Morgunblaðið - 28.01.1989, Qupperneq 35

35
(WWít HAtTMAt .88 HTTOACIHAnUAJ (TTClA.œWJÖHOM
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 28. JANÚAR 1989
hann aftur heim að Kópsvatni að
loknu prófi. Hann gerðist garð-
yrkjubóndi og var það af Guðs náð
því hann ræktaði heimsins bestu
kartöflur og rófur. Einnig var áhugi
hans mikill fyrir grösum og grasa-
fræðir Man ég vel hvað mér þótti
mikið um hvað hann þekkti allar
þlöntur, sem uxu villtar upp um
ásana og hvar sem við fórum.
Ættfræði var Guðmundi einkar
hugleikin, og gat hann rakið ættir
fólk án mikillar fyrirhafnar. Hann
rakti mínar ættir og sagði mér jafn-
framt frá forfeðrum mínum og kom
margt sniðugt og fróðlegt þar fram.
Það var upphafið af ættfræðiáhuga
mínum. Dýravinur var hann mikill
og þegar hann sendi dætrum
mínum kort eða bréf, voru þau allt-
af með kveðju frá kisu eða kanínun-
um ijórum.
Elsta dóttir mín, Lucinda, var í
tvær vikur á Kópsvatni 8 ára göm-
ul. Guðmundur vildi sýna henni
sveitina, því ekki var ég búin að
fara og vera með hana á Kóps-
vatni. En Guðmundur skrifaði mér
einu sinni í bréfí: „Síðan ég heim-
sótti ykkur, kemur mér oft í hug,
hvað hún dóttir þín er fallegt og
efnilegt barn. Hun verður bráðum
svo stór, að þú getur farið að sýna
henni upp í Hrunamannahrepp,
þessa merkilegu og fallegu sveit.“
Þannig var Guðmundur. Seinna fór
svo Theódóra dóttir mín í viku heim-
sókn. Var hann dætrum mínum
mjög góður og sýndi þeim áhuga.
Sakna þær nú góðs vinar.
Guðmundur var bókhneigður og
safnaði hann mörgum fróðleik.
Hann var hugsjónamaður, stóð á
Fædd 5. mars 1912
Dáin 17. janúar 1989
Kær frænka okkar hefir hlýtt
hinsta kalli og kvatt jarðvistarsvið.
Við fögnum því að sársaukafullt
lokastríð í lúnum líkama hennar
skyldi ekki þurfa að vera langt.
Víst er þó að með fráfalli hennar
hefír dáið hluti af okkur sjálfum
svo ríkur þáttur, sem hún hafði
verið í lífí okkar, allt frá fyrstu tíð.
Nóna frænka fæddist, ólst upp
og dvaldi lengstan hluta ævi sinar
á gamlagrónu höfuðbóli, Víkinga-
vatni í Norður-Þingeyjarsýslu. Þar
höfðu forfeður hennar átt farsæla
búsetu mann fram af manni um
margra alda skeið, eða að minnsta
kosti frá því að fyrsta manntal var
tekið hér á landi, 1703.
Hún var næstyngst fjögurra
systkina og eina systirin. Hlaut hún
gott atlæti í föðurhúsum á mann-
mörgu heimili við fjölþætt störf, var
snemma starfsöm og skyldurækin
Fædd 12. júlí 1927
Dáin 17. janúar 1989
Hjartans móðir minningamar vaka
mér í hug þegar litið er til baka.
Þú dáin, þrekið mikla bilað,
þinu góða dagsverki er skilað.
Með Guði i hjarta gekkstu þínar slóðir,
göfuglynda hjartans elsku móðir,
nú sefur þú í sælum drauma friði
og sólin bjarta hnigin er að viði.
(G. Ó.)
Þessar ljóðlínur voru skrifaðar
til ömmu minnar frá móður minni
og mér finnst þær eiga vel við þeg-
ar ég sest niður til að skrifa lítil
eftirmæli til minnar elskulegu vin-
konu. Mig skortir þekkingu til að
skrifa um hennar æskuár en okkar
kynni voru búin að vara í rúm 28
ár. Kynntumst við á vinnustað, það
var glaðværð og gáski í hennar
fari sem að fólk laðaðist að. Lára
var stórglæsileg kona, það sópaði
sínu, skrifaði margar greinar um
ólíklegustu málefni því áhuginn var
svo víða.
