Morgunblaðið - 08.10.1988, Qupperneq 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1988
TM Reg. U.S. Pat Off.—all rights reserved
° 1988 Los Angeles Times Syndicate
Mjóik, skyr og appelsín-
ur...
HÖGNI HREKKVÍSI
Xu 4
PTf'f 8
? I ? H
P, 4 1 I; h f J r M i;
Afiiotagjðldin:
Einokun ríkisQölmiðla óeðlileg
fETRAfíDAGSKfíÁ ÖTYARPS OB SJÓHVAXPS TCKUH GILDI i ÁfóHSUU CfíAOBMCPOKTÖSCRAÍÁNUOI
WfíWmtí fRÁ FRÉTTASTOFUM ÚTVAHPS OG SJÓNVARPS
FféHatlmr i úusini #>v stis íF o
SÖIHftifing. FjöiisfftyHir tréttspfettír
9fu á itogskrct i tsiur: ,Að i-fan* ojj
.Fmmiuusgíwæðan" á flmrrrtv-
döQtrm. „Pingmdr ö fóstuðögvm
og „Höt ogfíu‘ 6 isuganJögun;.
Frfttiððisrer ímfmbmds ug vUn
skipts tugv;n. N'itid samstarl &
úiibv Rikiavivttrpxiais á Akijtðyri.
SgtisstCðuiB og Isatirðf. svo og við
itSHamsfM húv > Kaufmsmairttn.
FrétUstofsn iekvr f£S
pvisinn iils daga,
att»n eóUrhringinn. lÍTVftRPH)
Fii Frittasíofv Otvarpi
■»**•*-*
f rð oa med vtítrmlagakri aom
hífsi 23. ckt oyksl tmn fijófíusia
tfótlaxtolu Sjðnvttrps. Aui tikwa
hfitdbundnu trétis ki 20:00 verövr
fjots itaga vAvnnar. iri már.ucfcgi
iti tmrr.tMags. tíu mlnúina
fréttaltm! i tiigskrMok ki. £3:00.
Kasl’jös fjorist isi yfir « avt;r:uóxga
og vorövf kivkkviime þtittur i
Óeinftí vixontiu'.g:; ki 19:30.
áEttunin m að tska par fynr fö
ertorM cg imbsnti mtí s em erv
otsnegs i tacg:
og g*ta peún
itartog sktL SJONWtHO

l:.n. irtttasMv SýSnvarps
’t o
______________________,____
Til Velvakanda.
I öllu því flóði reikninga sem í
póstkassann kemur þykir mér einn
hvimleiður — það er reikningurinn
frá Ríkisútvarpinu sem við erum
öll skyldug til að vera áskrifendur
að. Upphæðin er einn tuttugasti af
mánaðarlaunum mínum og finnst
mér það allt of mikið. Undanfarið
hafa litprentaðir miðar fylgt þess-
um reikningum þar sem það er rak-
ið hversu góðir ríkisfjölmiðlamir
eru. Væri ekki hægt að spara þessa
glæsiprentun og lækka þá frekar
afnotagjaldið?
Nu er ég ekkert á móti ríkisfjöl-
miðlunum sem slíkum. Hins vegar
horfi ég ekki á ríkissjónvarpið og
hlusta sjaldan á Ríkisútvarpið og
tel því ósanngjamt að þurfa að
greiða afnotagjald af þessum fjöl-
miðlum. Ég horfi eingöngu á Stöð
2 og hlusta mest á Stjömuna. Von-
andi fara ráðamenn að taka þessi
mál til endurskoðunar. Það var ekki
óeðlilegt að krefjast afnotagjalds
af sjónvarps- og útvarpseigendum
meðan Ríkisútvarpið var eitt um
hituna, en nú era bara allt aðrir
tímar. Ef til vill er tímabært að
leggja niður Ríkisútvarpið og láta
einkaframtakið taka við þessari
þjónustu. Þá væri hægt að skipta
afnotagjöldum milli stöðvanna eftir
einhveijum reglum. Það er alveg
út í hött að þeir sem alls ekki nota
sér ríkisfjölmiðlana séu skyldugir
til að greiða þessi háu afnotagjöld
einungis til að fá að nota viðtækin.
