Morgunblaðið - 24.04.1986, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 24. APRÍL1986
13
Rætt við Hans Hermann Haferkamp, sendiherra Sambandslýðveldisins Þýzkalands á íslandi
Ég er stoltur af því að fá að
starfa hér og ég vona, að mér
takizt að sannfæra íslendinga
um, að Sambandslýðveldið
Þýzkaland vill vera góður
bandamaður. Ég vil ekki bara
vinna að því að vekja skilning
hér á landi á málefnum Þjóð-
veija heldur einnig að því að
vekja skilning í heimalandi
mínu á málefnum íslendinga."
Þannig komst Hans Hermann
Haferkamp, hinn nýi sendi-
herra Sambandslýðveldisins
Þýzkalands að orði í viðtali við
Morgunblaðið fyrir skömmu.
Haferkamp er fæddur 1926 í
iðnaðarborginni Duisburg við Rín.
Faðir hans var þar prófessor í
germönskum og enskum bók-
menntum, en kenndi auk þess
rómönsk mál og þá einkum
frönsku.
„Þaðan kemur áhugi minn á
tungumálum og bókmenntum,"
segir Haferkamp. „Áhugi minn á
germönskum bókmenntum á rót
sína að rekja til þessa tíma og
þá ekki sízt á fornsögum Islend-
inga. Ég hafði sérstakar mætur
á tungumálum Norðurlanda og
reyndi að kynna mér bókmenntir
þeirra eftir föngum. Þessi áhugi
minn jókst enn, á meðan ég var
við háskólanám, því að auk lög-
fræði lagði ég einnig stund á
málvísindi."
„Annars er ég lögfræðingur að
mennt,“ heldur Haferkamp
áfram. „í laganáminu lagði ég
einkum áherzlu á þjóðarétt,
stjórnskipunarrétt og réttarheim-
speki. Þar að auki hafði ég áfram
mikinn áhuga á tungumálum og
var svo lánsamur að auk háskól-
ans í Bonn fékk ég að nema við
háskólann í Oxford í Englandi.
Þá var ég einnig við nám í Frakkl-
andi. Þegar ég gekk í utanríkis-
þjónustuna var ég því líka tiltölu-
lega vel undirbúinn hvað tungu-
málakunnáttu snertir.
Haferkamp hefur að baki sér
langa reynslu í utanríkisþjón-
ustunni, því að þar hefur hann
starfað allt frá árinu 1952. Hann
fór fyrst til Belgíu en síðan til
Suður- og Mið-Ameríku. Þar næst
fór hann sem ræðismaður til Lille
í Frakklandi, en síðan til Parísar,
þar sem hann var menningar-
máiafulltrúi við sendiráð lands
síns í fjögur ár. „Eftir þessi ár
eru París og Frakkland mér mjög
minnisstæð," segir sendiherrann.
Eftir það lá leið hans til Mið-
Ameríku, þar sem hann var um
skeið sendiherra lands síns í Trin-
itad-Tobago, en síðan varð hann
sendiherra í Togo í Afríku. „Rétt
eins og áður í Bólivíu náði ég
þama að kynnast vandamálum
þróunarríkjanna úr mikilli ná-
lægð.“
Síðan lá leið Haferkamps heim
á ný,.en að því búnu til Norður-
landa, þar sem hann tók við starfi
í sendiráði lands síns í Kaup-
mannahöfn. Sendiherra Sam-
bandslýðveldisins á Islandi varð
hann svo í desember sl.
Hér víkur sendiherrann talinu
að Evrópu og segir: „Hvað sam-
vinnu ríkja Vestur-Evrópu snertir,
þá liggja einkum þtjár meginá-
stæður þar að baki. I fyrsta lagi
má þar nefna öryggisástæður, í
öðru lagi efnahagsástæður og í
þriðja lagi sögulegar og stjóm-
málalegar ástæður.
