Morgunblaðið - 01.03.1989, Blaðsíða 16

"16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. MARZ 1989
Flugeldar í
fánalítum
eftirMagnús
Óskarsson
í gamla daga lék fyrir dansi á
Akureyri afbragðs hljómsveit kennd
við hljómsveitarsijórann. Þótt vin-
sæl væri varð hún stundum að víkja
fyrir hljómsveitum að sunnan og
ævinlega fór hljómsveitarstjórinn
að hlýða á aðkomumennina. Oft var
hann inntur eftir því hve vel þeir
léku og svaraði hann þá jaftian
þurriega: „Ég hélt þeir væru betri."
Satt að segja hugði ég Sverri
Pálsson, skólastjóra og fánabera
Sturlu fræðslustjóra, betri en Morg-
unblaðsgrein hans sl. laugardag ber
vitni. „Frá þvf á jólaföstu", eins og
hann orðar það, hefur hann velt
vöngum yfir blaðaskrifum um ör-
lætisgeming tveggja kommúnista-
ráðherra, sem upp úr þurru og
framhjá Hæstarétti, jusu milljónum
króna f þriðja óráðsíumanninn á
almannafé. í tvo mánuði hefur þessi
menningaroddviti á Akureyri legið
undir feldi og svo kemur þessi
grein. Ég ætla hér að gera tvennt:
Skoða það í greininni, sem að mér
snýr, og svo rithátt fánaberans.
Sverri Pálssyni farast svo orð:
„Magnús Óskarsson, fyrrverandi
Akureyringur, lætur sér sæma
að setja saman a.m.k. tvær blaða-
greinar í þessu skyni (að beija á
Sturlu), þyrlar þar i kringum sig
ranghugmyndum og orðaleppum
og dregur ekki af sér.“
Mér er spum: Hvað kemur það
pólitfsku örlætisæði ráðherranna,
sem ég hef gagnrýnt, við, að ég
flutti frá Akureyri fyrir 34 árum?
Svo læt ég mér „sæma“, segir
maðurinn alveg gáttaður, að skrifa
tvær blaðagreinar um Sturlumálið.
Ég skil þetta ekki með sæmdina,
en ennþá hef ég ekki ritað jafn langt
mál um þetta efni og þjóðfánastjór-
inn (sem enn býr á Akureyri) gerir
í þeirri einu grein, sem hér er til
umræðu og mun hann þó alloft
hafa kvatt sér hljóðs á fyrri stigum
málsins.
„Afmiklu meira er að
taka í þessari flugelda-
sýningu skólastjórans í
fánalitunum, en mál er
að linni. Hann hefði átt
að sleppa því að tala
um orðaval Sverris
Hermannssonar. Raun-
ar hygg ég að Sverrir
Pálsson hafi í þetta
skiptið sleppt góðu
tækifeeri til að segja
ekki neitt. Þetta var
ömurleg sigling hjá
skipherranum á flagg-
skipinu. Ég hélt hann
væri betri.“
Kem ég þá að „ranghugmyndun-
um“, sem mér er núið um nasir.
Kurteisi hefði það verið við lesend-
ur, svo ekki sé talað um skýrleika,
að segja hreint út, hveijar hug-
myndir mínar voru rangar. Enga
vísbendingu er um það að fá hjá
þessum atvinnumanni í því að fræða
fólk. Svona ódýrt er ekki leyfilegt
að afgreiða muninn á réttu og
röngu.
Ekki skýrir fræðandinn frekar
Magnús Óskarsson
en annað, hvað hann á við með því
að tala um „orðaleppa" mfna, en
af því tilefni liggur beint við að
víkja að rithætti hans sjálfs. Ég
mun vitaskuld gera það með dæm-
um og innan tilvitnunarmerkja, en
biðst velvirðingar á því, að sakir
lengdar, er það ekki allt í því sam-
hengi sem skyldi. Þeir sem nánar
vilja skoða, eru hvattir til að fara
í frumheimildina. Leturbreytingar
eru gerðar hér.
„ ... Þessir skapofsamennu, seg-
ir Sverrir Pálsson, „ofsækja fólk,
sem þeir léku grátt áður... og
sáust lítt fyrir í heift, hatri og
rangindum." Síðan talar hann um
„grjótdráttarmenn" sem skrifi
„níð og óhróður“ í von um „að slett
verði í þá bita eða beini... “ og í
framhaldi af því kemur tilvitnun
um hunda á verði 3 og hóp af
mörkuðum þrælum. Höfundur er
eitthvað með hunda á heilanum því
síðar kallar hann skrif annarra
manna „gjamm" og „hjáróma span-
gól“. Einhvers staðar kemur
„hakkavél" við sögu og svo glæpir
gegn bömum í Palestínu.
Af miklu meira er að taka í þess-
ari flugeldasýningu skólastjórans í
fánalitunum, en mál er að iinni.
