Morgunblaðið - 20.04.1986, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 20. APRÍL 1980
B Í7
U ppljóst ranir um að Kurt
Waldheim, fyrrum fram-
kvæmdastjóri SÞ, hafa blekkt
heiminn um feril sinn í stríðinu
varpa skugga á forsetakosn-
ingarnar í Austurríki en hon-
um er enn spáð sigri í kosning-
unum
Waldheim (til hægri) í riddaraliði
SA, 19 ára gamall.
Waldheim á kosninga-
fundi: „reynsla sem nýt-
ist okkur öllum“.
1 ' .
5H.IUSIW
I

Sss&*
K“ MTKM
Svszss1
Waldheim og félagar í hótelinu
„Grande Bretagne" í Aþenu
1943. (1) Waldheim, (2) Gylden-
fedt hershöfðingi, (3) G. Willers
undirofursti, (4) Felmy hers-
höfðingi.
Áróðursspjald
andstæðinga Waldheims
tekizt að sýna ótvírætt fram á að
hann hafi verið annað og meira en
túlkur í Vestur-Bosníuhemum.
Hörðustu ásakanimar gegn honum
koma fram í skýrslu júgóslavnesku
stríðsglæpanefndarinnar. Efni
hennar hefur ekki verið kunngert,
en blaðið Vecemje Novosti í
Belgrad hefur birt afrit af skjali,
þar sem Waldheim er sagður eftir-
lýstur í sambandi við „morð, blóðs-
úthellingar, aftökur gísla og eyði-
leggingu eigna . . .“
I skjalinu er vitnað í náinn sam-
starfsmann Waldheims, Johann
Meier. Hann sagði að Waldheim
hefði haft það starf að gera tillögur
um hefndarráðstafanir gegn gísl-
um, stríðsföngum og borgurum og
leggja þær fyrir yfirmann sinn,
Wamsdorf undirofursta, en sjálfur
tekið ákvarðanir í minni málum.
Seinna tók Meier, sem nú er látinn,
ásökun sína til baka í samtölum við
vini og ættingja.
Waldheim kveðst ekki hafa verið
talinn bardagafær vegna sára sinna
og segist hafa verið fluttur til
„Vestur-Bosníuhersins til mála-
mynda,“ því skömmu síðar hafi
hann verið skipaður tengiliður Þjóð-
veija og „Pusteria-herfylkis“ Itala,
325 km í burtu. Þar segist hann
hafa verið þegar fjöldamorðin í
Kozara-fjöllum vom framin.
Hann segir að hann hafí verið
svo lágt settur að hann hafi ekki
getað gefið eins mikilvægar skipan-
ir og Júgóslavar álíti. Hann viður-
kennir að hafa ritað nafn sitt undir
skrár með nöfnum fanga og særðra
hermanna, en eingöngu vegna þess
að hann hafi verið tengiliður Itala
og Þjóðverja og þurft að koma
skilaboðum áleiðis.
LJÓSMYND
Waldheim fékk að helga sig
lögfræðinámi í Austurríki frá des-
ember 1942 til marz 1943 og sneri
síðan aftur til Saloniki. Síðan var
hann túlkur ítala og Þjóðveija í
Júgóslavíu og Albaníu 1942-1943.
Ekki er vitað um störf hans frá
því í maí 1943 og þar til hann kom
aftur til Arsakli, útborgar Saloniki,
í júlí 1944, nema hvað hann var í
veikindafríi í einn mánuð.
í Saloniki starfaði Waldheim.
fram í október 1944. Þá hafði hann
verið hækkaður í tign og hafði það
starf að vinna úr skýrslum sem
bárust. Stríði hans lauk í Tríest og
honum tókst að flýja þaðan til
Austurríkis, þar sem hann var i
bandarískum fangabúðum í einn
mánuð.
í fyrra fann sagnfræðigrúskari í
Innsbruck athyglisverða ljósmynd,
sem var tekin 22. maí 1943 á flug-
velli í Podgorica (nú Titograd),
Montenegro. Hún sýnir Waldheim
ásamt Artur Phelps hershöfðingja,-
yfirmanni 7. sjálfboðaliða-herfylkis
SS, og yfirmanni ítalska herliðsins
í Montenegro, Escola Ronacaglia
hershöfðingja (sjá mynd).
