Morgunblaðið - 06.05.1984, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. MAÍ 1984
Lífekjör
renna
til sjávar
Verðstýring sem kostaði sitt
• Búseturöskun á Norðurlandi
vestra 1981—1983 svarar til þess að
kauptúnið Hofsós tæmdist af íbúum.
• Búseturöskun á Norðurlandi
eystra á sama tíma svarar til þess að
Raufarhöfn félli úr byggð.
• Norðlendinga skorti 146 m.kr.
1982 til að ná meðaltekjum í landinu
það ár og norðlenzk sveitarfélög 44
m.kr. til að ná meðalútsvari á íbúa
1983.
• Auk þess veldur mjög hár hitun-
arkostnaður því, einkum þar sem
olía eða rafmagn er nýtt til húshitun-
ar, en einnig þar sem dýrar hitaveit-
ur koma við sögu, að fólk rennir
hýru auga til búsetu á höfuöborg-
arsvæðinu.
Húshitun og kaupmátt-
ur ráðstöfunartekna
Sverrir Hermannsson, iðnaðar-
ráðherra, lagði fyrir skömmu
fram stjórnarfrumvarp um jöfnun
húshitunarkostnaðar. f greinar-
gerð kennir ýmissa grasa. Þar
kemur m.a. fram að óniðurgreitt
orkuverð til húshitunar í febrú-
armánuði sl. var frá kr. 0,38 pr.
kWh til kr. 1,46. Miðað við þetta
verð er hitunarkostnaður 400
rúmmetra íbúðarhúsnæðis á ári
sem hér segir:
• Ódýrar hitaveitur kr. 12.400.
• Meðaldýrar hitaveitur kr.
21.800.
• Dýrar hitaveitur kr. 32.500.
• Bæjarrafveitur, án niður-
greiðslu, kr. 31.200.
• RARIK, Orkubú Vestfjarða og
Bæjarveitur (með niðurgreiðslu)
kr. 28.800.
• Olíuhitun án niðurgreiðslu kr.
47.900.
• Olíuhitun með niðurgreiðslu kr.
33.000.
Þegar gluggað er í framan-
greindar tölur gefur augaleið að
„sömu laun fyrir sömu vinnu"
gagnast mismunandi, eftir búsetu
eða orkuverði í húshaldi fólks. Það
er því ekki óeðlilegt að stjórnvöld
grípi inn í framvindu mála með
því að „jafna“ að nokkru þennan
óhjákvæmilega fastakostnað í
húshaldi á „ísa köldu landi“.
Ekki eru allar
ferðir til fjár
Ekki hafa öll opinber afskipti
verið „ferðir til fjár“ fyrir kaup-
endur orku í landinu. Minna má á
ummæli Halldórs Jónatanssonar,
forstjóra Landsvirkjunar, á ný-
lega afstöðnum ársfundi stofnun-
arinnar. Honum fórust svo orð um
opinbera verðstýringu raforku á
liðnum áratug:
„Glöggt dæmi um hve óhagstæð
áhrif verðlagseftirlitið hafði á
fjárhag Landsvirkjunar árin
1971—1982 er sú staðreynd, að
hefði gjaldskrá Landsvirkjunar
fengið að hækka í réttu hlutfalli
við hækkun byggingarvísitölu á
þessum árum hefðu skuldir
Landsvirkjunar í lok ársins 1982
orðið 100 milljónum Bandaríkja-
dala lægri en raun varð á, en það
er um 60% af stofnkostnaði
Hrauneyjafossvirkjunar. Ef slíkri
stefnu hefði verið fylgt væri bæði
fjárhagur Landsvirkjunar betri en
hann er í dag og verð til notenda
lægra."
Sömu sögu má segja um mörg
önnur orkufyrirtæki, ekki sízt
Hitaveitu og Rafmagnsveitu
Reykjavíkur, sem urðu illa fyrir
barðinu á „verðstýringu" og „vísi-
töluleik" stjórnvalda, ekki sízt
1978—1983. Fjárhagur þeirra
VIRKJANALEIÐ/AUKNING STÓRIÐJU
DÆMI 2
TWh/áfi
Hæfilegt markmið að keppa að
Skýringarmyndir þessar fylgdu erindi Jóhanns Más Maríussonar um rannsóknarstarfsemi og virkjanaáætlanir
Landsvirkjunar, sem hann flutti á ársfundi þeirrar stofnunar. Þær sýna annarsvegar hugmyndir um viðbót orkufreks
iðnaðar og hinsvegar um raforkukerfið fram til aldamóta. Þessar hugmyndir gera ráð fyrir því að fram verði haldið
frekari nýtingu orkulinda til að fjölga störfum í þjóðarbúskapnum, auka umtalsvert útflutningsverðmæti og þjóðar-
tekjur og þar með almenna hagsæld í landinu. „Bent hefur verið á,“ sagði Jóhann Már, „að raforkunýting um næstu
aldamót sem svarar til um 10 TWh/ár, sem er um 20% af því raforkumargni sem íslenzkar orkulindir eru nú taldar
búa yfir, sé að ýmsu leyti hæfilegt markmið til aö stefna að.“
LAXA
'blandaD □ I
150 MW VILLINGANES I
30 MW I
FLJOTSDALUR1
252 MW
EFRI ÞJORSÁD^/
ANGI .<VATNáFELL
^□áS/HRAUNE
NEÐRI ÞJORS,
RAFORKUKERFID ÁRIÐ 2000
HUGMYND
14 LISTAMENN
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
I tilefni þess að á þessu ári
eru 100 ár liðin frá stofnun
Listasafns íslands verður efnt
til nokkurra sýninga í salar-
kynnum safnsins bæði á ís-
lenskri og erlendri myndlist.
