Morgunblaðið - 13.01.1989, Síða 32

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 13. JANÚAR 1989
Þorgeir Jónsson
bóndi Gufunesi
dagsferð. Þá eru mér minnistæðar
kappreiðar þær sem Geiri hélt í
Gufunesi, þá var gott að vera
frændi hans og fá að standa með
honum í dómpallinum, sjá vel hvaða
hestar urðu fyrstir og líka að sjá
þulinn tala í hátalarann, seinna fékk
ég svo að sitja Gnýfara tvær Hvíta-
sunnukappreiðar Fáks og tók hann
fyrstu verðlaun í bæði skiptin.
Seinna er ég eignaðist mína
fyrstu hesta voru þeir frá Gufunesi.
Þessi fáu minningabrot koma í
hugann við fráfall Geira. Honum
þótti vænt um Varmadal og heimili
foreldra minna sýndi hann ávallt
mikla ræktarsemi og tryggð. Það
var því eðlilegt að þegar Geiri
missti konu sína Guðnýju Guðlaugs-
dóttur fyrirvaralaust langt um aldur
fram frá mörgum bömum og ný-
fæddri dóttur, tækju foreldrar mínir
Guðnýju litlu að sér, og ólst hún
upp hér í Varmadal.
Alltaf fannst okkur systkinunum
i Varmadal gaman þegar Geiri kom
í heimsókn ríðandi á sumrin með
íjölskyldu sinni og vinum, en það
var oft stór hópur manna og hesta
og fengum við þá að vaka lengi.
Þá minnist ég þess að bóndinn í
Gufunesi hélt oft töðugjöld að lokn-
um slætti, þá og bauð hann til sín
fjölda fólks í tilefni merkisafmæla
sinna og var þá oft glatt á hjalla.
En einn eftirtektarverðan sið
hafði hann í veislum sínum það gat
enginn vitað fyrirfram hvort vín
yrði borið fram eða ekki, og til
þess þarf kjark, en eitt gátu veislu-
gestir verið vissir um að það yrði
gaman, það voru haldnar ræður,
sagðar sögur, sungið, og stundum
fengið til þess landsþekkt listafólk.
Sem íþróttamaður og hestamað-
ur allt sitt líf lét hann sér annt um
heilsu annarra og var þar sjálfur
góð fyrirmynd, þá fylgdist hann vel
með afrekum íslensks íþróttafólks
og var þar vel heima.
Mér til mikillar gleði áttum við
þess kost að vera nokkuð saman
síðustu ár og nú gat ég sagt við
hann „komdu nú upp í Varmadal
og vertu hjá mér nótt".
Vegna atvinnu minnar sem vöru-
bflstjóri átti ég líka oft leið um hlað-
ið í Gufunesi og gat þá komið við
hjá honum og eftir kaffisopa tekið
hann með upp í Kjós og til Þing-
valla í áburðarflutninga, þar þekkti
hann marga og var gaman að hafa
hann með. Því miður get ég ekki
efnt loforð mitt við Jóhannes á
Heiðarbæ að „taka hann með
næst", en hann var alls staðar au-
fúsugestur.
Geiri hafði mjög gaman af að
ferðast, sjá sig um, hitta fólk og
fræðast. Það var því gaman að vita
til þess að um haustið 1987 átti
hann þess kost að fara erlendis í
fylgd sonarsonar síns, Þorgeirs
Guðlaugssonar og unnustu hans
Els, en hún er hollensk. Á heimili
hennar eru m.a. íslenskir hestar.
Þama leið honum vel og allt fyr-
ir hann gert og gerð sú aðstaða sem
best verður á kosið. Geiri sýndi mér
margar myndir frá þessu ferðalagi
og sagði frá því eftirminnilegasta.
„Nú er ég búinn að læra mikið",
sagði hann. Hápunktur ferðarinnar
var svo þegar hann var gerður að
heiðursfélaga í alþjóðlegum skeið-
samtökum á skeiðmeistaramóti í
Þýskalandi, og íslensku knapamir
fengu honum verðlaunaskeiðhest
og Geiri tók hann til kostanna í
stórkostlegum sýningarspretti öll-
um mótsgestum til mikillar ánægju.
Hygg ég að þetta hafi verið hans
síðasti skeiðsprettur.
