Morgunblaðið - 13.01.1989, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLABIÐ FÖSTUDAGÚR 13. JANÚAR 1989
Viðar Halldórsson, framkvæmdasljóri Gúmmívinnustofunnar:
Fékk afhent hús - byggt og
hannað af kunnáttumönnum
Rafsuða tilheyrir dekkjaverkstæðum
VIÐAR Halldórsson framkvæmdastjóri Gúmmívinnustofunnar h/f
er þessa dagana að setja upp skrifstofur fyrirtækisins í bráðabirgða-
húsnæði að Skipholti 35. 36-40 starfemenn unnu hjá fyrirtækinu
áður en hús þess að Réttarhálsi 2 brann til kaldra kola í síðustu
viku. Engiun hefur enn verið sagt upp; átta vinna á þjónustuverk-
stæði f Skipholti, skrifetofufólk er að koma sér fyrir á nýjum stað
og star&menn að Réttarhálsi vinna nú við að hreinsa brunarústim-
ar. „Nú hugsar maður um að byggja þetta upp aftur,“ sagði Viðar.
í fyrra voru 70 þúsund hjólbarðar framleiddir í sólningu fyrirtækis-
ins, sem að auki hefur rekið heildverslun og vörudreifingu, vöru-
og fólksbflaverkstæði. Bruninn að Réttarhálsi hefur vakið upp mikl-
ar umræður um fyrirkomulagi brunavama hérlendis og sýnist sitt
hveijum um ábyrgð opinberra eftirlitsaðila annars vegar og eig-
enda húsnæðis og fyrirtækja hins vegar. í framhaldi af umræðunum
féllst Viðar Halldórsson á að ræða þessi mál við Morgunblaðið.
Morgunblaðið/Sverrir
Viðar Halldórsson á verkstæði Gúmmívinnustofunnar í Skipholti.
Yfirvöld gerðu
aldrei athugasemdir
-Nú hefur komið fram að breyt-
ingar hafi verið gerðar frá upphaf-
legum teikningum hússins og að
slökkviliðið hafi ekki haft réttar
upplýsingar um húsakynni. Leituð-
uð þið samþykkis yfírvalda fyrir
breytingum á húsinu?
„Við keyptum þessa lóð með
samþykktri teikningu fyrir alhliða
bílaþjónustu og sóttum um og feng-
um leyfi til að breyta þeim í sam-
ræmi við okkar þarfir, sem voru
þær að reka þama sólningu, hjól-
barðaverkstæði fyrir fólks- og
vörubíla, heildsölu og dreifíngu.
Arkitekt og verkfræðingar sáu um
hönnunarvinnu, löggiltir bygginga-
meistarar sáu um að byggja húsið.
Á öllum byggingarstigum var leitað
eftir samþykki byggingaiyfirvalda,
þar á meðal fyrir öllum breytingum.
Óll leyfí, sem sótt var um, voru
veitt og húsið laut eftirliti í sam-
ræmi við lög og reglur en það voru
aldrei gerðar athugasemdir af
hálfu byggingaryfírvalda í
Reykjavík. Allar teikningar voru
samþykktar af bygginganefnd. Þar
situr meðal annarra slökkviliðs-
stjóri og hefur það hlutverk að
fylgjast með eldvömum í nýjum
húsum."
Orðið við öllum
beiðnum nema...
-Það var gat á eldvamarvegg,
sem skipti húsinu í tvennt. Þar
vantaði eldvamarhurð. Sá veggur
náði að auki ekki upp fyrir loft-
plötu og hefði því, að sögn slökkvi-
liðs, reynst gagnslaus hvort sem
er. Það hefur komið fram að eld-
vamareftirlitið hafði gert athuga-
semdir um eldvamarhurðina. Af
hveiju hafði hún ekki verið sett
upp? Sagt er að af frágangi veggj-
arins hafi ekki annað sést en að
hann væri eins og til var ætlast.
Hveiju svarar þú því?
