Morgunblaðið - 06.05.1984, Page 37

Morgunblaðið - 06.05.1984, Page 37
37 MORGUNBLAÐIÐ, SÚNNUDAGUR 6. MAÍ 1984 ÞINGBRÉF eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON bæði til fagleg ráðgjöf og hagstæð lánsfjárútvegun. Iðnaðarráðu- neytið mun skipa þriggja manna verkefnisstjórn, sem ber ábyrgð á framkvæmd þessa verkefnis. Gert er ráð fyrir að lán verði veitt í samræmi við lög um Húsnæðis- stofnun ríkisins. Lífskjör sem renna til sjávar Ein af þeim leiðum sem fara þarf til að tryggja framtíðarat- vinnuöryggi og framtíðarlífskjör þjóðarinnar er að beizla vatnsaflið og breyta orku fallvatna í störf og útflutningsverðmæti. Þegar hafa glatazt dýrmæt ár á altari aðgerð- arleysis. Lífskjaraskerðing, sem rætur á í samdrætti sjávarfangs og sjávarvöruframleiðslu, hefur í litlu verið bætt upp með nýrri verðmætasköpun. Lífskjör renna í raun til sjávar í óbeizluðum vatnsföllum — og fara forgörðum í vannýttum tækifærifærum líf- efnaiðnaðar, sem kallaður hefur verið auðlind nýrrar aldar. Byggðaröskun nyrðra, sem frá er greint í upphafi þessa bréfs, verður vart stöðvuð nema með bættum alhliða möguleikum fólks í fjórðungnum, ekki sízt í starfs- tækifærum og betri efnalegri af- komu; þó muna verði vel, að mað- urinn lifir ekki á brauðinu einu saman. Samkvæmt áætlun orkuspár- nefndar verður raforkueftirspurn núverandi markaðar, þ.e. almenn- ingsveitna og núverandi stóriðju, tæplega 6 TWH/ár um næstu aldamót. Þetta þýðir í stuttu máli að Blönduvirkjun, sem væntan- lega verður næsta virkjun hér á landi, endist fram á árið 1994, ef ekki kemur til nýr orkufrekur iðn- aður. Nú er hinsvegar, gagnstætt því sem var á gengnum árum, unnið ötullega að því af hálfu stjórnvalda að finna leiðir til upp- byggingar orkufreks iðnaðar hér á landi. Myndin breytist hinsvegar ef horft er til nýrrar stóriðju, s.s. helmingsstækkunar álversins við Straumsvík, kísilmálmverksmiðju á Austurlandi og nýrrar álbræðslu við Eyjafjörð, svo nokkur líkleg dæmi séu tíunduð. Upptalningin er þó ekki tæmandi. Auk Blönduvirkjunar, fram- kvæmda við Kvíslaveitu og Sult- artangastíflu og stækkunar Þór- versnaði og verðhækkunarþörf óx, vegna skuldakostnaðar, langt um- fram það sem orðið hefði með verðþróun í samræmi við almenn- ar verðlagsbreytingar í landinu. Niðurstaða miðstýringar (of- stjórnunar) varð verri fjárhags- staða fyrirtækjanna og hærra verð en ella til notendanna, enda þótt afskiptasemin væri réttlætt með meintri verðstýringu og meintu verðlagseftirliti. Efnisatriði frumvarpsins Sverrir Hermannsson, iðnaðar- ráðherra, sagði m.a., er hann mælti fyrir frumvarpi sínu um jöfnun húshitunar: „Kostnaður við olíuhitun með olíustyrk er nú talinn nema um 69% af óniðurgreiddri olíuhitun, en niðurgreidd rafhitun kostar um 58% af verði olíu án niðurgreiðslu. Verð hitaveitna er mjög mismun- andi. Hinar dýrari og nýrri veitur eru á svipuðu verði og niðurgreidd rafhitun eða olíuhitun en t.d. Hitaveita Reykjavíkur kostar um 26% af óniðurgreiddri olíu.“ 1 frumvarpinu er gert ráð fyrir að raforka og varmaorka sé greidd niður þannig að hlutfall raforku- verðs og vegið meðalverð allra hitaveitna sé 1:1,8. Þessu hlutfalli hefur eins og áður segir þegar ver- ið náð.