferðalagið á leiðinni nú. Hann
vildi ekki láta birta neitt eftir
sjer.
Var hægt að skilja á öllu, að
honum var mjög óljúft að koma
hingað."
Á lögreglustöðinni var Barnes-
hjónunum tilkynnt, að þau ættu
að búa á Bessastöðum, en síðan
héldu þau á Hótel Borg, þar sem
þau gistu um nóttina.
Þau hjón höfðu mikinn farang-
ur með sér „og flugmaðurinn sjálf-
ur hefir með sjer mótorhjól sitt og
kona hans reiðhjól". — Blaðamað-
ur Morgunblaðsins gefur Barnes
þann vitnisburð, að hann sé „hinn
myndarlegasti maður. Þrjár álnir
á hæð og hinn karlmannlegasti“.
Og eftir brytanum á Brúarfossi
hefur blaðamaðurinn það, að
Barnes sé hinn „fullkomni gentle-
maður".
Háösglósur þýzkra ...
Tuttugasta og fyrsta nóvember
birtir Morgunblaðið frétt þess efn-
is, að kvöldið áður hafi þýzka út-
varpið farið háðulegum orðum
um, hversu notaleg dvölin hér á
landi yrði Barnes-hjónunum. Út-
varpið gat þess, að þeim hefði ver-
ið fenginn dvalarstaður í „nýtízku
íbúðarhúsi (villu)“.
... og furðuleg skrif
Hér á landi varð dvöl Barnes-
hjónanna á Bessastöðum einnig að
umræðuefni og olli blaðaskrifum.
í Jeiðara Morgunblaðsins 24. nóv-
ember eru blaðaskrif þessi tekin
fyrir og segir þar að þau séu
„næsta einkennileg og furðuleg að
ýmsu leyti“.
Sérstaklega er sá þáttur í þess-
um skrifum furðulegur, þar sem
verið er að reyna að koma þeirri
skoðun inn hjá almenningi, að ís-
lenzk stjórnvöld fari allt öðru vísi
að, er breskir stríðsfangar eiga í
hlut en þýzkir. Er í því sambandi
bent á, að hinum breska flugfor-
ingja hafi verið valinn dvalarstað-
ur á Bessastöðum, hinum forn-
fræga stað, en „þýskir stríðsfang-
ar sjeu geymdir með afbrota-
mönnum á Litla-Hrauni“.
Segir í leiðaranum, að þýzku
mennirnir séu ekki stríðsfangar,
heldur strokumenn af þýzku skipi,
sem gerzt hafi brotlegir við lög
síns heimalands. Þeir hafi einnig
gerzt brotlegir við íslenzk lög
„með því að taka sjer hjer dvöl, án
leyfis íslenzra stjórnvalda".
Er og í leiðaranum bent á, að
hér á landi dveljist einn þýzkur
stríðsfangi — sjúklingur af þýzk-
um kafbáti — og sæti hann sömu
meðferð og Barnes: „annar dvelur
á Bessastöðum en hinn í Reykja-
vík.“
Þar með er mál þetta úr sögunni
á síðum Morgunblaðsins.
Skreið öfugur
niöur brattann!
— Hittir þú Barnes eftir að
hann kom til íslands? spyr ég
Agnar Kofoed Hansen.
— Já. Ég hitti hann nokkrum
sinnum.
— Gaf hann þér þá skýringu á
ferðum flugbátsins?
— Já, Barnes þessi var spreng-
lærður siglingafræðingur og hafði
skrifað ágæta bók um það efni svo
auðvitað var tómt mál að tala um
villu í þessu sambandi. Hann sagði
mér, að þeir hefðu átt að kanna
alla norðurströndina og Vestfirði
með tilliti til kafbáta og það hefðu
þeir gert. — En aldrei sagði hann
mér, hvers vegna þeir lentu á
Raufarhöfn.
— En hvers vegna struku þeir?
— Til að reyna að skilja þá
ákvörðun hans verður að hafa
þetta í huga. Flugbáturinn var af
bandarískri gerð og sá fyrsti þess-
arar tegundar, sem Bretar fengu.
Reyndar var þetta fyrsta ferðin
hans en þessir flugbátar mörkuðu
tímamót í baráttunni við kafbáta,
vegna þess hve mikið flugþol þeir
höfðu.
Barnes var því þarna með fyrsta
og þá eina flugbát Breta af þessari
tegund, og hann vissi, að þjóð
sinni yrði mikið tjón af því, ef
flugbáturinn yrði kyrrsettur hér.
