Morgunblaðið - 28.02.1988, Blaðsíða 5

Morgunblaðið - 28.02.1988, Blaðsíða 5
88vi HAúaaara .82 auoAauMnus .aiGAJavruoaoM MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 28. FEBRUAR 1988 Nú gerist það æ algengara að átökunum Ijúki með skothvelli og blóðtaumi úr dánu barni SJÁ: SKÁLMÖLD þjóðfélagið. „Bömin okkar eiga sér enga von, þeirra bíður engin at- vinna, engin framtíð, aðeins eiturlyf og ofbeldi," segir Cynthia Davis, einn af stofnendum samtaka, sem kallast SOSAD (skammstöfun fyrir Björgum sonum okkar og dætrum). SOSAD krefst strangari laga um byssueign og vill að lögunum verði breytt þannig að réttur fómar- lambsins verði ekki fyrir borð bor- inn. „Nú er tekið miklu mildilegar á þeim, sem brýtur af sér, en bam- inu, sem er meitt eða deytt," segir Davis. Bamasálfræðingar, foreldrar og aðrir, sem láta sig þessi mál varða, beina einnig spjótum sínum að sjón- varpinu en SOSAD segir, að Banda- ríkjamaður, sem náð hefur 19 ára aldri, hafi þá orðið vitni að 22.000 manndrápum á sjónvarpsskermin- um. í New York er þess nú beðið með nokkurri eftirvæntingu, að nýr maður taki við yfirstjóm mennta- mála í borginni. Heitir hann Ric- hard Green en hann hefur á sér orð fyrir að vera harður í hom að taka. Verður hann jafnframt fyrsti svert- inginn til að stýra þessum erfiða málaflokki. Um það bil einn nemandi af þremur flosnar upp úr námi í skól- um New York-borgar og segir í nýlegri skýrslu borgarstjórans um skólakerfíð, að „skelfílega stór hluti nemendanna fái þar ekki þann und- irbúning, sem lífíð sjálft og raun- veruleikinn krefjist". Vandinn er þó bara sá, að mörg fátæk borgar- böm em einmitt að læra hvemig þau eigi að komast af á götunni þar sem foreldrar þeirra hafa háð sína hildi ámm saman. ANGUS FINNEY JARÐNESKT SLYSI Hugsuðuríim í hásætinu hafa verið upp fýrir fíla, vísunda og antílópur. A síðasta áratug var hins vegar mikið um að veiðiþjófar sæktust eftir górillum, sem þeir seldu svo til dýragarða erlendis. Fyrir skömmu var opnaður dýra- spítali í Kinigi, 80 mílum norður af Kigali, höfuðborg Rwanda. Þar verður gert að sámm górilla, sem hafa lent í gildrum eða orðið fýrir sámm af öðmm sökum. - REUTER Það er ekki alltaf tekið út með sitjandi sældinni að vera her- stjóri og hæstráðandi til sjós og lands, því þótt slíkur valdsmaður geti bannað blöð og aðra fjölmiðla getur hann ekki 'neytt fólk til að lesa það sem hann hefur sjálfur sett á blað. Gott dæmi um þetta er Manuel Noriega, hershöfðingi og ráðamaður í Panama. Hann situr uppi með hinn mesta sæg af van- þakklátum þegnum, sem vilja ekk- ert vita af ritverkinu hans: „Hugs- anir, kenningar og fordæmi Nori- ega hershöfðinga". Þetta glæsilega verk er safn skáldlegra íhugana. Hugsun 90 er til dæmis svona: „Noriega hers- höfðingi er jarðneskt slys í tíma og rúmi,“ og Hugsun 87 flytur okkur þessa gullvægu speki: „Þeir einir geta unnið skítverkin, sem hafa óflekkaðar hendur." Síðamefnda spakmælið á að sjálfsögðu við um friðelskandi stjómarherinn og sjálft Jarðneska slysið, það sem bandaríski öldunga- deildarþingmaðurinn Jesse Helms kallar „mesta eiturlyfjasmyglara á vesturhveli jarðarí'. Annar misskiln- ingur af þessu tagi snýst um vopna- smygl, pólitísk morð og smygl á IBM-tölvum til Kúbu. Dómstóll í Florida hefur ákært Noriega formlega fyrir eiturlyija- smygl, en hann hefur svarað fyrir sig með því að halda því fram, að Bandaríkjastjóm hafi