Það kom í ljós eftir heimsstytj-
öldina síðari, að ríki Evrópu em
þess ekki megnug með öllum nú-
tímavopnum að verja sig að neinu
gagni hvert út af fyrir sig. Sú
skoðun kom því fram, að sameig-
inlegar aðgerðir að þessu mark-
miði gætu haft í för með sér
mikinn ávinning fyrir hvert ríki út
af fyrir sig. Sagan hefur sýnt, að
þetta var rétt. Þessi skoðun vann
sér svo fótfestu báðum megin
Atlantshafsins og varð síðan
Hans Hermann Haferkamp sendiherra fyrir framan sendiráð Þýzka sambandslýðveldisins í Reykja-
vík. „Ég vil ekki bara vinna að því að vekja skilning hér á landi á málefnum Þjóðverja, heldur
einnig að því að vekja skilning í heimalandi mínu á málefnum íslendinga.
Stoltur af því að
fá að starfa hér
grundvöllurinn að stofnun Atl-
antshafsbandalagsins.
Frá þeim tíma hafa öll aðildar-
ríki NATO átt því láni að fagna
að fá að búa við frið að heita má.
Alls staðar þar sem NATO er til
staðar, hefur ríkt friður. Ég vil
hins vegar minna á í þessu sam-
bandi, að frá því að síðari heims-
styijöldinni lauk þar til nú, hafa
verið háð um 160 alvarleg stríð
víðs vegar í heiminum, þar sem
hernaðaijafnvægi var ekki fyrir
hendi. Þetta þýðir, að friðurinn
er þar öruggastur, þar sem valda-
hlutföllin eru jöfn. Við myndum
að sjálfsögðu fagna því að geta
fryggt öryggið með færri vopnum,
en reynzlan hefur kennt okkur,
að alls staðar hafa brotizt út
mannskæð stríð, þar sem hernað-
arjafnvægi er ekki fyrir hendi.
í efnahagslegu tilliti fekk hinn
fijálsi hluti Evrópu að reyna það
eftir síðari heimsstyijöldina, að
efnahagslíf í sumum öðrum
heimshlutum þróaðist miklu hrað-
ar. Sú skoðun varð ráðandi, að
markaðsfrelsi og fijáls samkeppni
væru forsendur fyrir því, að há-
marksárangri yrði náð í efnahags-
málum og á tæknisviðinu. í kjölfar
þessa var svo Efnahagsbandalag
Evrópu stofnað. í heild er sú
skoðun ríkjandi, að Efnahags-
bandalagið hafí orðið til heilla
fyrir öll aðildarlöndin. Aðildarl-
öndum bandalagsins er enn að
fjölga. Þannig eru Spánn og Port-
úgal nýlega gengin í bandalagið.
Það ber að harma, að innganga
þeirra hefur valdið íslandi vissum
erfíðleikum.
Ég vil taka það skýrt fram, að
af hálfu Sambandslýðveldisins
verður allt gert til þess að leysa
vandamál EFTA-ríkjanna, sem
við höfum svo mikil tengsl við og
svo margt sameiginlegt með. Við
höfum mikinn áhuga á nánara
samstarfí við íslendinga á sviði
viðskipta og verzlunar. Við gerum
okkur Ijóst, að íslendingar eru
fískveiðiþjóð og það er því eðlilegt,
að þeir haldi fast á rétti sínum
til fiskimiða sinna.
Samvinna landa okkar hefur
annars verið mest á menningar-
sviðinu. Þar ná tengsl okkar 1100
ár aftur í tímann vegna skyldra
tungumála og grundvallarskoð-
ana, sem eru báðum þjóðunum
sameiginlegar. í Þýzkalandi eru
Eddukvæðin og fomsögur ykkar
lesnar af áhuga og með aðdáun.
Þjóðir okkar hafa jafn mikinn
Berlínarmúrinn, óbrotgjarn minnisvarði um skiptingu Þýzkalands. „í frjálsum kosningum myndi
meirihluti allra Þjóðveija lýsa yfir vilja sínum um að sameina Þýzkaland."
áhuga á hinum miklu tónlistar-
mönnum og skáldum sögunnar.
Nútímaskáld eins og Halldór
Laxness er jafn þekktur hjá okkur
og margir þýzkir rithöfundar.
Aðrir hlutir eins og málverk ykkar
eiga það skilið að verða enn þekkt-
ari í Þýzkalandi. Þá hefur mér
orðið það ljóst síðustu mánuði í
enn ríkari mæli en áður, hve vel
Islendingar þekkja til þýzkra bók-
mennta, tónlistar og heimspeki.
