Morgunblaðið - 22.04.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. APRÍL1986
Afmæliskveðja:
Snorri Hjart-
arson skáld
Ég mun hafa verið heldur lágur
í loftinu, þegar ég kom fyrst á
heimili Snorra vinar míns Hjartar-
sonar, sem áttræður er í dag. Smæð
mín olli því, að mér þótti Snorri
hvorttveggja í senn mikilúðlegur
og risavaxinn. Samt hafði ég víst
í fyrstu mestan áhuga á eldhús-
skápum Margrétar ráðskonu
Snorra. Þar var að finna gersemar
fyrir sveinstaula eins og mig: potta
og pönnur, sieifar og ausur, sem
nota mátti með góðu móti í stór-
hljómsveit, allt að því á heimsmæli-
kvarða. Oft hef ég undrast stillingu
þeirra Snorra og Margrétar á þess-
um ófriðartímum á heimili lista og
fræða; innrásarmanninum var jafn-
an tekið með fádæma alúð og ljúf-
mennsku og einatt stungið að hon-
um ýmiskonar góðgæti að launum
fyrir harkalegan trumbuslátt og
annan baming.
Orðlist var mér framandi hugtak
á þessu skeiði, öngvu síður en
hljómlist. Sínalkó og súkkulaði
þóttu mér fögur orð, og líkaði vel,
þegar mér áskotnaðist hvorttveggja
á Eiríksgötu 27. Hins vgar óraði
mig ekki fyrir því, að ég ætti
skömmu síðar eftir að finna í
kvæðum Snorra Hjartarsonar fjár-
sjóði, sem yrðu mér dýrmætt vega-
nesti.
Ekki hyggst ég fara mörgum
orðum um kveðskap Snorra vinar
míns í þessari fátæklegu kveðju,
enda er hún tæpast vettvangur til
bókmenntalegrar umfjöllunar. Hinu
má aftur á móti aldrei gleyma, að
hvergi verður skáldum og rithöf-
undum betur kynnst en í verkum
þeirra. Allir ljóðelskir íslendingar
eiga því góðan vin, þar sem Snorri
er, lágværan en traustan, fágaðan
og listfengan með afbrigðum: skáld
sem afrekar að veija heiður og líf
fóstuijarðarinnar „gegn trylltri
öld“.
Við Suðurgötufólk sendum hon-
um og Margréti ráðskonu hans
hugheilar kveðjur á þessum tíma-
mótum á ævi hans, um leið og brum
lifnar á tijám og sól hækkar á lofti.
Ólafur Jóhann Ólafsson
Snorri skáld Hjartarson er átt-
ræður í dag. Um langt árabil hefur
hann verið fremsta ljóðskáld sem á
íslensku skrifar. Mér þykir trúlegt
að um þetta séu flestir sammála
og er það ekki algengt.
Ljóðabækur Snorra eru góðir
vinir. Myndrænn kraftur ljóðanna
er vel þekktur og styrk Ijúfmennska
í hugsun skin jafnan í gegn. Vand-
virkni Snorra er slík að í raun gefur
hann einungis út úrvalsljóð.
Ljóðabækur Snorra eru góðir
vinir. Vitundin að hafa bækur hans
í hillunni yljar manni. Það vill svo
til að bækur Snorra hef ég alltaf
haft með mér hvert sem ég hef
farið. Það skiptir ekki máli þó há-
marksfarangur í flugvélum sé tutt-
ugu kíló; styrkur ljóða hans er ekki
í magninu, ekki í þyngdinni, sem
betur fer. Og þannig hefur Snorri
verið samferða manni. Nú er hann
búinn að vera samferða þjóð sinni
í áttatíu ár og ljóð hans um það
bil frá iýðveldisstofnun. Það má
segja að lýðveldið unga hafi fengið
útgáfu fyrstu ljóða hans í vöggu-
gjöf. „Land, þjóð og tunga, þrenn-
ing sönn og ein.“ Sannara verður
tægast sagt og kristalstærar.
Ég flyt heiðursfélaga okkar,
Snorra Hjartarsyni, innilegar ám-
aðaróskir á afmælinu frá Rithöf-
undasambandi íslands. Þú lengi lifi,
húrra!
Sigurður Pálsson,
formaður Rithöfunda-
sambands íslands.
Sinf óníutónleikar
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Efnisskrá:
Mozart.....Brúðkaup Figaro
a) Forleikur
b) Voi che sapete
(Cherubino)
Deh viene, non
tardar (Susanne)
Beethoven... Ah perfido, Op. 65
Sibelius........Þijú sönglög:
a) Váren flyktar
hastigt
b) Sáv, sSv susa
c) Flickan kom
ifrán sin álsklings
möte
Sibelius...Sinfónía nr. 5 op. 82
Einsöngvari:
Ellen Lang
Stjórnandi:
Páll P. Pálsson
Brúðkaup Figarosar er í bestu
merkingu orðsins „gamanópera"
og tónlist Mozarts er full af glettni
og gamansemi, jafnvel þar sem
persónur verksins telja sér mis-
boðið eða eiga í erfiðleikum. For-
leikur verksins geislar af gaman-
semi og fjöri, spriklandi fjöri, sem
einnig er þrungið spennu og eftir-
væntingu ástarævintýranna. For-
leikurinn var vel leikinn af hljóm-
sveitinni og aríumar tvær vom
mjög vel sungnar. Fyrri arían er
söngur sem Cherubino hefur
samið fyrir greifafrúna, en syngur
fyrir Susönnu. Efni söngsins er.