Fram til þess síðasta var Geiri
til eftirbreytni, jákvæður og ekki á
því að staðna. Sönnun þess er
ógleymanleg mér, þá er ég bauð
honum 82 ára gömlum í einnar klst.
flugtúr héðan frá Leirvogstungu-
bökkum austur að Þingvöllum, um
Kjósina, yfir Esjuna endilanga, nið-
ur Blikdal, út yfir Brautarholt,
Sundin, Þemey, Lundey, Viðey,
Engey, Reykjavík, Gufunes, Korp-
úlfsstaði, Blikastaði og til lendingar
aftur. Öll þessi leið var honum hug-
stæð, á þessum slóðum hafði hann
alið sinn aldur.
Hafí frændi minn þökk fyrir allt.
Sverrir
Þá er hann farinn, blessaður afi
minn og vinur. Þó allt hafi stefnt
á einn veg síðustu misserin og veru-
lega hafi verið af honum dregið er
fráfall hans mér og öðmm ákaflega
sárt. Ég átti því láni að fagna að
eiga með honum ómældar stundir
bæði í leik og starfi. Það vom for-
réttindi að umgangast hann með
þeim hætti sem ég gerði og eiga
afa að þeim vini sem hann var mér
alla tíð. Við reyndum margt saman
og þær em margar minningamar
sem við eigum, sumar hveijar verða
ætíð einungis okkar í milli enda
samofnar eigin þroskasögu.
Þegar ég var kominn til vits og
ára var afi gamall maður í ámm
talið, kominn fast að sjötugu. Þá
hafði hann að baki viðburðaríkt
lífshlaup þar sem skiptust á skin
og skúrir eins og vænta má. Það
var samt ekkert lát á honum, kraft-
urinn virtist ótæmandi og í öllu
atgervi sló hann sér yngri mönnum
við. Hann hafði sérstaklega létt
skap, hafði gaman af að gantast
og sprella. Oftar en ekki var gaman-
semin á hans eigin kostnað og til
þess fallin að létta samferðamönn-
um Iundina, koma mönnum til að
hlæja og þá hmtu mörg gullkomin
af vömm hans sem lengi munu lifa
meðal manna. Tilsvör hans vom
mörg óborganleg, kjamyrt, frumleg
og hittu beint í mark. Þar var sam-
ankomin meðfædd kímni, fijó hugs-
un og tilfinning fyrir stemmningu
augnabliksins. Hann hafði líka
gaman af að ferðast, naut sín einna
best I hópi góðra vina á ferðalögum
vítt og breytt um landið og utan
þess.
Ifyrstu ským minningamar um
afa em líklega þær þegar við frænd-
systkinin hópuðumst afturí gamla
jeppann þegar hann átti erindi í
bæinn, því alltaf vildi haim hafa
okkur með. Þessar ferðir vom mikl-
ar ævintýrareisur enda var afí ekki
alltaf að púkka upp á smásmugu-
legar umferðarreglur ef honum
hentaði annað. Þá var oft keypt
brotakex og piparkökur á heimleið-
inni en sá fengur átti til að endast
skemur en ætlað var, mest vegna
ásælni okkar krakkanna f pokana
sem innihéldu góðgætið. Það var
með eindæmum hve böm hændust
að afa, aðdráttarafl hans var mikið
enda víst að alltaf var eitthvað að
gerast þar sem hann fór. Þegar við
fengum ekki að koma með varð oft
dauft yfir hópnum og víst hafa fall-
ið einhver tár vegna heimsins órétt-
lætis. Einhveiju sinni átti ég bágt
með að una þeim málalokum að fá
ekki að sitja með honum í jeppanum
og eíti hann upp að Korpúlfsstöðum
þar sem hann átti erindi. Sú leið
var löng fyrir fímm ára fætur og
tók ferðin lungann úr deginum enda
greip ég í tómt þegar þangað var
komið. En svona var aðdráttaraflið
sterkt.
Fljótlega fór afi að taka okkur
með á hestbak. Ósjaldan lét hann
okkur sitja tamningatrippi inni í
hesthúsi og talaði þá gjaman til
gæðingsefnanna á dönsku. Þar sló
hann tvær flugur í einu höggi, gerði
trippið vant manninum og losaði
okkur við allan beyg. Til þess að
hvetja okkur til frekari dáða hét
hann okkur því að við fengjum að
ríða með honum yfir Svínaskarð.