•*
Nú fer árlega mikill fjöldi Is-
lendinga ser til hressingar til
Þýzkalands í sumarleyfi sínu og
fjöldi Þjóðaija kýs að veija fríu
sínu í þessu fagra landi hér. Um
árabil hafa íslenzk ungmenni farið
til náms í Sambandslýðveldinu
hundruðum saman og svo er enn.
Þá vil ég taka það fram, að það
gleymist ekki með þjóð minni, hve
margir Þjóðveijar fengu matvæla-
aðstoð frá íslandi eftir stríð og
að margir Þjóðveijar fengu aðset-
ur hér, eftir að þeir höfðu verið
reknir milljónum saman burt frá
austurhéruðum lands síns.
Á sviði öryggismála eigum við
mjög margt sameiginlegt. Bæði
löndin eru aðildarríki NATO. Við
í Sambandslýðveldinu viljum
leggja áherzlu á, að vamir NÁTO
eru ekki bara tryggðar fyrir at-
beina Bandaríkjamanna, heldur
stendur NATO í heild þar að baki,
það er að segja, við viljum, að
varnirnar verði skoðaðar sem
varnir allra NATO-landanna.
Þegar rætt er um samskipti
þýzku ríkjanna, leiðir það strax
hugann að þeirri spumingu, hvaðá
afleiðingar á síðari heimsstyijöld-
in að hafa? Við Þjóðvetjar vitum,
að í nafni Þýzkalands var framið
mikið óréttlæti víðs vegar í heim-
inum, en að lokum stóð þó Þýzka-
land eftir sem rústir einar. Ég vil
ekki fara hér út í einstök atriði;
en eitt vil ég þó taka fram: I
hjörtum allra Þjóðverja býr sú
sannfæring, að þýzka þjóðin eigi
að hafa rétt til þess að skera úr
um það í fijálsum, leynilegum
kosningum, hvort það eigi að vera
til eitt eða tvö þýzk ríki í Þýzkal-
andi.
„Vissir aðilar halda því fram, að
hinar sögulegu afleiðinar síðari
heimsstyijaldarinnar hljóti að
vera tvö þýzk ríki. Ég get ekki
tekið undir þetta með nokkm
móti. Fyrr en fijálsar, leynilegar
kosningar geta átt sér stað í báð-
um hlutum Þýzkalands, er ekki
unnt að ákveða endanlega örlög
þýzka ríkisins sem eitt sinn var.
Það verður að staðreyna eða af-
sanna einingu þýzku þjóðarinnar
í slíkum kosningum. Við í Sam-
bandslýðveldinu em þeirrar skoð-
unar, að í slíkum kosningum
myndi meiri hluti allra Þjóðveija
lýsa yfír vilja sínumm um endur-
sameinað Þýzkaland. Ef það
kæmi í ljós, að meiri hluti fólks í
Þýzka alþýðulýðveldinu (DDR)
tæki aðra afstöðu, þá myndum
við, svo framarlega sem þar væri
í raun og vem um fijálsar kosn-
ingar að ræða, virða þá niðurstöðu
að sjálfsögðu. Til þessa sjást þess
þó engin merki, að þetta geti
gerzt.
Engin myndi mæla því í mót,
að alls staðar annars staðar ætti
sérhver þjóð, sem þess óskar, að
hafa óskiptan rétt til þess að
ákveða sjálf örlög sín í fijálsum,
leynilegum kosningum. Og með
hvaða rétti ætti nokkur maður að
halda þessum möguleika fyrir þjóð
minni, þegar sá hinn sami lýsir
því yfir, að þessi fijálsi vilji þjóð-
anna, eigi að vera einn af hom-
steinunum í samskiptum allra
þjóða. Eg get sem sé ekki falizt
á það, að jafnvel verstu verk
nazismans hafi orðið til þess að
svipta Þjóðveija þeim rétti að búa
saman í einu landi og þá við þau
þjóðfélags- og stjórnmálaskilyrði,
sem þeir kjósa sér sjálfír í fijálsum
kosningum."
(MS)