Öll þýzk herskjöl um þetta tíma-
bil voru eyðilögð, en þegar Wald-
heim var sendur til Podgorica stóð
yfír mikil sókn fímm þýzkra og
þriggja ítalskra herfylkja gegn
skæruliðum Titos og Tsétníkum
konungssinna. Samkvæmt skýrsl-
um júgóslavnesku stríðsglæpa-
nefndarinnar bar herfylki Phleps
hershöfðingja ábyrgð á einhveijum
hroðalegustu glæpaverkum, sem
unnin voru gegn óbreyttum borgur-
um í stríðinu.
Þegar Waldheim var spurður um
þessa ljósmynd sagði hann að hann
hefði verið einn nokkurra túlka í
viðræðum ítalskra og þýzkra yfir-
manna og það væri „út í hött“ að
halda því fram að hann hefði verið
viðriðinn ódæðisverk.
YFIRHEYRSLUR
Nýfundin skjöl veita nokkra vitn-
eskju um leyniþjónustustörf Wald-
heims eftir 1944. Ekkert þeiira
bendlar hann beinlínis við glæpi og
það gera raunar engin skjöl um
feril hans í stríðinu. Ýmsir segja
að verið geti að alvarlegasta ásök-
unin gegn honum verði sú að hann
hafi ekki verið nógu hreinskilinn
um fortíð sína.
Skjölin gefa til kynna að herráðs-
deild Waldheims hafi fengið upplýs-
ingar um nauðungarflutninga
grískra gyðinga 1944. Flest skjöl,
sem Waldheim undirritaði í starfi
sínu sem „03“, fjalla um bardaga
við skæruliða, sem stundum leiddu
til grimmdarverka. Eitt af því sem
hefur fundizt er leynibréf, sem yfír-
maður þýzka herliðsins við Austur-
Eyjahaf sendi honum 15. júlí 1944.
Bréfið er skýrsla um hemaðarstöð-
una á eynni Nokaria og einn kaflinn
ber yfirskriftina „Brottflutningur
gyðinga".
Því hefur verið haldið fram að í
Saloniki hafi Waldheim haft eftirlit
með yfirheyrslum fanga og tekið
þátt í þeim og hljóti að hafa vitað
að her hans flutti um 50.000 gyðing
a borgarinnar nauðuga í dauðabúð-
imar í Auschwitz, Treblinka og
Lublin á tímabilinu marz til maí
1943.
Waldheim fullyrðir að hann hafí
aldrei tekið þátt í yfirheyrslum
fanga í Arsakli eða annars staðar.
Slíkar yfírheyrslur hafi verið í
verkahring manna, sem voru lægra
settir en þeir sem þjónuðu í aðal-
stöðvum hersins í Saloniki, og hann
hafí ekki kunnað grísku, búlgörsku,
makedónsku og serbó-króatísku.
Um nauðungarflutningana hafí
hann ekkert vitað, þar sem hann
hafi oft þurft að fara burt í náms-
leyfi og til að sinna bráðabirgða-
verkefnum þegar þeir stóðu sem
hæst.
Aldrei var reynt að halda þessum
nauðungarflutningum leyndum. í
júlí 1944 var mynd á forsíðu blaðs
þýzka hersins af miklum nauðung-
arflutningum. Sjónarvottar segja
að tugir járnbrautarlesta þýzka
hersins hafí daglega farið frá Salon-
iki með gyðinga til dauðabúðanna
og hafí Waldheim ekki séð flutning-
ana hljóti hann að hafa verið staur-
blindur. Aðrir segja hann ljúga og
telja að enginn þýzkur herráðsfor-
ingi hafi fylgzt eins vel með og
hann.
ÞORP BRENND
Stríðsglæpamaður að nafni Eg-
bert Hilker skýrði frá því að sögn
Júgóslava að Waldheim hefði borið
beina ábyrgð á því að þijú þorp í
nágrenni Stip og Kocane í Make-
dóníu voru brennd til ösku 20.
október 1944 á undanhaldi þýzka
hersins frá Saloniki til Norður Júgó-
slavíu. Fjórtán biðu bana.
Waldheim harðneitar þessu og
segir að hann og nokkrir aðrir
herráðsforingjar hafí verið fluttir
Sjá næstu síðu.