Jdjörtur Egilsson, verkstjóri
Gummívinnustofunnar á Réttar-
hálsi, hefur fengið sér sæti inni á
skrifstofu Viðars og skýtur því hér
inn að allar beiðnir eftirlitsmanna
- um bættar eldvamir, kaup á
slökkvitækjum og slöngum - hafi
verið uppfylltar tafarlaust, að und-
anskilinni eldvamahurðinni. „Við
höfðum gefið Eldvamareftirlits-
manni munnlegt loforð um að setja
upp hurðina í byrjun nýárs, eftir
að tömin hjá okkur væri búin,"
segir hann. „Það var búið að kaupa
efni og við ætluðum að ganga í
þetta á næstunni. Þeir virtust sætta
sig við það.“ Viðar dregur fram
upphaflegar teikningar hússins og
bendir á að samkvæmt þversniðs-
teikningu nái brandveggurinn ekki
upp fyrir loft. „Ég hef fært þetta
í tal við verkfræðing okkar og hann
sagði að þegar hús væm byggð
saman þannig að vatn lynni niður
af báðum þökum væri ekki hægt
að vera með brandvegg uppfyrir
þak,“ segir Viðar. „Rennan yrði
að vera efsti partur af veggnum."
Hefði vatnsúðunarkerfi
fengisttengt
-Það hefur komið fram eftir
brunann, að miðað við þær breyt-
ingar sem hafa verið gerðar frá
upphaflegum teikningum hefði átt
að vera sjálfvirkt vatnsúðunar-
kerfí, í húsinu. Hvers vegna var
það ekki sett upp?
„Það má vera að við hefðum átt
að vera með slíkt kerfi en það hef-
ur aldrei verið rætt við okkur,"
segir Viðar.
-Þegar eldurinn kom upp var
einn starfsmannanna að rafsjóða
beisli á hestakerm. Þetta hefur
verið nefnt sem líkleg skýring á
eldsupptökum. Var það hluti af
starfi mannsins? Eiga rafsuðutæki
heima innan um jafneldfím efni og
þama vom?
Rafsuða tilheyrir
dekkjaverkstæðum
„Starfsmenn okkar hafa rétt til
að sinna smá einkamálum þegar
lítið er um að vera en það var al-
gjör tilviljun að verið var að vinna
við hestakerm," segir Viðar Hall-
dórsson. „Hálftíma eða klukkutíma
áður höfðu þeir verið að sjóða í
púströr á bíl fyrirtækisins. Raf-
suðutæki hafa alltaf verið á okkar
verkstæði og hafa verið notuð á
þessu svæði þar sem eldurinn kom
upp. Það er afþiljað á þijá vegu
en opið á einn veg. Suðutækið hef-
ur verið notað til að smíða rekka
undir dekk og vélarhluti alla tíð.
Þetta em nauðsynleg verkfæri í
svona fyrirtæki og ég vil minna á
að það er ekki sannað að þetta
hafi valdið bmnanum."
-Höfðu eldvamareftirlitsmenn
séð þessi rafsuðutæki þegar þeir
skoðuðu fyrirtækið?
„Þetta hefur verið til í húsinu
síðan það var byggt. Það væri ekki
óeðlilegt að þeir hefðu séð þetta,
án þess að ég vilji fullyrða um það.“
-Höfðu fulltrúar Bmnabótafé-
lagsins, sem tryggði lager og inn-
bú, skoðað eða gert athugasemdir
við húsakynni, innréttingar eða
lager?
„Tryggingafélagið hafði aldrei
tekið húsið út sérstaklega, svo ég
viti, en fulltrúar þess höfðu komið
í húsið."
Fékk eitt stykki
hús í hendurnar
-Bmnamálstjóri hefur sagt að
það hefði átt að hanna húsið sér-
staklega með tilliti til bmnavama.
Hver ber ábyrgð á að það var ekki
gert?
„Mér sýnist greinilegt af ýmsum
ummælum eftir bmnann að það sé
einhver ágreiningur milli bmna-
málastjóra og eldvamareftirlits eða
borgarinnar um hvemig eigi að
haga þessum hlutum," segir Viðar.
