Morgunblaðið - 08.08.1986, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 8. ÁGÚST 1986
19
Morgunblaðið/HBj.
Mjólk hellt niður, reyndar ekki vegna mjólkurkvótans heldur vegna verkfalls mjólkurfræðinga í októ-
ber 1982.
Sunnlendingar fara
tvær milljónir yf ir
mjólkurkvótann
Framleiðsluráð hefur tekið sam-
an nýtingu fullvirðisréttarins eftir
mjólkursamlögunum. Samkvæmt
þeim upplýsingum er innvegin
mjólk hjá samlögunum á bilinu
86,46 til 97,85% af fullvirðisrétti
svæðanna. Lang verst er staðan hjá
samlögunum á Suður- og Vestur-
landi. Mjólkurbú Flóamanna á
Selfossi átti aðeins eftir 828 þúsund
lítra, en innleggið í júlí var 3,4
milljónir og fer framleiðslan á sam-
lagssvæðinu því örugglega tvær
milljónir lítra yfir fullvirðisrétt.
Mjólkursamlögin í Borgamesi, Búð-
ardal, Reykjavík og Höfn í Horna-
firði fara einnig töluvert yfir
fullvirðisrétt. Mjólkurbúin á Norð-
urlandi hafa rýmri stöðu, en samt
stefnir í að framleiðslan fari yfir
fullvirðisrétt hjá þeim flestum.
Samlögin á VestQörðum og Aust-
fjöt'ðum munu sum hver ekki nýta
fullvirðisrétt svæðanna að fullu ef
að líkum lætur.
Um mánaðamótin vom 240
Texti: Jóhanna
Kristjónsdóttir
sunnlenskir bændur búnir að ljúka
við mjólkurkvóta sinn á þessu verð-
lagsári en í allt eru 720 mjólkurinn-
leggjendur hjá Mjólkurbúi
Flóamanna á Selfossi. Dæmi er um
bændur sem þegar eru komnir 25
þúsund lítra umfram fullvirðisrétt.
Að sögn Birgis Guðmundssonar
framleiðslustjóra hjá Mjólkurbúinu
eru aðrir misjafnlega á vegi staddir
og einhveijir ná ekki að fylla kvót-
ann í þessum mánuði, en eins og
kunnugt er lýkur verðlagsárinu 31.
ágúst næstkomandi. Fullvirðisrétt-
ur sem einstakir framleiðendur nýta
ekki kemur til úthlutunar innan
búmarkssvæðanna en reglur hafa
ekki verið settar um þá úthlutun.
Mjólk hellt niður
Sigurður Rúnar Friðjónsson
mjólkursamlagsstjóri Mjólkursam-
lagsins í Búðardal sagði að nú væru
um 30 bændur af 89 á samlags-
svæðinu búnir með fullvirðisrétt
sinn og margir kláruðu hann í mán-
uðinum. Hann sagði að dæmi væru
um menn sem orðið hefðu fyrir
áföllum og næðu ekki að framleiða
að fullu upp í réttinn. Sagði Sigurð-
ur að bændur væru almennt
óánægðir með það bréf sem þeir
nýlega fengu frá Framleiðsluráði
varðandi framleiðslurétt næsta árs.
Þar væru ekki færðar inn leiðrétt-
ingar og menn settir í sömu spor
og síðastliðinn vetur.
Um 40 bændur af 186 á starfs-
svæði mjólkursamlagsins í Borgar-
nesi hafa nú lokið við mjólkurkvót-
ann og sagði Indriði Albertsson
mjólkursamlagsstjóri að meirihluti
allra framleiðendanna lyki við kvót-
ann fyrir lok verðlagsársins.
Einhveijir framleiðendur ei-u jafn-
framt komnir yfir búmark jarða
sinna. Indriði sagði að sumir þeirra
væru hættir að leggja inn og því
hlytu þeir að hella einhverri mjólk
niður.
Eiríkur Sigurðsson mjólkursam-
lagsstjóri á Höfn í Homafirði sagði
að þegar væru 6 framleiðendur af
45 komnir framyfir mjólkurkvótann
og sumir langt framyfir. Um helm-
ingur bændanna færi yfir strikið á
næstu dögum og ekki yrðu nema
örfáir eftir í lok mánaðarins þegar
verðlagsárinu lýkur. Hann sagði að
þeir sem væru komnir fram yfir
fullvirðisrétt og jarðarbúmark væru
hættir að leggja mjólkina inn, þeir
helltu mjólkinni í kálfa og helltu
jafnvel niður, enda fengju þeir lítið
fyrir hana í samlaginu.