Áskrifandi Stöðvar 2
Omannúðlegar aðfarír
Agæti Velvakandi.
Ég vil þakka „Gamalli sveita-
konu“ fyrir stutta grein varðandi
níðurskurð á riðufé. Beindi hún orð-
um sínum til Svarfdælinga, er þurfa
nú að lóga öllum hinum vel ræktaða
fjárstofni sínum vegna hinnar ill-
ræmdu veiki, sem hefði þurft að
vera búið að útrýma fyrir löngu.
Að skjóta þessar blessaðar
skepnur niður í gröf úti á víðavangi
nær vitaskuld ekki nokkurri átt.
Mannúðleg aflífun í sláturhúsi verð-
ur að koma til. Hitt er villimennska
að mínum dómi og fyrir neðan virð-
ingu allra heiðarlegra manna að
taka þátt í slíku. „Sveitakona" seg-
ir réttilega að fullorðnu æmar séu
mjög skynsamar, margar hveijar,
og sjái lengra en nef þeirra nær,
ef svo mætti orða það. Þetta er satt
í orðsins fyllsta skilningi, meira að
segja í sláturhúsi geta menn ekki *
komið í veg fyrir að t.d. léttrækar
kindur fái sterkan gran um hvað í
vændum er, hvemig sem að er far-
ið. Það sést greinilega á viðbrögðum
þeirra og næstum skelfdu augna-
ráði.
Svo er það líka greinilega út í
hött að grafa þetta kjöt, yfir það
heila tekið, því jafnan era bara örfá-
ar kindur frá hveijum bæ sýktar
þegar lógað er. Dýralæknir kemur
í veg fyrir að slíkt berist á markað
því allt er skoðað rækilega, sem
gegn um kjötmatið fer. En það
þýðir víst ekki að deila við dómar-
ann. Áróðurinn lætur varla á sér
standa varðandi mannfólkið. Samt
held ég að refimir hljóti að vera
móttækilegir fyrir nokkur hundrað
tonnum af kjöti, þeir rogast með
skuldabaggana dag hvem og garga
á meiri hallarekstur, árið út og árið
inn. Nei, öllu skal hent og allt graf-
ið, því líkt ógeð. Svo endurtek ég
31æm meðferð á kindum
K*ri VeivaluuKfi. Því m»lur íflgreiiidi béndir.n ekk
É9.V&T kA hhj»U & fréUapstfl frá favojir bfifðu iuðifi þanw «9 mid
vsrfaðardai f útvwpiau. Það vít Ég vi! I»«l;a Svarfdaelinga og aðr.
ua. tekifi viðul viö böoda þar. Það bæiKfcr, tem verfia nð drvpa síóaEti
sr vaegwt sagt h-ií frúscm *t flírfcó|>ifiii amn I hauit, afi r.ob
nífar. fjkr 1 fyrrahausi sem var ckki svona grimrad*rlcga wJíerfi oj
cpið og graðð vegHa ríðuveifcnn- t*ka fylirta UiOt tfl blessaðra
»nna sfauu.
Kmd var akotin i skcrtfcakka og Ég vfl idxn í DfrnmámarU
■o var skxekknum Hcat i»fan I lagiö til að UU i itr heym «vu sl
lurðnm. En h-.-rn»¥ 'rzr með fóð svona aiburífcr cndurtaki sig ekki
m itli að aflifa næfo? Voru kiml- Ég vorast einnig til að heynt cilt
-na- Uirar frffa á msðan feiU féð fcrað frá bsertdursi. að þeir skrífi un
tr skotið þama fyrir mrarvm á |»-Ua. þrí ég trcysti fálsinu I aveit
-mt? Garnlar # r <fu nseœar c-g inni tfl afi taka máktail kindaima
ít jrrímmkHgar.,afii lii» liiar ifliktf.............. —-----------
þakklæti mitt til gamallar sveita-
konu og bið hana vel að lifa.
Valtýr Guðmundsson
Sandi, Aðaldal
Víkverji skrifar
Víkveiji las í Mogganum sínum
frétt um „rannsóknir á sam-
bandi milli dánartíðni og starfs á
Norðurlöndum áratuginn 1971-80.