“ Áætlað er að niðurgreiðsla inn- lendra orkugjafa, samkvæmt frumvarpinu, nemi um 190 m.kr., en niðurgreiðsla olíu um 60 m.kr., en til annarra fFamkvæmda, sam- kvæmt því, verði varið um 90 m.kr. Samtals er kostnaður í ár áætlaður um 340 m.kr. Meginmarkmið frumvarpsins eru: 1) jöfnun hitunarkostnaðar, 2) lækkun kostnaðar við hitun húsnæðis, 3) aukin notkun inn- lendra orkugjafa. Framkvæmdin felst í niðurgreiðslu raf- og varmaorku, olíustyrkjum, aðstoð við illa staddar hitaveitur og að- gerðir (bætt einangrun) sem leiða til orkusparnaðar. í athugun sem Rannsóknar- stofnun byggingariðnaðarins gerði á 300 húsum í 4 sveitarfélög- um 1979—1980 kemur í ljós allt að fimm- til sjöfaldur mismunur í orkunotkun einstakra notenda. Þessi munur vegur ekki sízt þungt hjá þeim sem búa við hátt orku- verð. Helzta nýmæli frumvarpsins er skipulegt átak til endurbóta á húsum (s.s. einangrun) sem leiða til orkusparnaðar. Kemur þar isvatnsmiðlunar, sem eru fram- kvæmdir á byggingarstigi, eru verkhannaðar virkjanir þessar, samkvæmt upplýsingum sem fram komu í erindi Jóhanns Más Marí- ussonar, aðstoðarforstjóra Lands- virkjunar, á ársfundi stofnunar- innar: 1) Fljótsdalsvirkjun, 2) Sultartangavirkjun, 3) stækkun Búrfellsvirkjunar og 4) Villinga- nesvirkjun. Þá er Vatns- fellsvirkjun (milli Þórisvatns og Krókslóns ofan Sigöldu) talin mjög hagkvæmur virkjunarkost- ur. Röðun þessara virkjunar- framkvæmda hlýtur að vera í stöðugri endurskoðun. Fram- kvæmdaákvörðun á að miðast við það eitt, hvern veg framkvæmda- röð kemur bezt út fyrir þjóðarbúið í heild. Fjárfestingarmistök eru of skammt að baki sem stórtækur lífskjaraskerðir til að vera ekki víti til varnaðar. Síðar á þessu ári lýkur hringtengingu byggðalínu- kerfisins (Suðurlína) sem eykur mjög á afhendirigaröryggi raforku hvar sem er á landinu. Ef rétt er að staðið og hag- kvæmur orkumarkaður helzt í hendur við nývirkjanir mun niður- staðan verða betra orkuverð til alls almennings í landinu. íslendingar hafa yfir að ráða þeirri menntun, fagþekkingu og starfsþjálfun, að ráða við þau verkefni, sem í sjónmáli eru á sviði stórvirkjana. Hinsvegar er óhjákvæmilegt að til komi sam- starf við erlenda aðila á sviði fjár- magns, hráefnis og markaðsmála. Það er beinlínis æskilegt að erlent fjármagn beri höfuðþunga áhættu meðan orkufrek fyrirtæki eru að komast yfir byrjunarörðugleika, festa rætur og vinna sér stöðu á markaðnum. Við þurfum að lifa í sátt við land okkar og umhverfi, umgang- ast hvort tveggja með virðingu og hlýhug. Það þarf að vernda við- kvæma náttúru landsins, græða þau sár, sem hún hefur orðið fyrir í tímans rás og skila landinu betra til næstu kynslóðar en við tókum við því. En við þurfum jafnframt að lifa í landinu, á gögnum þess og gæðum, þeim auðlindum láðs og lagar sem forsjónin hefur lagt okkur upp í hendur til framfærslu. Án þess að nýta þau tækifæri, sem bíða framtaks, hugvits og þekk- ingar fólksins í landinu, verður ís- lenzk velferð og hagsæld ekki sá veruleiki sem hún getur orðið. Lífskjörin i landinu