Morgunblaðið - 23.04.1987, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 23. APRÍL 1987
Pólitískii' tækifærissinnar
eftir Óla Björn
Kárason
Hver er málefnagrunnur hins
nýja stjómmálaflokks Alberts Guð-
mundssonar? Hver er hugsjón
þeirra, _sem gengið hafa til liðs við
hann? í flokkakynningu á Stöð 2
svaraði Albert þessum spumingum:
„Stefnuskrá Borgaraflokksins er
stefnuskrá mannúðar og mildi, hún
er gegn nýfijálshyggjunni, sem
hefur hefur tekið bólfestu í Sjálf-
stseðisflokknum og víðar."
Daginn eftir að Albert lagði fram
framboðslista sinn í Reykjavík sagði
Guðmundur Ágústsson, sem skipar
annað sætið í viðtali við Morgun-
blaðið að hann gæti ekki greint frá
stefnu Borgaraflokksins, að svo
stöddu, þar sem hann hefði ekki
haft tíma til þess að kynna sér
hana. Með öðrum orðum: Þegar
Guðmundur ákvað að gefa kost á
sér til framboðs hafði hann enga
hugmynd um stefnu nýja flokksins.
Stefnuskrá Borgaraflokksins var
samin eftir að tugir manna víðs
vegar um landið höfðu ákveðið að
ganga til liðs við flokkinn, eða öllu
heldur Albert Guðmundsson. Krist-
ján Ingvarsson, verkfræðingur lýsir
ágætlega hvemig að málum var
staðið í grein í DV 15. apríl síðast-
liðinn. Hann segist hafa átt þátt í
að semja stefnuskrána: „Þama voru
saman komin til að semja stefnu-
skrá verkalýðsformaður, atvinnu-
rekandi, guðfræðingur, náttúru-
vemdarmaður, hvalveiðisinni,
vísindamaður og leikmaður svo ein-
hveijir séu nefndir. Og stefnuskráin
átti að liggja fyrir eftir 21 klukku-
tíma. Á fjölmennum fundi fram-
bjóðenda daginn eftir var
stefnuskráin samþykkt á sex
klukkustundum."
Skipt um skoðun
í viðtali við Tímann segist Guð-
mundur Ágústsson vera hægra
megin við miðju, en að stefna
flokksins sé enn ekki opinber, en
sér sýnist Borgaraflokkurinn stefna
í hægri flokk. Og DV hefur það
eftir Guðmundi að hann hallist
„meira til hægri í skoðunum með
aldrinum". Guðmundur er hins veg:
ar fljótur að skipta um skoðun. I
blaði Borgaraflokksins, 1. tbl. 1987
segir hann: „Að mínu dómi er það
úrelt í dag að flokka einstaklinga
til hægri og vinstri eða sem kapital-
ista eða kommúnista."
Guðmundur Ágústsson, er ekki
eini frambjóðandi Borgaraflokks-
ins, sem hefur skipt um skoðun.
Júlíus Sólnes, efsti maður á lista
flokksins í Reykjanesi segir í mál-
gagni Borgaraflokksins: „Ég hef
lengi verið óánægður með Sjálf-
stæðisflokkinn vegna stöðnunar
hans á seinni árum, og vegna þeirra
nýju hugmynda sem upp hafa kom-
ið innan Sjálfstæðisflokksins. Þar á
ég við nýfijálshyggjuna og þá full-
yrðingu að óheft markaðsstefna
eigi við í okkar þjóðfélagi."
Sinnaskipti frambjóðandans eru
ótrúleg. Fyrir u.þ.b. fjórum mánuð-
um lagði Júlíus áherslu á nauðsyn
þess í blaðagrein, að Sjálfstæðis-
flokknum væri veitt „aðhald frá
hægri". Orðrétt sagði hann í Morg-
unblaðinu 16. desember síðastlið-
inn: „Ef ekki verður nein breyting
á, er kominn tími til fyrir alvarlega
hugsandi menn sem ekki aðhyllast
öfgastefnur til vinstri, og vilja láta
atvinnulífíð og peningamálin þróast
í friði fyrir afskiptum stjómmála-
mannanna, að snúa bökum saman.
Mynda nýja breiðfylkingu borgara-
legs afls, sem veitir Sjálfstæðis-
flokknum aðhald frá hægri."
Júlíus Sólnes taldi í desember sl.
að Sjálfstæðisflokkurinn gengi ekki
nægilega langt í því að leyfa mark-
aðinum að ráða ferðinni. Nokkrum
mánuðum síðar er hann orðinn
óánægður með Sjálfstæðisflokkinn
vegna hugmynda um „óhefta mark-
aðsstefnu"!
