Morgunblaðið - 09.09.1986, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 9. SEPTEMBER 1986
AKUREYRI
ar bæði í formum, munstrum og
Iftum. Ef ég sá til dæmis einhvem
hlut í skólanum vissi ég um leið
hver hafði gert hann. Líka ef ég
fer á sýningu veit ég hver gerir
hvað - það sjá allir sem eitthvað
eru inni í þessu."
Er nóg að gera hjá þér?
„Ég vinn mjög mikið - get helst
ekki verið aðgerðalaus. Og ég hef
getað selt það sem ég hef gert, það
hefur ekki safnast upp hjá mér lag-
er þannig að ég hef nóg að gera,
já. Ég vil vinna mikið og taka frek-
ar ærlegt frí í mánuð eða svo og
koma þá ekki hér inn. Leirinn bíður
ekki eftir manni. Efnið breytist svo
mikið að maður þarf að passa sig
á því að það hlaupi ekki í burtu!
Ef ég renni á fostudegi þýðir til
dæmis ekki að fara í frí um helg-
ina. Enda veit ég aldrei hvort það
er miðvikudagur eða föstudagur.
Ég fýlgist ekki með því!
Er þetta erfiðisvinna?
„Já, ég held það. Þetta er eflaust
karlmannsvinna frekar. Maður þarf
að rogast með þunga sekki. Samt
eru mun fleiri konur í þessu hér á
landi — og það voru líka fleiri kon-
ur í keramík í skólanum. En áður
voru næreíngöngu karlar í þessu."
Fólk „splæsir“ ekki á
sig listaverkum úr leir!
Hvað með listaverk — hefurðu
ekki verið eitthvað i að búa þau
til?
„Jú, ég hef selt talsvert af lista-
verkum. Það er þá af einhveiju
tilefni sem fólk kaupir þau. Fólk
splæsir ekki svona munum á sig
þó það kaupi málverk án þess að
hika. Það er í lagi að kaupa mynd-
ir „bara“ til að horfa á þær en það
virðist vera illskiljanlegt að munir
úr leir geti líka verið „bara" til að
horfa á. Málverk má kosta níu, tíu
Morgunbladið/Skapti
Margrét við rennibekkinn — það
sem hún er að fást við þarna á
eftir að þjóna tedrykkjumönnum.
Sem sagt: teketill í mótun.
þúsund en ef skál úr leir kostar
fimm þúsund hrópar fólk upp. „Á
að standa þarna fimm hundruð?"
hefur verið sagt við mig! Fólk er
ekki orðið vant því ennþá að munir
úr leir geti verið dýrir skrautmunir.
Fólki finnst það eigi að vera hægt
að nota allt sem er úr leir. En að
fylla fallegar skálar með einhveiju
— mér finnst það eins og að geyma
lopahúfu á kristalsstyttu . . .“
En þú ert ánægð með við-
tökurnar sem þú hefur fengið?
„Já, ég er ánægð með þær og
vona bara að mér verði tekið eins
vel fyrir sunnan.“
Margrét sagðist ekki vita hve
margir ynnu við leirmunagerð hér
á landi, en þeir hlytu að vera nokk-
uð margir. „Það útskrifast fólk úr
Myndlista- og handíðaskólanum á
hverju ári og fólk kemur líka utan
frá. En það eru margir sem hafa
aðra vinnu með — það er erfitt að
lifa á þessu.“
En þú lifir samt af því!?
„Ég tóri! Tíminn verður að skera
úr um hvort ég get verið bara í
þessu eða hvort ég þarf að endur-
skoða það. En ég er bjartýn — ég
væri ekki í þessu starfi ef ég heldi
að það væri vonlaust."
-SH
Morgunbladið/Skapti
„Skálamar eru ekki undir appelsínur“ — Margrét í „Versluninni" fyrir framan vinnustofuna. Skálarnar tvær til vinstri á myndinni hefur
hún nýlokið við að gera, sem væntanlega verða komnar inn í einhverja stofuna til skrauts áður en langt um liður.
Alltaf spurt
um tesett!
Hvað er það sem þú framleiðir
mest af úr leirnum?
“Það er alltaf spurt um tesett.
