Morgunblaðið - 08.08.1986, Blaðsíða 18

18
MORGÚNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 1986
Mvndir/Sigurdur Garöai-sson
70 sjómílur suðvestur af Reykja-
nesi lauk ferð Happasæls KE 94.
Þó átti hann eftir 1200 metra
ferðalag ofan í hafdjúpin.
Verulefft vaxtatap í
húsnæðislánakerfinu
Fjárþörf Byggingasjóðs 1987 3,5 milljarðar
Happasæll hverf-
ur í hafdjúpin
HAPPASÆLL KE 94 fór í sínu hinstu för 18. júlí í sumar, þegar
hann var dreginn 70 mílur á haf út og sökkt þar á 1.200 metra
dýpi. Hann er að öllum likindum síðasta stáiskipið sem úrelt verður
með þessum hætti.
væri enn leyft að farga tréskipum,
en þau eru þá brennd fyrst og er
þá mjög lítill úrgangur eftir.
Samkvæmt Oslóarsamkomulag-
inu um losun úrgangsefna í sjó frá
skipum og flugvélum, frá 1972, er
kveðið svo á um að ekki má sökkva
stálskipum eða öðrum fyrirferðar-
miklum úrgangi á minna en 2.000
metra dýpi og nær landi en 150
sjómflur, nema ljóst sé að það hafi
ekki áhrif á nýtingu hafsins.
Magnús Jóhannesson siglinga-
málastjóri sagði í samtali við
Morgunblaðið að þar sem menn
vissu ekki hve lengi stálskip væru
að eyðast, og geti því hugsanlega
orðið til trafala við nýtingu sjávar,
væri stefnan sú að þau verði fram-
vegis sett í brotajám. Aftur á móti
Áður en úreldingasjóður var
lagður niður í vor samþykkti hann
23 skip í úreldingu. Pétur Sigurðs-
son hjá aldurslagasjóði tjáði
Morgunblaðinu að þegar væri farið
að greiða bætur vegna 5 skipa og
átti hann von á þremur til viðbótar
bráðlega. Utgerðarmenn hafa frest
til 1. október til að fyrirkoma skip-
unum. Sagðist hann búast við að
nokkrir muni hætta við. Verð á
skipum í brotajám er mjög lágt um
þessar mundir.
Samkvæmt nýjum lögum um
Húsnæðisstofnun ríkisins skal
hún semja við lífeyrissjóði um
skuldabréfakaup, þ.e. lán til hús-
næðislánakerfisins. „Lánskjör af
skuldabréfum skulu miðast við
þau kjör sem ríkissjóður býður
almennt á fjármagnsmarkaði,"
eins og segir í b-lið 9. greinar
laganna. Samningar um lánakjör
milli fjármagnseigenda, þ.e.
lífeyrissjóðanna, og lántakanda,
Húnsnæðisstofnunar ríkisins, fyr-
ir hönd Byggingasjóðs ríkisins og
Byggingasjóðs verkamanna, hafa
enn ekki leitt til niðurstöðu, þó
að hin nýju lög eigi að taka gildi
um komandi mánaðamót. Heild-
arlánsfjárhæð lifeyrissjóða til
Húsnæðisstofnunar gæti numið
allt að 2,5 milljörðum króna. Fyr-
irsjánlegt er, ef fer sem horfir,
að Byggingasjóður ríkisins hefur
við verulegt vaxtatap að stríða á
næstu árum.
Sambönd lífeyrissjóða eru tvö:
Landssamband lífeyrissjóða og Sam-
band íslenzkra lífeyrissjóða. Þau eru
samningsaðilar fyrir lífeyrissjóðina í
heild en Húsnaeðistofnun ríkisins
fyrir húsnæðislánakerfíð, þ.e. Bygg-
ingasjóð ríkisins og Byggingasjóð
verkamanna.