Þurfti þá sjaldan meira til, kjarkur-
inn óx og við fómm á bak hvaða
hrossi sem hann bað okkur um, nú
eða leistum af hendi önnur viðvik
sem hann lagði fyrir. Það vildi eng-
inn missa af útreiðartúr, sér í lagi
ef ríða átti yfír Svínaskarð. Það var
hápunktur tilvemnnar og einskonar
innvígsla í raðir þeirra sem gátu
setið hest. Oft var lagt í’ann með
stuttum fyrirvara, einhveiju sinni
tók afi þá ákvörðun að ríða upp í
Borgaríjörð snemma morguns og
um hádegi var hópurinn lagður af
stað áleiðis. í þá tíð var alltaf mik-
ið af lausum hrossum með í för og
veitti þá ekki af fólkinu til þess að
halda hópnum saman og stýra hon-
um á réttar götur. í svona ferðum
öðluðumst við krakkamir mikla
reynslu þótt í aðra röndina hafi
þetta verið hinar mestu skemmti-
ferðir. Afí hafði skemmtilegan sið
á ferðalögum, eða ætti maður frek-
ar að segja stríðni, en hann var sá
að ríða fremur geyst þegar hann
var í hvarfi en hægja svo ferðina
þegar til hans sást. Þá botnuðu
samferðamennimir ekkert í því
hvers vegna hann var alltaf svona
langt á undan en virtist aldrei fara
nema fetið. Árum saman höfum við
yljað okkur við minningamar úr
einhverri hestaferðinni, þær hafa
orðið okkur óþijótandi sagnasjóður,
kætt og lífgað þá sem reyndu. Það
var ekki einasta að maður kynntist
afa eins og hann best lét eða lærði
að skoða landið frá nýjum sjónar-
hóli, heldur hafði hann lag á að
hafa yfirleitt með sér gott fólk sem
fengur var að kynnast og þroskandi
að eiga samskipti við.
Á meðan afi keyrði enn, naut ég
þess í ríkum mæli að bera nafnið.
hans og vera mikill afastrákur. Þá
lögðum við oft land undir fót á
Gufunesjeppanum og er mér ákaf-
lega minnisstætt ferðalag okkar
norður í Eyjafjörð fyrir rúmum 12
árum. Þar ókum við um heiðar og
blómlega dali, afi sönglaði við stýr-
ið á milli þess að hann sagði mér
eitt og annað af því sem fyrir augu
bar. Eg man hve þetta var mikið
ævintýr, landið fallegt, veðrið gott
og hve notaleg mér þótti lyktin af
hestabrauðinu í jeppanum. Ekki
varð ævintýrabragurinn minni við
það að í Skagafírðinum hittist svo
á að heimilisfólkið, þar sem við
hugðumst gista, var af bæ og urð-
um við að búa um okkur í hlöð-
unni. Það var einstök tilfinning að
leggjast þreyttur til svefns í heyinu
og vakna í bítið morguninn eftir
og líta yfir þessa fallegu sveit, sem
baðaði sig í sólinni. Við vorum á
leiðinni norður til þess að sjá Óðin
keppa á kappreiðum en ekki grun-
aði okkur að þessi keppni yrði sú
seinasta sem þessi mesti skeið-
hestur hans tók þátt í, heill heilsu.
Á þessu móti tók afi eftir efnileg-
um, litlum brúnum fola sem hann
eignaðist síðan. Það var Þór, uppá-
haldsgripur hans nú seinustu árin,
sem veitti honum mikla gleði og
hann hafði til að hygla sérstaklega
umfram önnur hross.
Það var ekki háttur afa að segja
til, hjá honum ríkti algert frelsi,
allt var mögulegt og reglur voru
fáar. Þetta fijálsræði átti vel við
okkur krakkana, við fengum að
þreifa okkur áfram og lærðum af
rejmshmni. Með lagni kom hann
því að hjá okkur, sem hann vildi
og annað síaðist inn með tímanum.
Hann hafði gott lag á fólki, gat í
raun vafið hveijum sem er um fing-
ur sér og þar sat prúðmennskan í
fyrirrúmi. Því er hins vegar ekki
að leyna að stundum gat hann blás-
ið hvasst þegar honum fannst við
eiga, skakkaði leiki sem komnir
voru úr böndunum og Iét hlýða sér.