Hann hefði átt að sleppa því að
tala um orðaval Sverris Hermanns-
sonar. Raunar hygg ég að Sverrir
Pálsson hafí í þetta skiptið sleppt
góðu tækifæri til að segja ekki
neitt. Þetta var ömurleg sigling hiá
skipherranum á flaggskipinu. Eg
hélt hann væri betri.
P.s. Akureyri er fallegur bær.
Fegurstur er hann í mínum augum
í morgundýrðinni 17. júní 1944 er
íslenski fáninn lyftist að húni við
nærfellt hvert hús. Mig tekur sárt
að sjá þeim fána beitt sem barefli
æsingamanna og það á Akureyri.
Höfundur er borgarlögnmður.
Afvígvelli um-
ferðarinnar
Frímerki
eftir Ragnheiði
Davíðsdóttur
„í Guðs bænum reynið þið að fá
fólk til að skilja hvers konar vfgvöll-
ur umferðin er orðin. Það vildi ég
óska að allir ökumenn keyrðu um
götumar eins og ég geri eftir að
ég missti litla bamið mitt í hörmu-
legu umferðarslysi. Þarf fólk virki-
lega að kynnast sorginni af eigin
raun til þess að haga sér eins og
ábyrgar manneskjur í umferðinni?"
Þessi orð á ung kona sem kom
að máli við undirritaða fyrir
skömmu. Hún varð fyrir þeirri bitru
reynslu að bamið hennar lést eftir
að hafa orðið fyrir bíl — rétt fyrir
utan heimili hennar. Sár hennar
hafa aldrei gróið og daglega hugsar
hún til litla giókollarins sfns, sem
nú er horfinn sjónum hennar, vegna
ofbeldisins f umferðinni. Daglega
horfir hún með söknuði á önnur lftil
böm og minnist þess að eitt sinn
átti hún lítið bam sem fékk ekki
að lifa vegna kæruleysis ökumanns
sem hafði það eitt takmark að sýna
veldi sitt undir stýri á vélknúnu
8krýmsli. Daglega heyrir hún og les
fréttir af umferðarslysum sem bæta
enn fleiri ástvinum í syrgjendahóp-
inn. Vanmáttur hennar er algjör. í
Athuga-
semd frá
Dyrasíma-
þjónustunni
AÐ GEFNU tilefni vill Dyrasíma-
þjónustan að fram komi að hún
er á engan hátt tengd þeim aðil-
um sem bjóða vafasama viðgerð-
arvinnu á dyrasímum og Morg-
unblaðið hefúr sagt frá.
Dyrasímaþjónustann vill hvetja
alla sem þarfnast dyrasímaþjónustu
að skipta aðeins við þá sem hafa
sérhæft sig í dyrasfmaviðgerðum.
Til að sinna þessari þjónustu þarf
sérþekkingu og reynslu auk þess
sem nauðsynlegt er að í viðgerðar-
vinnunni hafi þjónustuaðilinn með
sér alla algengari varahluti á við-
garðarsta&pn.________—___
angist sinni kom hún að máli við
okkur, áhugahóp um bætta um-
ferðarmenningu, og hrópaði á hjálp.
„Af hveiju þarf svona margt fólk
að þjást vegna afleiðinga umferðar-
slysanna?" spurði hún.
Þessi unga kona er aðeins ein
af Qölmörgum syrgjendum vegna
afleiðinga umferðarslysa. Hún býð-
ur þess aldrei bætur að hafa orðið
að sjá á bak litla baminu sfnu. Hún
sættir sig aldrei við ríkjandi ástand
í umferðinni þar sem frumskógar-
lögmálið virðist ríkja öðru fremur.
Og lái henni hver sem vill.
En hver ber ábyrgðina á rfkjandi
ástandi í umferðinni? Svarið er ein-
falt: ÞÚ. Umferðarslysin eru ekkert
náttúrulögmál. í hvert sinn sem þú
heyrir nfstandi væl í sírenum lög-
leglu- eða sjúkrabíla gæti aðstand-
andi ÞINN legið í svörtu malbikinu
eða átt hlut að slysinu á annan
hátt. Þegar ÞÚ ekur um götumar
gætir ÞÚ allt eins orðið þátttakandi
í harmleik umferðarinnar. Kannski
sem orsakavaldur og ekki er það
betra. Stór hluti þeirra sem þjást
em einmitt ökumenn sem orðið
hafa manneslqu að bana á vígvelli
götunnar. Þekkir þú e.t.v. einn
þeirra? Ef svo er — þarftu ekki að
vera í vafa um líðan hans.