Og ef það er ekki til heldur fólk
að maður hafi hreinlega skrópað
heilt misseri í náminu!! Ég reyni því
að gera tesett annað slagið. Svo
geri ég mikið af skálum. Og list-
muni, auðvitað/ Ég reyni að gera
þá iíka. Það er gott að blanda þessu
saman - mér finnst til dæmis hvíld
í því að renna nokkrar skálar ef
ég er í einhveiju öðru verkefni. Mér
líður eiginlega best þegar ég er
með mörg verkefni í takinu í einu.“
Margrét gerði ekki alis fýrir
löngu skírnarfont í Urðarkirkju í
Svarfaðardal. „Það var fyrsta verk-
efnið sem var sérstaklega pantað
hjá mér og það _var mjög gaman
að fást við það. Ég fór oft á stað-
inn og skoðaði mig um. Þetta er
lítil sveitakirkja og íburður er ekki
mikill þar. Ég tók mið af því. Hann
verður að falla vel inn í umhverfið
og mér fannst hann takast vel —
var mjög ánægð með hann." Próf-
verkefni Margrétar frá skólanum í
Danmörku var einmitt skírnarfont-
ur. „Hann var úr postulíni og
sementi. Var allt öðruvísi en sá sem
ég gerði núna, mun nýtískulegri.
Sá sem ég gerði í kirkjuna er úr
rauðum jarðleir." Prófverkefnið
stendur nú „hér ofan í kjallara",
segir Margrét þegar spurt er um
það.
Tekur viku að búa til
hveija skál
Tekur það ekki langan tíma
að gera hvern hlut?
„Jú, ég tek oft í sama hlutinn.
Þegar ég er búin að renna hlutinn
þarf hann að bíða í einn dag. Þá
afrenni ég hann sem ég kalla.
Snyrti hann til, og lita um leið.
Síðan þarf hann að þorna alveg,
því ef ég set hlutinn rakan inn í
ofn springur hann. Nú, þegar stykk-
ið er orðið þurrt brenni ég það við
920 gráður — það er hrábrennsla.
Svo set ég gljáann á og brenni aft-
ur.“ Margrét segir það taka um
vikutíma að búa til eina skál — frá
því hún rennir stykkið þangað til
það er tilbúið í hendur viðskiptavin-
arins.
Hefur þú skapað þér sérstakan
stíl í verkum þínum?
„Já, ég hugsa það. Kannski mest
ósjálfrátt. Það stjórnast auðvitað
af því hvað þér finnst fallegt — það
skín alltaf í gegn. Ég bý eðlilega
til hluti sem mér finnst fallegir. En
auðvitað geri ég alltaf af og til eitt-
hvað öðruvísi, og þá hef ég heyrt:
„Hva, er þetta eftir þig. Þetta er
ekki líkt „þér“!“ Ég hlýt því að
hafa einhvern stfl. Hann er til stað-
Rabbað við Margéti Jónsdóttur sem stund-
að hefur leirmunagerð í eitt ár á Akureyri
ÞAÐ ER eitt ár nú í haust síðan
fyritækið Kvarts sf. tók til starfa
í Hamragerði 23 á Akureyri. Það
lætur ekki mikið yfir sér í
bílskúrnum — en þar er það
Margrét Jónsdóttir sem hand-
leikur leir frá morgni til kvölds,
mótar úr honum skálar og te-
sett, diska og sitthvað fleira -
bæði til nytja og augnayndis.
Undirritaður sótti Margréti heim
á vinnustofuna í vikunni og átti
við hana spjall.
Margrét er 24 Akureyringur,
„alveg að verða 25,“ eins og hún
segir. Hún stundaði nám í listiðnað-
arskóla í Kolding í Danmörku í 4
ár. „Þar sækir maður inn á vissar
brautir en hér heima eru allir í al-
mennu námi fýrst,“ segir Margrét
um muninn á skólanum ytra og hér
á landi. „Ég var fýrst í lýðháskóla
í eitt ár í Danmörku og kynntist
leimum aðeins þar. Mig var búið
að langa þetta dálítið lengi og eftir
að ég kynntist fólki sem átti leir-
verkstæði varð ég æstari í þetta.
