Morgunblaðið - 28.11.1986, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1986
Ásmundur Stefánsson, forseti
ASÍ berst um annað sæti listans
við Guðrúnu. Hann er talinn
öruggur um þriðja sætið, nái
hann ekki öðru sæti.
Þröstur Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri Dagsbrúnar
stefnir einnig á annað sætið,
en óliklegt er talið að hann nái
ofar á listann en í fjórða sæti.
Álfheiður Ingadóttir er
kvennakandidat flokkseig-
endafélagsins, en hún er ekki
talin geta ógnað Guðrúnu
Helgadóttur.
Svavar Gestsson formaður Al-
þýðubandalagsins er talinn
hafa misst mikinn styrk við það
að ætla að fella Guðrúnu
Helgadóttur út af þingi.
Guðrún Helgadóttir þykir rek-
ast illa í flokki, en Æskulýðs-
fylkingin kom henni til bjargar
og gerði samsærisáform gegn
henni að engu.
Prófkjörín um helgina:
Hvarvetna rnikil barátta og
og bullandi ólga undir niðri
PRÓFKJÖR Framsóknarflokksins
í Reykjavík og Alþýðuflokkksins í
Reykjavík og á Vestfjðrðum fara
fram nú um helgina og að auki
verður forval Alþýðubandalagsins
í Reykjavík þessa sömu daga. Erf-
itt er að gera sér glögga grein
fyrir þvi hvemig muni raðast á
lista, að þvi undanskildu að vitað
er hverjir munu skipa þrjú efstu
sæti lista Alþýðuflokksins i
Reykjavík og Svavar Gestsson er
talinn eiga efsta sæti lista Al-
þýðubandalagsins í Reykjavík vist.
Að öðru leyti er hart barist um svo
til hvert sæti og baráttan á stund-
um svo hatrömm og illvíg, að ljóst
er að ekki mun gróa um heilt í
bráð, manna i milli. Þegar heyrast
raddir þess efnis, að ef þessi eða
hinn fari með sigur af hólmi, þá
muni þessi eða hinn neita að vinna
með honum, þannig að það verður
ekki beinlínis sagt að menn beijist
með það fyrir augtun, að una nið-
urstöðum prófkjara eða forvala,
hveijar svo sem þær verða. Ég
ætla hér á eftir að spá í spilin í
þeim prófkjörum sem fyrir dyrum
standa þessa helgi.
Ef við byijum á því að líta á bak
við tjöldin hjá Alþýðubandalaginu hér
í Reykjavík, þá er það fyrsta sem við
blasir, að þar sitja fáir af þeim sem
keppa um efstu sæti listans á friðar-
stól. Einn viðmælandi minn úr
forystusveit Alþýðubandalagsins
sagði að það væri bara eitt orð sem
næði því að lýsa því hvað væri að
gerast á bak við tjöldin hjá Alþýðu-
bandalaginu í Reykjavík, nú fyrir
forvalið, en það væri orðið „kaos“.
Svavar Gestsson formaður flokks-
ins er talinn öruggur um að hreppa
efsta sætið á listanum, enda einn um
að stefna að því sæti. Ekki nýtur
formaðurinn þó óskoraðs trausts eða
stuðnings flokksbundinna alþýðu-
bandalagsmanna í Reykjavík og
kemur þar margt til: Ýmsir telja að
hann hafi ekki getað haldið utan um
flokkinn í Reylqavík sem skyldi og
að hann hafi ekki nýtt sér það lag
sem gafst til samningaumleitana og
sátta, eftir að Olafur Ragnar
Grímsson rýmkaði til í toppbarátt-
unni, með því að fara í framboð fyrir
flokkinn í Reykjaneskjördæmi. Þá
hafi komið skýrt í ljós að Svavar réði
ekki við það verkefni að stýra barátt-
unni og stjóma flokknum. Segja þeir
að beinlínis megi rekja til Svavars
þann skrtpaleik sem upp hafi komið
í tengslum við kjömefndina og for-
mann hennar Hrafn Magnússon,
Fyrst hafi lqömefndin leitað að fólki
til þess að bæta á framboðslistann
og lokað honum síðan. Vegna þrýst-
ings og óánægju Guðna Jóhannesson-
ar formanns Alþýðubandalagsfélags-
ins í Reykjavík hafi listinn sfðan verið
opnaður aftur. AUt þetta segja þeir
bera keim mikils ruglanda og lítilla
sfjómunarhæfíleika.
