Morgunblaðið - 10.04.1988, Blaðsíða 29

8861 JÍfl'íA .01 fllJOAQUMMUg .QIQAJaMUOflOM '
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 10. APRÍL 1988 29
huguðum viðræðum við Austur—
Þjóðveija um détente („spennuslök-
un“) í stað Giinters Gaus, þáv. sendi-
herra í Austur-Berlín. Gaus naut
trausts austur-þýzkra ráðamanna,
en þeir sáu sér meiri hag í því að
semja við trúnaðarvin Schmidts, sem
hafði þar að auki „góðan" einkarit-
ara.
Vestur-Þjóðvetjar höfðu komizt
að því í ársbyijun að samningamað-
ur Austur-Þjóðveija og fulltrúi í
Bonn, Michael Kohl, var gamall
flugumaður Rússa, en ráðamenn í
Bonn vissu að hann naut verndar
æðstu manna í Austur-Berlín og
töldu hyggilegast að hann og
Wischnewski sæju um byijun við-
ræðnanna.
Áður en viðræðurnar hófust um
mánaðamótin ágúst-september ’77
nélt Wischnewski því vandlega
leyndu hvaða mál hann hygðist taka
fyrir, en Austur-Þjóðveijar vissu það
til hlítar að sögn Der Spiegel. Tíma-
ritið segir að Willi Stoph, þáv. for-
sætisráðherra Austur-Þjóðveija,
hafi fyrirfram gert gestum ná-
kvæma grein fyrir því hvaða að-
ferðum Wischnewski mundi beita,
því að hann hafi haft undir höndum
afrit af skjali þar að lútandi, sem
Wischnewski hafði samið fyrir vin
sinn Helmut Schmidt. Lítill vafi leiki
á því að Elke Falk hafi komið þessu
plaggi til hans.
I janúar 1978 þótti ástæða til að
kanna í Kanzleramt hvort öryggis-
ráðstafanir væru fullnægjandi, en
yfírmaður rannsóknarinnar minnist
þess ekki nú að hafa heyrt minnzt
á Elke Falk. Þá hafði hún raunar
hættt störfum í stjórnarráðinu, hvort
sem henni var ráðlagt það eða ekki,
og fengið sig flutta yfir í samgöngu-
ráðuneytið. Þar varð hún einkaritari
Heinz Ruhnau ráðuneytisstjóra, núv.
yfirmanns Lufthansa, og hélt áfram
að senda sæg upplýsinga austur á
bóginn. Þá höfðu samningaviðræður
þýzku ríkjanna einkum beinzt að
samgöngumálum eftir undirbún-
ingsfundi Wischnewskis og Kohls
og helztu skjöl um þau efni lentu á
borði Ruhnaus.
Ruhnau kveðst lítið muna eftir
Falk, en ráma í að hún hafi ekki
staðið sig vel í stykkinu og orðið að
hætta að stuttum tíma liðnum. Samt
fékk hún stöðu einkaritara hjá öðr-
um ráðuneytisstjóra, Alwin Bruck,
í svokölluðu „efnahagssamvinnu-
ráðuneyti", sem annast aðstoð Bonn
við erlend ríki, þegar hún hætti í
samgönguráðuneytinu í júlí 1979.
Þá var fátt markvert að frétta úr
því ráðuneyti, því að Austur- og
Vestur-Þjóðveijar höfðu gert með
sér samning um samgöngumál
nóvember 1978. Seinna kom í ljós
að nokkrir þeirra austur-þýzku vöru-
bíla, sem fengu að aka til Vestur-
Þýzkalands, voru notaðir til njósna.
„Hjálpaðumér . . .“
í efnahagssamvinnu-ráðuneytinu
hafði Falk greiðan aðgang að skjöl-
um, sem fjallað var um á stjórnar-
fundum, og skýrslum vestur-þýzku
leyniþjónustunnar um „átakasvæði
og lönd Þriðja heimsins, t.d. Nic-
aragua, Suður-Afríku og Angola“.
Auk þess hélt hún áfram að senda
upplýsingar um sögusagnir og slúð-
ur í Bonn. í fyrra var hún flutt í
„Evrópudeild" ráðuneytisins að eigin
ósk, þar sem hún kvaðst vilja reglu-
legri vinnutíma. Starfsfélagar henn-
ar bera henni vel söguna, segja að
hún hafi helgað sig starfinu og for-
eldrum sínum og verið „ómissandi
hjálparhella" yfirmanna sinna.
Frk. Falk fékk aðeins 20.000
mörk (460.000 kr.) að launum frá
Austur-Þjóðveijum. Skýrslum sínum
til Austur-Þjóðveija stakk hún inn
um bréflúgur á Bonn-svæðinu. Hún
hefur sagt í yfirheyrslum að sam-
bandi hennar og „Thieme" sé lokið
og að hún hafi færzt undan því að
taka að sér fleiri verkefni fyrir Aust-
ur-Þjóðveija og ekki sent þeim upp-
lýsingar upp á síðkastið. En helgina
áður en hún var tekin höndum var
hún í Austur-Þýzkalandi og grunur
leikur á að þá hafi hún afhent
„Thieme“ nýjar upplýsingar.
