Morgunblaðið - 06.04.1986, Page 24
24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. APRlL 1986
Rigningin lemur utan gluggana á Kjarvalsstöðum, Valtýr Pét-
ursson listmálari stendur við einn þeirra og horfir óræðum augum
út í gegnum dropana. Óli. K. Ijósmyndari gefur fyrirskipanir
eins og þrautþjálfuðum ljósmyndara er einum lagið og myndar
í gríð og erg. „Langar að sjá hvernig þú tekur þig út héma hjá
regndropunum," segir hann og fer svo eins og hvítur stormsveip-
ur inn í salinn að mynda nokkur af hinum 84 málverkum sem
hanga þar á veggjum. Þessari stærstu einkasýningu Valtýs til
þessa er nú rétt ólokið, síðasti sýningardagurinn í dag. Við fylgj-
um í humátt á eftir inn í salinn. Eitt málverkið er áberandi
stærst, mynd sem Valtýr hefur málað af vinnustofu sinni vestur
í bæ, vinnustofan er greinileg fyrirmynd fleiri verka þama inni,
þama em skökk borð, fiskar á disk, hlutlægar myndir með
abstrakt ívafi. Við staðnæmumst við mynd frá Normandí, „ég
málaði þessa þegar ég var þama á ferð sl. haust. Hvers vegna?
Staðurinn hafði mikil áhrif á mig, það var hér sem 300 þúsund
manns komu að landi en aðeins 300 komust lífs af. Og það var
mikið af draugum þaraa.“
- Varþað?
„Nei, nei, ég veit það ekki. En
svo sagði að minnsta kosti karl
sem bjó þama á ströndinni."
í kringum okkur eru myndir
af húsum, bátum, og fjólubláu
landslagi, beint á móti er sterk-
rauður karfí á dökkbláum grunni,
rauðvín í karöflu og tveim glösum
í baksýn."
- Hvað er orðið um abstrakt
myndimar?
„Ég held ég hafí verið búinn
að tæma mig í bili, langaði að fást
við eitthvað annað. Annars er
þetta nú dálítið abstrakt, hvar sést
t.d. Qólublátt landslag? Þessi
mynd héma er t.d. eiginlega öll
abstrakt þó jökullinn sjáist þama
í baksýn. Og fleiri myndir em
alveg á mörkunum."
- Fylgir engin tómleikatilfínn-
ing því að taka niður svona stóra
sýningu?
„Nei, nei, það er nóg framund-
an hjá mér, ég er bókaður fram
í tímann, strax þegar þessi sýning
er búin þarf ég að fara að huga
að annarri sem verður haldin er-
lendis. En það liggur afar vel á
mér að hafa komið þessari sýn-
ingu af, þetta er hálfgert krafta-
verk, það er voðalegt átak að
halda svona sýningu. Undanfarið
ár hef ég unnið á hverjum degi,
um helgar jafnt sem aðra daga,
vinn oftast á morgnanna frá 9-2,
ég get því með sanni sagt: „það
er langt síðan það var helgi hjá
mér“ eins og Halldór Laxness sem
var vanur að segja: „það er langt
síðan það var sunnudagur hjá
mér“ þegar hann var að koma
frá sér bók.“
- Vinnur alla daga segirðu,
breytirðu ekkert út af um helgar?
„Nei, ég lendi stöku sinnum á
helgarkennderíi, en ég er farinn
að taka því mjög rólega, varð
konfírmerað gamalmenni fyrir
mánuði."
- Þú ert búmn að vera á lista-
mannalaunum í eitt ár. Ertu
ánægður með afraksturinn?
„Já, þetta er í fyrsta sinn sem
ég fæ starfslaun eftir 40 ára stríð.
Ég hef fengið listamannalaun
stöku sinnum, en árslaun nýtast
vel, það tekur alltaf smá tíma að
koma sé í gang. Styttri tími nýtist
varla held ég.“
- Þú hefur unnið fyrir þér með
ýmsum hætti, ég man eftir þér
og konu þinni þegar þið voruð
fararstjórar á Grænlandi.
„Já, ég var fararstjóri í 18 ár
og kona mín lengur, hún er eigin-
lega nýhætt þessu. Eg fór mína
fyrstu ferð í kringum 1953. Ég
hef unnið fyrir mér með ýmsu
móti, þvælst víða, keyrði um tíma
sendiferðabfl og svo hef ég skrifað
í Moggann í 35 ár, ég hef verið
í allskyns snatti."
- En málverkið, er skemmtileg-
ast að eiga við það?
„Já, það hlýtur nú eiginlega að
vera það, _því ég hef fengist mest
við það. Ég man varla eftir mér
öðru vísi en með blýant í höndun-
um.“
- Kannski alltaf ákveðinn í að
verða málari þegar þú yrðir stór?