Viðkomandi lög kveða á um, að
kaupi lífeyrissjóður „skuldabréf fyrir
55% af ráðstöfunarfé sínu eigi greið-
endur iðgjalda til þess sjóðs há-
markslánsrétt en lágmarksrétt ef
sjóðurinn kaupir skuldabréf fyrir
20% af ráðstöftinarfé sínu. Að öðru
leyti ákvarðast lánsréttur hlutfalls-
lega þar á milli miðað við skulda-
bréfakaup . . .“. Þetta ákvæði
varðar flárstreymi frá lífeyrissjóða-
kerfí til húsnæðislánakefís, sem
gæti numið allt að 2,5 milljörum
króna.
a Samningar hafa ekki enn tekizt
um lánakjör, en hin nýju lög mæla
fyrir um, að „lánakjör af skuldabréf-
um skuli miðast við þau kjör sem
ríkissjóður býður almennt á Qár-
magnsmarkaði". Fjármagnsmarkað-
urinn ræður því ferð, að stærstum
hluta, við ákvörðun vaxta. Ef lán
lífeyrissjóða til húsnæðislánakerfís-
ins verða á 7-8% vöxtum en endurlán
þess til húsbyggjenda og kaupenda
húsnæðis á 3,5% vöxtum, eins og
til stendur, verður vaxtatap Bygg-
ingasjóðs ríkisins frá 3,5-4,5%.
Vaxtatap hjá Byggingasjóði verka-
manna, miðað við sömu vaxtakjör,
gætu orðið 6-7%. Hér við bætist að
lánatími tekinna lána verður mun
skemmri en veittra hjá húsnæðis-
lánakerfínu.
í greinargerð með frumvarpi að
hinum nýju lögum segir m.a.: „Þeir
útreikningar, sem gerðir hafa verið
á vegum neftidarinnar sem vann að
máli þessu, benda til að verði mis-
munurinn á vöxtum á teknum lánum
og veittum hjá Byggingasjóði ríkis-
ins meiri en 2-3% til lengdar, muni
lánakerfíð sligast. Þannig sýna
dæmi, sem tekin hafa verið um 5-6%
vaxtamun til langs tíma, að slík nið-
urgreiðsla krefðist sífellt meiri
ríkisframlaga og lántöku hjá lífeyris-
sjóðum. Þetta gæti aðeins staðið
mjög skamma hríð og hlyti að kalla
á gagngera endurskoðun þessara
mála og breytinga á lögum.“
Byggingasjóður ríkisins hefur sl.
fímm ár veitt að meðaltali 1.368 lán
til nýbygginga og 2.000 til kaupa á
notuðum íbúðum. Talið er að eftir-
spum eftir lánum til nýbygginga í
næstu framtíð verði á bilinu
1.400—1.600 umsóknir á ári og um
2.000 til kaupa á eldra húsnæði.
Fjárþörf Byggingasjóðs ríkisins eins
verður a.m.k. 3,5 milljarðar króna
1987. I greinargerð með frumvarpi
að þessum nýju húsnæðislögum er
framlag ríkissjóðs á komandi ári
talið þurfa að vera um einn milljarð-
ur króna.
Samkvæmt áætlun Péturs Blön-
dals, eins af forsvarsmönnum lífeyr-
issjóðanna, er reiknað með að
ráðstöfunarfé lífeyrissjóðanna vaxi
úr tæpum fimm milljörðum króna á
árinu 1986 í 8-9,5 milljarði króna
árið 1990, með hærri iðgjöldum en
áður, eftir því hvemig ávöxtunar
sjóðimir njóta.
I eldri lögum var framlag ríkis-
sjóðs til Byggingasjóðs ríkisins
miðað við 40% af samþykktri út-
lánaáætlun sjóðsins hvert ár.
Samkvæmt nýjum lögum er framlag
ríkisins óbundið og ákveðið með fjár-
lögum hvers árs.
Brátt stóð skuturinn einn upp úr.
Og augnabliki siðar var skipið
horfið.
Heimsmeistaraeinvígið í skák:
Mögnuð stressuð stemmn-
íng þar sem spakir og
óspakir fylgjast með
„Þetta aetlar að verða góð sókn hjá Kasparov í dag,“ hvíslar
hvíthærður maður á næsta bekk fyrir aftan mig á salnum á
Hótel Park Lane. Það er sussað á hann úr öllum áttum þvi að
hér á þögnin að rikja og það má ekki raska ró stórmeistaranna.
Hún er mögnuð þessi stressaða upp á svið til að svara fyrir sig.
stemmning hér í salnum. Menn Kasparov horfír aldrei í kringum
steinþegja, sitja hreyfíngarlausir sig og felur andlitið í höndum sér
og horfa ansi gáfulega á Kasparov
og Karpov og á skjáinn þar sem
leikimir eru sýndir jafnóðum.