felast í framtaki, menntun og þekkingu þjóðarinnar sjálfrar. Það kann að vera nauðsynlegt að kortleggja vandamál á svartar skýrslur skrifræðis. En þau einföldu sann- indi mega þó aldrei gleymast að Guð hjálpar þeim sem hjálpa sér sjálfir. þrótti sem fyrr en hann er merkilega ópersónulegur í þess- um myndum sínum, ég kunni betur að meta myndir hans í Listaskála alþýðu í vetur. Fram- lag Kristins G. Harðarsonar virk- ar hálf furðulega, því ég sé ekki betur en að landslagsmyndir hans í pasteltækni séu eins kon- ar átthagamyndir, snoturlega gerðar. Betur hugnuðust mér myndir hans nr. 1—16 en þar er vettvangurinn útlendur. Myndir Steinunnar Þórarinsdóttur njóta sín ekki þar sem þær hanga, ljósflæðið frá gluggunum leysir formið upp. Myndir Tuma Magn- ússonar eru mjög hrjúfar í út- færslu og hér er myndræn tækni látin lönd og leið og er ég þá ekki með á nótunum. Valgarður Gunnarsson er ljóðrænn „artisti" í myndum sínum og eftirminni- legast tekst honum upp í mynd sinni „Fljúgari" (88), — en mér þóttu litlu myndirnar er hann sýndi á Mokka fyrir skömmu áhrifaríkari og betur byggðar upp. Framtakið með þessari sýn- ingu er mjög gott en hefði að ósekju mátt koma nokkrum ára- tugum fyrr. Slíka sýningu mætti endurtaka á 5—10 ára fresti og hér þarf ekkert tímamarkandi afmæli að koma til heldur list- ræn nauðsyn. Sem fyrr segir þá tel ég að sýningin hefði getað orðið mun áhrifaríkari ef fleiri hefðu tekið þátt í henni og betur hefði verið valið úr verkum þátttakenda inn á sýninguna. Ég segi fyrir mig, að glaðastur varð ég er ég leit barnateikningarnar í litla herb- erginu, lífrænar, opinskáar og einlægar. Bragi Ásgeirsson MorKunblaöið/Gunnlauj?ur. Þeir Páll Samúelsson, forstjóri, Bogi Pálsson og Birgir Sigurðsson hjá Toy- ota, standa hér fyrir framan húsnæðið í Hafnarstræti þar sem fyrirtækið opnar söluumboð á næstunni. Bílaumboð opnar söludeild í miðbænum „VIÐ ÆTLUM með þessu að reyna að fríska upp á mannlífið og viðskiptalífið í miðbænum og reynum að hafa hlutina sem veglegasta í samræmi við gæði bílanna," sagði Páll Samúelsson, forstjóri Toyota, í samtali við Morgunblaðiö, en fyrirtækið vinnur þessa dagana að uppsetningu sölu- og sýningarsalar nýrra bíla í Ilafnarstræti í Keykjavík. Mun það vera í fyrsta skipti sem bílaumboð hefur aðsetur í miðbæ höfuðborgarinnar, hin síðari ár. „Það er mjög algengt að bílasölur séu miðsvæðis í borgum og bæjum erlendis og vonandi mælist þetta vel fyrir hjá almenningi hérlendis. Sýningarsalurinn verður í nýbygg- ingu að Hafnarstræti, en hugmynd- in að þessu öllu saman kom fyrst fram fyrir þremur árum er smíði hússins hófst," sagði Páll. „Það verður pláss fyrir tvo sýningarbíla í salnum, enda er þetta eingöngu hugsað sem einskonar útibú fyrir söludeildina að Nýbýlavegi, en alls erum við með 30 gerðir bíla í sölu. Tveir sölumenn munu annast við- skiptavini og öll aðstaða verður höfð sem glæsilegust. Við verðum með kynningarmyndir á mynd- bandatæki og fáum bráðlega sér- stakt tæki til að varpa þeim á stó’r- an vegg í salnum." „Með því að opna sýningarsal í miðbænum gefum við fólki sem lítið kemst frá vinnu