Morgunblaðið - 11.12.1985, Síða 52

52
MORGUNBLAÐIÐ, MIDVIKUDAGUR11. DESEMBER1985
Minning:
Kristján Ellert
Kristjánsson verkstjóri
Fæddur 9. desember 1930
Dáinn 30. nóvember 1985
í gær var til moldar borinn
tengdafaðir minn, Kristján Ellert
Kristjánsson, sem lést síðasta dag
nóvembermánaðar eftir stutta
sjúkdómslegu. Banamein hans var
óvenjulega illkynja lungnakrabba-
mein.
Ellert var fæddur í Hafnarfirði
9. desember 1930 og var því aðeins
54 ára, er hann lést. Foreldrar
hans voru Kristján Björgvin Sig-
urðsson (f. 1903), ættaður af Álfta-
nesi og úr Landeyjum, og kona
hans Jóhanna Elínborg Sigurðar-
dóttir (f. 1902), húnvetnskrar ætt-
ar. Þau áttu sex börn: Ríkarð (f.
1925), Skarphéðin (f. 1927), Sigur-
laug (f. 1929), Ellert, Hrefnu (f.
1932) ogDúfu(f. 1934).
Ellert missti föður sinn, er hann
var aðeins sex ára gamall, en
Kristján, sem var sjómaður, lést
af slysförum í siglingu til Þýska-
lands. Elsti bróðirinn var þá 12
ára og yngsta systirin tveggja ára.
En ekkjunni tókst að halda fjöl-
skyldunni saman bæði af eigin
rammleik og með hjálp góðra
manna. Synirnir lögðu einnig sitt
af mörkum strax og þeir gátu
vettlingi valdið með sumarvinnu á
skólaárunum og síðan sjómennsku
fljótlega eftir fermingu. Á heimil-
inu var einnig öldruð tengdamóðir
Jóhönnu, Ráðhildur, fram til 1951.
Þetta voru krepputímar og ólst
Ellert upp samkvæmt boðorðinu:
Guð hjálpar þeim, sem hjálpa sér
sjálfir. Bar hann þess merki upp
frá því. Bað hann sjaldan um hjálp
annarra, en var ætíð tilbúinn að
rétta öðrum hjálparhönd, enda
verkmaður góður, þótt hann flagg-
aði því ekki. Verkin töluðu sínu
máli.
Sextán ára kynnist hann eftirlif-
andi eiginkonu sinni, Jóhönnu
Ernu Kristjánsdóttur (f. 1929) og
tveimur árum síðar stofnuðu þau
heimili í Hafnarfirði, þar sem þau
bjuggu ætíð síðan. Jóhanna var
vestfirskrar ættar frá Bolungar-
vík. Faðir hennar var Kristján
Hálfdánarson (f. 1892) útgerðar-
maður og skipstjóri. Var hann og
athafnamaðurinn Einar Guðfinns-
son bræðrasynir, og áttu á sínum
tíma saman lshúsfélagið í Bolung-
arvík ásamt fleirum. En Kristján
dó ungur, 1933, þegar Jóhanna var
aðeins 4 ára. Móðir Jóhönnu var
Ingibjörg Kristín Guðjónsdóttir (f.
1893), en hún lést 1942. Stuttu
síðar flyst Jóhanna til Hafnar-
fjarðar, þar sem hún bjó hjá Jóna-
tan bróður sínum, þar til hún
stofnaði sitt eigið heimili.
Þau Ellert og Jóhanna eignuðust
sjö börn, sem öll eru uppkomin.
Þau eru: Jóhanna Kristjana, skurð-
hjúkrunarfræðingur (f. 1948), gift
Sigurði V. Sigurjónssyni, lækni.
Þau eiga tvo syni. Gísli, vélvirki
(f. 1949), kvæntur Svanhvíti Magn-
úsdóttur, leirkerasmið og lista-
konu. Eiga þau tvær dætur og einn
son. Hafsteinn, rafeindavirki (f.