Ef einhveijar öldur voru í þjóð-
málum þá hringdi Guðmundur í
mig til að heyra mitt álit og spjalla.
Við vorum ekki alltaf sammála en
rifumst aldrei heldur bárum virð-
ingu hvort fyrir skoðunum annars.
Guðmundur trúði á annað líf að
þessu loknu. Því trúi ég nú, að
honum líði vel. Elsku Maggi og
Bjarni, ég, Friðbjörn og dætur okk-
ar vottum ykkur, okkar dýpstu sam-
úð. Guð styrki ykkur og styðji á
slíkri sorgarstund. Ég þakka góðum
dreng vinskap og samveru. Blessuð
sé minning Guðmundar Jónssonar
frá Kópsvatni.
Valgerður Sigurðardóttir
Guðmundur Jónsson, bóndi á
Kópsvatni í Hrunamannaheppi, lést
að kvöldi hins 19. janúar, 58 ára
að aldri. Sorg kom mér ekki í hug
við þá frétt, heldur söknuður eftir
góðan vin og þó sérstaklega það,
að mikill skaði er að því að missa
slíkan mann.
Guðmundur var sonur hjónanna
Jóns bónda á Kópsvatni Guðmunds-
sonar og konu hans, Maríu Hans-
dóttur. Minnst ég þeirrar skörulegu,
góðu konu með þakklæti vegna
þeirrar gestrisni, sem við hjónin
nutum hjá henni fýrir hálfum öðrum
áratug. En þá hafði Guðmundur
tekið sig til og boðið okkur upþ í
jeppa sinn, haldið austuriog sýnt
okkur sögustaði. Endaði ferðin á
Kópsvatni, þar sem biðu okkar alúð-
legustu viðtökur af hendi heimilis-
fólks.
og vann heimili sínu alla starfsævi
sína af stakri dyggð. Frá því
snemma í barnæsku átti hún við
vanheilsu að stríða, sem olli því að
hún dvaldi í skjóli foreldra okkar,
fyrst á Víkingavatni og nú síðustu
ár í Reykjavík á vetrum, en norður
var haldið á sumrum.
Ung að aldri dvaldi hún vetrar-
langt við hússtjórnamám á Laugum
í Suður-Þingeyjarsýslu undir hand-
leiðslu mikilhæfrar forstöðukonu,
frökenar Kristjönu Pétursdóttur frá
Gautlöndum. Minntist hún þeirrar
dvalar og frökenar Kristjönu ávallt
með mikilli ánægju og virðingu.
Um langt árabil veitti hún verð-
uga aðstoð á fjölmörgum heimilum
í heimahéraði, þegar illa stóð á og
erfiðleikar steðjuðu að, þar mun
hjálpsemi hennar sem og oft ella
hafa verið nánast ómetanleg. Hún
var félagslynd, tók virkan þátt í
störfum ungmenna- og kvenfélags
í sinni sveit og kunni vel að gleðj-
ast með glöðum.
að henni í öllu sem hún gerði, dugn-
aður og eljusemi voru hennar aðals-
merki. Árið 1951 giftist hún Þor-
steini Brynjólfssyni, skrifstofu-
manni hjá Rafmagnsveitu Reykja-
víkur, og bjuggu þau allan sinn
búskap hér í borg. Lára og Þor-
steinn bjuggu við mikið barnalán
og hún talaði mikið um það við
mig að hún væri búin að eiga marg-
ar gleðistundir í lífinu og að börnin
hennar færðu henni svo mikla gleði.
Hópurinn var stór, tíu mannvænleg
börn, þrír drengir og sjö stúlkur.
