Morgunblaðið - 13.10.1985, Síða 8

8 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR13. OKTÓBER1985
Kunni frábærlega viö mig
Hvernig kunnirðu við Bandarfkin
og Bandaríkjamenn?
„Ég kunni frábærlega við mig
þarna úti, það verður ekki annað
sagt. Við vorum mjög heppinn — í
fyrsta lagi kynntumst við fljótt
bandarískri fjölskyldu, sem reynd-
ist okkur mjög vel og við höfum náin
kynni við ennþá. Þá er Seattleborg
alveg gífurlega falleg og gott að
vera þar. Loftslagið gott fyrir ís-
lending og þá hafði ég mjög gaman
af náminu, þannig að allt hjálpaðist
að. Frúnni líkaði einnig mjög vel.“
Var hún í námi líka?
„Við urðum of sein að sækja um
fyrir hana fyrra árið en seinna árið
tók hún þýsku sem aukafag til
BS-gráðu í ensku hér heima, en hún
var búin með tvö ár áður en við
fórum út. Raunar starfaði hún fyrra
árið sem fyrirsæta og kvikmynda-
leikari!
Bandaríkjamenn ekki
bara köflóttar buxur
og „cowboy“-hattar
Bandaríkjamenn eru nokkuð sér
á báti en ég held að menn hafi mjög
villandi hugmyndir um þá almennt.
Ég held að menn dæmi þá mjög
mikið af þeim ferðalöngum sem
þeir hitta í Evrópu — þessum í
köflóttu buxunum með „cowboy"-
hattinn. Þeir eru auðvitað til en það
er bara viss hópur innan Bandaríkj-
anna sem lifir svona. Og þarna eru
menn aðallega að horfa á eldra fólk,
fólk á ellilaunum, sem er að njóta
lífsins.
Það er oft sagt að Bandaríkja-
menn séu voðalegir smjaðrarar og
þeir meini ekkert með framkomu
sinni. Brosi við þér er þú horfir á
þá en brosið stirðni fljótt eftir að
þú ert farinn. En ég er ekki sammála
þessu nema að mjög litlu leyti. Þeir
eru mjög alúðlegir í allri framkomu
og hafa oft á tíðum mjög raun-
verulegan áhuga á því sem þeir eru
að spyrja um. Framkoma þeirra er
mjög þægileg — t.d. í allri þjónustu.
Það er t.d. mun þægilegra að koma
inn í búð í Bandarikjunum en á
Islandi. Þar er fóikið til að þjóna
þér en hér heima hefur maður það
oft á tilfinningunni að afgreiðslu-
fólkið sé að gera manni stóran
greiða með því að afgreiða mann.
Hrasaöi út úr vagninum
Ég man t.d. eftir því sem dæmi
þegar ég fór í strætó í fyrsta skipti
úti í Bandaríkjunum. Ég kom inn,
það var negri við stýrið og hann
bauð mér góðan daginn eins og allir
Bandaríkjamenn gera hvort sem þú
þekkir þá eða ekki. Nú, á endastöð-
inni þar sem ég fór úr vagninum fór
ég út að framan og þá segir bílstjór-
inn: „Ég þakka þér fyrir ferðina,
hafðu það gott í kvöld.“ Og ég hras-
aði eiginlega út úr vagninum! Mér
varð svo mikið um — „hvað er'
maðurinn eiginlega að meina með
þessu!“ En ég verð að segja alveg
eins og er að ég vil hafa þetta svona
— þó svo maðurinn elski mig ekki.
Þetta er skemmtilegt og líflegt við-
mót. Það er þetta frjálslega viðmót
Bandaríkjamanna sem er oft mis-
skilið.
En þó ég sé hrifinn af Bandaríkj-
unum er ég ekki sáttur við allt sem
þar fer fram. Ég er í grundvallarat-
riðum sammála þeirri lífsstefnu
sem einkennir hugarfar Banda-
ríkjamanna, en ef þú býrð þar verð-
ur þú að líta á kostina en sneiða
hjágöllunum.
