Morgunblaðið - 19.08.1987, Blaðsíða 49

Morgunblaðið - 19.08.1987, Blaðsíða 49
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 19. ÁGÚST 1987 49 Amgnnnur Ýr Gylfadóttir Er þetta þá spurning um þá mynd sem konan hefur af sjálfri sér? „Mér finnst að konur eigi að trúa meira á sig sem kvenverur og eiga ekki að reyna að vera karlar. Mér finnst líklegt að það sjáist á mínum myndum að þær eru málaðar af konu. Það á ekki að breyta gildi þeirra. Annars vantar mikið á að jafn- rétti ríki í listaheiminum í Banda- ríkjunum. Af þeim myndlistarmönn- um sem eru ráðnir við „gallerí" er aðeins 10% konur. Ef maður ætlar sér að starfa erlendis verður maður að gera sér grein fyrir því að svona er þetta á alþjóðavettvangi. Þá veit maður að hverju maður gengur. Maður setur ekki upp sýningu blá- eygur og heldur að allt gangi upp. Einhverra hluta vegna er þetta öðruvísi hér. í Bandaríkjunum hafa verið vald- ar út eins konar „tákn—konur." Þær hafa verið valdar sem tákn um að fullkomið jafnrétti ríki á þessu sviði. Ég get nefnt sem dæmi að í skólan- um sem ég stundaði, var ekki alls fyrir löngu ákveðið að nú væri kom- inn tími til að ráða konu í stjómun- arstöðu og þeir gerðu konu að yfirmanni málaradeildar. En þeir völdu konu sem ógnaði engum. Konu sem gekk á háum hælum, notaði varalit og brosti blítt. Það var ráðin kona til að róa liðið og til að komast hjá gagnrýni, en ekki afþví hún hefði hæfíleika sem mál- ari. Ég er mjög hlynnt því að ráða konur í stjómunarstöður, en þeir gátu fengið svo margar sem vom miklu betri málarar, en þær hefðu ógnað stöðu karlanna sem réðu, verið óþægar. Þessi er bara þæg og góð og sæt og algerlega áhuga- laus. Maður spyr sig stundum fyrir hvað maður er að borga; fá að horfa á einhveija dúkkulisu mála sig. En vissulega geta þeir sagt, „sjáið þið, við réðum konu." Svona lagað gerðist víðar. Ég held að í öllu þessu tali um uppgang kvenna í kjölfar kvennabaráttu, hafi karlamir lengi vel ráðið hvaða konur og hvemig skyldu ráðnar til stjómunarstarfa. Oft á tíðum hefur þetta verið sýndarmennska í körlun- um. Þeir ráða bara einhveijar þægar konur til að geta látið umhverfíð halda að þeir séu miklir jafnréttis- menn. Ég held líka að konur hafí lengi vel ekki áttað sig á þessu, en Morgunblaðið/Einar Falur þetta finnst mér hafa staðið kvenna- baráttunni fyrir þrifum, því það eru í rauninni karlamir sem hafa verið að ráðskast með það hvemig kvennabaráttan hefur þróast. Ég vil taka það fram að þetta er ekki algilt frekar en annað. Það em víða hæfileikaríkar konur í ábyrgðar- stöðum og það er gott. En barát- tunni er ekki lokið, þótt þessir hlutir séu að breytast. Eg held hinsvegar að konur verði að gera sér grein fyrir þessu, annars er barátta þeirra einskis virði. Á þessum baráttuámm hefur líka orðið til þessi „professional týpa." Það er annað sem er sérlega áber- andi í Bandaríkjunum. Það em konur annaðhvort „professional" konur eða ekki og þá er engin spum- ing um að eiga böm. Þú verður að velja og hafna. Þetta er ómann- eskjulegt. Ég var að tala um að 10% þeirra myndlistarmanna sem starfa við gallerí í Bandaríkjunum væm konur. Þar kemur alltaf spumingin, þegar kona sækir um, „hvers vegna ættum við að fjárfesta í þér? Þú átt kannski eftir að eiga bam." Sem betur fer er þetta þó ennþá öðmvísi hér. Það hefur sýnt sig að konur á íslandi geta mjög auðveld- lega samræmt líf og starf og eignast sín böm, næstum sama í hvaða stöðu þær em. Maður sér hvergi eins mikið af bamavögnum og á íslandi og það er notaleg sjón. Þótt ég noti að miklu leyti kven og karl líkama, þá Qalla myndimar fyrst og fremst um átök sem em persónugerð. Þegar maður býr í Ameríku er hver einasti dagur lær- dómur út af fyrir sig. Ég er ekkert orðin ónæmari fyrir umhverfínu þar en ég var fyrst til að bytja með. Maður horfír stanslaust upp á svo mikla eymd og misrétti. Þar gilda mismunandi reglur fyrir fólk eftir því í