1951), kvæntur Vilborgu Elísdótt-
ur, sjúkraliða, og eiga þau tvo syni.
Kristján, símsmiður (f. 1954).
Hann á eina dóttur. Freyja, hús-
móðir (f. 1955), gift Friðsteini
Vigfússyni vélstjóra. Þau eiga einn
son og eina dóttur. Sigurlína,
sjúkraliði (f. 1957), gift Þórði Við-
arssyni, líffræðingi, og eiga þau
einn son. Ráðhildur heimasæta,
barnlaus. Afkomendur Ellerts eru
því 18.
Eins og bræður hans hóf Ellert
sjómennsku ungur, fljótlega eftir
skyldunám, 15 ára gamall. Hann
byrjaði með Skarphéðni bróður
sínum á togara, og voru þeir síðan
mikið saman á skipum. Var Ellert
á togurum fram til 1954, er hann
byrjaði að vinna í landi, en hélt
þó áfram á vertíðarbátum þar til
1967. í landi vann hann hjá Jóni
Magnússyni í Hafnarfirði, fyrst í
steinullarverksmiðju, en síðan við
smíði rafgeyma til ársins 1980.
Hann stofnaði þá eigið rafhleðslu-
verkstæði og vann við það í eitt
ár, þar til hann gerðist flokkstjóri
hjá Rafveitu Hafnarfjarðar, þar
sem hann vann til dauðadags.
Ellert var ákaflega dulur maður,
sem hvorki bar sorgir sínar á torg
né dró hæfileika sína að húni.
Hann var fámáll og hlédrægur í
margmenni, en í þröngum hópi
vina ræðinn og gat haft mjög
ákveðnar skoðanir, sem hann
breytti ekki, þótt á þeim byldu
rökhryðjur miklar. Hann var ekki
lauslátur í skoðunum, þótt hann
væri opinn fyrir hugmyndum
annarra. Ég get ekki sagt, að ég
hafi kynnst Ellert neitt að ráði,
fyrr en í þau þrjú skipti, sem hann
heimsótti okkur til Svíþjóðar. Sér-
staklega minnist ég samveru-
stunda okkar, þegar við tveir einir
skeggræddum um heima og geima
yfir kaffibolla eða glasi með þeim
drykk, sem bannaður er á íslandi,
vegna þess að spekingar telja hann
ekki nógu sterkan. Það var áber-
andi, hve fróðleiksþyrstur hann
var og opinn fyrir nýrri vitneskju
um allt milli himins og jarðar.
Þessi rólegi maður gat þá orðið
ákafur, og á milli þess, sem hann
hlustaði af athygli, rigndi yfir
mann spurningum eða umyrðing-
um, er sýndu hve klaufalega maður
komst að orði og götótt frásögn
manns var. Mér kom oft í hug,
hver framtíð þessa manns hefði
orðið, hefði hann tilheyrt minni
kynslóð, sem sjálfkrafa var sett á
færiband menntakerfisins.
Ellert var ekki trúaður í venju-
legum skilningi þess orðs, en hann
trúði á þjóðfélagslegt réttlæti.
Þess vegna var hann tryggur og
sannur sósíalisti alla ævi. En eins
og flestir íslenskir sósíalistar var
hann jafnframt einstaklings-
hygRjumaður. Var þetta rökrétt
með þann bakgrunn, sem hann
hafði. Hver einstaklingur fengi
þau laun, sem þeir ættu skilið fyrir
þau störf, sem Ellert kallaði vinnu.
Og hann vildi líka, að þjóðfélagið
hjálpaði þeim, sem hjálpuðu sér
sjálfir. Þegar við vorum ósammála
í stjórnmálum, og ég beitti öllum
þeim rökum, sem ég réð yfir, sagði
hann oft brosandi og hálfafsak-
andi: „Ég veit, að allt þetta, sem
þú segir, er rétt, en samt rangt."
