Morgunblaðið - 21.08.1988, Qupperneq 24

24„ B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. ÁGÚST 1988
TILBOÐSVERÐ
Á JÁRNHILLUM
FYRIR LAGERINN,
GEYMSLUNA,
SKRIFSTOFUNA.
Tvær uppistöður
með sex hillum kr. 5.385,-
- viðbótaruppistaða kr. 630,-
- viðbótarhilla kr. 630,-

GRAFELDUR
Borgartúni 28. sími 62 32 22.
Byggingajiist
Erlendar bækur
Siglaugur Brynleifsson
History of World Architecture
series:
Doris Heyden and Paui Gendrop:
Pre-Columbian Architecture of
Mesoamerica. Translated by Jud-
ith Stanton.
Hans Erich Kubach: Roman-
esque Architecture. Faber and
Faber/Electa. 1988.
Það hafa ekki fundist neinar leif-
ar um menn í Ameríku eða forfeður
manna. Það styður þá skoðun að
Ameríka hafí byggst af hópum eða
þjóðflokkum, sem koma frá Asíu
fyrir um 40.000 árum. Þessir hópar
hafa komið yfír ís og landbrú, þar
sem nú er Berings-sund og haldið
suður. Sá er uppruni mannabyggðar
á því svæði, sem er vettvangur
þessa rits, en það fjallar um bygg-
ingarlist og steinlist. Þessir þjóð-
flutningar hafa tekið langan tíma
og langur tími hefur liðið þar til
íbúamir höfðu komist á stig fastrar
búsetu og skipulegra samfélaga.
Svæðið sem þessi listasaga spannar
nær yfír Mexíkó, Guatemala, E1
Salvador, Nicaragua, Costa Rica
og hluta Honduras. Fyrir komu
Kolumbusar hafði blómleg menning
náð að móta þessi svæði í um 5000
ár. Þessi menning var sundurleit
en þó var eitt sameiginlegt, sem
var þrepapíramídinn, sem er lista-
tákn svæðisins. Stærðfræðikunn-
átta, ritun og tímatal var merki um
menningarþróunina. Þegar Spán-
verjar koma og leggja undir sig
svæðið, þá var þessari menningu
tekið að hnigna og hún hverfur með
valdatöku Spánverja. Fomleifa-
rannsóknir hafa leitt í ljós margt
nýtt og leifar fomra steinbygginga
hafa verið kannaðar og skreyting-
amar skýrðar. Höfundamir segja
sögu byggingarlistar og hinn mikli
fjöldi mynda skýrir textann. Rann-
sóknir halda áfram og margt nýtt
er einlægt að koma í ljós við fom-
leifarannsóknir.
Rómanski stíllinn er talinn hefj-
ast á áttundu og níundu öld og nær
fullkomnun á tólftu og þrettándu
öld. Hans Erich Kubach, höfundur-
inn, segir í formála, að um tíu þús-
und byggingar í rómönskum stíl
hafa varðveist í Evrópu, í Póllandi,
Bæheimi og Moraviu og Slóvakíu
og í Ungveijalandi. Stíilinn er nokk-
uð bundinn þeim þjóðum, sem tala
germönsk og rómönsk mál og einn-
ig vestari hluti slavneska málsvæð-
isins. Á þessum svæðum er þessi
byggingarstíll samofínn auknum
áhrifum kristninnar í fýrstu og
verður síðan stíll ármiðalda og mið-
alda, eins og segja má, að gotneski
stíllinn, sem tekur við, einkenni
hámiðaldir. Höfundur telur, að áhrif
kirkjustílsins í Byzans, Sýrlandi og
Egyptalandi hafí haft lítil áhrif á
mótun rómanska stflsins í Evrópu,
„við nánari athugun kemur í ljós
að rómanski stíllinn er frumlegur
evrópskur stfll sem umbreytti og
endurskapaði áhrif annars staðar
frá. Massífír veggir, hringboginn
og súlur, kúplar og boghvelfingar
mynda sterka og massífa heild.“
Mikill fjöldi lit- og svart/hvítra
mynda eru í texta, uppdrættir og
sniðmyndir. Höfundurinn hefur
unnið að þessari bók í um fjörutíu
ár beint og óbeint og hefur mjög
ákveðnar skoðanir á þessum bygg-
ingarstfl. Lýsingar hans á hinum
einstöku byggingum, sem hann tek-
ur sérstaklega til meðferðar eru
ítarlegar og byggðar á eindæma
þekkingu á efni, stíl og sýn þeirra
sem fullkomnuðu margar fegurstu
kirkjur Evrópu.
History of World Architecture
sem Faber og Electa gefa út er
vönduð saga byggingarlistar heims-
ins og er nú að koma út.
Þakstál með stíl

