Morgunblaðið - 29.05.1988, Blaðsíða 67

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1988
6*5
hætti og myrti næst 43 ára sænska
dóttur götunnar, Elísabetu („Löngu
Lísu“) Stride, kl. 1 eftir miðnætti
30. september 1888, þremur dögum
eftir að hann storkaði lögreglunni
með bréfi sínu. Hún var aðeins skor-
in á háls. Götusali virðist hafa
komið morðvarginum að óvörum
þegar hann ýtti handvagni sínum
inn í bakport Alþjóðaklúbbs verka-
manna við Commercial Road, en
Kobbi hvarf út í þokuna.
Tæpri klukkustundu síðar risti
hann fjórða fómarlambið á hol:
Kate Eddowes, miðaldra, bág-
stadda og drykkfellda vændiskonu,
sem hafði verið sleppt úr fanga-
klefa fyrr um kvöldið og hrópað í
kveðjuskyni „Bless, besefar!" Leð-
ursvunta hennar fannst skömmu
síðar við inngang í ijölbýlishús í
Goulston-stræti og á vegginn hafði
verið skrifað með krít: „Gyðingum
verður ekki kennt um neitt." Af
einhveijum ástæðum var þessi dul-
arfulla áletrun afmáð „samkvæmt
skipun að ofan“.
Fátt þótti lýsa Kobba kviðristi
eins vel og að hann sendi nýrað í
pósti til George Lusks, formanns
Swanson: „Vissi allt um málið“
og grunaði Kosminski.
Athugasemd Swansons lögre-
gluforingja: „Kosminski var
hinn grunaði.“
þegar síðasta morðið var framið.
Kenningin um Eddy prins var
fyrst sett fram 1970 ásamt nýjum
upplýsingum um morðin í greininni
„Lausn?“ eftir skurðlækninn Thom-
as Stowell, sem birtist í The
Criminologist Hann nefndi engin
nöfn, en kenning hans vakti upp-
nám. Seinna sá hann eftir öllu
saman og sagði sorgbitinn: „Það
vakti aldrei fyrir mér að reyna að
skaða Qölskyldu, sem ég met mik-
ils.“ Hann lézt nokkrum dögum
síðar.
_____þetta er lokasvar-
ið“
Laust fyrir 1960 viðaði sjón-
varpsmaðurinn Daniel Farson að
sér efni í bók um Kobba kviðristi
(sem kom ekki út fyrr en 1972) og
fékk þá að kynna sér minnisblöð
Sir Melvilles Macnaghten, sem var
yfirmaður rannsóknarlögreglunnar
(CID) eftir að Whitechapel-morðin
voru framin. Samkvæmt þessum
gögnum lágu þrír menn undir grun:
— Mikael Ostrog, rússneskur
ÍTWn MOÍtEWHITECHAPEL HORRORS.WtÍEN WILLtheMURDERER BECAPTURED ?
WATKI
rö%SSlSTA\tC
HESCENE Oti
'■nBERNER
„Tvöfalt morð“, 30. september 1888: Langa Lisa myrt I bakporti við Berner-stræti, lik Kötu Eddowes finnst á Mítutorgi, Watkins lögreglu
maður kallar á þjálp og uppi verður fótur og fit.
sjálfskipaðrar löggæzlusveitar
borgara í Whitechapel, sem tók sér
vald til að refsa honum, með svo-
felldum skilaboðum: „Héðan úr
helvíti sendi ég yður, herra Lusk,
helminginn af nýranu, sem ég tók
úr konu og geymdi handa yður, en
hinn helminginn steikti ég og át
með góðri lyst.“ Allar götur síðan
hafa grófar stafsetningarvillur í
þessu stutta bréfí vafízt fyrir mönn-
um.
Mánuður leið án þess að nokkuð
gerðist og Lundúnabúar drógu and-
ann léttara, en Kobbi kviðristir
hafði ekki kórónað myrkraverkin í
Whitechapel. Það gerði hann þegar
hann fylgdi „Svörtu Maríu“ Kelly
til leiguherbergis hennar síðla
kvölds 8. nóvember 1888. Hún var
25 ára gömul og því miklu yngri
en hinar vændiskonumar sem höfðu
verið myrtar, fallegri, geðugri og
betur stæð. Kviðristirinn gaf sér
góðan tíma til að ganga í skrokk á
henni í bókstaflegri merkingu og
dreifa innyflunum um herbergið.
Þetta var fímmta og síðasta fómar-
lamb Qöldamorðingjans og þegar
ljóst mátti vera að morðfaraldrinum
væri lokið spurði fólk: Svipti morð-
inginn sig lífí?
Svartigaldur?