Þau eril: Þuríður, f. 9. apríl 1951,
sjúkraliði, gift Guðmundi Kr. Þórð-
arsyni stýrimanni; Lára Sigurlaug,
f. 9. september 1952, húsmóðir,
gift Grétari Kristjánssyni skip-
stjóra; Guðrún, f. 15. apríl 1954,
skrifstofustúlka, gift Ólafi Sigur-
mundssyni kerfisfræðingi; Bryndís,
f. 3. október 1955, fulltrúi á Póst-
stofu Reykjavíkur, sambýlismaður
Ragnar Skúlason hárskeri; Brynj-
Guðmundur á Kópsvatni lagði
ungur stund á nám og varð hann
stúdent frá Menntaskólanum í
Reykjavík árið 1952. Einhvem tíma
á þeim árum frétti ég af þessum
námsmanni, sem sagt var, að væri
í fremstu röð í stærðfræði og nátt-
úmfræði. Þótti mér sýnt, að þarna
færi efnilegur og öflugur maður.
Lítinn vafa tel ég á því, að vísinda-
mannsstarf hefði legið vel fyrir
honum, og að frama hefði hann
mátt hljóta á þeirri braut.
Ef menn líta aftur til upphafs
6. áratugarins mun ekki dyljast, að
þá voru viðhorf nokkuð önnur en
nú. Sveitabúskapur heillaði marga.
Jafnvel þeir, sem hurfu frá honum,
gerðu það með söknuði og sumir,
sem voru ýmsir vegir færir, vildu
halda uppi merkinu. Guðmundur
var einn, sem þannig var farið.
Hann kaus að setjast að á sínum
bæ í sinni sveit og taka upp bú-
störf. Og því starfí undi hann til
æviloka. Honum var annt um sveit
sína í heild og um það mannlíf, sem
þar þróaðist.
Guðmundur var bókavörður við
bókasafn Hrunamanna um langt
skeið og fylgdist jafnan vel með
bókum og bókasafnsmálum. Hann
vann einnig að því að koma upp
hvíldar- og gististaðnum Skjólborg
á Flúðum og átti hlut þar í. Af
glöggskyggni fylgdist hann með
landsmálum, félagsmálum og bún-
aðarmálum, og ritaði stundum um
þau efni og mörg önnur í dagblöð
og önnur rit. Greinar hans voru
rökfastar og vel fram settar á góðu
máli.
Með tilkomu okkar bróðurbarn-
anna má segja að nýr þáttur hafi
hafíst í lífi hennar, þar sem gæska
hennar og fórnarlund fundu sér
nýjan farveg og áttu sér nánast
engin takmörk þegar undirrituð,
sem elst var í hópnum, kvartaði
undan ærslum yngri systkina og
frændsystkina var viðkvæðið henn-
ar eitt og hið sama árin öll: „Þú
verður að umbera þau, elskan, þau
, eru á erfiðum aldri." Þar kom að
ólfur, f. 2. júlí 1957, sjómaður,
ókvæntur; Dagbjört, f. 13. janúar
1960, húsmóðir, gift Mogens Löwe
verslunarstjóra; Guðmundur Helgi,
f. 10. desember 1962, viðskipta-
fræðinemi HÍ, unnusta Áuður Björg
Þorvarðardóttir hjúkrunarfræðing-
ur; Geir, f. 9. september 1964.
Áhugamaður um sögu og fom-
leifafræði var Guðmundur mikill,
en það er til marks um lítillæti
hans, að ég vissi það ekki fyrr en
rétt eftir lát hans, að rómverski
peningurinn í Hvítárholti, sem
frægur var, kom fram við upp-
gröft, sem hann hafði stofnað til.
Virðist Guðmundur hafa haft hug-
boð um, að þama væri eitthvað
merkilegt að finna, því að ekki var
það beint í hans verkahring að efna
þarna til uppgraftar, sem stóð um
fimm ára skeið.
Kynni mín við Guðmund voru,
eins og flest þau kynni, sem mér
hafa langæ orðið, í sambandi við'
starf það, sem kennt er við Nýals-
sinna, en þar var hann þátttakandi
frá upphafi eða því sem næst.
Guðmundur var áhugamaður um
náttúmfræði og sérstaklega tók ég
eftir, að tengslin milli fræðigreina
voru honum ljós; grös og steina
þekkti hann vel, eins og sá ágæti
maður Jón hrak, sem kvæði er til
um. Enginn hefði að vísu á vorri
öld dirfst að kalla Guðmund neinu
slíku nafni; hann var vörpulegur
maður á velli og hinn höfðingleg-
asti, einnig í framkomu, sem ein-
kenndist af mildi, gætni og festu.