— Hann sagði mér, að hann hefði
átt í miklu stríði við sjálfan sig,
meðan hann var að taka ákvörð-
unina um að ganga á bak orða
sinna og tryggja þjóð sinni með
því áframhaldandi not af þessu
einstæða stríðstæki.
— Hvernig lét hann af dvölinni
hér?
— Aldrei heyrði ég hann kvarta
yfir aðbúnaðinum en hann lét mig
oft heyra það, að sér fyndist sem
örlög hefðu leikið sig heldur grátt.
Einu sinni hafði hann á orði, að
hann væri að mygla hér á íslandi
og bauðst ég þá til að taka hann og
frúna með mér í smáferðalag ein-
hverja helgina. Hann varð glaður
við og þáði boðið með þökkum.
Ég fór svo með þau hjónin upp
að Kleifarvatni og við gengum þar
upp í hlíðina. Þá kom í ljós, að
hann var haldinn ofsalegri loft-
hræðslu — svo mikilli að hann
skreið öfugur niður brattann aft-
ur! En frúin lét engan bilbug á sér
finna.
— Hvað varð svo um þau hjón-
in?
— Þau fóru burt skömmu eftir
hernámið, að ég hygg og mig
minnir, að ég hafi á eftir frétt af
honum starfadi við siglingaskóla
brezka flughersins.
En skömmu eftir striðið bárust
mér fréttir um andlát hans.
Borgaði fyrir sig sjálfur
„Þau voru allra elskulegasta
fólk, segir Björgúlfur Ólafsson,
læknir, þegar ég spyr hann um
vist Barnes-hjónanna á Bessastöð-
um, en Björgúlfur bjó þá þar.
— Hvernig stóð á því, að þau
voru vistuð hjá þér?
— Ja, það veit ég nú eiginlega
ekki en Hermann Jónasson, sem
þá var forsætisráðherra, kom að
máli við mig einn dag og spurði,
hvort ég vildi ekki hýsa fyrir sig
brezkan flugmann.
Ég sagðist nú vilja vita eitthvað
um manninn, áður en ég réði þetta
við mig, og fór til brezka ræð-
ismannsins og spurði hann, hvers
konar maður þetta eiginlega væri.
Af samræðum okkar réð ég, að
þetta væri vel menntaður maður
og ákvað ég þá að taka hann inn á
heimili mitt. Ekki sem fanga,
heldur sem venjulegan heimilis-
mann.
Svo komu þau hjónin og þau
reyndust þægilegasta fólk. Hún
var mikil málamanneskja og fór
strax að grúska í íslenzku en hann
kvaðst ekkert með slíkt hafa að
gera og hélt sig fast við sjókortin
sín og svo enskar bækur, sem
hann kom með, en einnig gat ég
lánað honum nokkrar.
Fljótlega kom frúin auga á
stuðlana okkar og höfuðstafina og
fór að spyrja mig um þá og reyndi
ég að hjáipa henni eftir beztu
getu. Þegar hún fór var hún orðin
sæmilega læs á íslenzkt mál.
— Fóru þau mikið af Bessastöð-
um?
— Ekkert að heitið gat. Hann
fékk sér göngutúr út á nesið á
hverjum degi og einu sinni í viku
fór hann til Hafnarfjarðar og kom
aftur með tvær koníaksflöskur!
Stundum gekk ég með honum
um nesið. Hann hafði engan
áhuga á jurtum eða dýralífi, það
eina, sem hann virti fyrir sér, var
flug fuglanna. Og svo sagði hann
við mig: Meiri ólánsfuglinn þessi
æðarkolla!
— Hvaða vitleysa, sagði ég. Hún
er gullnáma okkar íslendinga!
— Sama er mér, sagði hann. En
hún tekur sig illa upp, sezt illa og
flýgur klunnalega!
Én hrafninn vakti hrifningu
hans: „Þetta er fugl, sem kann að
fljúga," sagði hann.
— Var hann í einkennisbúningi?
— Nei. Aldrei.
— Ræddir þú nokkuð „Raufar-
hafnarævintýrið" við hann?
— Ég minntist aldrei á neitt,
sem viðkom stríðinu. En hann
sagði mér, að þeir hefðu orðið að
ienda þar vegna smávélarbilunar.
— Én hann hefur fylgzt með
framvindu stríðsins?
