Morgunblaðið - 08.10.1988, Síða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAÚGARDAGUR 8. ÓKTÓBER 1988
Við tökum pening-
ana þar sem þeir eru!
eftír Sólveigu
Pétursdóttur
Dr. Benjamín H.J. Eiríksson ritar
býsna merkilega grein í Morgun-
blaðið þ. 1. október sl. undir fyrir-
sögninni: „Fjármagnið". Þar segir
m.a.: „Fæðingardag hennar (þ.e.
nýju ríkisstjómarinnar) segir nýi
fjármálaráðherrann, Ólafur R.
Grímsson, í DV: Fjármagnið sótt í
stórum stíl ,til fjármagnseigenda!
Hvaðan kemur svo þetta vígorð?
Þetta, sem Ólafur er að flytja þjóð-
inni, er Iqororð franska Kommúnista-
flokksins, kjörorð Georges Marchais:
Við tökum peningana þar sem þeir
eru!“
Ef mig misminnir ekki þá gerði
Georges þessi síðan Kommúnista-
flokkinn máttlausan og áhrifalítinn
í frönskum stjómmálum. En það
hafa eflaust margir tekið eftir stór-
yrtum yfírlýsingum hins nýja fjár-
málaráðherra í fjölmiðlum undan-
fama daga og velt því fyrir sér, hvar
maðurinn ætlar sér að ná í aurana.
Hvar em gróðaöflin, sem eiga að
borga brúsann? Jónas Kristjánsson,
ritstjóri DV, svarar þesari spumingu
í leiðara í blaði sínu h. 1. október
sl., en þar segir svo m.a.: „Hækkun
skatta lendir á þeim, sem greiða háa
skatta, en ekki hinum, sem losna
undan háum sköttum. Þessi einföldu
sannindi vilja flækjast fyrir þeim
stjómmálamönnum, sem vilja sækja
auð í grannans garð til að kosta gjaf-
mildi sína gagnvart gæludýmm at-
vinnulífsins."
Já, það em margir, sem sjá ástæðu
til að vara við fyrirhuguðum efna-
hagsaðgerðum Ólafs Ragnars í hinni
nýju ríkisstjóm og þeim á ömgglega
eftir að fjölga. En hann er ekki einn
um að draga vagninn, til aðstoðar
sér hefur hann tvíeykið Steingrím
og Jón Baldvin. Þeim fyrmefnda
tókst með „stjómkænsku" sinni að
festa þann síðamefnda svo rækilega
eítirBjörn
Matthíasson
Nú þegar innlánsstofnanir og
verðbréfafyrirtæki auglýsa innlausn
spariskírteina af miklum krafti, er
nauðsynlegt fyrir eigendur slíkra
bréfa að reyna að gera sér grein
fyrir hvort þeir eigi að hlýða kallinu
og hlaupa til og innleysa. Enn er
nokkuð af eldri spariskírteinum í
umferð með vöxtum sem em lægri
en núverandi vextir, þannig að í fljótu
bragði sýnist það gefíð mál að inn-
leysa beri skírteini sem bera 3-5%
vexti.
Hins vegar ber að vara sig á því
að smáa letrið á baksíðu hvers spari-
skírteinis er vandlesið, þannig að
hinn almenni spariskírteinaeigandi
getur ekki alltaf áttað sig á því hvort
borgi sig að innleysa viðkomandi
bréf.
Fram að þessu vom bréf nær ein-
göngu innleyst í Seðlabankanum, og
leiðbeindi starfsfólk bankans
Flokkur Innleysanleg meðal- Grunn-
vextirí% vísitala
1973-lB 15.9.88* 5 853
1974-1 15.9.88* '5 1290
1977-2 10.9.88 3.5 159
1978-2 10.9.88 3.5 240
1979-2 15.9.88 3.5 355
1984-2 10.9.88 8 920
1985-2A 10.9.88 7 1239
* Lokainnlausn.
í eftirfarandi töflu er að fínna
upplýsingar um þá flokka spariskír-
teina sem em innleysanlegir, en þar
í hnappheldunni að undmn margra
sætir, og kratar margir hveijir syrgja
nú viðreisnaráformin. Þeir hinir
sömu sjá nú fram á efnahagsstefnu,
sem mun kollvarpa öllum þeim
áformum og loforðum, sem þeir
gmndvölluðu síðustu kosningabar-
áttu sína á.
Þáttur Jóns Baldvins
Jón Baldvin afsakar brotthlaup
sitt úr síðustu ríkisstjóm í viðtali
við Morgunblaðið þ. 2. október sl.