Oft stýrði hann fundum Nýalssinna,
þegar eitthvað átti að vanda sig,
til dæmis þegar tignir gestir og
vandlátir sóttu okkur heim. Þá var
stoð að Guðmundi, og hreykinn
varð ég af honum, þegar hinir að-
komnu fóru að veita honum at-
hygli fyrir meðferð hans á málum.
Um árabíl gegndi Guðmundur
gjaldkera- eða bókhaldsstarfí í Fé-
undirritaðri þótti sem þessi „erfiði
aldur" ætlaði engan endi að taka
og undraðist mjög langlundargeð
frænkunnar.
Aldrei kom þó umhyggja hennar
og fórnfýsi gleggra í ljós en þegar
hún ásamt ömmu gekk okkur þrem-
ur eldri systkinunum í móðurstað
vegna sjúkleika og fjarveru móður
okkar og yngsta bróður í nærfellt
ár. Ekkert var þá til sparað af henn-
ar hálfu er glatt gæti okkur og
bætt tilveruna. Fyrir það viljum við
nú þakka henni alveg sérstaklega.
Nóna frænka var hafsjór af sög-
um, þulum og leikjum og kunni auk
þess þau mestu ógrynni af spilum
og köplum, sem ég get ímyndað
mér að nokkur samtímamaður
hennar hafí kunnað. Einnig bjó hún
yfír þeim einstæða eiginleika að
muna afmælisdaga nánast allra
þeirra er hún hafði fyrir hitt um
ævina. Var minni hennar þar
óbrigðult og með eindæmum.
Glöggt dæmi um það var er hún
sársjúk nokkrum dögum fyrir and-
lát • sitt reisti sig og sagði með
áherslu, að við mættum ekki
gleyma því að Þórhildur fraenka
yrði níræð 20. þessa mánaðar, en
þann merkisdag náði hún sjálf ekki
að lifa.
Þá gat hún oft verið skondin og
skemmtileg í ýmsu atferli og tilsvör-
stærðfræðinemi HÍ, ógiftur; Rúna
Björg, f. 8. apríl 1966, snyrtifræð-
ingur, sambýlismaður Elías Rúnar
Reynisson skrifstofumaður; Sigrún,
f. 30. september 1967 nemi, ógift.
Bamabörnin eru ellefu að tölu.
Þó að ættemi og kynfýlgja hafi
mikið að segja þá mun uppeldi oft
hafa úrslitaþýðingu, gagnvart
manndómi og lífsstefnu afkom-
andans. Lára var líka þeirrar gæfu
aðnjótandi að njóta kærleiksríkrar
umhyggju bama sina og tengda-
barna í hennar erfiða veikindastríði
enda hafa fáar konur fómað meiru
fyrir börn sín en hún. Lára var ein
af þeim mæðmm sem aldrei hugs-
aði um sjálfa sig, heldur fómaði
öllu lífí sínu fyrir fjölskyldu sína,
en kærleikur hennar náði lengra
en til sinna nánustu. Hún var kona
sem ávallt vildi öllum gott gera,
ávallt reiðubúin að veita öðmm. Það
var hennar gleði að gefa, hún mat
meira manngildið en veraldleg
gæði. Það var hennar sjóður. Öfund
var ekki að finna í hennar hjarta
og aldrei heyrðist hún hallmæla
neinum, ef henni líkaði miður þá
var hún alltaf reiðubúin að réttlæta
það með kærleiksorðum sínum. Hún
tók nærri sér allt sem henni fannst
Jónína A. Björns-
dóttir - Minning
Minning:
Lára Lárusdóttir

lagi Nýalssinna og hygg ég honum
hafa farist ágætlega úr hendi og
kunnað þá íþrótt vel, fer ég þar
eftir áliti annarra.