— Já. Hann hlustaði mikið á út-
varpið og stundum skrapp það upp
úr honum, að það væri nú meira
hundalífið þetta, að geta ekki bar-
izt eins og maður fyrir sitt föður-
land.
— Svo verður hernámið?
— Já. Og dálítinn tíma eftir það
bjuggu þau hjónin hjá mér áfram.
Hann fór þá á hverjum morgni inn
til Reykjavíkur og skrýddist nú
einkennisbúningi. Svo fluttu þau
til Reykjavíkur og voru þar eitt-
hvað en fóru svo heim til Eng-
lands.
— Höfðu þau eitthvert samband
við þig eftir það?
— Nei, nema hvað frúin skrifaði
mér þegar hann lézt. Það var
skömmu eftir stríðið.
— Hvað kostaði svo þessi
stríðsfangi íslendinga?
— Hermann sagði mér nú, þeg-
ar hann bað mig að taka hann, að
íslenzka ríkisstjórnin myndi
standa straum af kostnaðinum.
En skömmu eftir að þau komu,
spurði Barnes mig hvað dvöiin
kostaði og þegar ég sagði honum,
að íslenzka ríkisstjórnin ætlaði að
sjá um þá hlið málsins, vildi hann
ekki heyra á það minnzt.
Hann greiddi því sjálfur dvöl
þeirra hjóna á Bessastöðum.
65
Ólafur Haraldsson
Glaðleg bók
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Ólafur Haraldsson:
Vindurinn gengur til suðurs ...
Ljóð.
Teikningar: Ólafur Steindórsson.
Útgefandi: Jón Karl Helgason
1984.
ólafur Haraldsson er nítján
ára og nemandi í Verslunarskóla
íslands. Eftir hann er komið út
snyrtilegt ljóðakver sem sýnir
viðleitni hans'til að færa hugs-
anir sínar í búning ljóðs. í Versl-
unarskólanum mun vera nokkur
ljóðaáhugi eins og ljóðasam-
keppni Verslunarskólablaðsins
er til vitnis um, en í henni fékk
Ólafur verðlaun fyrir ljóðið
Hendurnar mínar.
Bókin hefst reyndar á verð-
launaljóðinu. Það er í því glett-
inn tónn, gælur við fáránleik
lífsins eins og eftirfarandi dæmi
sanna:
Ég notaði vinstri höndina til margs.
Ég skrifaði með henni glaðleg ljóð.
Ég þvoði mér um bakið með henni,
og ilmaði af hreinleika.
Og ég hélt utan um þig
með
vinstri hendinni minni.
Og:
Bakgír er ekki til á bíl lífsins.
Og nú
sat ég fastur i blindgötu,
með svörtum vegg í endann.
Þeir hengdu á mig orðu.
Títuprjónninn sat fastur
í hjartanu mínu.
Ég er algjör klaufi með hægri,
og
ég meiddi mig bara
ef ég reyndi að ná honum út.
Það er dálítið um skemmtileg-
an þversagnaleik í Hendurnar
mínar. Til dæmis verður niður-
staðan: „tilfinningar eru ekki
hugsun,/ ekki vanhugsun".
Ljóð Ólafs Haraldssonar eru
hljóðlát, fremur lágvær og mál-
far þeirra töluvert ræktað af svo
ungum höfundi að vera. Hann
þarf ekki að brýna raustina til
að láta taka eftir sér. Ljóð hans
sýnast einföld og innihaldslítil
við fyrstu kynni, en vinna á. Vit-
anlega verður ástin oft að yrkis-
efni, en svo eru líka heimspeki-
leg ljóð eins og Hið helga fja.Il.
Það fjallar um land án fjalls og
allir íbúarnir vilja eignast fjall.
En ekki er allt fengið með fjalli.
Það getur heldur betur sýnt
klærnar. Þó er óskin alltaf sterk
að eignast það sem ekki er til.
En spurnin knýr menn til ljóða:
Hvar ert þú fjall,
draumsýn nokkurra manna.
Hvar ert þú fjall
grösugra róta,
blóma í klettasprungum,
skógi vaxinna hlíða?
Ert þú nokkurs staðar?
Eða ert þú ef til vill
einungis afsökun
þessara gróðurlausu bákna?
Fleira mætti tína tii athyglis-
vert úr Vindurinn gengur til suð-
urs. Þessi bók er gieðilegur vott-
ur um áhuga ungra manna á
ljóðum og skáldskap. Teikningar
og útlit bókarinnar er til sóma.