Stöku sinnum fer lágur þytur um
þegar annar hefur bersýnilega leik-
ið mjög klókindalega. FVaman af
stendur sá á fætur og fer út af
sviðinu eftir að hafa leikið. „Þeir
þurfa nú að teygja úr sér,“ segir
hvíthærði maðurinn og kærir sig
kollóttann um suss og augnagotur.
Ég kinka kolli spekingsleg á svip
við þessari athugasemd.
Karpov hefur komið sér upp
nýrri ímynd og er í flnum gráum
fotum og hárið er ekki jafn niður-
klesst og mér hefur oft virst á
myndum. Stundum lítur hann út í
salinn og er heldur vingjamlegur á
svipinn. „Mér sýnist hann vera afar
taugaóstyrkur í dag,“ segir maður-
inn og hallar undir flatt. Ég læt
sem ég heyri þetta ekki og horfí
dáleidd á Kasparov sem arkar nú
þegar hann hugsar. Einhver sagði
mér að hann hreyfði fætuma á
alveg sérstakan hátt er hann væri
órólegur. Ég einbeiti mér að því
að horfa á fætuma á honum; í dag
er greinilega allt í sómanum hjá
honum enda heyrðist mér inni í
skákskýringarherberginu að hann
væri í þann veginn að ná yfír-
burðastöðu.
Kóngafólk, brids og
fingnrinn á Thatcher
Ég furða mig á hversu takmark-
aður áhugi virðist vera á einvíginu
hér í London. En það er auðvitað
ekki hægt að miða við þann óhemju
skákáhuga sem er á Islandi. Kata
frá Norður-írlandi vill miklu frekar
tala um Andrew og Söru heídur en
skák. „Sara er svo manneskjuleg
og ekki svona postulínsdúkka eins
og hún Díana ... Hvort ég kunni
mannganginn? Æ nei, ég sé nú lítið
skemmtilegt við þetta. Samt hef ég
séð þá í sjónvarpinu og hann er
ofsalega sætur þessi með krullaða
hárið og ég gæti alveg trúað að
hann væri æðislegur skákmaður.“
í forsalnum á Park Lane sitja
gestir og drekka te í mestu makind-
um. Suzy frá Boumeymouth er í
verslunarferð til London og hún
segist ekki hafa neina skoðun á
málinu. „En fyrst þeir em frá Sov-
ét hljóta þeir að vera kommar,"
segir hún. „Ég er alveg gáttuð á
fólki sem getur hugsað sér að búa
í Sovétríkjunum, þeir ættu að flytja
hingað, þá gætu þeir lifað eðlilegu
lífí og þyrftu ekki að vera kommar.
Nei ég veit ekki neitt um skák en
ég og vinkonur mínar spilum brids
einu sinni í viku og við höfum svo
miklar áhyggjur af því af frú Thatc-
her nái sér ekki í fíngrinum.
Ráðstafanir gegn Suður-Afríku? Ef
frú Thatcher segir að það sé óvitur-
legt erum við í bridsinu alveg með
henni. Ég er enginn kynþáttahatari
en maður veit nú hvemig þessir
svertingjar eru.“
„Hér magnast spennan enn,“
hvíslar hvíthærði maðurinn þegar
ég smeygi mér í sætið í rökkvuðum
að
salnum. „Mætti segja mér
Karpov eigi enga möguleika."
Svo kom reyndar á daginn eins
og allir vita gaf Karpov skákina á
þriðjudaginn og öllum sérfræðing-
unum bar saman um að sigur
Kasparovs hefði verið mjög verð-
skuldaður. Þó treysti enginn sér til
að spá því að Karpov gæti ekki náð
sér á strik. „Karpov er svo stórkost-
legur skákmaður og ég er ekki
sammála því sem sagt hefur verið
hér í blöðunum að hann sé ekki í
góðu formi,“ sagði Campomanes
forseti FIDE við mig „en víst hefur
Kasparov teflt af miklu öryggi og
almennt hefur það verið sönn án-
ægja að fylgjast með skákunum
hingað til“.
Fæturnir á Kasparov
fara að ókyrrast
Þegar ég kom á Park Lane á
miðvikudag var sýnilegt að sigur
Kasparovs daginn áður hafði haft
sitt að segja og var nú salurinn
nánast þéttsetinn.
Ég skimaði í kringum mig, gat
ekki verið að hin fræga móðir, Klara
Kasparov væri á svæðinu. En hún
er ekki komin. „Hún kemur seinna,"
sagði einn aðstoðarmanna Kasp-