Morgunblaðið - 17.11.1985, Blaðsíða 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR17. NÓVEMBER1985
Afmæliskveðja:
Gísli Arason 90 ára
Gildur þáttur í lífsreynslu
minnar kynslóðar er hve margir
hafa unnið mörg og ólík störf um
ævina. Af öllum starfshópum, sem
ég hefi unnið með, eru mér tveir
minnisstæðastir vegna harðfylgis
þeirra og fæmi, svo ólík sem störf-
in þó voru. Annan hópinn skipuðu
„kolakarlarnir" hjá Kol og Salt hf.
á stríðsárunum, en hinn hópinn
hið fámenna en snjalla fréttalið
hjásjónvarpinu.
Ég var í háskólanámi þegar
kynni mín af kolakörlunum hófust
1941 með þeim hætti að ég var
gjaldkeri og reiknaði út launin
þeirra. Fljótlega kynntist ég þeim
þó nánar, fór að vinna með þeim
að kolum og salti, þegar frístundir
gáfust í skrifstofustarfinu. Það var
á athafnasvæðinu umhverfis hinn
gamla og fræga kolakrana, sem
kallað var „portið". Ég gæti trúað
að svona 20 kempur hafi myndað
harða kjarnann á þessum vinnu-
stað, og síðan var fjölgað í liðinu
eftir þörfum þegar „tarnir" voru.
Það var ekki aðeins gamli kola-
kraninn við austurhöfnina sem
setti þvílíkan svip á bæinn í þá
daga, að hann varð Tómasi borgar-
skáldi að yrkisefni, heldur settu
mennirnir, sem störfuðu að kran-
anum og í kranaportinu, einnig
svip á bæinn. Þeir óku kolunum
heim að hvers manns dyrum og
báru pokana af bílunum fyrir daga
hitaveitunnar, stundum einna lík-
astir svertingjum ásýndar. En þótt
þeir væru nefndir „kolakarlar" í
daglegu tali voru þeir nær allir
menn á besta aldri og liðið svo
samvalið, samhent og harðsnúið
að af því fór orð um allan bæinn.
Auðvitað stóðst ég, „skrifstofu-
blókin", engan samanburð við
þessa kappa, þegar ég vann með
þeim í „portinu" og var þó ekki
óvanur ýmislegu vinnuslarki.
Kynni af þessum mönnum er
kapítuli út af fyrir sig og hinn
sögufrægi starfsvettvangur þeirra
við kolakranann. En ástæðan til
þess að mér verður nú hugsað til
þessa hóps, fremur en endranær,
er sú að sá allra harðasti úr harða
kjarnanum, Gísli Arason, Sogavegi
132, er níræður í dag og ber aldur-
inn næstum eins léttilega og kola-
pokana í gamla daga, þrátt fyrir
ástvinamissi og vinnulúa. Það er
hreint ótrúlegt hvað mikið situr
eftir í öllu fasi hans af þvi tápi,
skapi og þeim eldlega áhuga, sem
einkenndi hann meðan hann var á
besta aldri. Hann hefir vissulega
gengið óhaltur meðan fætur voru
jafnlangir. Það er mikið undrunar-
efni hvað hann hefir enst vel jafn
ósérhlífinn vinnuvikingur og hann
var sem aldrei sparaði kraftana.
En hann er líka léttur í lund að
eðlisfari og líkamsléttur, ekki ólík-
ur viðartág í líkingu talað, grannur
og óslítandi, og var afar vinnulag-
inn svo að hann vann sér létt það
sem mörgum ólagnari varð þungt
í skauti. Allir jafnaldrar Gísla eða
honum eldri menn, sem voru í
víkingasveitinni í kolaportinu
forðum, eru nú horfnir af sjónar-
sviðinu, ég fylgdist með þeim öll-
um og hefi aldrei gleymt nöfnum
þeirra eða persónueinkennum.
Samnefnari þeirra allra var víllaus
harka við sjálfa sig og glaðvært
geð. Seinastur þeirra kvaddi Einar
vinur minn Guðmundsson, á Vest-
urvallagötu 7, fyrir einu eða tveim-
ur árum. En nú verð ég að halda
aftur af mér og nefna ekki fleiri,
þegar þeir þyrpast allir fram í
huga mér. Og þar er Gísli Arason
fremstur meðal jafningja og þarf
ekki lítið til. Hann fæddist að
Ragnheiðarstöðum í Flóa þennan
dag fyrir 90 árum og ég kynntist
einnig þremur bræðrum hans og
systur þeirra.
