Morgunblaðið - 20.04.1986, Blaðsíða 15

Morgunblaðið - 20.04.1986, Blaðsíða 15
B* M Broddi Jóhannesson Ijösm. Bjami meðan hann var enn heima í Skagafirði. Þekkti þó ekkert til þeirra fræða. Hlýtur að hafa verið hljómurinn í nafninu, eins og hann segir. „Langaði ekki bara í sálarfræði heldur vildi ég fara til Þýskalands. Og komst það. Helga fóstra mín hafði gifst Gísla á Víðivöllum. A valsi milli góðbúanna sumarið eftir að ég varð stúdent frá MA kom ég að Víðivöllum. Þar voru þá staddir 7 Þjóð- verjar, sem höfðu komið norður Kjöl. Þama var kominn Reinhard Prinz, mikill íslands- vinur og höfundur bókarinnar Das unbe- kannte Island, með nemendur sína í ís- lensku. Hann hafði áður verið hér við háskól- ann, talaði íslensku og átti hér marga vini, m.a. á Víðivöllum. Um jólaleytið er hringt til mín til Kaupmannahafnar, þar sem ég var byrjaður nám í heimspeki og sálarfræði við Hafnarháskóla hjá ágætum kennurum, þeim Jergen Jergensen og Edgard Rubin. Þar var þá kominn Reinhard Prinz, sem var að bjóða mér skiptistúdentastyrk í Þýska- landi. Um sumarið bauð Sigurður skóla- meistari á Akureyri mér að kenna við Menntaskólann næstkomandi vetur og ég stóðst það ekki. Spurðist fyrir um það hvort ég þyrfti að nota þýska styrkinn þá strax, en var sagt að ekki skipti máli þótt það drægist um eitt ár. Ég kenndi því einn vetur áður en ég fór til Þýskalands, þar sem ég var fýrst í Túbingen hjá úrvalskennara, Oswald Kroh, og fluttist með honum til háskólans í Múnchen, þar sem ég var fyrsta stríðsárið. Lauk doktorsprófinu í sálarfræði 1940.“ En árið sem Broddi var heima á íslandi kom þýskur skiptinemi, Hannes Spaht, bráð- gáfaður piltur frá Bremen, og dvaldist hjá móður hans í Varmahlíð í 14 mánuði. Ekki var hann þó alveg horfinn íslandi. Eftir 47 ára fjarveru kom hann hingað með konu sinni og Broddi fylgdi þeim norður Kjöl, sömu leið og þeir höfðu riðið 1937. Áhugi seinni ára á sögu stríðsáranna vekur hér spuminguna um það hvort tilboðið til unga íslenska stúdentsins um námsstyrk í Þýskalandi á sínum tíma hafi getað tengst áhuga nasistanna á að ná tangarhaldi á íslensku námsfólki. Broddi telur það fráleitt. Hann kvaðst aldrei hafa orðið var við per- sónulega pólitíska áleitni af nokkru tagi. Þegar hann kom til Þýskalands voru manna- skiptin í háskólunum um garð gengin, svo að stúdentamir urðu ekki svo mikið varir við þau. Broddi segir að sálfræðinámið hafi oft reynst sér gagnlegt í lífinu. Enda var hún starf hans. Hann byijaði að kenna sálar- fræði í Kennaraskólanum og víðar strax eftir 1941 ogeinokaði þessa kennslu nokkuð mikið utan háskólans og fósturskólans um langt árabil, eins og hann orðar það. Allt var gefið út á bók „Nei, ég hefi ekki skrifað nema lítið,“ segir Broddi er ég fitja enn upp á skrifúm hans, minnug fallegu textanna frá hans hendi, eins og t.d. í myndabókinni Faxa sem hann vann með Halldóri Péturssyni. „Aftur á móti talaði ég mikið. Ég skal segja þér nokkuð í hreinskilni. Þegar ég kom heim var svo mikið útgefið af bókum. Vömskortur var í landinu og vantaði alltaf eitthvað til gjafa. Allt var gefið út á bók. Mér ofbauð þetta. Það varð til þess að þótt ég þyrfti að taka eitthvað saman — gegndi mörgu kalli til að flytja erindi og ávörp annaðhvort af embættisskyldu eða þegnskap — þá fékk ég mig ekki til þess að skrifa það, blátt áfram til að skilja það ekki eftir mig. Festi helst ekki á blað nema punkta, sem ég get ekki lengur lesið úr. Auk þess sem mér lét illa