Múgsefjun
Einn af göllunum við Bandaríkin
að mínu mati er fjölmiðlamenning-
in. Fjölmiðlarnir eru gífurlega
sterkir, hafa mikil áhrif. Þeir
stunda rosalega múgsefjun finnst
mér — hvort sem hún er nú af hinu
góða eða hinu illa. Bandaríkjamenn
eru gífurlega þjóðhollir — það jaðr-
ar oft við væmni að mínu mati hve
þeir dýrka fána sinn, þjóð og leið-
toga. Þetta kom mikið fram í sjón-
varpinu en við urðum lítið vör við
það því við einfaldlega sleptum því
að fylgjast með þvf. Oft er talað um
að uppeldi sé ábótavant í Bandaríkj-
unum — að krakkarnir séu bara
settir fyrir framan sjónvarpið og
það er rétt að mörgu leyti. Það var
sorglegt að sjá hve hugmyndasnauð-
ir krakkar eru þarna úti. Það er líka
orðið mjög áberandi i skólum hve
námsárangur bandariskra krakka
er slakur miðað við það sem maður
skyldi halda. Og það er sláandi hve
margir erlendir prófessorar kenna
við háskólana — 9 af 12 prófessorum
í minni deild voru t.d. erlendir. Og
það eru alltaf fleiri og fleiri erlendir
nemendur á hærri skólastigum."
Ómetanlegt að dvelja
erlendis
Guðmundur sagði það sitt álit að
fyrir utan námið væri það ómetan-
legt að dvelja erlendis um skeið.
„Þú lærir betur að meta það sem
þú hefur. Kynnist lífi annarra,
menningu og siðum, og sérð oft
frekar bjálkann í þínu auga eftir
það, held ég. Og þegar þú kemur
frá Bandaríkjunum sérðu hve ís-
lendingar eru lokaðir í almennu
viðmóti — mér liggur við að segja
fúlir. Almenn liðlegheit eru íslend-
ingum t.d. ekki töm. Þetta er nátt-
úrulega mjög misjafnt en gegnum-
sneitt kann ég betur við það viðmót
sem maður fær á götu í Bandaríkj-
unum en á götu á íslandi.
Að visu má geta þess að Bandarík-
in eru 52 fylki og hvert fyrir sig
eins og sér þjóð. Því er erfitt að
dæma þjóðina af einu fylki — en
við ferðuðumst talsvert um landið
þannig að ég tel mig hafa fengið
sæmilega heildarmynd.
En varðandi það að búa í landi
eins og Bandaríkjunum, þar sem
allt er svo stórt og mikið, ertu, þó
ótrúlegt megi virðast, mun frjálsari
þar en t.d. hér á landi. Bandaríkja-
menn eru mjög metnaðargjarnir og
vilja komast áfram. Það er vissulega
mikil samkeppni um störf, ameríski
draumurinn er við lýði, en samt sem
áður er þessi gegndarlausi metingur
sem er hér heima ekki fyrir hendi
- a.m.k. ekki í þeim mæli sem hér
er. Og íslendingar eru alveg sér-
fræðingar í að tala um náungann —
ég hef eiginlega aldrei skilið hvaða
hvatir búa þar að baki. Að menn
skuli ekki fá að vera það sem þeir
vilja, fá að lifa sínu llfi.
Bannaö að skara fram
úr á íslandi...
í fyrsta lagi er það erfitt fyrir
menn sem falla ekki inn i fjöldann
að búa hér því þeir eru svo umtalað-
ir fyrir einhverra hluta sakir. Og
svo er alveg bannað að skara fram
úr hér á landi. Bannað að gera það
gott. Þá kemur öfundin strax upp á
yfirborðið. Maður verður miklu
minna var við þetta í Bandaríkjun-
um.“
... en hvergi betra að búa
Þér hefur aldrei flogið f hug að
setjast að þarna úti?
„Nei, það er mjög gott að lifa
erlendis en þrátt fyrir allt sem ég
hef sagt er samt sem áður hvergi
betra að búa en á íslandi. Þetta
kann að virka mótsagnakennt, en ég
held ég se búinn að týna til allt það
neikvæða við íslendinga. Og það er
svo margt sem þú hefur hér — fyrst
má nefna fjölskyldu þína og átt-
hagana, sem þú slítur þig ekki svo
glatt frá. Þrátt fyrir allt eru íslend-
ingar góðir vinir vina sinna og það
er gott að eiga vin á íslandi. Ef þú
ert það heppinn að eiga góða að
máttu vel við una hér heima. Það
er líka margt sem þú hefur ekki
erlendis — t.d. það öryggi sem hér
er, þetta hreina loft og ferska
umhverfi. Svo er annað — meðan ég
var úti saknaði ég mjög mikið fé-
lagsskaparins í Val. Ég fann aldrei
félagsskap þarna úti sem var á sömu
línu og maður sjálfur. Þrátt fyrir
allt er ég Islendingur, þannig að ég
er kannski ekki skömminni skárri
en margir aðrir, sem ég var að tala
um áðan!“
En þú hefur kannski breyst eftir
að þú varst þarna úti.
„Ég efast ekki um það já. Ég geri
a.m.k. mitt besta við að laga það sem
ég sé að betur má fara.“
Metnaðargjarn
Er það ekki rétt hjá mér að þú sért
mjög metnaðargjarn?