Rannsóknir þessar leiða sitt hvað
forvitnilegt í ljós.
Þær náðu til allra íbúa Dan-
merkur, Finnlands, íslands, Noregs
og Svíþjóðar, sem vóra á aldrinum
20-64 ára 1. janúar 1971, eða rúm-
lega 12 milljóna Norðurlandabúa,
kvenna og karla. Dánartíðnin hefúr
verið „mæld“, eins og það heitir á
stofnanamáli, í rétt 10 ár (1971-
1980). Á þessum tíma létust
775.000 af þessum 12 milljónum
norrænna manna á vinnualdri. Stórt
skarð það, höggvið í þjóðafjölskyldu
Norðurlanda.
I Norrænum hagskýrslum er
dánartíðnin sýnd með vísitölum,
nema hvað? Vísitölumar, sem era
tvær (kvennavísitala og karlavísi-
tala), era miðaðar við meðaldánar-
tíðni kynjanna, það er að segja vinn-
andi kvenna og karla, eins og hún
var í upphafi tímabilsins. Þá er vísi-
talan sett á 100. Vísitala yfir 100
sýnir dánartíðni umfram meðallag,
og vísitala lægri en 100 sýnir tíðni
undir meðallagi, miðað við meðal-
dánartíðni á Norðurlöndum.
Þannig er dauðinn „mældur" á
mælikvarða vísitölunnar. Hún teyg-
ir sig yfir landamæri lífs og dauða.
XXX
Við íslendingar tökum þátt í
mælistikumaraþoni plánetunn-
ar Jarðar á öllum sviðum og vett-
vangi: handbolta, kvikmyndagerð,
þjóðartekjum á hvem vinnandi
mann og dánartíðni — og er þó
fátt eitt nefnt af heimsins herleg-
heitum. En hver er vísitöluhlutur
okkar í dauðanum?
Miðað við þann vísitölugrann,
sem fyrr er greindur, er dánarvísi-
tala kvenna þessi: Danmörk 120,
ísland 108, Finnland 102, Svíþjóð
93, Noregur 89. Dánarvísitala karla
er þessi: Finnland 133, Danmörk
104, ísland 94, Noregur 92, Svíþjóð
88.
Dánarvísitala finnskra karla er
langtum hæst meðal starfandi ein-,
staklinga. Danskar konur hafa
hinsvegar „vinninginn" i dánarvísi-
tölu starfandi kvenna.
í fréttabréfi Norrænna hag-
skýrsla segir: „Ekki má bera saman
vísitölur karla og kvenna, þar sem
þær byggjast hvor á sínum granni.
Dánartíðni kvenna er veralega
minni en karla á sérhveijum aldri
og í heild". Jafnvel í dauðanum
þjösnast karlremban fram úr hinu
veikara kyni.
XXX
Ef miðað er við starfsstéttir hér
á landi er dánartíðni, mæld á
þessa samnorrænu vísitölu, lang-
hæst meðal fiskimanna, eða 154.
Þessi staðreynd segir okkur að enn
er Iangt i land með að tryggja
starfsöryggi íslenzkra sjómanna.
Nýleg skýrsla sjóslysanefndar vek-
ur athygli á fjölmörgu, sem betur
má fara í þeim efnum, þó að ekki
verði frekar rakið hér að sinni.
Lægst er dánarvísitalan hinsveg-
ar hjá bændum, eða 52. Hvað veld-
ur? Útivist? Tengsl við náttúrana?
Fjarlægð frá álagi borgarlífsins?
Annars konar fæði? Já vel á minnst,
hafí fæðið áhrif í þessu efni, era
þá ekki búvörar — kjöt- og mjólkur-
vörar — komnar á vinningsstall?
Hvað sem þeim bollaleggingum
líður era það finnskir karlar sem
hafa hæsta dánarvísitölu, 133. Dán-
artíðni þeirra er „umfram meðallag
af hvaða dánarorsök sem er, en
mestu veldur hve dánartíðni þeirra
er mikil af sjúkdómum í blóðrásar-
færam“. Þannig eru orsakir ein-
angraðar í rannsóknum. Vonandi
auðveldar það að koma við vörnum.