Mér finnst þessi orð endurspegla
það, að þótt veröldin sé rökræn,
þá er hún líka, eins og listin, fögur.
Og setji maður veröldina í slíkt
samhengi, vefst flestum tunga um
tönn, þar eð við upplifum flest
fegurðina, en eigum erfitt með að
skilja, skilgreina og yrða hana.
Ellert hafði nefnilega listrænan
neista, sem gerði honum kleift t.d.
að njóta tónlistar. Þeirri fegurð,
sem hann upplifði þar, fengu orð
hans ekki lýst, og þess vegna var
það jafn fánýtt að rökræða það við
jafn ósöngvinn og ólagvissan mann
og mig. Sama gilti um hrynjand-
ann í þjóðfélagsmálum. Þar var
hægt að hafa rétt fyrir sér rökrænt
sagt, en rangt fagurfræðilega séð.
Ef rökin voru ekki samhljóma
hrynjanda lífsins, þá fengu þau
engan hljómgrunn hjá Ellert.
Það voru þrjár lífsnautnir, sem
Ellert leyfði sér, fyrir utan þá, sem
var fjölskyldulífið. En það var að
hlusta á góða tónlist, einkum söng.
Annað var silungsveiði með flugu-
stöng. Það þriðja var breska knatt-
spyrnan í sjónvarpinu. Hetjur í
huga Ellerts voru söngvarar eins
og Jussi Björling, Pavarotti og
Kristján Jóhannsson, knatt-
spyrnustjörnur eins og Ásgeir
Sigurvinsson eða einn besti stang-
veiðimaður landsins, mágur hans
Kolbeinn Grímsson. Það sem hann
dáði hjá þessum mönnum voru
þeir hæfileikar að geta beitt huga
og holdi á þann fíngerða hátt, sem
flokkast undir list og hrynjanda
lífsbaráttunnar.
Alvarlegir sjúkdómar koma oft
eins og þjófar að nóttu. Er þetta
vindurinn, sem gnauðar við
gluggann, skrjáfið í laufinu eða
óboðinn gestur? spyr maður sjálf-
an sig. Og svarið er gjarnan hið
fyrstnefnda, enda oftast rétta
svarið. En einn góðan veðurdag
vaknar maður við það, að rán hefur
verið framið, heilsan er farin. Ég
held, að Ellert hafi sl. vor grunað,
hver var kominn í heimsókn, þegar
hann tók skyndilega þá ákvörðun
að þiggja gott boð mágkonu sinnar
og svila, Sigurlínu og Ásgeirs
Valhjálmssonar, að fara í sumar-
ferð með þeim til S-Þýskalands,
með þeim orðum, að ekki væri víst,
að hann fengi annað tækifæri.
Þegar hann kom úr ferðinni bar
hann merki þess sjúkdóms, sem
dró hann til dauða. En meðan
heilsan leyfði, lifði hann í róman-
tískum ævintýraheimi Wagners og
Loðvíks annars Bæjarakonungs, í
minningum um ferðina.
Eftir starfsama ævi hafði Ellert
eignast stóra samheldna fjöl-
skyldu. Börnin voru að vísu flest
flogin úr hreiðrinu, snotru ein-
býlishúsi, sem hann hafði byggt
að miklu leyti sjálfur í frístundum.
Það stendur á Hvaleyrarholti, þar
sem útsýnið er hvað fegurst við
Faxaflóann á þeim árstíma, er
Snæfellsjökul ber við rauðan
kvöldhimininn úti við sjónarrönd.
Þetta var sú mynd, sem blasti við
augum Ellerts, þegar hann sat á
þeim stað, er hann unni mest, í
horninu sínu í stofunni. f for-
grunni var ytri höfnin, þar sem
bátarnir komu og fóru. Þessa
mynd hefði hann kosið að hafa á
nethimnu augans, er hann kvaddi
þennan heim. Mér var oft hugsað
til þess, þegar hann lá banaleguna,
að hann væri í svipuðum sporum
og Gunnar á Hlíðarenda var, er
hann stóð á Gunnarshólma og leit
bleika akra og slegin tún, mynd
síðsumarsins. Það var líka síðsum-
ar í lífi Ellerts, er hann féll frá.