Svartigaldur hefur stundum verið
nefndur í sambandi við morðin í
Whitechapel og ein kenningin er sú
að Kobbi kviðristir hafí verið drykk-
felldur blaðamaður, sem fiktaði við
háttar í tómstundum. Ýmsir
læknar hafa verið tilnefndir og sum-
ir hafa talið að morðinginn hafí
verið erindreki Rússakeisara. Brjál-
aðir slátrarar, lögfræðingar, eitur-
byrlarar, listmálarar, spjátmngar
og öreigar hafa verið taldir líklegir,
að ógleymdum bijáluðu ljósmóður-
inni og hertoganum, sem áður var
getið.
Nokkrir hafa reynt að skella
skuldinni á lækninn Sir Arthur
Conan Doyle, höfund sagnanna um
Sherlock Holmes, sem komu fyrst
fyrir almenningssjónir ári áður en
kviðristirinn lét til skarar skríða.
í bók, sem mun koma út á næsta
ári, heldur kanadískur höfundur,
Donald Bell, því fram að læknir frá
Skotlandi, Thomas Neill Cream,
hafí verið morðinginn. Virtur rit-
handarsérfræðingur, Derek Davis,
sem kannaði málið fyrir The Times,
tekur í sama streng.
Davis hefur rannsakað bréf, sem
birtust í tfmaritinu The Criminolog-
ist (Afbrotafræðingurinn) 1975.
Eitt þeirra var bréfíð til Lusks, sem
var talið ófalsað. Annað bréf, sem
var undirritað „Kobbi kviðristir",
er talið falsað. Vitað var að hin
bréfín vom frá Cream. Davis telur
að einn og sami maðurinn hafí skrif-
að bréfið til Lusks og bréfið, sem
var undirritað „Kobbi kviðristir",
auk hinna bréfanna. Sem sagt:
„Cream var sökudólgurinn.“
Bell styðst við framburð Georges
Hutchinson, verkamanns sem elti
sfðasta fómarlamb kviðristisins,
„Svörtu Önnu“. LýsingHutchinsons
á manni, sem hann sá fylgja henni
heim, gat átt við Cream. Sá galli
er á gjöf Njarðar að Cream var
eiturlyfjabyrlari, en hinztu orð hans
á gálganum vom: „Eg var
Kobbi____“ A þessari kenningu er
einnig sá annmarki að talið er að
Cream hafi setið í fangelsi í Joliet,
Illinois, þegar kviðristirinn gekk
berserksgang í Lundúnum, en Bell
segir að algengt hafi verið að fang-
ar hafí greitt stórfé til að fá
staðgengla til að sitja inni fyrir sig.
Eddy prins?
Kunnur höfundur, Stephen
Knight, setti fram flókna tilgátu
um að morðin hefðu verið samsæri
frímúrara, listmálarans Walters
Sickert, einkalæknis drottningar,
Sir Williams Gull, sonarsonar Vikt-
oríu drottningar — hertogans af
Clarence — einkakennara hans, J.K.
Stephens, og „geðveiks ekils“. Sam-
kvæmt kenningunni var Gull
„bijálaður frímúrari".
Albert Játvarður („Eddy“ prins),
hertogi af Clarence (1864-1892)),
var eldri sonur Játvarðar VH og
furðufugl. Samkvæmt kenningunni
kvæntist Eddy á laun kaþólskri
stúlku af lágum stigum og vændis-
konumar, sem vom myrtar, reyndu
að kúga út úr honum fé. Auðvelt
var að hrekja þessa kenningu, sem
var langsótt og augljóslega lygi, og
sýna að prinsinn hafði fjarvistar-
sönnun. Hann var í Balmoral-höll
30. september, þegar Langa Lísa
og Kata Eddowes vom myrtar, og
í Sandringham-höll 9. nóvember,
læknir og morðfíkinn vitfírringur,
sem hafði verið dæmdur og var
fluttur á geðveikrahæli;
— Aaron Kosminski, pólskur
gyðingur, búsettur í Whitechapel,
sem hafði verið bijálaður í sex ár
og ógnað systur sinni með hnífí,
hataði vændiskonur og var lagður
í geðsjúkrahús 1889;
— Montague Jchn Dmitt, sem
Sir Melville taldi gmnsamlegastan
og lýsti m.a þannig: „... hann er
læknir af allgóðum ættum og lfk
hans fannst á floti f Thames 3.
desember — Samkvæmt upplýs-
ingum, sem ég hef aflað mér í
kyrrþey, er ég í litlum vafa um að
fjölskylda hans hafði hann gmnað-
an um að vera morðinginn í
Whitechapel; því var haldið fram
að hann væri kynferðislega brengl-
aður.“
Andlát Dmitts var ekki skráð
fyrr en 2. janúar 1889 og Farson
telur að Macnaghten hafí skjátlazt
um a.m.k tvennt. Farson segir í
Sunday Telegraph að Dmitt hafi
verið „31 árs gamall, tmflaður á
geðsmunum, misheppnaður lög-
fræðingur og kennari (hann var
rekinn þegar morðin stóðu sem
hæst), en ekki læknir. Faðir hans
var hins vegar skurðlæknir og tveir
frændur hans líka. Dmitt hafði því
aðgang að skurðhnífí, sem trúlega
var morðvopnið".