„Ég veit ekki hvað er á verksviði
hvers. Ég rek þetta fyrirtæki,
Gúmmívinnustofuna. Okkur vant-
aði hús undir okkar starfsemi. Ég
fékk afhent eitt stykki hús — byggt
og hannað af kunnáttumönnum.
Ég er ekki byggingameistari, verk-
fræðingur, bmnamálastjóri eða
neitt svoleiðis. Ég treysti því að
þeir sjái um sitt og við höfum gert
allt sem þessir sérfróðu aðilar hafa
farið fram á við okkur, nema þetta
með hurðina, sem hefði hvort sem
er engu breytt í þessum bmna.“
-Nú var sett fram gagnrýni á
starf slökkvisliðsins en á móti hefur
verið sagt að eins og hönnun og
aðstæður hafi verið I húsinu hafí
bardaginn verið tapaður frá upp-
hafi. Hvað finnst þér um þetta at-
riði?
„Ég ætla út af fyrir sig ekki að
fara að gagniýna störf slökkviliðs-
ins en mér finnst að ef læra eigi
af þessum bmna verði að viður-
kenna staðreyndir. Það er stað-
reynd að við leituðum til þeirra og
buðum fram upplýsingar um stað-
hætti í húsinu og hvar eldfimu efn-
in væm staðsett. Það var ekkert
hlustað á okkur. Ef þeir hefðu
hlustað á okkur hefðu þeir strax
fengið rétta mynd af því við hvað
var verið að beijast," segir Viðar
Halldórsson.
PG
Unnið að hreinsun brunarústanna á Réttarhálsi.
Mismunur á afkomu firystihúsa SH og SIS
Athugasemd frá Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
,Svo hátt hlutfall heil<
Framkvæmdastjóri Sjávarafurðar-
deildar Sambandsins, fann sig knúinn
til að gera skriflega athugasemd, sem
birtist í Morgunblaðinu 7. janúar sl.,
undir yfirskriftinni „í tileftii sjón-
varpsfréttar", vegna ummæla
Steingríms Hermannssonar, forsæt-
isráðherra, er hann viðhafði á blaða-
mannafundi. Fram kom hjá ráðherra,
að umtalsverður munur væri á af-
komu frystihúsa innan SH og SÍS,
SH í hag. Forsætisráðherra vísaði til
úttektar löggiltra endurskoðenda á
afkomu frystihúsa innan Sölumið-
stöðvar hraðfrystihúsanna og frysti-
húsa innan Sjávarafurðardeildar
Sambandsins.
Fyrrnefnd úttekt umræddra endur-
skoðenda var framkvæd samkvæmt
sérstakri beiöni sjávarútvegsráðherra
og þvf með öllu ástæðulaust að draga
niðurstöður hennar í efa. Aftur á
móti ber að harma að trúnaðarupplýs-
ingar, sem þar um ræðir, skuli ber-
ast fiölmiðlum og án þess að eðlileg-
ar faglegar skýringar fylgi með.
Þegar framkvæmdastjóri sjávaraf-
urðadeildar SÍS reynir að kasta rýrð
á niðurstöður úttektarinnar, með því
að telja lesendum blaðsins trú um,
að söluverð sjávarafurðardeildar SÍS
hafi um margra ára skeið verið hærra
en verð allra annarra og sé það enn,
er óhjákvæmilegt að gerð sé athuga-
semd við slíkan málflutning.
Síst skal væna framkvæmdastjór-
ann um, að hann sé vfsvitandi að
gera hlut Sambandsins meiri en efni
standa til, en samanburði á söluverði
má haga með ýmsum hætti, allt eftir
því hvaða niðurstöðu menn sækjast
eftir.