Hann var búinn að heyja, en korn-
ið var óskorið. Báðir vissu, að ör-
lögin voru ráðin. En þar eð Gunnar
var bóndi, kaus hann Hlíðarenda.
En Ellert var sjómaður, og því
valdi hann hafið. Hann tók ekki í
þau stuttu hálmstrá, sem að hon-
um voru rétt, heldur lagði æðru-
laus árar í bát og lét sig berast
með markarfljóti að feigðarósi, og
bátinn bar hratt. Þegar hann nálg-
aðist ósinn óðfluga og heyrði
t
Móöir okkar og tengdamóöir,
SIGRÍÐUR GUÐMUNDSOÓTTIR,
frá Bolungarvík,
andaöist í Sjúkrahúsi Akraness hinn 9. desember.
Ásta Árnadóttir,
Árni Árnason, Steinunn Þóröardóttir,
Þorvaldur Árnason, Ólafía Friöriksdóttir,
Matthildur Árnadóttir, Pálmi Sveinsson,
Guömunda Hafstein Árnadóttir, Kristján Sigurgeirsson,
Baldvin Árnason, Ása Gunnarsdóttir.
t
Hjartkær móöir okkar,
STEINUNN MAGNÚSDÓTTIR,
Reynihvammi 25,
Kópavogi,
lést aö morgni 10 þ.m. á gjörgæslu Landakotsspítala.
Fyrir hönd aöstandenda.
Jóhanna Bóel,
Magnea og Svava Siguróardætur.
t
Fósturmóöir okkar,
SIGRÍDUR GUÐMUNDSDÓTTIR,
veröur jarösungin frá Fossvogskirkju fimmtudaginn 12. desember
kl. 13.30.
Þeim sem vildu minnast hennar láti Hrafnistu í Reykjavík njóta
þess.
Halla Pálsdóttir,
Hallgrimur Guðmundsson.
t
INGIMUNDUR GUÐMUNDSSON,
Laugateigi 15,
Reykjavík,
veröur jarösunginn frá Dómkirkjunni fimmtudaginn 12. desember
kl. 13.30.
Kristjana Kristjánsdóttir,
Guðrún Þórunn Ingimundard., Jón Bergmundsson.
t
Eiginmaöur minn og faöir okkar,
ODDUR E. KRISTINSSON
skipstjórl,
Grenimel 17,
lést þann 10. þm.
Stefanía Jósafatsdóttir og synir.
t
Eiginmaöur minn og faöir,
KNUT LANGEDAL,
Þórsgötu 15, Reykjavík,
lést í Landspítalanum 8. desember 1985.
Kristjana Einarsdóttir Lengedal,
Bertha Lengedal.
t
Þökkum auösýnda samúó og vináttu viö andlát og útför móður
okkar, tengdamóöur og ömmu,
AOALBJARGAR BJÖRNSDÓTTUR
frá Borgarfirói eystra.
Börn tengdabörn og barnabörn.
t
Þakka hjartanlega starfsfólki Borgarspítalans vinum og vanda-
mönnum vinsemd þeirra í veikindum og viö útför eiginmanns
míns,
JÓHANNSHELGASONAR
Laurantze Johanne Helgason.
Laugarnesi.
t
Þökkum innilega sýnda samúó og vinarhug viö andlát og útför
fööur okkar, sonar og bróður,
ÞÓRARINS KRISTJÁNSSONAR,
Brunnum 22, Patreksfiröi.
Óóinn Þórarinsson,
Kristín Elínborg Þórarinsdóttir,
Elinborg Þórarinsdóttir, Páll Janus Pálsson,
systkíni hins látna og fjölskyldur þeirra.