Morgunblaðið - 10.08.1988, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 10. ÁGÚST 1988
Svör við spurningnm náttúruverndarfélaga til ráðherra í ríkisstjórn
ÞRENN samtök áhugamanna um umhverfis- og náttúruverad sendu
18. aprfl síðastliðinn ráðherrum spurningar um hvernig miðaði fram-
kvæmd stefnu ríkisstjómarinnar i umhverfismálum, eins og hún
birtist í starfsáætlun hennar. Vitnuðu samtökin orðrétt í áætlunina
og inntu eftir efndum á þeim fyrírheitum sem þar eru gefin. Undir
fyrirspurnina rita formenn Skógræktarfélags íslands, Hulda Valtýs-
dóttir, Landverndar, Þorleifur Einarsson, Lifs og Lands, Herdis
Þorvaldsdóttir, og Sambands islenskra náttúravemdarfélaga, Lára
G. Oddsdóttir. Þorsteinn Pálsson forsætisráðherra svaraði spurning-
unum i siðustu viku og birtast svör hans hér.
Spurt er: Hvar er á vegi statt
frumvarp til almennra laga um
umhverfismál og um að samræming
þeirra verði falin einu ráðuneyti?
Svar: Frumvarp um samræmda
yfirstjóm umhverfismála var kynnt
þingflokkum skömmu fýrir þinglok
vorið 1988. Skipuð var þriggja
manna ráðherranefnd til að und-
irbúa framlagningu frumvarps í
þingbyijun í haust. í nefndinni eiga
sæti Matthías Á. Mathiesen, Jo-
hanna Sigurðardóttir og Guðmund-
ur Bjamason.
Spurt en Hver vinnur að áætl-
anagerð um nýtingu landsins sem
miði að því að endurheimta, varð-
veita og nýta landgæðin á hag-
kvæman hátt? Hvemig miðar því
starfí?
Svar: Landgræðsla ríkisins og
Skógrækt ríkisins vinna að gróður-
vemdarmálum, skv. þeim megin-
markmiðum að landgæði séu varð-
veitt og nýtt á hagkvæman hátt.
Eins og fram kemur í ritinu
„Landnýting á íslandi og forsendur
fyrir landnýtingaráætlun" sem gef-
ið var út af landbúnaðarráðuneytinu
í maí 1986, var sú nefnd sem að
því vann sammála um að eðlilegt
væri að Skipulag ríkisins ynni að
gerð landnýtingaráætlunar í sam-
ráði við fulltrúa Alþingis, ráðuneyta
og ríkissstofiiana.
Spurt er: Hvaða hugmyndir hafa
verið settar fram um að rfkisjarðir
verði nýttar til útivistar, skógrækt-
ar og orlofsdvalar fyrir almenning
þar sem því verður við komið?
Svar: Gerð hefur verið athugun
á vegum landbúnaðarráðuneytisins,
í samráði við Landgræðslu ríkisins
og Skógrækt ríkisins, hvar lönd,
sem nefndar stofnanir hafa forræði
á, eru tiltæk í framangreindu skyni
Ráðuneytinu hefur borist skýrsla
um málið, sem hefur nokkuð verið
kynnt, en málið er í frekari vinnslu.
Ráðuneytið mun, þegar ríkisjarð-
ir losna úr ábúð, gefa kost á þeim
til afnota skv. framanskráðu.
Þannig hafa Skógræktarfélagi
Reykjavíkur verið leigðar tvær jarð-
ir, Fell og Álftagróf í Mýrdal, til
skógræktar og útivistar. Skógrækt-
arfélag Rangæinga hefur á sama
hátt fengið leigða ríkisjörðina Kot-
völl í Hvolhreppi. Þá hefur Skóg-
ræktarfélagi Mosfellshrepps verið
leigð til skógræktar rúmlega 40 ha
landspilda úr jörðinni Þormóðsdal f
Mosfellshreppi.
Sumarbústaðasvæði úr landi
Ketlu (Ketilhúshaga) á Rangárvöll-
um hefur verið skipulagt í samráði
við sveitarstjóm Rangárvallahrepps
og auglýst til úthlutunar.
Ráðuneytið hefur auk þess gert
Qölda leigusamninga víða um land,
um orlofshúsalóðir, sem em f sam-
ræmi við nefnt ákvæði úr starfs-
áætlun ríkisstjómarinnar.
Spurt er: Hvað er að gerast í
sambandi við umhverfísmálin í
hinni ört vaxandi atvinnugrein,
fiskeldinu. Er verið að kanna um-
hverfisáhrif atvinnufyrirtækja al-
mennt?
Svar: í reglugerð nr. 390/1985,
um starfsleyfí fyrir atvinnurekstur
sem getur haft í för með sér meng-
un, vom sett ákvæði er skylduðu
fiskeldisfyrirtæki til að afla sér
starfsleyfa. í dag þurfa því öll slík
fyrirtæki starfsleyfí ráðuneytisins
en tillögur að starfsleyfum koma
frá Hollustuvemd ríkisins og em
þær unnar í samráði við Náttúm-
vemdarráð, Siglingamálastofnun,
heilbrigðiseftirlit viðkomandi sveit-
arfélaga og aðra aðila, eftir því sem
ástæður þykja til. Öllum starfsleyf-
um fylgja skilyrði um mengunar-
vamir, enda um vemlega lífræna
mengun frá slíkri starfsemi að
ræða. Á vegum Hollustuvemdar
rfkisins er unnið að setningu nánari
reglna um þau skilyrði sem fiskeld-
isfyrirtæki þurfa að uppfylla til
þess að geta fengið starfsleyfi.