Þá er Svavar talinn ábyrgur, ásamt
helsta kjama flokkseigendafélagsins
fyrir þeirri aðför sem gera átti að
Guðrúnu Helgadóttur, þegar forvals-
slagurinn var að hefjast og margir
eiga bágt með að fyrirgefa honum
þá fyrirætlan. Er því haldið fram að
Ásmundur Stefánsson hafi veitt
Svavari Iið í þessari aðför. Aðförin
fólst í því að menn_ kysu Svavar í
fyrsta sæti listans, Ásmund í annað
sæti listans, Álfheiði Ingadóttur í
þriðja sætið og Þröst Ólafsson í það
Qórða, sem hefði haft það í för með
sér að Guðrún hefði verið fryst úti.
Þetta gekk ekki upp, þar sem Æsku-
lýðsfylkingin í Reykjavik komst að
fyrirætlaninni, brást hin reiðasta við,
lýsti yfir ótvíræðum stuðningi við
Guðrúnu og kom þar með í veg fyrir
frekari aftökuáætlanir flokkseigend-
anna. Þá mun það einnig hafa haft
mikil áhrif að þegar það fór að kvis-
ast út á meðal almennra félaga í
Alþýðubandalaginu að aðför væri
fyrirhuguð að Guðrúnu, þá mæltist
slíkt afskaplega illa fyrir. Höfðu
óbreyttir félagsmenn það á orði, að
ef samsærið gegn Guðrúnu yrði að
raunveruleika, þá myndu þeir snúa
sér annað með atkvæði sitt, þegar
að kjördegi kemur.
Skylt er þó að geta þess að svokall-
aðir flokkseigendur og stuðnings-
menn Ásmundar Stefánssonar
innnan Alþýðubandalagsins hafa
svarið öll aftökuáform af sér, og segj-
ast aldrei hafa haft í hyggju að hrófla
við Guðrúnu. Aðrir í þeirra hópi taka
ekki jafndjúpt í árinni, og segja ein-
ungis að þeir viti ekki til þess að um
skipulegt samsæri hafi verið að ræða.
Guðrún og- Asmundur
berjast um annað sætið
Þau Guðrún Helgadóttir og Ás-
mundur Stefánsson berjast um annað
sæti á listanum, en Þröstur Ólafsson
stefnir einnig á það sæti. Ásmundi
mun það mikið kappsmál að hreppa
annað sæti Iistans, og ég hef heimild-
ir fyrir þvf að hann muni verða
óánægður ef hann hafnar í þriðja
sætinu. Þó mun hann taka það sæti,
■ ef það verður niðurstaðan, en hins
vegar draga framboð sitt til baka,
ef hann hafnar neðar en það. Þröstur
er ekki talinn hafa nægilegt fylgi til
þess að ná öðru sætinu, og spá menn
honum Qórða sætinu. Þó eru menn
sammála um að heldur hafí dregið
saman með honum og Ásmundi að
undanfömu, og svo geti farið að at-
kvæðamagnið skiptist það jafnt á
milli þeirra, að Guðrún verði í öðru
sætinu, en þeir svo í þriðja og fjórða.
Það sem gerir það að verkum að
Þröstur hefur heldur sótt sig, að því
er talið er, er stuðningur lýðræðiskyn-
slóðarinnar svonefndu við Þröst. Hún
mun einfaldlega hafa tekið þá af-
stöðu, að fyrst velja þyrfti á milli
tveggja verkalýðsforkólfa, þá væri
raunar aðeins einn kostur í mynd-
inni, það er að segja sá að styðja
Þröst. Vart þarf að tíunda það hér,
að köldu hefiir andað á milli forseta
ASÍ og lýðræðisafls Alþýðubanda-
lagsins um langt skeið.
Menn eru sammála um að málið
flækist talsvert fyrir þær sakir að
tveir verkalýðsforkólfar eru að berj-
ast um sama sætið og að verkalýðs-
armur flokksins geti klofnað af þeim
sökum. Ásmundur mun eiga breiðara
fylgi innan Alþýðubandalagsins en
Þröstur, enda hefur hann stuðning
flokksfoiystunnar, en Þröstur sækir
sinn stuðning til róttækari afla verka-
lýðsarmsins og harðasta Dagsbrúnar-
kjamans.