Eiginkonu sína. Magneu Magn-
úsdóttur, missti Gísli fyrir nokkr-
um árum og síðan Erlu dóttur
þeirra, sem ætíð var þeim stoð og
stytta og hélt áfram heimili fyrir
hann eftir lát móður sinnar. Ékki
hefðu allir staðist þessi áföll í
hárri elli, jafn innilega kært og
var með honum og þessum ástvin-
um hans. Stefán G. kveður svo um
grenitréð: „Bognar aldrei, brotnar
f bylnum stóra seinast." Það væri
ofsagt að Gísli hefði ekki bognað,
en hann hefir ekki brotnað ennþá,
gamli starfsvíkingurinn, þótt mik-
ill tilfinningamaður sé. Það er ekki
aðeins frábær líkamsþróttur held-
ur og eigi minna tilfinningalíf og
greind, einstakur drengskapur og
réttlætistilfinning, sem hefir aflað
honum velvildar og virðingar
samstarfsmanna og samfylgdar-
manna. En án mikilhæfrar konu
og góðra barna, og góðs heimilis,
sem hún vakti yfir meðan hann
starfaði og stritaði í daglauna-
vinnunni, hefði starfið verið gleð-
isnautt og erfitt, en tilgangur lífs
hans og starfs var bundinn við
heimilið, fyrir það var létt að
leggja allt í sölurnar. Þeim
Magneu og Gísla varð fimm barna
auðið. Synirnir 3, Haraldur, Sverr-
ir og Ari, hafa allir tengst prent-
iðnaði og prentsmiðjum, enda lært
til þeirra starfa. Dæturnar voru
2, Guðríður sem er húsmóðir, og
Erla, sem áður var nefnd, var
skrifstofumaður. Niðjahópur
þeirra Gísla er nú orðinn fjöl-
mennur og þetta er úrvalsfólk eins
og það á kyn til. „Hún amma
þurfti ekki annað en líta á afa og
þá vissi hann hvað hún vildi og
gerði eins og hún vildi, svo mikils
mat hann hana,“ sagði dótturdótt-
ir Gísla einu sinni við mig. Og ég
vitna í þetta vegna þess að'betur
er ekki hægt að lýsa í einni setn-
ingu einstaklega gæfusömu samlífi
þeirra, sem ég kynntist náið.
Þeirra kynna er mér nú ekki síður
ljúft að minnast en fyrstu kynna
okkar Gísla. Þannig var, sem ég
leit á sem lánsmerki, að þó nokkrir
af „kolakörlunum" mínum héldu
tryggð við mig og gengu í óháða
söfnuðinn er hann var stofnaður
og ég gerðist prestur. Þar reyndust
þeir starfsvíkingar eins og í kola-
portinu, og munaði um minna en
handtök þeirra við byggingu nýrr-
ar kirkju. í þessu starfi lágu leiðir
okkar Gísla saman öðru sinni og
hafa ekki skilið síðan; og nú kom
hann fylktu skylduliði sínu, og eins
gerðu systkini hans, og þetta fólk
skildi ekki við kirkjuna fyrr en hún
reis fullgerð og vel búin, og ekki
heldur þá, heldur sóttu þau Gísli
og Magnea kona hans kirkjuna
reglulega meðan bæði lifðu og
hann síðan áfram til þessa dags.
Magnea var stoð og stytta í félags-
starfinu og Erla dóttir þeirra var
lengi í stjórn kvenfélags kirkjunn-
ar og eigi minni stoð og stytta en
móðir hennar, og nú er dótturdótt-
irin, Magnea yngri, í stjórn óháða
safnaðarins. Það var ekkert fálm
hjá þessu fólki að byggja kirkju
það vissi hvað það vildi. Það fer
því vel á því, og gleður mig og
okkur hjónin persónulega, að hald-
ið er upp á afmæli Gísla í safnaðar-
heimilinu Kirkjubæ i dag. Þar
tekur heiðursmaðurinn aldni,
starfsfélagi minn að fornu og nýju,
Gísli Arason, á móti gestum frá
kl. 15.00 til 18.00 í dag ásamt börn-
um sínum, tengdafólki og afkom-
endum. Og ég veit að ekkert mundi
gleðja hann meira á níræðisaf-
mælinu en að það yrði „veislunni
margt í“ eins og þar stendur. Því
Gísli er ekki smár í neinu, hann
er fæddur höfðingi og hefir aldrei
brugðist neinum. Það er mikið sagt
en satt, og með þeim orðum lýk ég
þessari afmæliskveðju og þakka
vini mínum órofatryggð.
Kær kveðja frá konu minni og
Heiðu okkar.
, PHIUPS TBX SIMSIDD:
FRABÆR LAUSN FYR1R FYRIRT/EKH),
VlOSKIPTAiVlNlNN 0G MG
TBX simstöövarnar frá Philips eru frábær tæki
sem leysa símamál allra fyrirtækja og stofnana í
eitt skipti fyrir öll. TBX er opin í báöa enda,
teygjanleg og stækkanleg í allar áttir eftir þvi
sem þarfir á simaþjónustu aukast og breytast:
— TBX hentar notendum meö 16 til 900 síma og
er laus viö alla vaxtarverki.
— Hægt er aö tengja gömlu símana viö TBX og
bæta viö nýjum.
— Meö forritun má laga TBX nákvæmlega að
þörfum hvers notanda, t.d. banka, hótela,
sjúkrahúsa og þjónustufyrirtækja.
— Góð þjónusta tæknideildar Heimilistækja og
lág bilanatíðni tryggir hámarks rekstraröryggi.
— TBX er tæknilega fullkomin og býöur m.a.
skammvalsminni, endurtekningu síðasta nú-
mers og gjaldmælingu símtala. Hægt er aö lá-
ta símann „elta“ eiganda sinn, sýna aö hann
sé upptekinn og tenging viö þráölaust kallkerfi
er einnig möguleg.
TBX símstöövar eru á hagstæðu veröi og viö er-
um sveigjanlegir i samningum.
Haföu símasamband viö tæknideild í gegnum
TBX símstööina okkar. Síminn er 27500.

Heimilistæki hf
Tæknideild — Sætúni 8. Sími 27500.
Emil Björnsson