hvaða hverfí það býr. Það er meir að segja mismunandi síma- kerfí eftir hverfum. Þar er ekki sama hvort þú ert Pétur eða Páll. Það er kannski hægt að tileinka sér þá fílósófíu að eymdin sér góð fyrir mann og þroski mann, en hún er samt ekkert góð og ég trúi því ekki að hún sé neinum manni holl. Það er kannski fyrst og fremst þetta sem ég vil lýsa í myndunum mínum. En mér fínnst mér enn ekki hafa tekist það. Kannski seinna. Þetta er hæg þróun." Viðtal/Súsanna Svavarsdóttir Kennaraskortur — kennararáðningar. Minning: Ragnar Jóhann Al- freðsson frá Hrauni Fæddur 16. nóvember 1953 Dáinn 11. júní 1987 Þegar ég geng í átt að altari Grindavíkurkirkju laugardaginn 14. ágúst sl. og við mér blasti altaris- tafla kirkjunnar, mosaik-mynd sem sýnir sjómenn í sjávarháska, brimið skellur á háum klettunum með til- heyrandi löðri og úða, fyrir miðju stendur svo Drottinn og bægir hættunni frá og vemdar sjómenn- ina, hugsa ég „af hveiju gat hann ekki látið Dadda komast í land þann 11. júní sl., af hveiju þurfti hann að hverfa í hafið?" Á sama augna- bliki vissi ég að fyrst Drottinn vildi fá Dadda til sín svo ungan þá var hafíð hans besti hvíldarstaður, sá staður sem Daddi sjálfur hefði kos- ið sér ef hann hefði einhveiju fengið um það ráðið. Sú vissa mín að hon- um liði nú vel er byggð á gömlum minningum frá Hrauni í Grindavík þar sem Daddi bjó hjá henni Distu mömmu sinni og honum Sigga Nonna frænda mínum sem gekk honum í föðurstað. Víst er að Daddi hefði ekki fengið betri föður þó hefði verið hans eigin. Síðar eign- ast hann systkinin þau Gísla, Hörð og Margréti. Hörð og Margréti þekkti ég lítið í uppvextinum þar sem þau eru svo ung, en þegar ég fór í sveitina til Magnúsar afa og Önnu stjúpu var mesta tilhlökkunin að hitta Dadda og Gísla, frændur mína í sveitinni. Svo sterk voru böndin í þá daga að einhver tíma sagðist ég eiga bræður en þeir ættu bara heima uppi í sveit og hann afí geymdi þá. Já, það eru margar af mínum bestu minningum tengdar Hrauni og því fólki sem þar býr og hefur búið og þó mér fínnist ég ekki svo ýkja gömul þá eru svo margir horfnir frá Hrauni síðan ég var þar, þar má nefna Margréti, ömmu Dadda, Magnús afa, Onnu stjúpu, Þorvald, bróður Sigga Nonna sem ávallt leit á Dadda sem sinn frænda, og eitthvað segir mér að ég taki ekki neitt frá neinum þegar ég segi að Daddi hafi staðið Þorvaldi næst hjarta. Daddi launaði Þorvaldi með því að skíra einkason sinn Þorvald. Nú eru þeir báðir, Daddi og Valdi, horfnir okkur sjón- um en hafa hvor annan að styðjast við þar sem við ekki sjáum. Guð gefi þeim báðum hvíld. Já, það eru orðnir fáir í gamla spilaklúbbnum á Hrauni. Við Gísli getum ekki einu sinni spilað manna en við höfum þó minningamar þeg- ar við lékum okkur í hlöðunni og bældum allt grasið, létum bátana sigla á pollunum eða lékum okkur í gamla bátnum sem var í túninu og þóttumst vera á sjó, eða þegar við létum sjóinn elta okkur í fjör- unni, ekkert okkar grunaði þá að á endanum næði sjórinn í eitt af okk- ur, enda voru þetta saklausir æskuleikir sem við er eftir erum getum glaðst yfír að hafa verið þátttakendur í. eftir Svanhildi Kaaber I grein sem birtist í Morgun- blaðinu laugardaginn 15. ágúst undir yfirskriftinni „Opið bréf til Kennarasambands íslands" beinir greinarhöfundur, Gústaf Gústafs- son á Patreksfírði, til mín nokkrum spumingum sem mér er ljúft og skylt að svara. Gústaf gerir kennararáðningar að umtalsefni í grein sinni og lýsir þeirri skoðun sinni að íbúar úti á landsbyggðinni eigi kröfu á sömu möguleikum til menntunar og þeir sem búa í þéttbýli. Þessu er ég inni- lega sammála og mun í starfí mínu fylgja fast eftir þeirri stefnu Kenn- arasambands Islands að allir nemendur eigi fullan rétt á jöfnum möguleikum til náms óháð kyni, stétt, búsetu eða fötlun. Kennara- samband íslands telur það réttlæt- ismál að öllum landsmönnum séu búnar sambærilegar aðstæður til menntunar, hvar