Sem kjósandi hlýt ég að spyija,
Óli Björn Kárason
Sem kjósandi hlýt ég
að spyrja, hvers vegna
Júlíus skipti um skoðun.
Var það vegna þess að
hann eygði tækifæri á
að komast á þing, eftir
að hafa reynt árangurs-
laust innan Sjálfstæðis-
flokksins í tveimur
kjördæmum? Er Júlíus
Sólnes tilbúinn að
greiða fyrir þingsæti
með hugsjónum sínum?
hvers vegna Júlíus skipti um skoð-
un. Var það vegna þess að hann
eygði tækifæri á að komast á þing,
eftir að hafa reynt árangurslaust
innan Sjálfstæðisflokksins í tveimur
kjördæmum? Er Júlíus Sólnes tilbú-
inn að greiða fyrir þingsæti með
hugsjónum sínum? Slíkir menn eru
tækifærissinnar og pólitískt líf
þeirra er yfírleitt stutt — oft and-
vana fætt. Og önnur spuming:
Hvaða skoðanir mun frambjóðand-
inn hafa að kosningum loknum?
í áðumefndu viðtali við Tímann
segir Guðmundur Ágústsson: „Auð-
vitað er þetta fijálshyggjustefna að
einhveiju leyti, en hvemig það kem-
ur út ræðst núna á næstu dögum."
Það skal tekið fram að þetta sagði
Guðmundur nokkm áður en Albert
gaf út þá yfirlýsingu að ein ástæða
fyrir stofnun Borgaraflokksins væri
uppgangur „nýfrjálshyggjunnar" í
Sjálfstæðisflokknum. (Það er eftir-
tektarvert, eins og vikið verður að
síðar, hversu klisjugjamir fomstu-
menn Borgaraflokksins em. Getur
Albert Guðmundsson skýrt út hvað
átt er við með „nýfijálshyggju",
„fijálshyggju", „frjálslyndi" og
„íhaldssteftiu", og hver munurinn
er á þessum hugmyndum?)
Pólitískir
tækifærissinnar
Ákvörðun Alberts Guðmundsson-
ar að stofna Borgaraflokkinn á
ekkert skylt við hugmyndalegan
ágreining við Sjálfstæðisflokkinn.
Áður en Borgaraflokkurinn var
stofnaður hafði hann aldrei látið í
ljós að stefna fyrrverandi félaga
væri röng — hvorki á landsfundi,
sem haldinn var nýlega né annars
staðar. í viðtali við Helgarpóstinn
í liðinni viku segir Albert að hann
hafí ekkert viljað frekar en að starfa
áfram innan Sjálfstæðisflokksins.
Albert telur sig hins vegar ekki
geta „boðið Reykvíkingum upp á
að vera þeirra fyrsti þingmaður -
en með skerta starfsaðstöðu," og á
þar við yfirlýsingu Þorsteins Páls-
sonar um ráðherraembætti að
loknum kosningum. Þannig var það
hugsanlegt ráðherraembætti, en
ekki málefni, sem ásamt hefnigimi
réði því að Albert Guðmundsson,
stofnaði Borgaraflokkinn. Til Iiðs
Tryggjum festu og frísk-
leika í sljórn landsins
eftir Halldór Blöndal
ÞAÐ ER að mörgu leyti uppörvandi
að ferðast um þessar vikumar og
tala við fólk. Það hefur yfírleitt á
því ríkan skilning, að velsæld okkar
nú, batnandi hagur einstaklinga og
þjóðar, á fyrst og fremst rætur sínar
að rekja til þess að tekist hefur að
koma böndum á verðbólguna.
Síðast í gær hitti ég gamlan vin
minn fyrir framan KEA og hann
hafði orð á þessu. „Ef verðbólgan
fer af stað á nýjan leik,“ sagði hann,
„endar það með skelfíngu. Einstakl-
ingar og fyrirtæki fara lóðbeint á
höfuðið."
Þessi ummæli heyrir maður efn-
islega af munni fólks úr öllum
stéttum og hvar sem er á landinu.
Efnahagur skiptir ekki máli né ald-
ur. Sá kvíði blundar í öllum, að
ringulreiðin, sem nú er í framboðs-
málunum, færist inn í þingsalina
og smiti þaðan út í þjóðlífíð. Menn
vilja ekki fjölflokkastjómir. Ekki
einu sinni ríkisstjóm þriggja flokka.
Nú festa menn augun á áfram-
haldandi tveggja flokka ríkisstjóm.
Menn þykjast sjá að það sé eina
vonin til að áfram verði festa og
frískleiki í stjóm landsins.