Þegar Farson skýrði sjúkdóma-
fræðingi innanríkisráðuneytisins
frá niðurstöðu sinni sagði hann: „Ég
er viss um að þetta er lokasvarið.“
Rithöfundurinn Colin Wilson stóref-
ar það hins vegar f einni hinna
nýju bóka um Kobba kviðristi, því
að Druitt lék krikket sex tímum
eftir að Annie Chapman var myrt
8. sept. 1888. í ritdómi segin „Hafí
einhveijir ekki vitað það fyiT að t
krikkettleikarar fremja ekki Qölda-
morð vita þeir það nú!“
Vaxmyndasafn Tussauds lét heldur
ekki sannfærast og hafnaði tillögu
Farsons um að mynd af Druitt í
krikket-búningi yrði komið fyrir á
veglegum stað í „hryllingsdeildinni"
fyrir aldarafmælið að ári. Ekkert
fær þó haggað þeirri bjargföstu trú
Farsons að Dmitt sé kviðristirinn
og hann segir að lögreglan hafí
verið sama sinnis.
Maðkur í mysunni
Upplýsingar þær sem Daily Tele-
graph komst yfír í haust gefa annað
til kynna og sýna málið í nýju Ijósi.
Eins og blaðið bendir á fékk það
„aðgang að fyrsta beina sönnunar-
gagninu í málinu frá einum þeirra
manna, sem tóku þátt f rannsókn
lögreglunnar á sínum tíma“.
Heimildarmaður Daily Telegraph
er sonarsonur Donalds Swanson
yfírlögregluforingja, sem tók þátt í
stjóm leitarinnar að kviðristinum á
sínum tíma. Hann átti f fórum
sínum bók með endurminningum
Sir Roberts Anderson, yfírmanns
rannsóknarlögreglunnar (CID),
þegar morðin í Whitechapel vom
framin. Þar kveður Sir Robert það
„staðreynd, sem rækilega hefur
verið gengið úr skugga um“, að
morðinginn hafi verið pólskur gyð-
ingur) en segir að eini maðurinn,
sem hafi getað virt hann vel fyrir
sér, hafi ekki fengizt til að bera
vitni.
Þetta var „sýnd veiði en ekki
gefín", því að Sir Robert þvertók
fyrir að nafngreina morðingjann,
þar sem „sú leið yrði ekki almenn-
ingi til heilla“. En Swanson yfírlög-
regluþjónn skrifaði nafn
kvennamorðingjans á minnisblað,
sem hann undirritaði og kom fyrir
aftast í eintaki því af bók Sir Ro-
berts, sem hann átti.
Swanson segir að pólski gyðing-
urinn hafi verið Kosminski — einn
þremenninganna sem Macnaghten
taldi gmnsamlegasta eins og Far-
son gróf upp; að maðurinn, sem
neitaði að nafngreina Kosminski,
hafi einnig verið gyðingur, sem vildi
ekki „hafa það á samvizkunni" að
Kosminski yrði hengdur; að fylgzt
hafi verið með Kosminski dag og
nótt og að hann hafi verið sendur
með stuttu miliibili á vinnuhæli í
Stepney og síðan, í marz 1889, á
svokallað Colney Hatch-hæli, þar
sem hann hafi látizt skömmu síðar.
Sfðbúinn framburður Swansons
virðist gera að engu allar þær
flóknu og stundum langsóttu tilgát-
ur um hver Kobbi kviðristir hafi
verið, á sama tíma og nýtt líf hefur
færzt í þær skömmu fyrir aldaraf-
mæli morðanna. í Daily Telegraph
segin „Margar þessar getgátur
hafa verið svo skemmtilegar og lýst
svo mikilli hugkvæmni að sú kenn-
ing kann að virðast hversdagsleg,
leiðinleg og jafnvel dapurleg að
morðinginn hafi bara verið bijálað-
ur og morðóður gyðingur úr East
End, en hún virðist langlíklegust."
Swanson fékk í hendur hveija ■
einustu skýrslu um Kobba kviðristi
og hafí einhver vitað hver hann var
var það Swanson. Málið liggur þó
ekki alveg ljóst fyrir eins og Te-
legraph sýnir fram á. Swanson
skrifaði minnispunkta sína 20 árum
eftir að morðin voru framin og sumt
í þeim kemur ekki heim við önnur
sönnunargögn, einkum tímasetn-
ingar. Nafri Kosminskis fínnst á
skrám Colney Hatch-hælisins, en
hann var ekki lagður inn fyrr en
1891 og lézt ekki fyrr en 1919.
Lítið fór fyrir honum á hælinu og
ekkert benti til þess að hann hataði
vændiskonur. „Kobba-fræðingar“
verða ekki seinir að benda á þetta
og fleiri vafaatriði og þeim verður
ekki skotaskuld úr því að senda frá
sér fleiri djúphugsaðar kenningar
um Whitechapel-morðin og Kobba
kviðristi.
GH