„Nei, nei, það var margt annað
sem ég ætlaði að gera þegar ég
yrði stór, einhvem tíma var ég til
sjós og þá ætlaði ég að verða
skipstjóri þegar ég yrði stór. Ég
hef gengið með ýmislegt annað í
maganum en alltaf endað í mál-
verkinu. Maður ræður nefnilega
afskaplega iitlu um það sem
maður ætlar að verða þegar
maður er orðinn stór.“
- Hvað rekur þig til að mála?
„Það veit ég ekki, líklega ein-
hver metnaður að byggja upp
mynd, það er stundum mjög erfitt,
ég þarf oft að vinna sömu mynd-
ina upp aftur og aftur. Mest hef
ég málað á vetuma þar sem ég
var lengi leiðsögumaður á sumr-
in.“
- Þið hjón voruð mikið á Græn-
landi.
„Já, bæði í Kulusuk og í Nars-
assuak. Við kynntumst mörgu
skemmtilegu fólki, fáum send
jólakort frá sumum ennþá."
- Þú hefur aldrei verið farar-
stjórí í sólarlandaferðum.
„Menn segja allt annað þegar þeir era staddir hér í rigningunni miðri.“ Morgunbiaðið/ói.K.M.
„Nei, ég hef engan áhuga á að
vera með fulla Islendinga í útlönd-
um.“
- Viltu heldur vera með fulla
útlendinga á Grænlandi?
„Það var nú eiginlega aldrei
neinn fuljur á Grænlandi, nema
Danir og íslendingar."
- Hvemig kunnir þú við Dan-
ina, það er sagt að þama séu
margir hrokafullir menn sem líta
niður á Grænlendingana.
„Það er eins og gengur, flestir
ágætismenn, þó eru líklega um
90% þeirra alkóhólistar. Þeir lifa
hátt, eru gjálífísmenn, en ágætir
inn við beinið. Svo em auðvitað
nokkrir druilusokkar og hroka-
gikkir eins og gengur."
- Hvemig ferðamenn leggja
leið sína til Grænlands?
„Það er skemmtilegur hópur,
fólk á öllum aldri. Einu sinni var
með mér í ferð 92 ára gamall
maður."
- Og var hann í fullu íjöri?
„Já, já, hann sá bara dálítið illa.
Eitt sinn komum við að á, vatnið
í henni var næstum mannhæðar
hátt, en sá gamli óð út í þar sem
hann sá ekki vatnið!
Honum varð þó ekki meint af,
hann var við hestaheilsu, hafði
auðgast rétt upp úr aldamótum
og m.a. gengið á skíðum með
Nansen!
Það kom margt skemmtilegt
fyrir í þessum ferðum. Eitt sinn
var verið að gera við einhvem
lyftara í Narsassuak, með okkur
í förinni var pínulítill karl, sem
horfði á þegar menn voru að reyna
að skrúfa einhveijar skrúfur og
gera við þetta. Karlinn fór að
skipta sér af þessu og sýndi hvem-
ig ætti að fara að. Þegar hann
var spurður hvemig hann vissi
hvað ætti að gera kom í ljós að
hann hafði fundið upp þennan
lyftara og grætt á því stórfé.
Grænlandsferðin var liður í heims-
reisu, því hann ætlaði að sjá heim-
inn áður en það yrði um seinan.
Og eitt sinn var með okkur
maður sem minnti mig á sir Alec
Guinnes. Ég spurði hvort þetta
væri hann, „nei“ var svarið „þú
ert að ruglast á mér og bróður
mínum".
Seinna frétti ég svo að Sir Alec
Guinnes ætti engan bróður, og
hann hefur vist aldrei vitað hver
faðir hans var.“
Við höfum gengið hring í saln-
um á spjallinu og erum komin
aftur fram í forstofuna þar sem
Óli var að mynda fyrir stundu en
er nú allur á bak og burt. Rigning-
in er óstöðvandi.
- Valtýr, eitthvað spaklegt um
rigninguna í lokin.
„Það er ágætt að fá rigningu
núna, því vorið er komið í loftið.
Annars er hægt að segja fátt
gott um rigninguna, það er hægt
að segja margt gott um ísland,
en ekkert gott um veðrið á ís-
landi."
- Menn segja þó sumir að þeir
sakni íslensku rigningarinnar
þegar þeir eru erlendis.
„Það er hægt að segja allt í
útlöndum, menn segja annað
þegar þeir eru staddir hér í rign-
ingunni miðri.“
VJ.
Skökk bcjrð-
fískar á disk og
fjólublátt lan
dslag
■ ■■ :•
I £ A
1 ! <1 'já ém t w* 11. 1 r' -rnTT