Þórarinn Sveinsson mjólkursam-
lagsstjóri á Akureyri bjóst við að
um helmingur bænda á samlags-
svæðinu framleiddu mjólk umfram
fullvirðisrétt á verðlagsárinu, og
líklega færi enginn yfir jarðabú-
mark. Svæðið í heild nýtir fullvirðis-
réttinn líklega 100%.
Lítið greitt fyrir
umf rammjólkina
Bændur fá greitt 25% af verð-
lagsgrundvallarverði fyrir mjólk
umfram mjólkurkvóta sem þeir
leggja inn í samlögin, ef sú mjólk
er innan búmarks jarða viðkom:
andi. Sumir luku við fullvirðisrétt-
inn fyrrihluta sumars og hafa verið
að leggja inn mjólk á lága verðinu
í einhverja. mánuði, en aðrir nýta
ekki rétt sinn til fulls. Bændur sem
búnir eru með mjólkurkvóta sinn
og framleiða 60-100 þúsund lítra
af mjólk á ári fá 90-150 þúsund
krónum lægri tekjur á mánuði en
þeir hefðu ella fengið.
Tap þeirra sem fara einnig yfir
búmark jarða sinna er enn meira.
Þeir hafa enga tryggingu fyrir að
fá neitt greitt fyrir þá mjólk, en sum
samlögin munu þó greiða 15% fyrir
hana. Bændur sem komnir eru með
svo mikla framleiðslu eru því alger-
lega tekjulausir um sinn. Sumir
leggja mjólkina inn í samlögin í von
um að fá eitthvað fyrir hana enda
leiðinlegt að láta hana súrna í kring-
um bæina. Eitthvað er þó um að
mjólk sé hellt niður. Allir sem svona
er ástatt fyrir reyna að nýta mjólk-
ina sem mest heima, til dæmis með
því að fóðra kálfa á ýmsum aldri
með henni og nýta hana á heimilun-
um. Víða hafa til dæmis gamlar
skilvindur verið teknar í notkun og
búið til smjör til heimanota.
Ákveðið að rita
sögu Stykkishólms
Stykkishólmi.
EFTIR 6 ár eða árið 1992 verður Stykkishólmur sem sérstak-
ur hreppur, 100 ára, en það var árið 1892 sem Helgafellssveit
var skipt í 2 sveitarfélög eftir miklar umræður og vangavelt-
ur og það sama ár var hreppnum valin eigin hreppsnefnd.
Ýmsum málum þeirra á milli Helgafellssveitar og Stykkis-
hólms var þá ekki lokið og þar á meðal viðkvæmum málum
eins og um sveitfesti og fátækraframfæri.
Nú hefir hreppsnefnd Stykkis- kemur það vissulega að góðu haldi
hólmshrepps ákveðið að láta rita
sögu Stykkishólms og verða næstu
6 árin notud til fanga í söguna.
Til þessa verks hefir hreppsnefndin
fengið þá bræðuma Ásgeir Ás-
geirsson og Ólaf Ásgeirsson
sagnfr. og hafa þeir þegar kynnt
sér verkefnið og samningar um
framkvæmd hafa þegar verið gerð-
ir. Ekki er enn ákveðið hve víðtækt
verkið verður en reynt að hafa það
sem fjölbreyttast. Ljósmyndasafn
er hér gott í Hólminum sem Jó-
hann Rafnsson hefir safnað og
til ritunar sögunnar.
Árni
Eftir Jóhann
Hjálmarsson
HÖFUNDARNAFN féll niður á
ritdómi um bók Gyrðis Elíasson-
ar: Blindfugl/Svartfugl á bls.
22 hér í blaðinu sl. miðvikudag.
Ritdómari var Jóhann Hjálmars-
son. Eru hlutaðeigendur og
lesendur beðnir afsökunar á
þessum mistökum.