„Þú sem þekkir hvað ást er, segðu
mér hvort það er sú tilfinning, sem
ég ber í hjarta mér“. Þessi söngur
er úr öðmm þætti þar sem Cher-
ubino er klæddur í kvenföt er
leiðir til hins fræga klæðaskáps-
atriðis. Seinni arían, sem Ellen
Lang söng, er út hlutverki Sús-
önnu, þar sem hún er að syngja
um þá hamingu, sem hún á í
vændum, og Figaro heldur að hún
eigi við ástarævintýri sitt með
greifanum. Báðar aríumar vom
vel sungnar en trúlega á Ellen
Lang meira til að leggja með sér
í stærri átökum, því það vantaði
þá glettni, sem þrátt fyrir allt á
að geisla í gegn hjá Mozart. A
eftir Mozart var konsertaría eftir
Beethoven en um það leyti er
hann samdi hana, mun hann hafa
reynt að fá samning við Keisara-
leikhúsið um að semja eina ópem
á ári, sem forstjóranum mun ekki
hafa litist á. Ah Perfido op. 65
er samið við texta eftir Metastasio
úr ópemverki er heitir Achille in
Sciro. Þetta verk, sem líklega
byggir á sögunni um Akkilles, er
hann dvaldist með dætmm Lýko-
medesar á eyjunni Skýros, er ekki
mikið vitað um og telja margir
sagnfræðignar að ekki verði með
vissu sagt að textinn sé eftir
Metastasio, en hann fjallar um
svik í ástum og eftir tregafullt
tónles, hefst arían á „Segðu ekki
kveðjuorðin, ég bið þig. Hvemig
son, sem er eins konar leikræn
útfærsla á þessari sérkennilegu
„þulu“ Þorgeirs Sveinbjamar-
sonar. Tveir einsöngvarar
komu fram og skal þar fyrst
nefna Höllu S. Jónasdóttur,
sem einnig hefur séð um radd-
þjálfun kórsins. Halla syngur
af nokkurri kunnáttu og hefur
auk þess hljómmikla rödd.
Ungur tenórsöngvari söng ein-
söng í nokkrum lögum en það
er Óskar Pétursson og veit
undirritaður ekki betur en að
hann sé í söngnámi. í síðasta
laginu, Sigling eftir Curtis, var
heilmikil reisn yfír söng hans.
Þama er ef til vill á ferðinni
efni í góðan einsöngvara. Söng-
félagið Drangey nefnist söng-
hópur eldri félaga, en með þeim
hópi söng einn kórfélaganna
einsöng á hinn þokkalegasta
máta. Þessi ónafngreinda söng-
kona og raddþjálfarinn, Halla
S. Jónasdóttir, hafa til að bera
kunnáttu er eykur tiltrúna á
að kórinn sé býsna vel kunn-
andi. Undirleikari með kómum
var Ólafur Vignir Albertsson
en hann hefur stutt við söng
sveitarinnar um árabil.
á ég að lifa án þín?"
Þrátt fyrir ágætan söng lifnaði
ekki þessi klassíska túlkun á ást-
inni, sem einkennir tíma Beet-
hovens. Síðari hluti tónleikanna
var helgaður Sibelíusi og söng
Ellen Lang þijú lög eftir hann,
fyrst Váren flyktar hastigt, við
texta eftir Runeberg, Sáv, sav
susa, við texta eftir Fröding, og
Flickan kom ifráan sin álsklings
möte, við texta eftir Runeberg.
Lögin eru öll upphafleg samin
fyrir píanóundirleik og sum þeirra
umritaði tónskáldið fyrir hljóm-
sveitarundirleik. Samkvæmt
venju er harla lítið sagt um tón-
verkin í efnisskrá en mun meira
um það sem oft á tíðum kemur
tónleikunum ogþeim verkum, sem
þar eru flutt, ákaflega lítið við.
Lögin voru mjög vel flutt, einkum
það síðasta, og þar mátti heyra
undir, að Ellen Lang er áreiðan-
lega best í „dramatískum“ söngv-
erkum, enda hefur hún mikla og
hljómfagra rödd.
Síðasta verkið var sú fimmta
eftir Sibelíus. Sinfónían er samin
þegar mjög illa áraði fyrir Sibel-
íusi. í stríðinu (1914—18) var
lokað á allar greiðslur frá út-
gefanda hans í Þýskalandi og þar
sem Finnland var ekki aðili að
höfundarréttarsáttmálanum,
komu ekki greiðslur frá öðrum
löndum. Sibelíus taldi stríðslok
langt undan (1915), en í þessu
verki kemur fram „túlkun tón-
skáldsins á þeirri bjartsýnistrú,
að þrátt fyrir hörmungar og djöf-
ulmennsku stríðsins, muni hin
eilífa endurnýjun lífsaflanna sigra
að lokum og græða öll sár“.