„Jú, það má segja að ég sé það. Ég
held að langflestir menn séu metn-
aðargjarnir en spurningin er hvort
menn hafa hugrekki til að láta það
koma í ljós eða hvort þeir fela það
inni í sér. Ég er mjög metnaðar-
gjarn og ein ástæðna fyrir því að ég
fór f knattspyrnuna er sú að það
fullnægir hluta af þeim þörfum.
Maður er þarna fyrir félagsskapinn
og vegna þess að maður hefur
gaman af þessu, en líka til þess að
fullnægja vissum þörfum. Þetta er
mfn leið tii þess að fá útrás fyrir
metnaðargirnina. Og bæði sem ein-
staklingur og hluti af liðsheild er
engin tilfinning betri en sú að finna
að árangur mikillar vinnu og mikils
erfiðis skili sér. Maður finnur það
hvergi betur en á svona vettvangi —
þar sem allt er skráð. Allt er talið
í mörkum og stigum. Þú hefur þetta
allt svart á hvítu.
Ég tel það kost hjá hverjum og
einum að vera metnaðargjarn — en
ég vona að mér takist að nýta það
mér til góðs án þess að það komi
niður á öðrum.“
Hvers vegna er maður
að þessu?
Þú hefur átt margar gleðistundirnar
á knattspymuferlinum.
„Já, það verður ekki annað sagt
að ég hafi uppskorið ríkulega fyrir
allt erfiðið sem maður hefur lagt á
sig. En þetta er ekki alltaf gaman.
Undanfarin ár hafa t.d. verið frekar
rýr hjá okkur Valsmönnum og þá
fer maður nú að líta í kringum sig
og spyrja sjálfan sig til hvers maður
sé að þessu þegar svona gengur. Er
manni ekki bara að mistakast —
er ekki réttara að snúa sér að ein-
hverju öðru? Athuga hvort manni
tekst betur upp þar. Þetta bitnar
náttúrulega mikið á vinnunni — á
faginu — en þó fyrst og fremst
auðvitað á fjölskyldunni. En það
sem hefur haldið manni í þessu
undanfarin ár, þegar ekki hefur
gengið of vel knattspyrnulega séð,
er félagsskapurinn, fyrst og
fremst."
Það fer mikill tími í fótboltann og
fór mikill tími í námið. Hvernig hefur
gengið að sameina þetta og fjölskyld-
una?
„Áður en ég fór út var ég ógiftur
- en síðan égkom heim fyrir tveimur
árum, síðustu tvö keppnistímabil,
má segja að fótboltinn hafi haft
forgang, fjölskyldan og vinnuveit-
andinn mætt afgangi. Það er því
gott að eiga skilningsríkan vinnu-
veitanda og ekki síður skilningsríka
eiginkonu."
Knattspyrnan er auðvitað mikill
tímaþjófur frá fjölskyldunni og
eiginkonan fær ekki nærri þvi eins
mikið út úr þessu og ég, en samt
sem áður hefur hún átt sínar gleði-
stundir líka í tengslum við þetta og
hefur á margan hátt lifað sig mjög
vel inn í fótboltann með mér.“
• Fyrra mark Guðmundar í
leiknum eftirminnilega gegn
franska félaginu Nantes á Laug-
ardalsvelli í haust. Valur sigraði
2:1 og Guðmundur gerði bæði
mörkin. Hér skallar hann í net-
ið eftir hornspyrnu.
Hún „tæklaði“ mig
í gamla Sigtúni
Þú hefur ekki kynnst henni á vellin-
um!
„Nei, ég kynntist henni nú ekki á
vellinum. Og þó — hjá okkur voru
nú eiginlega tveir keppnisvellir í
gamla daga, annars vegar knatt-
spyrnuvöllurinn og hins vegar dans-
völlurinn — gamla Sigtúnið, og þar
kynntumst við. Hún „tæklaði" mig
í gamla Sigtúni, allgróflega!!"
Var hún eitthvað í íþróttum sjálf?
„Ja, ég vil nú meina að hún hafi
verið mjög efnileg frjálsíþrótta-
kona! (Ég veit nú ekki hvort þú átt
að vera að birta þetta — ég segi það
meira til að stríða henni!) Hún var
að dútla í frjálsum á sínum tíma
en það reyndi aldrei á hve efnileg
hún var. En hún hefur mikinn áhuga
á íþróttum."
Og skilur þar af leiðandi kannski
betur þetta með tímaþjófinn?
