Morgunblaðið - 29.11.1984, Qupperneq 25

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. NÓVEMBER 1984
25
Óvenju ósérhlífinn
Bókmenntir
Sveinbjörn I. Baldvinsson
Þorgeir Þorgeirsson:
Ja — Þessi heimur
Veraldarsaga og reisubók
Péturs Karlssonar Kidson
208 bls. löunn
Undir lok þessarar bókar segir
Pétur Kidson: „Við skrásetjarinn
höfum líka orðið sammála um tvö
meginatriði sem einkenna þurfa
svona minningar: að meiða engan
og hlífa aldrei sjálfum sér.
Óframkvæmanlegt hvort tveggja
og þessvegna tilvalið sem prinsíp."
(bls. 182).
heildarmynd loks fæst af verkinu,
kemur í ljós að hin persónulegu
innskot og umsagnir Péturs um
sjálfan sig auka gildi þess. Það
sem lesanda getur fundist að komi
sér ekki við framan af bókinni,
hjálpar til við að gefa skýra mynd
af sögumanni, sem blasir við í
bókarlok. Manni sem hefur lifað
óvenjulegu lífi bæði út á við og inn
á við, a.m.k. á íslenskan mæli-
kvarða.
Ævintýralegt líf Péturs gefur
bókinni ríkara innihald en tíðkast
í íslenskum ævisögum, enda þótt
ævintýrin séu ekki alltaf mjög
stór í sniðum. Sögumaður gerir
sér líka grein fyrir því og skrásetj-
arinn leitast ekki við að krydda
lítil sögubrot svo úr verði örlaga-
sögur af alþjóðlegum stærðar-
gráðum.
Þetta er ævisaga lítils manns
sem hefur farið víða og séð margt
í stórum og flóknum heimi án þess
að öðlast nokkurn sérstakan,
djúpan skilning á öllu saman. Pét-
ur Kidson hefur ekki brotið heim-
inn til mergjar þótt hann hafi
ferðast um hann, líkt og gildir um
aðra er það fremur heimurinn sem
hefur brotið hann til mergjar.
Pétur starfaði lengi í bresku
leyniþjónustunni og segir frá
reynslu sinni af ýmsum stöðum
sem hann gisti sem leyniþjónust-
umaður, Rússlandi, Noregi,
Frakklandi, Þýskalandi, Austur-
löndum nær, Islandi o.s.frv.
Margt af því sem þar kemur
fram er skemmtilegt þótt það
skipti sjaldnast sköpum, nema þá
fyrir Pétur sjálfan. Þó eru kafl-
arnir um Þorskastríðið á sjötta
áratugnum nokkuð fróðlegir, ekki
síst það sem segir um Gilchrist
sendiherra og samskipti þeirra
Péturs. Eftir því að dæma hefur
Gilchrist hegðað sér kjánalega í
jíeirri deilu og platað flónsku sína
inn á bresku stjórnina.
Einnig er bókaraukinn áhuga-
verður, en þar er birt skýrsla frá
árinu 1945 um njósnir Þjóðverja á
íslandi og Grænlandi, eftir Kurt
Singer. Singer þessi starfaði upp-
haflega í neðanjarðarhreyfing-
unni gegn nasistum í Þýskalandi
sjálfu, en varð að flýja land og
settist að í Svíþjóð þar sem hann
hélt áfram njósnum sínum um
nasistana m.a. í náinni samvinnu
við leyniþjónustu Breta.
Þorgeiri Þorgeirssyni hefur tek-
ist vel að skrá sögu Péturs. Staf-
setningin verkar að vísu stundum
nokkuð sérviskuleg á undirritað-
an, en það er smekksatriði og lít-
ilvægt hjá hinu að frásögnin
skríður eðilega fram, líkt og um
talað mál sé að ræða fremur en
ritað. Frásögnin verður að vísu
pínulítið ruglingsleg á köflum, þar
sem einn atburður á einum stað
vekur Pétur allt í einu til umhugs-