Það má t.d. bera saman kílóverð
fisks frá tveimur eða fleiri aðilum,
án tillits til fisktegunda eða_ fyrir
hvaða markaði varan er ætluð. Ágætt
dæmi um slík vinnmubrögð er að
bera saman söluverð frystihúss, sem
einvörðungu framleiðir dýrustu ýsu-
og þorskflakapakkningar, við sölu-
verð þess, sm aðeina framleiðir ufsa-
og karfaflök. Hver maður sér að
slíkur samanburður er með öllu mark-
laus. Ljóst er að samsetning fram-
leiðslu SH og SÍS er með ólfkum
hætti, sem í raun á ekkert skylt við
umrætt mál.
Samanburður á söluverði gefur
aðeins marktækar vfsbendingar ef
borið er saman söluverð á unnu kílói
sömu fisktegunda. Þessi samanburð-
ur er þó ekki ætíð alveg réttur þar
sem ódýrari pakkning getur oft skilað
betri framlegð (afkomu) heldur en
dýrari, vegna mismunar á fram-
leiðslukostnaði. Réttastur er saman-
burðurinn á kílóverði ákveðinnar fisk-
tegundar, sem unnin er fyrir sama
markað í nákvæmlega sams konar
pakkningar.
Svo hátt hlutfall heildarframleiðslu
frystihúsa innan SH og SÍS, sem
úttekt endurskoðendanna náði til,
hlýtur að gefa marktæka niðurstöðu.
í stærstum dráttum er niðurstaðan
sú, að hagnaður SfS-húsanna fyrr
afskriftir og fjármagnskostnaði nam
1,3% af veltu, en eftir afskriftir og
og fjármagnskostnað reyndist tap
þeirra 14,5%. Niðurstöður SH-
húsanna voru þær, að fyrir afskriftir
og fjármagnskostnað nam hagnaður
6,8% af veltu, en eftir afskriftir og
arframleiðslu frysti-
húsa innan SH og SÍS,
sem úttekt endurskoð-
endanna náði til, hlýtur
að gefa marktæka nið-
urstöðu.“
fjármagnskostnað reyndist tap þeirra
8,9%.
Út af fyrir sig er ekkert óeðlilegt
við það að nokkur afkomumunur sé
milli sjávarútvegsfyrirtækja frá ein-
um tíma til annars. Slíkt á sínar eðli-
legu skýringar. Þegar mismunurinn
er orðinn eins mikill og raun ber
vitni, hljóta menn að leita skýringar
á því hvað valdi honum.
Munurinn sem hér um ræðir kemur
fyrst og fremst fram í rekstraraf-
komu húsanna fyrir afskriftir og
vexti, en þar munar 5,5% af veltu,
SH-húsunum í hag. Það kallar á þá
spumingu hvort SH hafi á umræddu
tímabili selt afurðir sínar á hærra
verði en Sjávarafurðardeildin. Þrátt
fyrir fullyrðingu framkvæmdastjór-
ans um hið gagnstæða, kemur glöggt
í ljós, að söluverð á öllum botnfiskteg-
undum sem máli skipta, öðrum en
grálúðu, er töluvert hærra hjá SH
en SÍS. Á árinu 1988 lagði SH og
framleiðendur innan vébanda hennar
megin áherslu á mikinn sveigjanleika
í ffamleiðslu, þannig að framleiðsl-
unni væri hagað í samræmi við mark-
aðsaðstæður hveiju sinni um leið og
langtíma hagsmuna var gætt eftir
föngum.
I samræmi vi það lögðu frystihús
innan SH meiri áherslu á framleiðslu
fyrir Bandaríkjamarkað í þorski og
ýsu, enda skilar sú framleiðsla mest-
um verðmætum.
Þá hefur Sölumiðstöðin aukið hlut-
deild sína í sölu botnfiskafurða til
Japans verulega.
Sölumiðstöð hraðfrystihúsanna
hefur ávallt lagt megin áherslu á að
ná sem bestum árangri i sölu þeirra
afurða, sem hún fær til sölumeð-
ferðar. Hins vegar er best að verkin
tali og SH telur það ekki þjóna hags-
munum félagsmanna sinna að metast
um söluverð á opinberum vettvangi
nema að gefnu tilefni og mun fylgja
þeirri stefnu hér eftir sem hingað til.
(Frá SH)