Rétt er að geta þess að mengunar-
vamareglugerð, sem setja á skv.
3. gr. Iaga nr. 109/1984, um holl-
ustuhætti og heilbrigðiseftirlit, og
unnið var að f stjómskipaðri nefnd,
er til frekari fyriigreiðslu hjá stjóm
Hollustuvemdar rfkisins og er
reiknað með að hún taki gildi frá
og með nk. áramótum.
Engin sérstök könnun hefur ver-
ið gerð á umhverfísáhrifum at-
vinnufyrirtækja. Hins vegar gildir
áðumefnd reglugerð um tæki sem
geta valdið mengun og em þau
starfsleyfisskyld. Slfkum starfsleyf-
um fylgja ákvæði um mengunar-
vamir, og má sem dæmi nefna að
þegar hafa flestar síldarverksmiðjur
í landinu slík starfsleyfi, þar sem
m.a. em sett skilyrði um hreinsun
reyks og um lykteyðingu, og koma
þau til framkvæmda smám saman.
Er reiknað með að allar fiskimjöls-
verksmiðjur hafí varanlegar meng-
unarvamir innan nokkurra ára.
Sama gildir um aðrar verksmiðjur
er valdið geta vemlegri mengun.
Spurt er: Er unnið að skipulagn-
ingu á ferðamálum?
Svar: Ferðamálayfírvöld era
mjög fylgjandi því að stefnumörkun
og skipulagning ferðamála sé í fullu
samræmi _við umhverfísvemdar-
sjónarmið. í 1. gr. laga um skipulag
ferðamála segir:
Tilgangur laga þessara er að
stuðla að þróun ferðamála sem at-
vinnugreinar og skipulagningu
ferðaþjónustu fyrir íslenskt og er-
lent ferðafólk sem mikilvægs þáttar
í íslensku atvinnu- og félagslífi,
bæði með hliðsjón af þjóðhagslegri
hagkvæmni og umhverfisvemd.
I samræmi við þennan tilgang
laganna er hlutverk Ferðamálaráðs
m.a.:
— Samstarf við Náttúmvemdar-
ráð og aðra hlutaðeigandi aðila um
að umhverfí, náttúm- og menning-
arverðmæti spillist ekki af starfsemi
þeirri sem lögin taka til.
— Fmmkvæði að fegran um-
hverfis og góðri umgengni á við-
komu- og dvalarstöðum ferðafólks.
Samstarf við einkaaðila og opinbera
aðila um snyrtilega umgengni lands
í byggðum sem óbyggðum.
Töluverður hluti af starfsemi
Ferðamálaráðs lýtur' að þannig
umhverfisvemd.
Nýlega skilaði áliti nefnd sem
Matthías Á. Mathiesen samgöngu-
ráðherra skipaði til að ijalla um
ýmsa þætti ferðaþjónustu á íslandi.
í tillögum nefndarinnar er m.a.
hvatt til að settar verði reglur hið
fyrsta á grundvelli 2. mgr. 13. gr.
iaga um náttúmvemd, um að eftir-
lit með akstri utan vega verði stór-
aukið og sektir vegna slíks aksturs
verði hækkaðar. Mikilvægt er einn-
ig að bæta merkingar og leiðbein-
ingar. Ennfremur er lagt til að tak-
markaður verði innflutningur ferða-
manna á bifreiðum með drifí á öllum
hjólum og verði hann takmarkaður
við ákveðna hámarksþyngd.
Spurt en Hvað er fyrirhugað að
bæta í eftirliti með losun hættu-
legra efna?
Svar: Losun olíu í sjó, hvort sem
er beint eða óbeint, er óheimil á
hafsvæði innan þriggja sjómflna frá
gmnnlínum landhelginnar, nema
um sé að ræða olíublandað vatn,
sem leiðir af eðlilegum rekstri.
Heimilt er að setja reglur um losun
olíu og olíublandaðs vatns í sjó frá
skipum utan þriggja sjómflna frá
gmnnlínum landhelginnar. Losun
lýsis eða grútar í sjó er óheimil.
Við veitingu starfsleyfa til sfldar-
verksmiðja er það skilyrði sett, að
þær taki við fyrsta skolvatni úr lest-
um skipa, sem hjá þeim hafa land-
að. Ráðherra er heimilt að setja
reglur er takmarka losun annarra
efna í sjó frá landi, vegna mengun-
ar sem þau geta valdið í sjó. Hér
er átt við efni, eftiasambönd og
úrgang, sem viðurkennt er að valdi
öðmm fremur alvarlegum áhrifum
á lífríki, og/eða nýtingu hafsins.
Fjallað er um vamir gegn meng-
un hafsins í þremur alþjóðasamn-
ingum; Alþjóðasamningi frá 1972
um vamir gegn mengun vegna los-
unar úrgangsefna og annarra efna
í sjó, Samningi frá 1974 um vamir
gegn mengun sjávar frá landstöðv-
um, og Alþjóðasamningi um vamir
gegn mengun sjávar vegna losunar
úrgangsefna frá skipum og flugvél-
um.
Emilía
Emilía
Stefua ríkisstjómarinn-
ar í umhverfismálum