Á sunnudagskvöld var ég í beinni
útsendingu í Video-Skann í Ólafs-
fírði. Þar var ég spurður að því,
hvers vegna yið sjálfstæðismenn
settum ekki á jafnlangar loforða-
ræður og aðrir frambjóðendur.
Þessu var ljúft að svara. Og víkur
þá aftur sögunni til verðbólgunnar.
Það er auðvitað gaman að geta
sagt, að kaupið sé of lágt, að meira
þurfí að gera fyrir aldna og sjúka,
að unga fólkið eigi að fá íbúð til
afnota án þess að leggja neitt fram
og treysta sér til að bæta við: „Ef
ég verð kosinn á Alþingi skal ég
gefa ykkur þetta allt og meira til."
En þetta treysti ég mér ekki til að
segja. Ég festi mig við það, að lyk-
illinn að öðm góðu sé stöðugleiki í
efnahagsmálum, festa og þó frjáls-
ræði. Einungis ef atvinnumálin eru
í lagp em skilyrði til þess að ná
öðm fram, — mjúku málunum eins
og stundum er sagt.
í ringulreið 10 listabókstafa
heyrir maður æ oftar talað um
tveggja flokka ríkisstjóm. Það hef-
ur líka komið fram í skoðanakönn-
unum, að þorri fólks festir sig við
samstjóm Sjáifstæðisflokks og
Framsóknarflokks eða Sjálfstæðis-
flokks og Alþýðuflokks. Ég hef
verið spurður hvort sé mér meira
að skapi. Þá er gott að geta sagt
eins og Tómas Ingi Olrich sagði á
framboðsfundinum á Húsavík, að
Framsóknarflokkurinn sé eins og
kamelljónið. Hann skiptir litum eft-
ir umhverfínu. Með Sjálfstæðis-
flokknum reynist hann vel. Með
öðmm illa. Og Alþýðuflokkurinn
hefur margt á sinni stefnuskrá, sem
mér fellur vel í geð, eins og mark-
aðshyggja Jóns Baldvins. Á hinn
bóginn er loforðagleðin eða léttúðin
hættuléga mikil, sem við verðum
að afsaka með því, að Alþýðuflokk-
Halldór Blöndal
„Ég- festi mig- við það,
að lykillinn að öðru
góðu sé stöðugleiki í
efnahagsmálum, festa
ogþó frjálsræði. Ein-
ungis ef atvinnumálin
eru í lagi eru skilyrði
til þess að ná öðru fram,
- mjúku málunum eins
og stundum er sagt.“
urinn er búinn að vera utan ríkis-
stjómar síðan 1979 og reyndist þá
illa.
Nú em aðeins tveir dagar til
kosninga. Þeir geta reynst örlag-
aríkir. Við höfum nú um þriggja
ára skeið búið við vaxandi velsæld.
Sumpart er það því að þakka, að
spilin vom stokkuð upp að nýju
eftir stjómarskiptin 1983 og lagður
gmnnur að heilbrigðu efnahagslífí.
Sumpart er skýringin sú, að við
höfum búið við góðæri og borið
gæfu til að nýta okkur það. Al-
mennur kaupmáttur hefur vaxið,
staða atvinnuveganna er allt önnur
og betri en áður. Sérstaklega á það
við úti á landi, að fyrirtæki í sjávar-
útvegi hafa skilað arði gagnstætt
því sem var á áranum um og eftir
1980. Það á að tryggja að afrakst-
urinn af verðmætasköpuninni verði
ávaxtaður í byggðarlögunum inni í
fyrirtækjunum sjálfum. Allt horfir
þetta til betri tíðar og batnandi
mannllfs.
Það er ekki alltaf gaman að vera
stjómmálamaður. Ég get þó sagt
nú, að þegar ég virði fyrir mér allt
það sem komist hefur í verk á þessu
kjörtímabili hlýt ég að gleðjast yfír
árangrinum og geta sagt með góðri
samvisku: Ég vil beita mér fyrir
því, að áfram verði haldið á sömu
braut, af því að ég veit, að við höf-
um verið á réttri leið.
Höfundur skipar efsta sæti á lista
Sjálfstæðisflokks í Norðurlands-
kjördæmi eystra.
við Albert hafa pólitískir tækifæris-
sinnar, eins og Júlíus Sólnes gengið,
ásamt öðmm sem lítt hafa hugað
að stjómmálaum, eins að Guðmund-
ur Ágústsson hefur sjálfur sagt í
fjölmiðlum.