Þá ókyrrðust menn verulega
slðdegis í fyrradag, þegar Dagsbrún,
með þá Þröst Ólafsson og Guðmund
J. Guðmundsson í forsvari, klauf sig
út úr kjarasamningaviðræðunum og
þeir létu báðir sterklega að því liggja
að Dagsbrún yrði ekki með í því heild-
arsamfloti sem stefnt hafði verið að.
Er af mörgum talið að hér hafi stjóm-
málaleg átök átt sinn þátt í þessari
ákvörðun og að forysta Dagsbrúnar
hafi talið að þessi harðlínuafstaða
gæti orðið Þresti til framdráttar í
forvali Alþýðubandalagsins. Ekki
vilja þeir í forystuliði ASI túlka þessa
afstöðu Dagsbrúnar á þennan hátt
og Ásmundur sagði að þetta boðaði
ekki styijaldarástand á milli Dags-
brúnar og ASÍ. Hann sagði að sami
tónninn væri í meginatriðum í kröfu-
gerð ASÍ og Dagsbrúnar.
Ásmundur og Þröstur hafa haft
mikinn viðbúnað í undirbúningnum
fyrir forvalið, en Guðrún hefur farið
sér hægt, haldið að sér höndum og
segist treysta á fylgi kjósenda sinna.
Segir hún að ef menn viti ekki hvort
hún eigi erindi á þing eða ekki, eftir
7 ára veru þar, þá geti hún þar engu
um breytt, með því að hringja í
flokksmenn og falast eftir stuðningi
þeirra.
í fyrrakvöld kl. 22 rann út frestur
til þess að gerast félagi í Alþýðu-
bandalaginu f Reykjavík og öðlast
þar með rétt til þátttöku í forvalinu.
Búist hafði verið við að mikill fyöldi
nýrra félaga myndi bætast í hópinn,
en sú varð ekki raunin, því þeir vom
ekki nema um 200, eða um helming-
ur þess sem bættist við félagatalið
fyrir forvalið vegna borgarstjómar-
kosninganna á sl. ári. Er þetta túlkað
á þann veg, að frambjóðendur hafi
ekki hellt sér út í grimma smölun,
heldur hafi þeir beitt sér inn á við,
og reynt að tiyggja sér atkvæði þeirra
sem þegar vom flokksbundnir.
Flokkseigendur tefldu
Álfheiði fram
Álfheiði Ingadóttur er teflt fram
af flokkseigendaklíkunni, til höfuðs
Gúðrúnu, en hún er ekki talin eiga
raunhæfa möguleika á að hrófla við
henni. Var fyrirhugað að rejma að
tryggja Álfheiði eitt af þremur efstu
sætum listans. Álfheiður og hennar
stuðningsmenn hafa látið þau orð
falla, að hún sé ekki að keppa við
Guðrúnu um þingsætið, heldur þurfi
að flölga konum í þingflokki Al-
þýðubandalagsins. Þessi málflutning-
ur Álfheiðar þykir þó ekki
sannfærandi, í ljósi þess að hún í
skrifum sínum, hefur ekki lýst því
yfir að hún sé ekki að beijast gegn
Guðrúnu eða að hún styðji hana,
enda munu þær ekki eiga ýkja mikið
sameiginlegt í stjómmálabaráttunni,
þrátt fyrir setu í sama flokki. Guðrún
þykir rekast heldur illa í flokki og
ofbjóða flokksforystunni með sjálf-
stæðisbrölti sínu, en það sama verður
ekki sagt um Álfheiði, sem er bæði
flokks- og foringjaholl.
Aðrir sem beita sér af hörku og
með mikilli smölun fyrir forval Al-
þýðubandalagsins era formaður
Alþýðubandalagsfélagsins í
Reykjavík, Guðni Jóhannesson, Jó-
hannes Gunnarsson og Pálmar
Halldórsson, framkvæmdastjóri Iðn-
nemasambandsins. Þeir stefna allir
að því að lenda ofarlega á lista, en
líklegast er talið að Álfheiður fái 5.
sætið og þeir raði sér síðan í 6. 7.
og 8. sætið. Þó gæti svo farið að
Olga Guðrún Ámadóttir, þriðja konan
sem tekur þátt í forvalinu yrði fyrir
ofan eitthvíið af karlpeningnum á list-
anum.