Það er hægt að segja um Guð-
mund, líkt og skrifað er um Ólaf
pá, að hann var um alla hluti samn-
ingamaður. Á aðdáanlegan hátt
hélt hann þannig á málum, sem
hefðu getað valdið misklíð, að þau
leystust farsællega. Á ég hér sér-
saklega við lausn þá, sem fékkst
með skiptingu Félags Nýalssinna í
tvö aðskilin félög árið 1978, en sú
skipting var að öllu leyti til bóta
og engum til meins, og þó að ýms-
ir góðir menn styddu þar að, tel ég
hlut Guðmundar hafa verið drýgst-
an.
Að styðja það, sem síst átti stuðn-
ing vísan, en engu að síður skildan,
var að fornu talið drengskapur.
Skýringar þær, sem við höfum ver-
ið að bera fram nokkrir íslending-
ar, á efnum, sem sumir hafa talið
óskýranleg, en aðrir, að skýringar
væru þar óleyfílegar, þó svo að til
væru, studdi Guðmundur. Hann lét
sér ekki í augu vaxa þótt málefnið
væri stórt, en kraftar og fylgi lítið.
En nú hygg ég, að málin hafí
skýrst fyrir Guðmundi, fullkomleg-
ar en nokkru sinni fyrr, og mun
því mega samgleðjast honum á
þeirri glæsilegu braut, sem fyrir
honum liggur að fara, á öðrum
hnöttum. Guðmundur Jónsson var
með sínum merku hæfíleikum góður
maður og vel viljaður, en það er
það, sem „mestu varðar að vera“,
eftir því sem Helgi Pjeturss hefur
að orði kveðið.
Þorsteinn Guðjónsson
um, við fáa var meira gaman að
glettast og óneitanlega setti hún
oft litríkan svip á sitt nánasta um-
hverfi.
Einkar ánægjulegt var að fylgj-
ast með því, þegar hún nú síðari
árin tók að miðla yngri kynslóðinni
af fornri menningararfleifð ijöl-
skyldunnar, þ.e. sögum, leikjum og
þá einkum spilum, var þá oft glatt
á hjalla og tekist á af miklum
keppnisanda allt fram á síðustu vik-
ur.
Síðustu mánuðina tók þróttur
hennar og lífslöngun að dvína, bjó
hún okkur undir að hveiju færi og
vænti sér góðrar heimkomu, þar
sem löngu látnir foreldrar og góðir
gengnir bræður myndu taka henni
opnum örmum.
Viljum við nú að leiðarlokum
þakka henni enn og aftur fyrir alla
gæskuna og umhyggjuna. Foreldr-
um okkar þökkum við fýrir einstaka
umönnun á henni nú síðustu árin
svo og öllu frænd- og venslafólki
er lagði sig fram um að gleðja hana
og stytta henni stundir.
Megi kær frænka hvíla í helgum
Guðsfriði sem hún verður nú lögð
til hinstu hvíldar við hlið foreldra
og bróður í heimagrafreit á óðali
feðra sinna, Víkingavatni.
Fyrir hönd systkina minna,
Ragna S. Sveinsdóttir
geta sært hjörtu manna og tilfínn-
ingar. Það var mikil gleði fyrir hana
að ein dóttir hennar fæddi dóttur
5. desember og var hún skírð í
höfuðið á henni. Ég á þá ósk í mínu
hjarta handa þessu litla bami og
allra ömmubarna hennar að þeim
beri gæfa til að líkjast henni sem
mest í lífínu.
Lára vinkona mín hefur nú lagt
upp í sína hinstu för og veit ég að
landtaka þar verður henni góð. Ég
þakka henni alla þá hjálp og elsku-
legheit við mig á okkar samleið,
kærar þakkir vil ég flytja öllum sem
að hjúkruðu henni síðustu vikumar
en sérstakar þakkir til Sigurðar
Björnssonar læknis á Landakots-
spítala, eins þakklæti til Bryndísar
hjúkrunarfræðings og Sigurðar
læknis hjá Krabbameinsfélaginu
sem vitjuðu hennar heima við. Ég
sendi manni hennar, Þorsteini, og
öllum ástvinum hennar mínar inni-
legustu samúðarkveðjur með þakk-
læti fyrir allan þeirra kærleik henni
til handa. Guð blessi hana á nýrri
vegferð.
Lilja Kristjánsdóttir
Útför hennar fór fram frá
Dómkirkjunni hinn 26. janúar í
kvrrþev að ósk hinnar látnu.