Frá Austur-Þýzkalandi fór Elke
ásamt föður sínum til Seefeld í Aust-
urríki til að renna sér á skíðum.
Tveimur dögum eftir að hún kom
heim var hún handtekin. Þegar hún
hafði verið yfirheyrð í eina klukku-
stund fékk hún að hringja í föður
sinn og hún sagði snöktandi: „Pabbi,
ég hef ekkert gert af mér.“ Faðir
hennar reyndi að róa hana og sagði:
„Ég veit það.“ „Hjálpaðu mér, ég
veit ekki mitt ijúkandi ráð! Líf mitt
er í rúst!“ hrópaði hún.
Strokumaðurinn
Sama dag var tilkynnt að Ulrich
Fuchs, annar æðsti maður sam-
göngufýrirtækis austur-þýzka ríkis-
ins, DeuTrans, hefði hlaupizt undan
merkjum þegar hann kom til Vest-
ur-Þýzkalands í viðskiptaerindum í
byijun marz. Að sögn Bild er Fuchs
hafsjór fróðleiks um leiðir og felu-
staði njósnara og sendiboða frá Sov-
étríkjunum og öðrum austantjalds-
ríkjum í Vestur-Þýzkalandi. í hverj-
um mánuði aka 3.000 vörubílar
Deutrans um vestur-þýzka vegi og
margar þeirra eru „hlustunarstöðvar
á hjólum“, sem afla Austur-Þjóðveij-
um upplýsinga er þeir telja mikil-
vægar.
Ulrich Fuchs var mikilvægasti
strokumaður, sem hafði beðið um
hæli í Vestur-Þýzkalandi síðan 1979.
Því var neitað í Bonn að upplýsingar
hans hefðu leitt til handtöku Elke
Falk, en Bild hermdi að frk. Falk
hefði verið handtekin vegna uggs
um að hún mundi hverfa er hún
frétti um strok Fuchs. Fylgzt hafði
verið með henni í eitt ár þegar látið
var til skarar skríða gegn henni. í
tilkynningu um handtökuna sagði
að ekki yrði að fullu hægt að meta
hve alvarlegt brot hennar væri fyrr
en eftir ítarlega rannsókn, sem væri
þegar hafin.
Gerhard Böden, yfirmaður gagnn-
jósnaþjónustunnar í Köln, sagði að
njósnir ungfrú Falk hefðu haft
„mikla þýðingu", en ekki verið eins
alvarlegar og mál Guilllaumes. Hún
verður ekki ákærð fyrr en eftir
nokkra mánuði. Ef hún verður fund-
in sek, sem talið er næsta víst, verð-
ur hún dæmd í um átta ára fangelsi.
Talsmaður Helmuts Kohls kanzl-
ara hefur sagt að handtökur njósnar-
anna að undanfömu sýni að gagn-
njósnaþjónusta Vestur-Þjóðveija
hafi náð sér aftur á strik eftir breyt-
ingar, sem voru gerðar á henni 1985,
þegar „njósnaraveiðarinn“ Hans-
Joachim Tiedge flúði til Austur-
Berlínar. í ljós kom að hann var
forfallinn diykkjumaður, barðist í
bökkum og átti við fjölskylduvanda
að stríða.
Margir voru handsamaðir eftir
flótta Tiedges, þar á meðal nokkrir
einkaritarar, sem „kvennagull" frá
Austur-Evrópu höfðu leitt í svokall-
aða „hunangsgildru" og tælt til
njósnastarfa eins og Elke Falk.
Kunnust þeirra var Margrét Höke,
sem hafði verið forsetaritari í 21 ár.
Hún var dæmd í átta ára fangelsi í
ágúst í fyrra.
Gráhærðir einkaritarar
Austur-þýzka leyniþjónustan tel-
ur greinilega vænlegt til árangurs
að bera víumar í einhleypa, miðaldra
einkaritara eins og Höke og Falk.
Hundmð slíkra kvenna starfa í Bonn
og hafa fengið hið kaldranalega við-
umefni die grauen Máuse (gráu
mýsnar). Alls hafa 12 miðaldra
einkaritarar í höfuðborg Vestur-
Þýzkalands orðið ástfangnar af
starfsmönnum austur-þýzku leyni-
þjónustunnar á sl. 10 ámm og verið
fengnar til njósnastarfa. Talsmaður
vestur-þýzku leyniþjónustunnar seg-
ir: „Ég er hræddur um að mörg
fleiri svipuð mál muni koma upp,
SJÁ NÆSTU SÍÐU

*

r' ;
piiíöu Anienku!
Við fljúgum alls 17 sinnum 1
viku vestur um haf í sumar, til
fimm heillandi áfangastaða:
BaltimoreAVashington (3),
Boston (2), Chicago (3),
Orlando (2) og New York (7).
Hvern dreymir ekki um að sjá
Ameríku a.m.k. einu sinni?
Komdu því í verk í sumar.
Frekari upplýsingar veita söluskrifstofur
Flugleiða, umboðsmenn um allt land
og ferðaskrifstofurnar.
FLUGLEIÐIR
-fyrir þíg-
Söluskrifstofur Flugleiða: Lækjargötu 2,
Hótel Esju og í Kringlunni. Upplýsingasími 25 100.