Þar segist hann hafa orðið fyrir
djúpum vonbrigðum með Sjálfstæð-
isflokkinn og aðeins fengið hálf-
volgan stuðning við ýmsar þær að-
gerðir, sem hann vildi framkvæma.
I þessu viðtali vitnar hann m.a. í
Magnús Jónsson frá Mel, sem er
af mörgum talinn vera einn bezti
fjármálaráðherra íslendinga, ásamt
að sjálfsögðu Jóni Þorlákssyni, sem
gegndi því embætti 1924—27, en
Magnús hefði aðeins viljað taka að
sér fjármálaráðuneytið gegn stuðn-
ingi forsætisráðherra. Eg man ekki
til þess, að Jón Baldvin hafí ekki
fengið stuðning við aðgerðir sínar,
en þar sem honum er gjaman tamt
að einfalda hlutina, sem hann virð-
ist og gera í þessu viðtali, þá er
einnig vert að hugleiða eftirfarandi:
Spuming: Ætlaði Jón Baldvin að
verða bezti fjármálaráðherra ís-
lendjnga síðan Jón Þorláksson lét
af embætti?
Svan Já.
Spuming: Tókst það?
Svar: Nei.
Spuming: Af hverju ekki?
Svar: Úthaldsleysi.
Spuming: Hveiju hlýtur að vera
erfíðast að kyngja í .nýrri ríkis-
stjóm?
Svar: Að missa fjármálaráðuneytið!!
Hvað varð um öll áformin um
spamað í opinberum rekstri í nú-
tímalegu íslandi, sem átti m.a. að
gera öllum íslendingum kleift að
skírteinaeigendum, ef þeir komu með
bréf sem ekki borgaði sig að inn-
leysa. Með nýbreyttu fyrirkomulagi
fer innlausn hins vegar að mestu
fram hjá innlánsstofnunum og verð-
bréfafyrirtækjum, þar sem starfsfólk
er ekki alltaf í aðstöðu til að ráða
hveijum og einum um innlausn.
Eftirfarandi tafla gefur upplýsing-
ar um þá flokka verðtiyggðra spa-
riskírteina sem nú eru innleysanlegir
í septembermánuði. Fimm fyrstu
flokkamir, frá árunum 1973-79, eru
allir á gömlu byggingarvísitölunum
og með lágum vöxtum og er sjálf-
sagt að innleysa þá. Næstu tveir
flokkar, 1984-2 og 1985-2A, eru
ekki eins sjálfsagðir til innlausnar.
Lokagjalddagi ’84-flokksins er 1998
og ’85-flokksins 1999 en í millití-
ðinni eru bréf í þessum flokkum allt-
af laus með nýju vísitölutímabili sem
hefst í september ár hvert. Þetta eru
nokkuð hagstæðari kjör en nú bjóð-
ast á spariskírteinum, þannig að eig-
endur skulu ekki innleysa þau til að
fá sér ný.
Innlausnar- Núverandi MÍMllUI)
visitala vísitala urávnt
114152 114152 o i%
114152 114152 0
5749 5749 0
5749 5749 0
5749 5749 0
2254 2254 0
2254 2254 0
sem innlausnartímabilin hefjast
ekki fyrr en á öðrum mánuðum en
septembermánuði. Kjörum spari-
eiga landið sitt, væntanlega eins
og með því að koma í veg fyrir frek-
ari erlendar lántökur. Er hann sátt-
ur við það, að reikningamir vegna
fyrirhugaðra efnahagsaðgerða
verði sendir bömum okkar og
bamabömum eða ypptir hinn nýi
utanríkisráðherra bara öxlum og
segist vera í pólitík?!
Hagfsmunir hverra
í viðtali við Ólaf Ragnar í Þjóð-
viljanum þ. 29. september sl. segir
í lokin: „Þar til viðbótar er ljóst,
að þetta stjómarsamstarf mun
framkalla sterkari andstæður í
íslenskri pólitík en við höfum séð í
lengri tíma. Línumar á milli hægri
og vinstri, hagsmunaárekstramir
milli atvinnurekenda og fjármagns-
eigenda annars vegar og Iaunafólks
hins vegar munu verða skýrari." —
Rétt eins og launafólk geti ekki
verið fjármagnseigendur! Hreint
ótrúleg fáfræði manns í embætti
fjármálaráðherra. —
Ég er áreiðanlega ekki ein um
það að velta því fyrir mér, hags-
munir hverra séu hér settir ofar?