Ég held að hann hafi umgengist
menn og allar skepnur af einstakri
virðingu, aldrei sá hann neitt ljótara
en þegar menn fóru ógætilega og
hranalega að hestum. Þá menn mat
hann lítils og fann léttvæga þrátt
fyrir ýmis afrek sem þeir höfðu
unnið. Skeiðið var í sérstöku uppá-
haldi hjá afa. Hann hafði það að
markmiði sínu að rækta skeiðhross
og takmarkið var að eiga mesta
vekringinn á landinu. Því marki
náði hann oft og væri vel ef marg-
ir aðrir gætu verið svo sáttir við
lífsstarf sitt sem hann var.
Þegar árin færðust yfir fékk ég
tækifæri til þess að launa afa
mínum eitthvað af því sem hann
hafði gert fyrir mig. Við héldum
áfram að sýsla við hrossin þó um-
fangið væri ekki hið sama og fyrr.
Og ekkert sló á ferðaþrána. Það
var fyrir rúmu ári að við fórum
saman í okkar síðustu ferð, þ.e.a.s.
í hinum veraldlega heimi og að
þessu sinni var ferðinni heitið út
fyrir landsteinana. Þar sem við sát-
um í nýju flugstöðinni og biðum
eftir brottfarartilkynningunni,
ræddum við vítt og breytt um hross-
in, hvað við ættum að taka fyrst
inn, hvað þyrfti að temja og hvað
við stefndum með á „Hvítasunn-
una“. Þá komu hinar og þessar
hryssur til tals og þeirra á meðal
ein sem var í minni eigu. Við körp-
uðum svolítið um það hvort hún
væri fylfull eða ekki, ég hafði upp
á vasann úrskurð frá dýralækni að
þessi hryssa væri ónýt og gæti ekki
átt folöld, en afí var sannfærður
um að hún kæmi með lítinn vekring
að vori. Svo viss var hann í sinni
sök að hann tók upp veskið, sagðist
ætla að kaupa folaldið og spurði
hversu mikið ég vildi fá fyrir það!
Auðvitað hafði hann svo rétt fyrir
sér, það leiddi tíminn í ljós. Þetta
ferðalag okkar um Þýskaland og
Niðurlönd haustið 1987 var í alla
staði ógleymanlegt. Hápunkturinn
var þegar hann var sérstaklega
heiðraður á alþjóðlegu móti skeið-
manna, þar sem hann gerði sér lítið
fyrir, kom ríðandi til leiks og lagði
á skeið. Útlendingamir ætluðu ekki
að trúa sínum eigin augum þegar
þessi hæruskotni öldungur norður
af íslandi tók reiðskjóta sinn til
kostanna. Þá óskaði Geiri í Gufu-
nesi þess að hann væri bara tíu
árum yngri. Það dreif margt á daga
okkar þremenninganna í þessari
ferð en með okkur nöfnunum var
Els vinkona mín frá Hollandi. Afi
var áhugasamur um allt það sem
fyrir augu bar og gaman var að sjá
hve fróðleiksfús hann var. Þegar
við gengum um gólf hinnar miklu
dómkirkju í Köln fylltist hann lotn-
ingu yfír mikilfengleik þessa fagra
guðshúss, í hollenskum dýragarði
reitti hann gras og lét fíla, gíraffa
og aðrar framandlegar skepnur éta
úr lófa sér, en sú mynd sem er
hvað skýrast í huga okkar er þegar
afi fékk okkur til að syngja með
sér íslenskar dægurvísur þar sem
við branuðum eftir þjóðvegunum
útlendu. Þá ræskti hann sig ofurlít-
ið til að byrja með, svo gaf hann
tóninn og á endanum voram við öll
farin að syngja hástöfum. Afí stýrði
söngnum, virtist kunna öll lög og
texta, já, ég held að þá hafi honum
líkað lífíð.