Enhver er stefna Borgaraflokks-
ins? Ég er engu nær eftir að hafa
lesið steftiuskrá flokksins. Hér em
ekki tök á að gera ýtarlega grein
fyrir þessari fullyrðingu — eitt
dæmi látið nægja og ekki það
versta.
Um húsnæðismál segir eftirfar-
andi: „Núverandi húsnæðiskerfí
verði eflt og helstu annmarkar þess
sniðnir af. Húsnæðislánakerfið
verði í sífelldri endurskoðun og at-
hugað hvort nýta megi hugmyndir
frá nágrannalöndunum."
Þetta er allt og sumt — ekki orð
meira um húsnæðismálin. Les-
andinn er engu nær. Og það sem
verra er þáð er hekiur ekki hægt
að komast að stefnu Borgaraflokks-
ins við lestur greina í blöðum eða
með því að hlusta á viðtöl við fram-
bjóðendur. Stefnuskráin er almennt
orðuð og klisjur algengar, líkt og
hjá frambjóðendunum sjálfum í íjöl-
miðlum. Þannig segir Guðmundur
Ágústsson í málgagni flokksins:
„Borgaraflokkurinn hyggst vera í
tengslum við fólkið en ekki ein-
angra sig frá því. Við viljum skapa
þau ytri skilyrði, að sem flestir ein-
staklingar geti orðið efnahagslega
sjálfstæðir. Þetta er markmiðið og
leiðin er að skipta þjóðarkökunni
öðmvísi en gert hefur verið. Með
því má afnema tekjuskatt á venju-
leg laun.“
Annað dæmi: Ólafur Gránz, sem
skipar annað sætið á Suðurlandi
sagði meðal annars í flokkskynn-
ingu á Stöð 2 síðastliðinn laugar-
dag: „Verkefnin er mýmörg hyert
sem litið er í kjördæminu okkar og
reyndar um land allt. Það em þessi
verkefni sem við viljum takast á
við með festu og með reisn. Við
erum tilbúnir til þess að starfa fyr-
ir ykkur kjósendur góðir, það er
víða sem menn líða fyrir það að
þeim hefur ekki verið þjónað. Við
viljum vera sverð og skjöldur hinna
sjúku og við viljum ganga fram
fyrir skjöldu og vera sterkt afl.“
Þeir em líklegast fáir stjóm-
málamennimir sem ekki geta tekið
undir þessi orð Ólafs.
Frambjóðendur Borgaraflokksins
segjast beijast gegn „flokksræð-
inu“, og „nýfijálshyggjunni". Þeir
hafa sakað Sjálfstaeðisflokkinn um
„flokksræði" og „nýfijálshyggju".
Orðið „nýftjálshyggja", hafa þeir
fengið frá andstaéðingum sjálfstæð-
ismanna, sem hafa reynt að nota
það til að sverta sjálfstæðisstefn-
una.
Það er áhyggjuefni hversu marg-
ir stjómmálamenn forðast málefna-
legar umræður. Þeir kjósa fremur
klisjugjamar og innantómar setn-
ingar. Frambjóðendur Borgara-
flokksins virðast telja slíkt leið til
vinsælda, jafnvel þó þeir verði
tvísaga, jafnvel í sömu setning-
unni. Um leið og Ásgeir Hannes
Eiríksson, segist beijast gegn
flokksræðinu, kemst hann að þeirri
niðurstöðu í grein í Morgunblaðinu
10. apríl síðastliðinn, að þjóðfélagið
sé að breytast fólkinu í hag: „Al-
mennir peninga- og ávöxtunarsjóðir
em að taka við af bönkum á mark-
aði peningalána. Nú em boðnar
fram fleiri lóðir en nemur eftir-
spum. Flokksblöð láta undan síga
fyrir opinni fjölmiðlun. Og svona
má áfram telja. Valdsherramir hafa
ekki lengur öll ráð í hendi sér.“
Enginn flokkur á stærri þátt í þess-
ari þróun en Sjálfstæðisflokkurinn.
Albert Guðmundsson, hefði átt
að taka sér bókina „Hver er sinnar
gæfu smiður“ f hönd og hugleiða
eftirfarandi heilræði áður en hann
ákvað að snúast gegn félögum
sínum: „Ekki skalt þú hefja verk
þitt fyrr en þú hefur gefið gaum
að, hvað undan því fer og eftir því
kemur. Ella munt þú að vísu byija
það af ákafa, en síðar, er á tekur
að bjáta, munt þú guggna á því og
hefur skapraun af, því þú hafðir
ekki gert þér ljóst hver böggull
fylgdi skammrifi."
Höfundur er blaðamaður á Morg-
unblaðiau.