krafist sam- vinnu hans um innrás í Nicaragua árið 1985. Hann fullyrðir líka, að áróðurinn gegn sér sé íiður í tilraun- um til að koma í veg fýrir, að Pan- amabúar fái full yfírráð yfir Pan- amaskurði, en því miður virðist al- menningur í landinu tilbúinn til að trúa öllu illu um hugsuðinn í hásæt- inu. Þegar Noriega fór öllum að óvör- um til Dóminanska lýðveldisins í janúar efndi lýðurinn til hátíðar á götum úti, en þessi óskammfeilni fögnuður breyttst í andhverfu sína þegar Noriega sneri aftur og lýsti því yfír, að með brottförinni hefði hann bara verið að egna gildm fýr- ir óvini sína. Sannleikurinn var hins vegar sá, að þetta var önnur tilraun Noriegas til að vera viðstaddur brúðkaup dóttur sinnar. Hin dóttirin gifti sig fyrir nokkr- um mánuðum og átti brúðkaupið að fara fram í glæsilegum ráð- stefnusal, sem byggður var sérstak- lega vegna fegurðarsamkeppninnar Ungfrú Heimur. Hafði gestunum verið heitið kampavínsflöskum með áletruðu nafni sínu, en af því varð ekkert vegna uppþota og mótmæla, þannig að veislan endaði sem fá- mennt fjölskylduboð. Var hún hald- SAM BUÐARVAN DAMALI NORIEGA — Landar hans kunna ekki að meta hann. in í ríkmannlegum húsakynnum Noriega í Panamaborg, allt of ríkmannlegum, segja gagnrýnend- ur hans, fyrir foringja í hemum. Óvinir Noriega þreytast seint á óhróðrinum um hann. Landflótta Panamamaður hélt því nýlega fram í viðtali við Harpers’s-tímaritið, að þegar Noriega hefði stjómað hem- um í norðurhéruðum landsins á sjötta áratugnum hefði hann nauðgað stúlku, en verið keyptur út úr klandrinum af guðföður sínum, Omar Torrijos, fýrrverandi einræðisherra. „Niður með ananas- andlitið,“ hrópar svo lýðurinn á sinn smekklausa hátt, þótt Noriega geti sjálfur ekkert að því gert, að hann er dálítið slæmur í húðinni. Frá árinu 1981 hefur Noriega losað þjóð sína við þtjá herráðs- foringja og fjóra forseta, enda hefur Hugsun 87 alltaf verið honum efst í huga. STUART WAVELL Kvenfólkinu finnst karlamir ansi tómir Það er mikið los á hjónaböndum í Sovétríkjunum og ástæðan er sú, að ungar konur hafa yfirleitt svo mun betri menntun en mennim- ir þeirra, að þær verða dauðleiðar á fáfræði þeirra og andleysi. Þetta em niðurstöður þjóðfélagsfræðings eins og hann setti þær fram fyrir skömmu í Nedelju, sem er vikulegt fylgirit Izvestiu. Vaxandi ósamræmi í menntun karla og kvenna varð fyrst vart árið 1970, en þá leiddi könnun í ljós, að af hverjum 1.000 manns á þrítugsaldri voru 59 konur með langskólamenntun en ekki nema 41 karlmaður. Af þeim sem lokið höfðu starfsmenntun úr framhalds- skóla vom konumar 159 talsins en karlmennirnir einungis 93, en af þeim sem lokið höfðu almennri menntun í framhaldsskólum vom 312 konur og 291 karlmaður. Kon- AÐFORl Lofsöngnrinn um tóbakið líðst ekki lengnr Þegar ég lagði fram fmmvarpið sagði ég að nú yrði stríð, tóbaksverksmiðjumar ætluðu sér að beijast og þær hefðu heldur ekki tapað mörgum orustum í sögu tóbaks- iðnaðarins," segir Jake Epp, heilbrigðisráð- herra Kanada. Það varð enda stríð en tóbaksiðnaðurinn er raunar að tapa því. Forkólfar hans óttast nú að fmmvarp heilbrigðisráðherra boði hmn í starfsgreininni. Samkvæmt fmmvarpinu verða allar tóbaks- auglýsingar gerðar útlægar úr dagblöðum um leið og nýju lögin ganga í gildi. Frá og með næstu áramótum verður og bannað að aug- lýsa tóbak á götum úti og í tímaritum. Enn- fremur verður tóbaksframleiðendum