Það er með sárum trega sem ég
kveð afa minn, en er jafnframt
þakklátur fyrir allar þær góðu
minningar, sem hann hefur gefið
mér. Það var dýrmætt að kynnast
honum og víst hefur hann auðgað
líf margra í gegfnum tíðina. Hann
var þess ætíð fullviss að tilveranni
væri ekki lokið þó jarðvistin væri á
enda rannin. Hinumegin biðu þeir,
sem á undan væra gengnir, bæði
menn og skepnur. Og víst reisa
þeir makkann og sperra eyran,
gæðingarnir gömlu sem nú heyra
kallið hans á ný eftir svo langa bið.
Með kærri þökk kveð ég afa minn
í hinsta sinn.
Upp skaltu á kjöl klífa,
köld er sjávar drífa,
kostaðu huginn að herða,
hér skaltu lífið verða;
skafl beygjattu, skalli!
þótt skúr á þig falli;
ást hafðir þú meyja,
eitt sinn skal hver deyja.
(Þórir jökull)
Þorgeir Guðlaugsson
Í dag verður lagður til hinstu
hvflu í Lágafellskirkjugarði í Mos-
fellssveit móðurafi minn, Þorgeir
Jónsson bóndi í Gufunesi við
Reykjavík. Hann fæddist þann 7.
desember 1903 í Varmadal á Kjal-
amesi, sonur hjónanna Jóns Þor-
lákssonar sem þar bjó og konu hans,
Salvarar Þorkelsdóttur frá Álfs-
nesi. Þorgeir var því 85 ára að
aldri, er hann lést að morgni hins
5. janúar sl. að Sólvangi í Hafnar-
firði.
Föður sinn missti Þorgeir er hann
var á þrettánda ári, en eftir það
stóð Salvör móðir hans fyrir bú-
rekstri í Varmdal ásamt bömum
sínum, sem auk Þorgeirs vora
Björgvin, Ágúst, Jón, Sigríður, Ásta
og Lára. Þorgeir sagði síðar svo
frá, að skýrasta en jafnframt sár-
asta minning bemskuáranna væri
tengd föðurmissinum. Má það heita
undarleg tilviljun, að sú minning
skuli tengjast þeim stað sem honum
varð síðar hjartfólgnastur allra
staða og þar sem hann ól lengstan
sinn aldur. Þannig hagaði til, að
nokkrir Kjalnesingar keyptu í sam-
einingu skútu til niðurrifs, og er
verið var að rífa hana í sundur í
Ijorunni við Eiðið í Gufunesi fékk
Jón faðir Þorgeirs lungnabólgu, er
dró hann til dauða. Lá hann bana-
leguna í Knútskoti við Gufunes og
var Þorgeir látinn fylgja Salvöra
móður sinni úr Varmadal niður í
Gufunes að dánarbeði Jóns. Þorgeir
snéri síðan einn heim í Varmadal
og þótti honum Gufunesmelamir
erfiðir yfirferðar í það sinn. Hann
minntist lengi þeirrar stundar, er
hann og Jón bróðir hans sáu móður
þeirra koma heim aftur. Fannst
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför
systur okkar,
JÓNÍNU ÞORLEIFSDÓTTUR
frá Ólafsfirði.
Fyrir hönd aðstandenda,
Unnur Þorleifsdóttir,
Sigvaldi Þorleifsson.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför
eiginmanns míns, föður, tengdaföður, afa og langafa,
GUÐMUNDAR HALLDÓRSSONAR,
Hólavegi 10,
Sauðárkróki.
Klara Lárusdóttir,
Jóhann Guðmundsson, Anna Pálsdóttir,
Guömundur Sigurður Jóhannsson,
Gróa Jóhannsdóttir, Arnaldur Sigurðsson,
Guðný Jóhannsdóttir, Einar Aðalsteinsson,
Frfða Jóhannsdóttir
og langafabörn.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför,
móður okkar, tengdamóður og ömmu,
PÁLÍNU ÁGÚSTU ARINBJARNARDÓTTUR,
Baldursgötu 29.
Ágústa Friðriksdóttir,
Arinbjörn Friðriksson,
Þórunn Friðriksdóttir,
Friðrik Þorsteinsson,
fris Björk Hafsteinsdóttir,
Vilhjálmur Þór Arnarsson,
Guðrún Jóna Arinbjarnardóttir,
Hallgrfmur Jónasson,
Margrét G. Andrésdóttir,
Ólafur B. Blöndal,
Pála Hallgrimsdóttir,
Þorstejnn Már Arinbjarnarson,
Björn Örvar Blöndal.