Skákmeistararnir
takast í hendur og
brosa dularfullu
brosi hvor til ann-
ars.
leiki Karpovs. Hann er vel upplagð-
ur í dag.“ Ég yppti öxlum og
hvíslaði ansi góð með mig að ég
hallaðist nú að jafntefli.
Þeir tefla fyrstu leikina hratt og
rápa minna inn og út. Rétt fyrir
25. leik eða svo verður mér litið á
fæturna á Kasparov og þá er sýnt
hvert stefnir. Það er einhver ókyrrð
á þeim vinstri eins og skórinn kreppi
að tánum á honum.
Eftir 32. leik hefur Karpov sigur-
inn í höfn. Menn láta í ljós kurteis-
lega aðdáun.
„Sagði ég ekki,“ hvíslar
hvíthærði maðurinn á næsta bekk.
„Þetta var frábært hjá Karpov og
nú fer aldeilis að æsast leikurinn."
Jóhanna Kristjónsdóttir
arovs sem hefur líklega verið of
gamall til að það væri forsvaranlegt
að kveðja hann til herþjónustu. Eins
og væntanlega hefur komið fram í
fréttum héðan voru nefnilega tveir
nánustu aðstoðarmenn Kasparovs
kvaddir fyrirvaralítið í herþjónustu.
Mér skilst að þeir hafí verið byijað-
ir að pakka, kannski komnir lang-
leiðina á flugvöllinn. „Þetta sýnir
enn og aftur að sovésk stjómvöld
reyna að bijóta Kasparov niður
vegna þess að Karpov á að vinna“
sá ég í bresku blaði. Að vísu hefur
mér nú ekki tekist að fá staðfest
hvort þetta er rétt eða ekki.
Það verður mikið íjaðrafok;
skákmeistararnir em að koma og
ljósmyndarar í óða önn að taka
myndir af handabandinu sem virðist
sem fyiT ósköp kurteislegt.
Ég var búin að koma mér þægi-
lega fyrir á 8. bekk. I blaðamanna-
herberginu höfðu menn verið að spá
að þessi skák yrði jafntefli. Karpov
hefði fram að þessu ekki getað
nýtt sér þegar hann hefði hvítt og
auk þess þyrfti hann að jafna sig
í sálinni eftir tapið. Kasparov myndi
líklega slappa af og héldi trúlega
jöfnu eftir þessa ágætu vítamín-
sprautu sem sigurinn hefði verið
honum.
Ég finn að einhver bankar kump-
ánlega í bakið á mér, þar er kominn
sá hvíthærði. „Mér lýst vel á fyrstu
Umframmjólkin
notuð í smjör og
kálfafóður og
sumir hella
henni niður
Um mánaðamótin, þegar einn
mánaður var eftir af verðlagsár-
inu, var innvegin mjólk hjá
mjólkursamlögunum orðin 101,5
milljónir lítra. Er það 93,61% af
því mjólkurmagni sem ríkið og
Framleiðnisjóður landbúnaðar-
ins hafa tekið ábyrgð á fullu
verði fyrir. Sunnlenskir bændur
eru komnir lengst með mjólk-
urkvótann, voru búnir með
97,85% af fullvirðisréttinum um
mánaðamótin og Ijúka væntan-
lega við hann í þessari viku.
Ljóst er að tap margra bænda
verður mikið, þeir fá aðeins
greitt brot af verðmæti um-
frammjólkurinnar. Sumir telja
það alls ekki borga sig að leggja
hana inn í samlögin og nýta hana
heima í kálfafóður og smjör og
sumir hella því sem þá er eftir
niður
Í júlímánuði var innvegin mjólk
hjá öllum mjólkursamlögum lands-
ins 10,8 milljónir lítra samkvæmt
bráðabirgðatölum Framleiðsluráðs
landbúnaðarins. Er það 1,8 milljón
lítrum minna en í júlí í fyrra og
nemur samdrátturinn á milli ára
14,7%. Þrátt fyrir mikinn samdrátt
í mjólkurframleiðslunni undan-
farna mánuði er mjólkurframleiðsl-
an það sem af er verðlagsárinu enn
heldur meiri en sama tímabil á
síðasta verðlagsári, eða 101,5 millj-
ónir lítra á móti 99,7 milljónum í
fyrra.

Mjólkurkvótmn að klárast
á Suður- og Vesturlandi