Þannig blandast saman mikil sár-
indi og fegurð þeirrar lífsýnar, er
tónskáldið vildi túlka og trúa á.
Flutningur hljómsveitarinnar var
mjög góður og auðheyrt að stjóm-
andinn, Páll P. Pálsson, hafði lagt
með hljómsveitinni mikla vinnu í
verkið og m.a. af þeirri ástæðu
lagt til hliðar eigið verk, sem
flytja átti á þessum tónleikum.
Skagfirska
söngsveitin
Af þeim átthagakórum, sem
starfa í Reykjavík, er Skag-
fírska söngsveitin atkvæða-
mest og í raun er kórinn farinn
að nálgast það að vera eiginleg-
ur kór, sem að miklu leyti má
þakka stjómanda kórsins,
Björgvin Þ. Valdimarssyni.
Hann er býsna slyngur stjóm-
andi, er kom fram í vel æfðri
efnisskrá, þó nokkuð beri hún
merki átthagatryggðar. Söng-
mátinn markast einnig af við-
fangsefnunum og vill þess
vegna oft vera nokkuð of harð-
ur, einkum hjá sópran- og alt-
röddunum. Þessi harða tónun
var skímst á mardrigallögun-
um eftir Morley og í Odi et amo
eftir Orff, en þar vantaði á að
tónninn hljómaði, þegar veikt
var sungið. Það vill oft verða
þegar lögð er sérstök áhersla á
sterkan söng, að veik tónun
verði hljómlaus. Að nokkm
fylgir það viðfangsefnunum
sem að mestu vom íslensk
alþýðulög, þar sem tónmálið er
að mestu einn tónn á atkvæði
en nær aldrei em sungnar
langar tónhendingar á einu
atkvæði. Undantekning á þessu
að nokkm var útsetning stjóm-
andans á Lindinni, eftir Eyþór
Stefánsson. Utsetningin er fal-
lega unnin og var einnig vel
sungin. Tvö lög vom fmmflutt
á þessum tónleikum, það fyrra,
í fjarlægum skógi, eftir Sig-
valda Snæ Kaldalóns, laglegt
lag og það seinna, Við Kína-
fljót, eftir Þorkel Sigurbjöms-
Ellen Lang
Áttundu tónleikar tónlistarfé-
lagsins á þessu starfsári vom
haldnir í Austurbæjarbíói sl. laug-
ardag og komu þar fram Ellen
Lang og William Lewis. Á efnis-
skránni vom verk eftir Schubert,
Rossini og Liszt en í seinni hlutan-
um amerísk tónlist eftir Barber,
Kem og Hoiby. Lög Schuberts
vom Til tónlistarinnar, Ganýmed-
es og Unga nunnan. Það fór fyrir
Ellen Lang, eins og mörgum
ágætum söngvumm, að hin lag-
ræna túlkun Schuberts hentar
henni ekki, en henni .tókst betur
upp í leikrænni túlkun þriggja
laga eftir Rossini, sem nefnast
La regata veneziana. Þetta em
leikrænar conzónettur, en heldur
svona léttvæg tónlist. Bestu lögin
á fyrri hluta efniskrár vom eftir
Liszt. Eftir hlé vom bandarísku
tónskáldin, fyrst átta lög úr
Söngvjim einsetumanns, eftir
Samuei Barber. Tónmál Barbers
er sérkennilegt sambland af nú-
tímalegum og gömlum vinnuað-
ferðum, en ávallt listilega og vel
samið. Barber samdi þessa
söngva, sem em tíu að tölu, á
ámnum 1952 til '53 við texta
eftir írskan munk og fræðimann,
sem sagður er hafa verið uppi á
tímabilinu frá 700 til 1300. í
þessum lagaflokki má merkja
ýmislegt, sem margir telja að
megi rekja til Stravinskys.
Ellen Lang söng þessi lög mjög
vel og sömuleiðis næstu lög, sem
vom úr söngleikjum Jerome Kem,
og vel má hlusta á, þegar þau em
eins vel flutt og í þetta sinn. Tón-
leikunum lauk með tveimur lögum
eftir Lee Hoiby, 1926, sem er
bandarískt tónskáld, nemandi
Menottis, og hefur samið nokkrar
ópemr m.a. Summer and Smoke
og hljómsveitarverk alls konar,
m.a. píanókonsert. Ellen Lang er
góð söngkona og trúlega hentar
henni best að syngja átakamikla
tónlist. Undirleikarinn, William
Lewis, lék af miklu öryggi og var
eftirtektarvert hversu hann kunni
vel að stilla „pedalinn" og mótun
tónhendinga og trúlega er ekki
oft að heyra svo skíran leik sem
hjá þessum unga píanóleikara.