að lesa upp af blaði." En nú var Broddi einhver besti útvarps- maður se .n völ var á. Af hveiju heymm við ekki lengur í honum þar? „Ég tel að maður eigi ekki að setjast upp,“ svarar hann um hæl. „Ljúfur verður leiður ef lengi situr annars fletjum á. Utvarpsmenn geta orðið ansi leiðigjamir ef þeir setjast upp. Svo þomar maður upp þegar maður hættir að sjá eitthvað nýtt sem verður að kveikju. Þá breytast áheyrendur. Nú kjósa menn háv- aða, vilja að erindi séu rofin með hávaðarok- um. Nýlega heyrði ég fræðilegt erindi, þar sem talað mál náði ekki nema fimmta hluta flutningsins." Strit og náttúrulegt erfiði Nú höfum við verið að tala um það sem Broddi hefur ekki verið að gera síðan hann settist í helgan stein. En hvað hefur hann þá verið að sýsla? „Á sumrin hefi ég verið norður í Skagafirði. Byijaði á því að hressa upp á girðinguna utan um landskikann minn. Ég á ágætan gróðurreit á Silfrastöð- um, sem ég byijaði að rækta 1944. Svo hefí ég umráð á reit hér suður í Hraunum, í landi Straums. Þar vorar fyrr og ég þarf að líta í kringum mig þar áður en kominn er tími til að fara norður á vorin. Þetta tekur nokkum tíma. Þegar ég fékk tóm til þurfti ég að byija á því að byggja upp kofann fyrir norðan. Var með íjögurra ára áætlun. Byijaði á að smíða grindina i húsið á gólfinu hér í stofunni. Þetta tók fyrstu árin. Fyrir norðan á ég landskika, veiði í Norðurá og fer eitthvað á bak. Og svo er þar vinnuaðstaða. Raunar hef ég aldrei skrifað staf að talist geti nema þama fyrir norðan. Alltaf hlakka ég jafn mikið til að fara norður, komast undir bert loft og í stritverkin. Ég er í rauninni meira náttúrað- ur fyrir líkamlegt strit og náttúmlegt erfiði. Með ónáttúrulegu striti er þá vísað til nútíma lífshátta, umhverfis og verkaskiptingar." „Sagt er að menn sæki til uppmna síns þegar árin færast yfir. Er eitthvað slíkt saman við það að þú strekkir svo í Skaga- fjörðinn?" „Ég held að það sé að sumu leyti rétt, að svo miklu leyti sem það er þá enn sami staðurinn. Nú em breytingar svo örar. Til dæmis er vomóttin í Skagafirði ekki eins og hún var fyrir 60 áram. Þegar ég var strákur sást ekki nokkurt mannvirki er skar sig úr í fjarska, ef horft var yfir héraðið. Torfþökin og veðmð þilin mnnu saman við landslagið, en reykur liðaðist upp frá bæjun- um. Nú er þetta eins og beijaskyr yfir að líta. Með öfugum formerkjum þó. Myndarleg hvítmáluð bæjarhús kalla hvarvetna á aug- að. Og nú er þarna allur hávaðinn, sem ekki var til fyrram. Þá vom öll hljóð í daglegu lífi náttúmhljóð, t.a.m. niður vatna, kliður fugla og þytur vinda. Uppfræðarar nútímans vilja ákafir sinna þessu öllu og fá það helst á segulband inn í stofuna til sín. Ég held að þeir trúi því og að bömin trúi því að fuglsrödd á bandi sé söm og fuglsrödd í mó.“ Hvemig líður þeim sem hættir svona snögglega og algerlega eftir erilsamt starf? „Það getur ekki verið betra. Hitt er annað mál að mér finnst ég aldrei hafa verið í öðm eins tímahraki. Það kemur til af Iéleg- um afköstum og þverrandi skipulagsgáfu. Og mér líkar þetta bara vel,“ bætir hann við kankvís. „Og þú hefur engar kenningar eða speki handa lesendum í lokin á þessu viðtali?" „Hreint engar kenningar. Þær verður þú að bjarga þér um sjálf!" Viðtal: Elín Pálmadóttir Daði Guðbjörnsson, „Kona í gulum armstól' em hressileg verk og lofa góðu. Daði Guðbjömsson er sá úr þess- um hópi, sem mest höfðar til minna skilningarvita í verkum sínum. Hann hefur tekið miklum fram- förum