Plannja þakstál
Aðrir helstu sölu- og þjónustuaðilar:
Blikksmiðjan Funi sf, Kópavogi, sími 78733.
Blikkrás hf, Akureyri, sími 96-26524.
Vélaverkstæði Björns og Kristjáns,
Reyðarfirði, sími 97-41271.
Hjá okkurfærðu allar
nýjustu gerðir hins vinsæla
og vandaða þakstáls
frá Plannja. Urval lita
og mynstra, m.a. Plannja
þakstál með mattri litaáferð,
svartri eðatígulrauðri.
Verðið okkar hittirí mark!
ÍSVÖR HF.
AUSTURSTRÆTI10A
121 REYKJAVÍK, SÍMI623455
Vondir menn að vúdú-kukli
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Laugarásbíó
Sá illgjarni — The Serpent and
The Rainbow
Leikstjóri og handritshöf-
undur Wes Craven. Aðalleik-
endur Bill Pullman og Cathy
Tyson, Paul Winfield.
Bandarísk. Universal 1987.
Craven hlýtur að teljast
ókrýndur kóngur, eða kannski
öllu frekar barón Samedi-hryll-
ingsmynda í B-flokki. Hann hef-
ur ekki náð A- stimplinum enn
á myndir sínar, líkt og aðrir
kunnir leikstjórar með svipaðan
bakgrunn, t.d. Cronenberg, Te-
ague, Carpenter. Myndir hans
einkennast þó af markvissri leik-
sljóm og fagmannlegri umgjörð,
þó sjaldnast geti hún talist
ríkmannleg að sama skapi.
Að þessu sinni hefst sagan í
myrkviðum Amason-lægðarinn-
ar, þar sem frumbyggjar byrla
söguhetju vorri (Pullmann) eitur.
Kemur síðar á daginn að það á
eftir að gera honum gott. Pull-
man er vísindamaður og næsta
verkefni hans er á vegum ly§a-
fyrirtækis sem gerir hann útaf
örkinni til Haiti. Þar á hann að
verða sér úti um undralyfíð
“tetrodotoxin", sem er þeim
óskaplegu eiginleikum búið að
koma mönnum í dauðadá.
Leyndardómurinn að baki vúdú-
galdrinum.
Á Haiti morar allt af seiðkerl-
ingum, galdramönnum og íjöl-
kynngi feiknamikið. Læknirinn
Tyson kemur nú Pullman til
hjálpar við útvegun efnisins og
lenda þau í klóm yfírmanns lög-
reglu uuvaliers, sem reynist
æðsti prestur kuklara.
Nokkuð fjörug frásaga en
líður fyrir fátæklegan söguþráð
og afleitan leik Pullmans í aðal-
hlutverkinu. Hann virðist rem-
bast við það háleita takmark að
verða Robert De Niro fátæka
kvikmyndaframleiðandans.
Verði honum að góðu. Tyson,
sem hverfur manni ekki úr minni
fyrir frábæran leik og persónu-
töfra í Monu Lisu, sannar með
þessu hlutverkavali að tækifærin
brosa ekki við lituðum leikurum
í dag frekar en fyrri daginn.
Þó svo að Craven sé farinn
að vinna fyrir stóru kvikmynda-
verin í Hollywood — og hand-
bragðið hnitmiðað sem áður —
er ekki enn komið að stóra tæki-
færinu, þar sem í ljós kemur
hvort annað og meira en B-
myndasmiður býr í karli.