sem þeir búa á landinu. Það, að Kennarasambandið vill spoma við því að réttindalausnir starfsmenn séu ráðnir til kennslu í skólum, er einmitt liður í barátt- unni fyrir jöfnum möguleikum til menntunar. Kennsla er sérgrein sem krefst sérstakrar menntunar og starfsþjálfunar eins og ótal aðr- ar sérgreinar og telja verður neyðarúrræði ef aðrir en þeir sem slíka menntun og starfsþjálfun hafa hlotið eru ráðnir til kennslu. Kenn- arasamband íslands telur að reyna verði til þrautar að komast hjá slíkum neyðarúrræðum. Sá misskilningur kemur fram í grein Gústafs að Kennarasamband Islands hafí komið því til leiðar að starfsmenn sem um árabil hafa starfað við kennslu án þess að hafa til þess réttindi verði nú ekki ráðn- ir til starfa aftur þrátt fyrir það Svanhildur Kaaber „Kennarasamband Is- lands telur það réttlæt- ismál að öllum landsmönnum séu bún- ar sambærilegar aðstæður til menntun- ar, hvar sem þeir búa á landinu.“ að enginn grunnskólakennari eða framhaldsskólakennari sæki um stöðuna. í lögum um lögvemdun á starfs- heiti og starfsréttindum grunn- skólakennara og framhaldsskóla- kennara eru tvö ákvæði sem þetta atriði varða og rétt er að gera grein fyrir hér: í bráðabirgðaákvæði með lögun- um segir að þeir sem fyrir gildistöku þeirra hafa starfað við kennslu í sex ár eða lengur en fullnægja ekki skilyrðum laganna til starfsheitisins og starfsréttinda skuli eiga kost á því að ljúka námi á vegum Kennara- háskóla íslands eða Háskóla íslands til að öðlast slík réttindi. Nu er unnið að skipulagningu þessa náms bæði við KHÍ og HI og mun það væntanlega hefjast um næstu ára- mót. í lögunum er ákvæði sem heimilar að ráða eða setja þá sem undir þetta ákvæði falla til eins árs í senn í allt að fjögur skólaár _sam- tals frá gildistöku laganna. í 13. grein laganna er ákvæði um undan- þágunefndir en þar segir að ef enginn grunnskólakennari skv. lög- unum sæki um auglýst kennslustarf þrátt fyrir ítrekaðar auglýsingar geti skólastjóri sótt um heimiid til undanþágunefndar til að lausráða tiltekinn starfsmann til kennslu- starfa til bráðabirgða, þó aldrei lengur en eitt ár í senn. Gústaf spyr hvers vegna svo erf- itt sé að fá kennara með tilskilin réttindi til starfa úti á landi. Svarið við þeirri spumingu kemur í raun- inni fram í grein Gústafs þar sem hann segir: „Allir vita að kennara- skortur á rætur sínar að rekja tl lágra launa.“ Talið er að hér á landi séu til nógu margir gmnnskóla- og framhaldsskólakennarar til að sinna þeirri þörf sem fyrir hendi er, þetta fólk kemur hins vegar ekki til starfa við skólana vegna þess hve kjör kennara eru slæm og starfsaðstæð- ,ur víða lélegar. í grein Gústafs er minnst á sér- staka klausu í nýjum kjarasamning- um kennara um laun leiðbeinenda. Ég kannast ekki við nein slík ákvæði í kjarasamningi kennara. Þar eru hins vegar ákvæði um sér- stakar launaflokkatilfærslur fyrir þá kennara sem hafa leyfísbréf'*•, skv. lögum nr. 48/1986, þær hækk- anir koma ekki til réttindalausra starfsmanna skólanna. Að lokum leyfi ég mér að þakka Gústaf Gústafssyni áhuga hans á skólamálum og framgangi þeirra. Svanhildur Kaaber Ég minnist Ragnars, eða Dadda eins og ég ávallt mun nefna hann, með söknuði og gleði, söknuði fyrir það að hann skuli tekinn frá okkur svo ungur þegar lífið virðist vera í hvað mestum blóma, með gleði fyr- ir að hafa fengið að njóta samvista í æsku við svo góðan og tryggan dreng sem Daddi var. Það eru stundir sem ekki eru frá manni teknar og þær munu lifa þó annað hverfí. Með þessum orðum vil ég kveðja kæran bróður með þakklæti fyrir allar góðu minningamar sem hann gaf mér. Þær verða geymdar '' en aldrei gleymdar. Elsku Dista, Siggi Nonni, Gísli, Hörður, Margreí, Sigga og Þorvald- ur litli, svo og fósturböm, ykkur vil ég votta mína dýpstu samúð og Guð gefí ykkur styrk í sorg ykkar. Hrefna Birgitta Bjamadóttir

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.