Fyrsti gjörningurinn er sýn-
ing 14 ungra myndlistarmanna
er staðið hefur yfir undanfarnar
vikur og allnokkra athygli. vak-
ið. Ekki er mér kunnugt hvað
hefur ráðið vali hinna ungu
listamanna á sýninguna um-
fram ýmsa aðra og ekki er held-
ur nein greinargerð um stefnu-
mörk þeirra er réðu valinu í sýn-
ingarskrá, ekki einu sinni upp-
lýst hverjir það voru. En lista-
mennirnir eiga ýmislegt sam-
eiginlegt, t.d. aðhyllast þeir allir
ný viðhorf til myndlistarinnar
og svo eru flestir þeirra af svo-
kallaðri „túlípanakynslóð". Þá
er átt við fólk sem sótt hefur
áhrif sín til Hollands en það
hafa æðimargir gert á síðustu
árum. Hér vantar þó ýmsa er
áberandi hafa verið í þeim hópi
og líklega hefði sýningin orðið
áhugaverðari ef stefnt hefði ver-
ið að 20 þátttakendum. Víst er
að það er óþarflega rúmt um
suma og þeir hefðu komið
sterkari frá sýningunni með
grisjun verka. Annað sem er lítt
skiljanlegt og væntanlega hefur
ráðið úrslitum um að sýningin
er hvergi nærri jafn áhrifarík
og hún hefði getað orðið er, að
listamennirnir réðu sjálfir vali
verka sinna. Valið hefur nefni-
lega ekki tekist nægilega vel svo
sem oft vill verða við slíkt mis-
skilið frjálslyndi, — listamenn
eru oftlega furðu glámskyggnir
á eigin verk og þá einkum þau
nýjustu. Og hví var ekkert
vídeóverk tekið með á sýning-
una? Slíkt hefði aukið fjöl-
breytni hennar til muna.
Eftir margar heimsóknir í
safnið er það furðulítið er situr
eftir í huganum og minnisstætt
þykir, — helst ber maður þessar
myndir saman við það sem þess-
ir ungu listamenn hafa gert áð-
ur og með óhagstæðri útkomu.
Þannig minnist ég þess ekki að
hafa séð máttlausari verk eftir
Árna Ingólfsson en þó undanskil
ég mynd nr. 1, sem mér þótti
langsamlega hrifmest. Árni Páll
Jóhannsson hefur og gert betri
verk en á þó hluti er bera hug-
myndaauðgi vitni. Brynhildur
Þorgeirsdóttir er mjög áleitin,
Árni Páll Jóhannsson: Án titils, 1983.
„agressív", í skúlptúr-myndum
sínum en þær njóta sín frá-
munalega illa í salarkynnum
safnsins. Daði Guðbjörnsson sýn-
ir sterk litræn tilþrif í málverk-
um sínum en þau vinna ekki á
við nánari skoðun en það gera
hins vegar steinþrykk-myndir
hans. Myndir Grétars Reynisson-
ar orka og einnig sterkast á
skoðandann við fyrstu kynni.
Guðjón Ketilsson er mistækur í
verkum sínum og þannig þykir
mér súluornamentið hans ekki
ganga upp vegna höfuðsins á
toppinum — auk þess að það
minnir óþægilega mikið á Lenín.
Þá man maður betur eftir hatta-
leiknum. Helgi Þorgils Friðjóns-
son virkar afskaplega hrár í
myndum sínum að þessu sinni,
helst vill maður gleyma þeim
sem fyrst. ívar Valgarðsson sýnir
skúlptúra svipaða þeim er hann
kynnti nýverið á Kjarvalsstöð-
um og stór hugmyndafræðileg
málverk er valda manni nokkr-
um heilabrotum — hér er ýmis-
legt í gerjun. Mynd Jóhönnu
Kristínar Ingvadóttur, „Lára“, er
vafalítið mesta málverk sýn-
ingarinnar, magnþrungin og
sterk. Aðrar myndir hennar
virka óákveðnari í útfærslu. Jón
Axel Björnsson málar af miklum