Morgunblaðið - 08.02.1987, Side 6

(F m
MORGyNBUÖIP, ^UNNUDAGUR 8. REIJRÚAR
TE
i—■—I
RRY WAITE
Hussein Mousawi, einn af leidtogum Amal-hreyfing- Waite og gíslarnir Jacobsen, Jenco og Weir, sem hann átti þátt að fá lausa.
arinnar, sem bar til baka að Waite væri í gíslingu
í Bekaa-dalnum.
ERHDASTA
ÞREKRAUNIN
kirkjunnar. Eftir störf í þágu henn-
ar á Englandi var hann sendur til
Afríku 1968 og varð ráðgjafí erki-
biskupsins_ í Uganda, Ruanda og
Burundi. í Uganda voru hann og
Frances kona, sem var bamshaf-
andi, hætt komin þegar Idi Amin
rak fólk af asískum uppmna úr
landi. Á ámnum 1969 til 1971 sam-
ræmdi hann hjálparstarf í Suður-
Súdan, en síðan vann hann á vegum
kaþólsku kirkjunnar 1972-1980 og
var til ráðuneytis um trúboðsstörf
og þróunarhjálp í Afríku.
í september 1980 fól dr. Runeie
erkibiskup Waite að annast sam-
skipti við anglíkanskar kirkjur
erlendis oe skipuleggja utanlands-
ferðir embættisins. Hann var fyrsti
leikmaðurinn sem hafði gegnt því
embætti og notaði það til að gera
sig að alþjóðlegum sendimanni.
Hann kom fyrst fram i því hlut-
verki 1981, þegar hann fór til Irans
til viðræðna við Khomeini trúarleið-
toga og til Líbýu til að ræða við
Gaddafy ofursta. Árangurinn varð
sá að sjö brezkir gíslar vom leystir
úr haldi, þrír í íran og ijórir í Líbýu.
Seinna átti hann mikinn þátt í frels-
un þriggja bandarískra gísla í
Líbanon, séra Benjamins Weir í
september 1985, séra Lawrence
M. Jenco í september 1986 og David
Jacobsens í nóvember sl., og
tveggja Frakka, Marcel Coudari og
Camille Sontag.
Waite hefur þótt traustvekjandi
og hreinskiptinn. Hann þáði oft far
með North ofursta í þyrlu í Líbanon
og ýmsir töldu að samband hans
við ofurstann gæti komið óorði á
hann þegar vopnasölumálið kom
upp. Um leynisamningana við írana
sagði Waite að þeir hefðu „vakið
efasemdir um hlutleysi mitt og
mundu stofna lífí gíslanna og e.t.v.
lífí mínu í hættu." Gmnsemdimar
í hans garð minnkuðu vegna þess
trausts, sem hann naut, en sá gmn-
ur hvarf ekki með öllu að hann
hefði óafvitandi verið notaður sem
verkfæri og ýmsir hafa efaszt um
að frelsun síðustu gíslanna hafi
verið honum einum að þakka. Eftir
hvarf hans sagði PLO-leiðtoginn
Salah Khalaf að hann hefði greitt
tvær millj. punda í lausnargjald
fyrir Jacobsen úr sérstökum sjóði,
sem bandarísk fyrirtæki (en ekki
Bandaríkjastjóm), hefðu lagt fé í.
Þó heftir almennt verið talið að
Waite hafí alltaf starfað sjálfstætt
og það hafí verið skýringin á vel-
gengni hans. Hann hefur fengið
fjárhagsstuðning frá ensku kirkj-
unni og bandarískum trúarhópum,
en neitar því að hafa staðið í tengsl-
um við ríkisstjómir, þótt hann hafí
alltaf verið fús til viðræðna við
brezka og bandaríska embættis-
menn. Brezka stjómin hefur oft
tekið fram að ferðir hans til Beirút
séu óopinebrar og hann geti ekki
vænzt hjálpar, ef hann lendi í vand-
ræðum.
„Með byssuna í
bakið“
Margt er á huldu um samninga-
starf Waites, t.d. hverja hann hittir
og hvaða tromp hann noti. Árangur
hans til þessa er ekki sízt talinn
stafa af þolinmæðihans, skilningi
og góðri kímnigáfu. Hugrekki hans
og þrautseigja hafa vakið aðdáun,
en þótt hann hafí oft komizt í hann
krappan hefur hann verið varkár
og m.a. gengið í skotheldu vesti.
Nýlega lýsti hann fundum sínum
og skæruliða í Líbanon á þá leið
að fyrst kæmi hann einn í yfírgefna
byggingu, venjulega um nótt, og
þaðan væri hann fluttur með bund-
ið fyrir augu á annan stað, þar sem
byssu væri þrýst í bak honum með-
an samningaviðræður færu fram.