unar um annan á öðrum stað, en
það er í raun ekki til skaða. Eg
held að bókin hefði orðið allsendis
ólík sögumanni, hefði frásögnin
verið rígskorðuð í rétta tímaröð.
Hann segir sjálfur á einum stað og
leggur þar út af stjörnumerki
sínu: „Sá sem fæddur er í Tvíbura-
merki á sjaldan auðvelt með að
fylgja pólitísku spori — og aldrei
fer hann götuna á enda. Það gerir
tvískinnungurinn í fari hans öllu."
(bls. 19).
Pétur Kidson er engin hetja eins
og móðir hans segir honum í æsku,
þá þorir hann aldrei að taka
áhættuna. Hann prófar þetta og
hitt en fátt verður um niðurstöð-
ur. Tvískinnungurinn, hikið er alls
ráðandi. En það, að þetta kemur
fram í bókinni allt saman auk
upplýsinga um nokkuð sérstaka
stöðu hans í kynferðismálum,
verður reyndar að flokka undir
nokkurs konar hetjuskap. Það
þarf umtalsvert þor til að horfast
í augu við sjálfan sig.
Ég held að óhætt sé að segja að
þeim Pétri og Þorgeiri hafi tekist
furðu vel að framkvæma það sem
hér að ofan er talið ógerlegt. Mið-
að við aðrar minningabækur er
þessi sérlega einlæg og sögumaður
óvenju ósérhlífinn, jafnvel þannig
að lesanda gæti þótt nóg um á
köflum. Eftir lesturinn, þegar
Bogga
á Hjalla
Barnabók eftir Vil-
borgu Dagbjartsdóttur
BARNABÓKIN Bogga á Hjalla
eftir Vilborgu Dagbjartsdóttur er
komin út hjá Máli og menningu,
myndskreytt af Önnu Cynthiu
Leplar.
í frétt frá MM segir m.a.:
„Söguhetjan, Bogga, er
skemmtileg stelpa sem býr í
litlu þorpi, hjá mömmu, pabba,
ömmu og öllum systkinunum,
kisu, hananum og hænsnunum.
Það er glatt á hjalla þar sem
svona margir búa — enda heit-
ir húsið þeirra Hjalli. í sögunni
segir frá daglegum störfum,
hananum sem lenti í tjörunni,
húsinu sem fauk út á sjó, huld-
ufólkinu sem Bogga sá þegar
hún var að reka kýrnar og
mörgu fleira. Allt þetta gæti
sem best gerst á okkar dögum,
en raunar er Bogga Vilborg
Dagbjartsdóttir sjálf og þorpið
hennar Vestdalseyri við Seyð-
isfjörð sem nú hefur verið jafn-
að við jörðu.
Bókin er einkum ætluð þeim
börnum sem eru nýlega farin
að lesa sjálf. Hún er 45 bls. auk
yfirlitsmyndar af Vestdalseyri
um 1930 eftir Önnu Cynthiu
Leplar. Bókin er hönnuð í
Repró, prentuð í Formprenti og
bundin í Bókfelli hf.
ER EINHVERJUM KALT?

J
—X
Sterkbyggöir rafmagnsofnar til notkunar í
t.d. skipum, bílskúrum og útihúsum.
Stærö 575-1150 W.
Geislaofn til notkunar í iðnaðarhúsnæði
samhliða almennri upphitun. Stærð 4.5 kw.
Flytjanlegur hitablásari
með rofab. — stillanlegu
loftmagni. Stærð 9 kw.
Hitablásari með innb.
rofabúnaði fyrir fasta
staðsetningu og einnig
flytjanlegur.
Stærð 3-5 og 9kw.
Hitablásari fyrir alhliða
notkun án rofabúnaðar,
ekki flytjanlegur.
Stærð 5-30 kw.
- 1
""" i' t

„Thermozone" hitablásarar sem hindra
kælingu, dragsúg og raka, fyrir ofan dyr
eða afgreiðsluop.
Vifta til notkunar í iðnað-
arhúsnæði sem dreifir
heitu lofti niður á við.
Stórkostlegur sparnað-
ur í upphitun. Orkunotk-
un 120 W.
Jtf RÖNNING SSSS8