„Ja, ég held að hún geri sér fyrst
og fremst grein fyrir því að ég á
lang flesta mína félaga í þessum
hópi og ég yrði örugglega hundleið-
inlegur og fúll ef ég fengi ekki að
vera með!“
Hún er þá mikill stuðningsmaður
knattspyrnumannsins Guðmundar.
„Já, hún er það.“
Og verkfræðingsins líka?
„Ja, það á nú eiginlega alveg eftir
að reyna á það því vinnan hefur
setið á hakanum hjá mér fram að
þessu eins og ég sagði. Og ég hef
verið heppinn eins og ég nefndi hve
vinnuveitendurnir hafa verið skiln-
ingsríkir. Þeir hafa gert mér það
léttbært að svíkjast undan!!“
VerkfræÖin er mjög
heillandi fag
Er gaman að vera verkfræðingur?
„Já, verkfræðin sem slík er mjög
heillandi fag. Það kom nú eiginlega
af sjálfu sér að ég fór í hana. Eg
var í stærðfræðideild í MR og flestir
sem þar voru fóru í raungreinar. Ég
vildi ekki takmarka mig of mikið
við eina raungrein frekar en aðra —
taldi það ekki mjög hagnýtt upp á
framtíðina — þannig að ég valdi
verkfræðina. Mér þótti það eðlilegt
framhald. En mér finnst verkfræðin
og raunvísindi sem slík gersamlega
heillandi. Þú lærir svo margt um
eðli hluta, skilur út á hvað hlutir
ganga — kannski ekki eins mikið
mannlegt eðli og annað eðli, en þú
horfir allt öðrum augum á tilveruna
Moryunblaðið/Friðþjófur
eftir að hafa kynnst raunvísindum.
Og hvað byggingarverkfræðina
varðar gefur hún manni gífurlega
breiðan grundvöll. I henni er snert
á flestu sem viðkemur hagnýtum
hlutum, þannig að hún er geysilega
góð undirstaða fyrir lífið almennt.
Fyrir utan það að segja má að hún
sé farseðill í þægilegt og skemmti-
legt starf.
Það er oft talað um að skóli lífsins
sé sá skóli sem allir verði að ganga
í gegn um — þar læri maður mest.
Ég er sammála því að nokkru leyti
en held þó að menn fái of takmark-
aða yfirsýn ef þeir fara aðeins í
skóla lífsins. Þeir lifa og hrærast í
sínum eigin heimi og ef þeir ná ekki
að brjótast út úr honum og kynni
sér nýja hluti held ég að þeir tak-
markist of mikið, og verði kannski
of þröngsýnir fyrir vikið. Ég hvet
því alla sem tækifæri hafa til þess
að mennta sig. Því það er svo margt
sem menn fá út úr því annað en þau
réttindi sem námið veitir."
Hringnum lokað
Fótboltinn — vinnan: eru einhver
enn frekari takmörk sem þú stefnir
að í þessu tvennu?
„Það má segja að það eina sem ég
á eftir í knattspyrnunni er að fara
út í atvinnumennsku. Ég efast um
að ég láti nokkurn tfma verða af
því. Þetta er á margan hátt orðið
ágætt hérna heima — sérstaklega
eftir sumarið í sumar sem segja
má að hafi lokað hringnum fyrir
mér og fleiri af reyndari mönnum
Valsliðsins. Við höfðum lifað góða
tíma, síðan skorti talsvert á í nokkur
ár en nú komumst við á toppinn
aftur. Og eftir þetta finnst manni
þetta auðvitað hafa verið ein sam-
felld sigurganga!! Maður hleypur
hratt yfir síðustu ár. Ég held ég sé
búinn að reyna allt hér heima. Ég
hef verið í toppbaráttu og unnið til
allra helstu verðlauna, en ég hef
einnig verið í botnbaráttunni og það
er ekki síður mikilvæg reynsla.
Ég held að ég hafi aldrei lifað
aðra eins tíma og haustið 1983 þegar
við vorum nánast fallnir og björguð-
um okkur á yfirskilvitlegan hátt. Ég
skil það ekki ennþá hvernig við fór-
um að því að hanga uppi. Þrátt fyrir
að liðið hafi ekki verið lélegt þarf
mikið til að botnlið taki sig til og
vinni fjóra síðustu leikina og haldi
sér í deildinni á einu stigi.
Menn vel meðvitaðir
Eins og þú veist hafa Valsmenn
aldrei leikið í 2. deild f íslenskri
knattsyrnu og félagslega séð hefði
fall í 2. deild verið mesti hnekkir
sem knattspyrnufélagið Valur hefði
orðið fyrir í sögunni. Menn voru
gífurlega meðvitaðir um þetta og
pressan því þeim mun meiri. Og ég
held að það að komast lifandi frá