Til þess að ná árangri í samning-
um sem þessum segir Waite að hitta
verði rétta aðila, koma á persónu-
legu sambandi við mótaðilann,
hlusta á rök hans, sýna þolinmæði
og beita heilbrigðri skynsemi. „Ég
er ekki samþykkur gíslatökum og
hryðjuverkum, en það á sér sína
skýringu að fólk lætur svona og ég
held að við verðum að skilja það,“
segir hann.
Waite býr með konu sinni, þrem-
ur dætrum og einkasyni í viktorí-
önsku húsi í virðulegu hverfí í
Suðaustur-Lundúnum, þar sem
hann tekur þátt í starfí umhverfis-
vemdarsamtaka og félags örv-
hentra. Hann er enginn „menning-
arviti" og hefur dálæti á fomum
helgisiðum. Ágreiningur um kenni-
setningar veldur honum ekki
áhyggjum og hann er ósammála
mörgum forystumönnum ensku
kirkjunnar, en vegna reynslu sinnar
er hann talinn víðsýnni en þeir.
Hann er ekki gefínn fyrir að aug-
lýsa sig, en á gott samstarf við
blaðamenn og þeir bera honum vel
söguna.
Talið er að áhugi Waites á hættu-
legum sendiferðum stafí af gamal-
dags hugmyndum um þjónustu við
aðra og nautn af því að sigrast á
ótta. Þó hefur hvarflað að honum
að hætta vegna þeirrar hættu og
þess álags, sem starfí hans fylgja.
„“Samningar um gísla era ekki
starf, sem hægt er að gegna ævi-
langt," sagði hann nýlega. „Þrýst-
ingurinn er svo mikill að ekki er
hægt að þola hann í 20 ár. Ég mun
halda áfram að starfa á sviði al-
þjóðamála, en hvort það verður frá
bækistöð erkibiskupsins af Kant-
araborg er önnur saga,“ sagði hann.
„Ég verð að fara“
Tvennt réð einkum úrslitum um
að Waite ákvað að fara í fímmta
sinn til Líbanons 12, janúar sl. til
að fá fleiri gísla leysta úr haldi,
þrátt fyrir viðvaranir um aukna
áhættu. Milligöngumaður bar hon-
um þau skilaboð frá samtökunum
„Heilagt stríð" að hann skyldi koma
og hitta bandarísku gíslana Terry
Anderson, fréttamann AP, og
Thomas Sutherland, deildarforseta
við bandaríska háskólann í Beirút.
Jafnframt átti hann fund með
Drúsa-leiðtoganum Walid Jumblatt,
leiðtoga Framfarasinnaða sósíal-
istaflokksins, þegar hann kom til
Lundúna í janúarbyijun frá Wash-
ington, þar sem sonur hans er undir
læknishendi.
í fyrstu var Jumblatt tregur til
Gíslarnir Terry Anderson og Tom Sutherland, sem Waite reyndi
að fá lausa.
Franskur öryggisvörður ásamt frönskum borgurum sem flúðu
frá Vestur-Beirút til austurhluta borgarinnar eftir síðustu mannr-
ánin.
að verða við bón Waites um vemd
og benti á að ekki yrði hægt að
ábyrgjast öryggi hans, ef hann
færi út af áhrifasvæði Drúsa, en
Waite svaraði: „Starf mitt er fullt
af ævintýram. Ég verð að fara."
Að lokum fullvissaði Jumblatt
Waite um vemd Framfarasinnaða
sósíalistaflokksins. Þá vemd átti
hann að hljóta samkvæmt islömsk-
um siðvenjum, þar sem hann væri
gestur og milligöngumaður, en
ræningjar hans höfnuðu þeirri rök-
semd, þar sem hann væri sendimað-
ur Bandaríkjamanna og ekki
hlutlaus milligöngumaður.
Helzta ástæðan til þess að Waite
var tekinn í gíslingu mun hafa ve-
rið sú að honum tókst ekki að fá
lausa 17 heittrúaða Sjíta, sem voru
handteknir í Kuwait fyrir sprengju-
árásir á sendiráð Bandaríkjanna og
Frakklands í desember 1983.
Líbanska tímaritið „Ash-Shiraa“
sagði að erfíðleikar hans stöfuðu
af því að hann hefði komið “tóm-
hentur" til Líbanons og hélt því
fram þegar bandarísk herskip höfðu
verið send til Austur-Miðjarðarhafs
og Persaflóa að hann yrði hafður
lengi í haldi til að koma í veg fyrir
bandaríska hemaðaríhlutun.
Vopnasölumálið spillti greinilega
líka fyrir Waite. Áður en hann hvarf
sagði hann blaðamönnum að um-
Jjöllunin um skipti á hergögnum og
gíslum og þátt hans í þeim viðskipt-
um hefði engin áhrif á samband