Hatrömm barátta um
efsta sæti framsóknar
Slagurinn um efsta sæti framboðs-
lista Framsóknarflokksins í
Reykjavík er svo hatrammur, að með
ólíkindum má teljast. Þeir Haraldur
Ólafsson, alþingismaður, Guðmundur
G. Þórarinsson, fyrrverandi alþingis-
maður og Finnur Ingólfsson, aðstoð-
armaður sjávarútvegsráðherra stefna
allir að efsta sætinu, en raunar er
talið að baráttan nú standi einungis
á milli Guðmundar og Finns. Hafa
þeir báðir farið geyst undanfarnar
vikur og smalað svo grimmilega að
rétt til þátttöku í prófkjörinu hafa
nú um 4.200 manns, en fyrir 19.
þessa mánaðar höfðu einungis um
1.900 slíkan rétt. Liðlega 700 nýjir
félagar bættust í Framsóknarfélögin
í Reykjavík, fyrir 19. þessa mánaðar,
og um 1.600 fóra skriflega fram á
það að fá að taka þátt í prófkjörinu,
samkvæmt þeim reglum sem ákveðn-
ar voru fyrir þetta prófkjör. Það
bættust þvi við yfir 2.300 ný nöfn á
skrána hjá framsóknarmönnum í
Reykjavík og telja þeir sem best
þeklqa til, að skipta megi þessum
nýju stuðningsmönnum nokkum veg-
inn jafnt á milli þeirra Guðmundar
og Finns, sem sýnir hversu ötulir
þeir og þeirra stuðningsmenn hafa
verið í smöluninni. Haraldur er aðeins
talinn eiga brot af fylgi nýju atkvæð-
anna.
Viðmælendur mínir era nokkum
veginn sammála um það að baráttan
standi á milli þeirra Guðmundar og
Finns, en Haraldur eigi engan mögu-
leika á fyrsta sætinu úr þessu. Ekki
dugi til, þótt framsóknarmenn úr
gömlu Reykjavíkurklíkunni, með þá
Alfreð Þorsteinsson, Kidda Finnboga,
og Hannes Pálsson í fararbroddi blási
{ herlúðra, nú þegar að kjördegi kem-
ur - gamla Reykjavíkurklíkan sé
einfaldlega svo fámenn að hún hafí
lítið að segja í allt nýja atkvæðamag-
nið. Einn dyggur framsóknarmaður
sagði við mig kampakátur og laun-
hæðinn, er hann raeddi nýju atkvæð-
in: „Það verður gaman hjá okkur
framsóknarmönnum, þegar að kjör-
degi kemur, því allt þetta atkvæða-
magn á ugglaust eftir að tryggja
þeim þremenningum og „fóstbræðr-
um“ þingsæti!"
Haraldur sjálfur telur sig njóta
víðtæks stuðnings framsóknarmanna
í Reylq'avík, en þeir Finnur og Guð-
mundur munu ekki sömu skoðunar,
eftir því sem ég kemst næst. Svara
þeir til dæmis rökstuðningi stuðn-
ingsmanna Haraldar, um að óeðlilegt
sé að reyna að velta sitjandi þing-
manni úr sæti á þann veg, að
Haraldur hafi nú aldrei unnið það
þingsæti, og aldrei leitt kosningabar-
áttu Framsóknarflokksins í
Reylq'avík. Hann hafí einfaldlega
komið inn sem varaþingmaður, eftir
að Ólafur heitinn Jóhannesson lést.
Hann geti því ekki gert tilkall til þing-
sætisins með þeim röksemdum að
hann hafi unnið þetta sæti.
Stuðningsmenn Finns telja að hann
eigi raunhæfa möguleika á að hreppa
fyrsta sætið, og segja að baráttan
sé ekki úti enn. Þeir segjast munu
vinna mjög skipulega nú um helgina,
til þess að tryggja að hans stuðnings-
menn mæti og taki þátt í prófkjörinu.
Reyndar segjast þeir hreint undrandi
á því hversu vel þeir hafi staðið sig
í smöluninni og skipulögðum vinnu-
brögðum, í baráttunni við Guðmund,
sem hafi feiknasterkt vinnukerfi að
baki sér. Hafi reyndar verið búist við
því að kosningamaskína Guðmundar
væri það öflug, að við algjört ofur-
efli yrði að etja.
Guðmundarmenn segjast aftur á
móti hvergi bangnir, og segja að það
muni koma þeim mjög á óvart, ef
Guðmundur verði ekki í efsta sæti.
AF INNLENDUM
VETTVANGI
eftir AGNESI BRAGADÓTTUR>