Em það hagsmunir launafólks að
geta ekki samið um laun sín, að fá
yfír sig hærri skatta eða að sparifé
þess verði skattlagt? Þó svo, að á
móti eigi að koma hærri skattar á
fjármálafyrirtæki og önnur fyrir-
tæki. En þar sem nokkur tími hlýt-
ur að líða þar til þessar tekjur fara
að íþyngja vasa fjármálaráðherr-
ans, er ekki ólíklegt að bilið verði
brúað með öðram ráðstöfunum, —
skyldu erlendar lántökur þar vera
inni í myndinni?
En hvað ætlar ríkisstjómin síðan
að gera við þetta fjármagn? Vænt-
anlega að greiða niður halla fyrir-
tækja, sem mörg hver lúta yfír-
stjóm Guðjóns B. Ólafssonar. Meg-
um við kannski líka eiga von á
því, að hafist verði handa við jarð-
gangagerð á Melrakkasléttu miðri,
Björn Matthíasson
„Hins vegar ber að vara
sig- á því að smáa letrið
á baksíðu hvers spari-
skírteinis er vandlesið,
þannig að hinn almenni
spariskírteinaeigandi
getur ekki alltaf áttað
sig á því hvort borgi sig
að innleysa viðkomandi
bréf.“
Sólveig Pétursdóttir
„Ég hefí löngum haft
þá skoðun, að heiðar-
leiki sé sá eiginleiki í
fari stjórnmálamanna,
sem einna mestu máli
skipti. Kemur þar
hvorttveggjatil, að
þennan eiginleika tel ég
nauðsynlegan í mann-
legum samskiptum og
svo hitt, að það hlýtur
að vera skylda stjórn-
málamanna gagnvart
kjósendum, að þeir
síðarnefíidu viti skil á
skoðunum þeirra, sem
þeir greiða atkvæði
sitt.“
enda þótt þar séu fjöll ekki veraleg-
ir farartálmar, eins og nafnið ber
með sér. Munum það, að ekki færri
en tveir ráðherrar, auk hins volduga
og máttuga fjármálajöfurs, Stefáns
Valgeirssonar, koma úr því kjör-
dæmi!
skírteina er þannig fyrir komið að
vextir og vísitala þeirra er uppfærð
einu sinni á ári, nema í fjóram
síðustu flokkum töflunnar, þar sem
uppfærslan á sér stað hálfsárslega.
Þess í milli breytist innlausnarverð
skírteinanna ekki. Þess vegna geta
eigendur orðið fyrir miklu tapi ef
þeir innleysa skírteini sín löngu eft-
ir að nýtt innlausnartímabil hefst.
Flokkur Innleysanleg Meðal- Grunn- vextir í % vísitala
1973-2 25.1. 88* 5 913
1975-1 10.1. 88 4 1563
1975-2 25.1. 88 4 1986
1976-1 10.3. 88 4 105
1976-2 25.1. 88 3.5 126
1977-1 25.3. 88 3.5 135
1978-1 25.3. 88 3.5 192
1979-1 25.2. 88 3.5 280
1980-1 15.4. 88 3.5 153
1980-2 25.10.87 3.5 191
1981-1 25.1. 88 3.2 215
1981-2 15.10.87 3.2 282
1982-1 1.3. 88 3.53 323
1982-2 1.10.87 3.53 423
1983-1 1.3. 88 3.53 537
1983-2 1.5. 88 4.16 821
1984-1 1.8. 88 5.08 850
1984-3 12.5.88 8 938
1985-lA 10.7. 88 7 1006
• Lokainnlausn.
Vel getur komið til álita hjá
mörgum eigendum flokksins 1985-
1A að innleysa bréf sín. Þeim skal
bent á að bréf þessi era nokkuð
hagstæð, þar sem þau era ekki á
lokagjalddaga fyrr en árið 1999 og
bera því 7% vexti þangað til (nema
ríkissjóður innkalli þennan flokk
sbr. ákvæði bréfsins), en það era
betri kjör en á núverandi 7%
skírteinum sem eru til 8 ára.