frá þeirri sýningu, sem var á Kjarvalsstöðum fyrir svo sem tveimur ámm, og hann nær auðsjá- anlega mestum árangri í sjálfu málverkinu. Sum þeirra verka, sem hann sýnir nú, hafa klassískan tón og samofnar heildir, sem skila sér á trúverðugan og sterkan hátt til þeirra, sem á annað borð verða fyrir áhrifum af málverki. Daði lofar óvenju góðu í þessum myndum, og teikning hans er einnig fjörug og hefur dekóratívan kraft. Fýrirgefið vont mál. Þarna em auðsjáanlega miklir hæfileikar á ferð, sem verður að vona, að fái að njóta sín og þroskast á komandi tímum. Kristinn Guðbrandur leggur gjörva hönd á margt á þessari sýn- ingu. Skúlptúr hans er fullur af góðum hugmyndum, en vinnubrögð em heldur í lausu lofti og hvergi nægilega vönduð, til að maður taki hlutina alvarlega, sama mætti segja um megnið af teikningum hans og tilgangurinn með því að sýna þær sumar þarna lítt skiljanlegur. En dæmið snýst heldur betur við, þegar málverk Kristins em skoðuð og sama á við umk sumar gouache- mynda hans. Þar nær hann mark- verðum árangri, einkum og sér í lagi í stóru málverkunum, sem em tvímælalaust kjarni þess, sem Krist- inn sýnir að þessu sinni. Allir em þeir félagar eftirtektar- verðir og ættu að getað skilað góðu verki, ef vel verður á hæfileikum haldið og stígið í báðar fætur á fasta jörð. Það er annars ósvinna að spá um framvindu listarinnar, hún er bæði órannsakanleg og duttlungafull, en samt lúrir hún á þeim eina rétta sannleik og má vea, að það sé einmitt galdurinn við hlutina. Haf narfj örður; Kvennalistinn til- kynnir lista sinn Kvennalistakonur í Hafnar- firði hafa ákveðið að bjóða fram til bæjarsljórnarkosningar hinn 31. maí nk. Skipan framboðslista er þessi: 1. Ragnhildur Eggertsdóttir hús- móðir, Lækjarhvammi 9. 2. Frið- björg Haraldsdóttir kennari, Hraun- brún 15. 3. Bryndís Guðmunds- dóttir kennari, Hjallabraut 35. 4. Ingibjörg Guðmundsdóttir bóka- gerðarmaður, Hringbraut 78. 5. Guðrún Sæmundsdóttir skrifstofu- maður, Selvogsgötu 3. 6. Þuríður Ingimundardóttir, hjúkmnarfor- stjóri, Miðvangi 107. 7. Sigríður Hjaltadóttir jarðfræðingur, Öldu- götu 15. 8. Hafdís Guðjónsdóttir kennari, Urðarstíg 8. 9. Gyða Gunnarsdóttir þjóðháttafræðingur, Víðivangi 1. 10. Álfheiður Jóns- dóttir nemi, Selvogsgötu 3. 11. Katrín Þorláksdóttir framkvæmda- stjóri, Hellisgötu 15. 12. Jóhanna Valdimarsdóttir kennari, Breið- vangi 73.13. Ása Björk Snorradótt- ir myndmenntakennari, Arnar- hrauni 34. 14. Halla Ólöf Þórðar- dóttir kennari, Skúlaskeiði 3. 15. Sigrún S. Skúladóttir húsmóðir, Brekkugötu 25. 16. Sigurborg Gísladóttir, húsmóðir, Sléttahrauni 34. 17. Kristín Aðalsteinsdóttir hjúkmnarfræðingur, Hjallabraut 19. 18. Sara Karlsdóttir bókagerð- armaður, Reykjavíkurvegi 23. 19. Jóhanna Ólafsdóttir kennari, Mið- vangi 77. 20. Ragnhildur Birgis- dóttir kennari, Lækjarhvammi 9. 21. Jenný Guðmundsdóttir húsmóð- ir Hrafnistu. 22. Sigurveig Guð- mundsdóttir húsmóðir, Hverfisgötu 52b. Herbert Hjelm efstur á fram- boðslistanum Ólafsvík. BIRTUR hefur verið framboðs- listi Alþýðubandalagsfélags Ól- afsvíkur vegna bæjarstjórnar- kosninganna í vor. Sjö efstu sætin skipa eftirtaldir: 1. Herbert Hjelm fiskmatsmaður, 2. Haraldur Guðmundsson skip- stjóri, 3. Margrét Jónasdóttir hús- móðir, 4. Heiðar Friðriksson fisk- matsmaður, 5. Sigríður Þóra Egg- ertsdóttir kaupmaður, 6. Sigríður Sigurðardóttir húsmóðir, og 7. Guðmundur Jónsson trésmiður. Helgi

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.