Ég fór í inntökupróf og fyrst ég
stóðst það fór ég auðvitað í skól-
ann.“
Var þetta góður skóli?
„Já, það var hann. Það er lagt
dálítið mikið upp úr handverki, en
áhersla er líka lögð á formfræði.
Þá lærir maður teikningu og tals-
vert mikið í efnafræði vegna gleij-
unar og litunar. Gleijungur er
gljáinn sem settur er á hlutina og
hann þarf að blanda sérstaklega."
Ekki komin á markað í
Reykjavík ennþá
Hvernig hefur þér svo gengið
að koma þér á framfæri hér
heima?
„Ég er enn ekkert komin inn á
markaðinn í Reykjavík — hef ein-
faldlega ekki haft tíma til þess að
koma mér lengra en á staði hér í
bænum. Það hefur gengið ágæt-
lega; ég sel í Kompunni og þá er
ég líka með hluti í Laxdalshúsi —
í litlu, fallegu galleríi þar sem fer
vel um hlutina." Eiginmaður
Margrétar er einnig lærður
Morgunbladið/Skapti Hallgrímsson
Á vinnustofunni. Annar ofn Margrétar fremst á myndinni.
„keramiker", eins og þeir segja í
Danmörku, lærði í sama skója.
„Hann hefur ekkert unnið með mér
enn en byijar hérna núna í septem-
ber. Þá getum við farið að framleiða
miklu meira og verðum að fara að
senda hluti til Reykjavíkur. Ég veit
þó ekki hvar við komum til með
að selja," segir Margrét.
Hlutir sem Margrét býr til fást
í verslunum eins og komið hefur
fram — en hún tekur einnig að sér
verkefni fyrir hvem sem er. í sum-
ar gerði hún til dæmis um 1.600
skálar fyrir Kaupfélag Eyfirðinga
í tilefni aldarafmælis félagsins.
1600 skálar! Hún segist ekki fá
mikið af slíkum verkefnum — „það
er auðvitað einhæft að gera svona
marga eins hluti. En maður lætur
sig hafa það, fyrir peningana!"
Margrét segir leirmunagerðina
eins og hveija aðra framleiðslu að
því leyti að „þú veist í raun og veru
aldrei hvort kúnninn vill það sem
þú ert að búa til. Tískan sveiflast
til og frá, um 1970 var allt brúnt
— nú er mikið af þessu hvítt. Hvað
mig varðar þá er margt í umhverf-
inu sem hefur áhrif á það sem ég
bý til úr leimum. Ef ég sé til dæm-
is fallega peysu niðri í bæ gefur
hún mér kannski eittvað til að fara
eftir . . .“.
Eins og fram kom í upphafi læt-
ur vinnustofan í bílskúmum ekki
mikið yfír sér og undirritaður efast
um að margir bæjarbúar viti hrein-
lega af henni. Enda segir Margrét
lítið um að fólk komi til sín og
versli, sem þó vissulega er hægt.
„Það tekur fólk tíma að muna eftir
þessu, en það er auðvitað alltaf
velkomið hingað meðan éger við.“
Er ekki dýrt að standa í þessu
sem þú ert að fást við?
„Jú, hráefnið er dýrt og flutn-
ingskostnaður mikill. Þetta er allt
innflutt, það er lítið hægt að nota
íslensk efni. Leirinn hér er of gróf-
ur. Sumt fæ ég hjá heildsölum í
Reykjavík og losna þá við toll-
pappíra, en annað flyt ég sjálf inn,
til dæmis postulín, og líka ýmis
efni í gletjungana. Gleijungaupp-
skriftimar sem ég nota bjó ég til
sjálf. Það eru ákveðin efni sem
þarf að blanda sérstaklega þannig
að það borgar sig að flytja það sjálf
inn.“ Hún segir það hafa tekið sig
talsverðan tíma að venjast því hve
langan tíma tekur að fá efnið eftir
að hún kom heim. Hér líður að
minnsta kosti mánuður þangað til
maður fær efnið en úti tók það
ekki nema 2-3 daga.“
Fólk er ekki orðið vant
því að hlutir ár leir geti
verið dýrir skrautmunir