Þeim, sem losa vilja skírteini sín
á miðju innlausnartímabili, skal
frekar bent á að gera það gegnum
Verðbréfaþing íslands. Tafla um
gengi spariskírteina á Verðbréfa-
þingi birtist vikulega hér í Morgun-
blaðinu, þannig að eigendur geta
Þáttur Steingríms
Það er svo sannarlega ekki gam-
an að þurfa að vera svo neikvæður
í garð nýrrar ríkisstjórnar. En
ástæðan er einfaldlega sú, að ég
óttast að aðgerðir hennar verði
okkur íslendingum í heild ekki til
góðs. Einn maður, Steingrímur
Hermannsson, ber öðram fremur
ábyrgð á myndun hennar. Um hann
hefur verið margt sagt að undan-
fömu, ekki sízt af hálfu okkar sjálf-
stæðismanna. Læt ég þar við sitja.
Ég vil þó aðeins segja það, að
Steingrímur fellur mæta vel inn í
þann hóp stjórnmálamanna að mínu
mati, sem erfítt er að treysta.
Stjómmálamanna, sem segja eitt í
dag og framkvæma allt annað á
morgun. Stjórnmálamanna, sem
vora tilbúnir til að fella heila ríkis-
stjóm á niðurfærslunni, en láta þá
leið ekki einu sinni vera inni í um-
ræðunni, þegar þeir mynda nýja
ríkisstjóm, þar sem þeir sitja í for-
sæti. Hver var svo að tala um
stjómarslit út af málefnaágrein-
ingi?
Skrípaleikur
Ég hefí löngum haft þá skoðun,
að heiðarleiki sé sá eiginleiki í fari
stjómmálamanna, sem einna mestu
máli skipti. Kemur þar hvorttveggja
til, að þennan eiginleika tel ég nauð-
synlegan í mannlegum samskiptum
og svo hitt, að það hlýtur að vera
skylda stjómmálamanna gagnvart
kjósendum, að þeir síðamefndu viti
skil á skoðunum þeirra, sem þeir
greiða atkvæði sitt. Þetta á ekki
síst við hér á íslandi, þar sem stjóm-
skipunarlög gera það kleift, að ný
ríkisstjóm verði mynduð á miðju
kjörtímabili án þess að til kosninga
þurfí að koma. Sumir stjómmála-
menn, eins og líklega sumir kjós-
endur, era mér sennilega ekki sam-
mála í þessum efnum, og segja sem
svo, að sitt hvað sé pólitík og heiðar-
Ieiki! Og víst er það þannig, að
ekki hafa allir stjómmálamenn á
Islandi hlotið umbun fyrir heiðar-
leikann. Hvað það varðar er jafnvel
einfaldast að líta til fyrrverandi og
núverandi formanns Sjálfstæðis-
flokksins.
Jón Baldvin er nú þátttakandi í
pólitískum leik, þar sem þessi
stjómarmyndun gæti orðið bæði
honum og Alþýðuflokknum hættu-
Síðasti dálkur töflunnar er einmitt
settur upp í þeim tilgangi til að
sýna hve mikið vísitölutapið (án
vaxta) yrði, ef einhveijum eiganda
yrði á að innleysa skírteini úr við-
komandi flokki. Þar sést að í flest-
um tilfellum yrði eigandinn fyrir
veralegu tapi við innlausnina, jafn-
vel þótt nafnvextir bréfsins séu mun
lægri en nú er hægt að fá.
Innlausnar Núver.visitala Mism.á
vísitala 101542 116975 vísit.í % 15.20
101542 116975 15.20
101542 116975 15.20
5114 5891 15.19
5114 5891 15.19
5114 5891 15.19
5114 5891 15.19
5114 5891 15.19
1989 2254 13.32
1797 2254 25.43
1913 2254 17.83
1797 2254 25.43
1968 2254 14.53
1797 2254 25.43
1968 2254 14.53
2020 2254 11.58
2217 2254 1.67
2020 2254 11.58
2154 2254 4.64
glöggt fylgst með verðmæti
skírteina sinna. Þeir skulu þó gæta
sín á því að vilji þeir selja t.d. 5%
skírteini á þinginu, verða þeir að
sæta einhveijum afföllum, því
kaupverð þingsins er reiknað þann-
ig að kaupandi fái 8,5-10% ávöxtun
út úr því til næsta innlausnardags.
Því er réttara fyrir þann eiganda
sem ekki telur sig töluglöggan að
fá ráðgjöf hjá innlánsstófnun sinni
eða verðbréfasala. í mörgum tilfell-
um er hagstæðast að halda á bréf-
inu til upphafs næsta innlausn-
artímabils.
Höfundur er hagfræðingur við
tfárlaga- og hagsýslustofhun.
Leiðbeiningar um inn-
lausn spariskírteina