óheimilt að kosta útsendingar á íþróttum og menning- ardagskrám í sjónvarpi og annars staðar. Ha-Ml reyKir FOG oq ero. immiwn Heilbrigðisráðherrann vísar á bug þeirri fullyrðingu tóbaksframleiðenda að samkvæmt stjórnarskránni hafi þeir fullan rétt til þess að auglýsa vöm sína. „í málfrelsi felst ekki réttur fólks til að færa banvæna afurð í þokka- fullan búning og láta líta svo út sem hún sé æskileg frá félagslegu sjónarmiði," segir hann. Forráðamenn auglýsingastofa segja að aug- lýsingabannið muni valda þeim tugmilljóna tekjutapi. Formaður samtaka tóbaksframleið- enda í Kanada efndi til blaðamannafundar fyrir skömmu, sat þar keðjureykjandi og skýrði svo frá að 2.500 manns í auglýsingaiðn- aðinum myndu missa vinnuna ef bannið næði fram að ganga. Heilbrigðisráðherrann lagði fram fmmvarp sitt vegna þess að tóbaksauglýsendur vom famir að höfða til annarra hópa en áður, æskufólks, með því að leitast við að tengja reykingar heilsusamlegum athöfnum á borð við skíðaiðkun, siglingar og almennt félagslíf. Lynn McDonald, stjómarandstöðuþingmað- ur, sem er stuðningsmaður framvarpsins og mikill baráttumaður gegn reykingum, segir: „Okkur er fullkunnugt um hvers vegna tóbaks- framleiðendur þurfa að auglýsa. Það er vegna þess að árlega látast 35.000 Kanadamenn af völdum sjúkdóma sem tengjast tóbaksreyking- um. Þeir hafa skipt við tóbaksframleiðend- urna. Um það bil 350.000 reykingamenn, eink- um menntaðir fullorðnir karlmenn, em hins- vegar að snúa baki við sígarettunum. Þess vegna þurfa tóbaksfyrirtækin að verða sér úti um nýja viðskiptavini.“ - REUTER ur vom fjölmennari en þeir á öllum öðmm menntastigum. Vitaly Perevedentssev þjóðfé- lagsfræðingur segir meðal annars í grein sinni: „Ein aðalástæðan fyr- ir ágreiningi og erfiðleikum í hjóna- böndum er sú, að giftar konur era óánægðar með það menningarstig sem eiginmenn þeirra em á. Karl- menn í Sovétríkjunum hafa minni menntun og lakari gmnn menning- arlega en konurnar, og bilið fer stöðugt breikkandi." Og þjóðfélagsfræðingurinn held- ur áfram: „Nýjustu upplýsingar sýna sívaxandi bil á milli kynjanna í þessum efnum. Þrír af hverjum fjómm leikhúsgestum, gestum á listsýningum og viðskiptavinum bókasafna em konur. Konur lesa bækur og tímarit en karlmenn láta sér yfirleitt nægja dagblöð og þá einkum öftustu síðuna, þar sem íþróttimar em, veðurspáin og sjón- varpsdagskráin. „Ein helzta ástæðan fyrir þessu er sú, að margar starfsgreinar sem karlmenn hafa einokað, hafa fallið í áliti, en kvennastörf, svo sem sagnfræði, málvísindi og sálfræði hafa vaxið að vegsemd og virð- ingu.“ Greinin er framlag til umræðu um úrbætur í menntamálum, sem fram fer þama eystra um þessar mundir. Þar var einnig harðlega gagnrýnd sú aðferð sem viðhöfð er við herkvaðningu. Þar segir: „Ef ungum manni tekst að fá inngöngu í æðri mennta- stofnun er hann venjulega kvaddur í herinn eftir skamman tíma. Og á meðan hann gegnir herþjónustu glatar hann smám saman þeirri þekkingu, sem hann hefur aflað sér, dregst aftur úr skólasystmm sínum og gengur illa að taka upp þráðinn að nýju.“ Þótt konur séu betur menntaðar, em launin yfírleitt lægri í þeim starfsgreinum, sem þær kjósa sér. Rúmlega 70% af kennurum og læknum em konur og meðallaunin um 6.000 krónur á mánuði, en mánaðarlaun verkamanna í Moskvu em yfírleitt helmingi hærri. - MARTIN WALKER

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.