Morgunblaðið - 15.12.1985, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR15. DESEMBER1985
37
Húsatóftaætt
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Húsatóftaætt. Niðjatal Jóns Sæ-
mundssonar og kvenna hans Margr-
étar Þorláksdóttur og Valgerðar
Guðmundsdóttur. Þorsteinn Jónsson
tók saman. Sögusteinn-bókaforlag.
Reykjavík, 1985,247 bls.
Rit þetta, sem telst Niðjatal I í
íslensku ættfræðisafni og Þorsteinn
Jónsson ritstýrir, er niðjatal Jóns
Sæmundssonar útvegsbónda á
Húsatófum í Grindavík og eigin-
kvenna hans tveggja. Þá eru og
framættir Jóns og kvenna hans
raktar á 28 blaðsíðum.
For.: Kolbeinn Sigurðsson,
bóndi á Seli í Grímsnesi,
síðar í Hjálmholti, f. 12. maí
1836, d. 3. júlí 1935 og k.h.
Ingigerður Ögmundsdóttir, f.
1. nóv. 1832, d. 25. ágúst 1915.
Barn þeirra: a) Kristinn f.
13. mars 1884.
Þetta er að sjálfsögðu prýðilega
skýrt og skipulegt og má telja það
mér til sérvisku og smámunasemi
að vilja hafa lítillega breyttan hátt
á. Ég tel betur fara á að fæðingar-
staður komi á undan fæðingardegi,
dánarstaður á undan dánardegi,
dvalarstaður og starf á milli fæð-
ingar- og dánarártals. Þá er og
óþarft að setja fæðingardag og -ár
barns hér, þar sem það kemur
Þorsteinn Jónsson
aftur síðar (í 3a). Þetta síðasta
þýðir að fæðingardagur og -ár
langflestra kemur tvisvar í bók-
inni.
En allt eru þetta smámunir. 1
raun er uppsetningin faglegri og
betri en í flestum öðrum ættifræði-
ritum.
Ástæða er til að geta um sér-
staklega vandaða mannanafna-
skrá. Öll mannanöfn, sem fyrir
koma í bókinni eru þar skráð og
fæðingarár er tilgreint í svigum
aftan við hvert nafn. Þegar skírn-
arnafn kemur fyrst fyrir í skránni
er það sett með dekkra letri.
Nafnaskráin er alls 32 bls. Þa er
í lokin skrá yfir höfunda mynda
(annarra en mannamynda) og
teikninga, þar sem ástæða er til
að geta slíks.
Að sjálfsögðu hef ég ekki getað
kannað, hversu efnislega rétt bók-
in er. Augljósar villur sá ég ekki,
þó að seint leiti maður af sér grun
í bók sem þessari. Prófarkir virð-
ast hafa verið lesnar af vandvirkni.
Niðjatal þetta er þannig hið
vandaðasta að allri gerð. Brot er
þægilega stórt, pappír góður og
fallegt band. Það er óefað eitt hiö
glæsilegasta rit sinnar tegundar
sem hér hefur sést.
Jón Sæmundsson fæddist árið
1798 og andaðist 1863. Margrét
fyrri kona hans fæddist 1807 og
dó 1855. Seinni kona hans Valgerð-
ur var fædd 1824 og dó árið 1886.
Með fyrri konu sinni eignaðist Jón
fimmtán börn og fjögur með þeirri
seinni. Ættir eru frá níu þessara
systkina. Þar sem ættin er lengst
fram gengin eru ættliðir orðnir
átta, en það er þó ekki nema ör-
sjaldan (einu sinni að ég held).
Langflestir afkomendur eru frá
Sæmundi Jónssyni, Einari Jóns-
syni, Þorláki Jónssyni og Einari
Jónssyni yngra. Fimmta systkinið,
Maren Margrét, átti og allmarga
afkomendur, en mjög fáir eru frá
hinum fjórum.
Eins og áður getur voru ætt-
foreldrarnir búsettir í Grindavík
og á Suðurnesjum dvelst nú all-
mikill hluti ættarinnar, enda þótt
yngri ættliðir hafi að sjálfsögðu
dreifst víða.
Margt er hér kunnra manna og
kvenna að finna, og virðist mér
ætt þessi einkennast mjög af vel-
gerðu, þróttmiklu og athafnasömu
fólki.
Mjög er myndarlega og vel að
þessu riti staðið á alla lund. Þor-
steinn Jónsson ættfræðingur hefur
haft veg og vanda af samningu
þess, en haft útgáfunefnd úr hópi
niðjanna sér til trausts og halds.
I formála lýsir Þorsteinn því
hvernig verkið var samið.
Þetta er „hreint" ættfræðirit, ef
svo má segja. Einungis er gerð
grein fyrir nafni, fæðingardegi og
ári, starfi, dvalarstað, dánardegi
og ári, maka á sama hátt, svo og
foreldrum hans, og að sjálfsögðu
börnum. Ég kann þessu vel, þar
sem mér finnst alltaf hálf an-
kannalegt, þegar verið er að til-
færa umsögn um einn og einn
mann, tína til viðurnefni o.þ.h. Það
finnst mér eiga heima annars
staðar.
Skráningarkerfi er skýrt og
auuðvelt til skilnings (la, lb, lc
o.s.frv.; 2a, 2b..). Er mjög auð-
velt að finna einstaklinga í bókini,
m.a. af því að nöfn flestra af eldri
ættliðum eru sett í ramma efst á
blaðsíðu, og börn og barnabörn
Jóns og kvenna hans, sem ættir
eru frá, eiga sér sérstaka kafla (27
alls). Þá er það til mikils hagræðis
að nöfn allra afkomenda svo og
maka þeirra eru sett með dekkra
letri.
Mikill fjöldi mynda er í bókinni.
Margar myndir eru af húsum,
bæjum og úr þjóðlífi viðkomandi
ættinni. Þá eru á annað þúsund
mannamyndir. Er mikill kostur að
mannamyndir eru ávallt þar sem
fólksins er getið.
Skráning fylgir ákveðinni reglu,
sem ekki virðist vera vikið frá.
Dæmi:
2c Hólmfríöur l>orvaldsdóttir, f.
22. maí 1864 á Flankastöðum
í Miðneshr., d. 8. júlí 1948 í
Rvk. hfr.
Njálsgötu 1, Rvk. — Barns-
faðir: Ögmundur Kolbeins-
son. f. 30. júlí 1863 á Seli í
Grímsnesi., d. 31. júlí 1930 í
Hjálmholti í Hraungerðishr.,
Árn., bóndi í Hjálmholti.
Afmæliskringla.
Uppskriftin er á
luten Blue Star
umbúðunum.
§
Hiein og feisk náttúruafurð
Gluten Blue Star er náttúrulegt,
óbleikjað hveiti. Heimabaksturinn fær
þess vegna fallegan, gullinn blæ.
Gluten Blue Star er danskt hveiti sem
blandað er amerísku mjöli. Hátt hlutfall
Sterkju (gluten) tryggir frábæra
bökunareiginleika og fallegan bakstur.
Prófaðu uppskriftirnar á umbúðunum.
í versluninni þar sem þú kaupir Gluten
Blue Star færðu einnig bækling með
uppskriftum að girnilegum kökum
og tertum,
Gluten BJue Star. Danskt hveiti
blandað amerísku mjöli.
Biðjið um hveitið með bláu stjömunni.