tækifæri til að skoða nýjustu bílana, en opið verð- ur frá kl. 11.00—19.00 sem ætti að gera sem flestum kleift að líta við. Einnig er staðsetning salarins góð, því mikil umferð er um bæði Aust- urstræti og Hafnarstræti og utan- bæjarmenn leggja sér yfirleitt leið þarna um,“ sagði Páll. Kynbætur nautgripa: Með Galloway-ræktun hef- ur versta leiðin verið farin — segir Haukur Hjaltason, framkvæmdastjóri og nautabóndi „ÞAÐ HEFUR LENGI verið Ijós nauðsyn þess aö kynbæta nautgripastofninn hér á landi, en hingað til hefur okkur ekki borið gæfa til þess, að gera það af viti. Þær tilraunir, sem nú standa yfir í Hrísey á ræktun Galloway-uauta, hafa engan veginn og geta ekki skilað þeim árangri, sem þörf er á. Miklu einfaldara og fijótlegra er að flytja inn frjóvguð egg og setja í kýr hérlendis. Til þess hefur hins vegar ekki fengizt leyfi þrátt fyrir að sjúkdómahætta því fylgjandi sé aðeins talin 0,01%o. Það er því Ijóst að í þessum málum hefur versta leiðin verið farin," sagði Haukur Hjaltason, framkvæmdastjóri Dreifingar og nauta- bóndi í Austurkoti, í samtali við Morgunhlaðið. Haukur sagði ennfremur, að hann teldi það fáránlegt, að með Galloway-ræktuninni í Hrísey tæki það um 20 ár að ná 99% hreinum stofni og það með ærnum tilkostn- aði. Með því að flytja inn frjóvguð egg fengist hreinræktaður kálfur eftir 9 mánuði og eftir þrjú ár væru komnir fram hálfblendingar. Þessu til viðbótar mætti svo nefna það, að Galloway-kynið væri hægvaxta og þar að auki erfitt í burði fyrir ís- lenzkar kýr. Líklega væri eini kost- ur þess kyns sá, að það þrifist vel af rudda, en á hinn bóginn vildu íslenzkir nautakjötsframleiðendur væntanlega heldur ala gripi sína vel og fá afurðirnar fyrr. Skynsam- legast fyndist honum að kynbæta með Aberdeen Angus eða Here- ford, sem yxu hratt og sem dæmi um það mætti nefna, að Bretar ælu naut af þeim kynjum upp í 220 kíló á um 12 mánuðum, aðeins á súrheyi og fiskimjöli. Haukur sagði, að talsverður út- flutningur á frjóvguðum eggjum þessara kynja væri frá Bandaríkj- unum og Frakklandi og sjúkdóma- hætta í því sambandi nánast engin. Sér virtist því ekkert þvi til fyrir- stöðu að leyfa innflutning frjóvg- aðra eggja hingað til lands, sér- staklega með tilliti til þess, að sjálfsagt þætti að flytja inn fóður frá Danmörku þar sem vissulega væri hætta á sjúkdómum svo sem gin- og klaufaveiki og væri slíkra tilfella skammt að minnast. Hinu væri þó ekki að leyna, að þó tækn- inni hefði fleygt verulega fram, væru enn 40 til 50% afföll af flutn- ingi frjóvgaðra eggja milli kúa, en þó ekki meiri en svo, að slíkt marg- borgaði sig. Þá væri það athyglis- verð hugmynd að mennta íslenzka dýralækna í þessum fræðum, því það hlyti að vera möguleiki á út- flutningi Trjóvgaðra eggja úr ís- lenzku sauðkindinni. Þau ættu að vera góð markaðsvara vegna þess hve ullargefið íslenzka kynið væri. Eins og nú væri staðið að málum líktist það mest kreddum og skiln- ingsleysi á möguleikum í íslenzkum landbúnaði. Þeir væru vissulega það miklir, að ekki væri réttlætan- legt að standa þar í vegi.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.