„Ég vil engum manni svo illt að
verða fyrir þeirri skelfilegu
lífsreynslu að aka á aðra mann-
eskju í umferðinni," sagði fullorðinn
eiginmaður, faðir og afi sem varð
valdur að dauðaslysi fyrir mörgum
árum. „Ég hefði glaður gefið eigið
lff í skiptum," bætti hann við og
leit á mig örvæntingarfullum aug-
um. Þrátt fyrir að mörg ár séu lið-
in frá slysinu — hefur hann enn
ekki haft kjark til þess að sefjast
undir stýri á bfl. Hann talar um
hinn látna — sem einu sinn var lítið
saklaust bam — og telur á fíngrum
sér árin sem liðin eru. Hann segir
mér að árlega heimsæki hann litla
leiðið f kirkjugarðinum og ieggi
blómsveig við veðurbarinn krossinn.
„Ég veit að ég get aldrei bætt fyr-
ir brot mitt og verð þvf að lifa með
þessari hryllilegu minningu alla
ævi. Ég skil því vel líðan þeirra sem
verða fyrir slíku og endurtek: Ég
óska engum svo ills.“
Svo mörg voru þau orð. Vígvöllur
umferðarinnar er staðreynd. Um
það vitna tölur um Iátna og slasaða
f „umferðioni á hveiju.iiri.- Miimstu
Ragnheiður Davíðsdóttir
„En hver ber ábyrgðina
á ríkjandi ástandi í
umferðinni? Svarið er
einfalt: ÞÚ. Umferðar-
slysin eru ekkert nátt-
úrulögmál. í hvert sinn
sem þú heyrir nístandi
væl í sfrenum lögreglu-
eða sjúkrabíla gæti að-
standandi ÞINN legið í
svörtu malbikinu eða
átt hlut að slysinu á
annan hátt“.
orða ungu móðurinnar og mannsins
sem sat undir stýri. Settu þig í spor
þeirra næst þegar þú ekur af stað
út í umferðina. Næsti harmleikur
gæti tilheyrt þér eða þínum. Aktu
ALLTAF eins og bamið þitt eða
náinn aðstandandi sé á næsta götu-
homi eða í næsta bíl. Þannig tök-
umst við best á við ofbeldið í um-
ferðinni og snúum við þeirri óheilla-
þróun sem skapar allt of mörg tár.
Þar átt ÞÚ tvímælalaust næsta leik.
Sá leikur gæti verið undanfari sig-
urs.
Höfundur erþátttakandi í Áhuga-
hópi um bætta umferðarmenn-
- -ingu....... .................
Llst og hönnun
Bragi Ásgeirsson
Það ætti að liggja f augum uppi,
að hönnun frímerkja hefur ótvírætt
menningargildi.
Fátt ef þá nokkuð túlkar betur
gerð og inniviði þjóða, allt frá ban-
analýðveldum til menningarríkja.
Það er t.d. furðulegt hve stór og
íburðarmikil frímerki eru iðulega á
umslögum frá fyrmefndu þjóðun-
um, en markviss og vei hönnuð
frímerki frá grónum þjóðfélögum
með undantekningum þó, eins og
t.d., að það fylgir oft einungis
stimpill á bréfum frá Frans, sem
verður að skrifast á reikning sér-
hyggju. Frímerki hefur ekki ein-
ungis fegurðar- og söfnunargildi
heldur einnig upplýsinga og mennt-
unargildi, sem mönnum hefur orðið
æ betur ljóst hin sfðari ár. í sívax-
andi mæli tfðkast það að læða
þannig hagnýtum, hlutlægum fróð-
leik að fólki og einnig á hvers kon-
ar umbúðum og jafnvel plastpokum
verzlana, sem er ólíkt uppbyggi-
legra einhæfum auglýsingum fyrir-
tækjanna sjálfra. Og viti menn, þá
eru það einmitt stórfyrirtækin, sem
hafa tekið upp á því að kynna
vísinda- og listamenn þjóða sinna
á plastpokunum f stað þess að
skella á þá auglýsingum og gefur
það augaleið, að tilgangurinn er
annar og meiri en fómfysi eða ást
og áhugi á málefninu, slfkir hugsa
einungis f arði og vinsældum. En
virkjun vfsinda og lista er raunar
löngu viðurkenndur arðsemisstað-
all í grónum þjóðfélögum. Menn
athugi einungis, að ríkustu þjóð-
félög veraldar svo sem Bandaríkin,
Japan og Þýskaland gera best við
listir, og f þeim löndum blómstra
listir og listamarkaðamir, svo sem
sér í heimsfréttunum. Ég hef raun-
ar vakið athygli á þessu fyrr á
ýmsa vegu og víst er, að slík við-
leitni hefur aukist hérlendis á und-
anfömum árum og einkum á póst-
þjónustan lof skilið fyrir menning-
arlega frímerkjaútgáfu og það á
mjög breiðum grundvelli. Jafnvel
hafa myndlistarmenn verið látnir
hanna frímerki, svo sem var t.d.
með frímerkin tvö með atvinnulifs-
myndum Kjartans Guðjónssonar á
sl. ári. Einnig hafa verið gefin út
almenn listaverkafrímerki, sem
verk þekktra myndlistarmanna
piýða, og veit ég, að slfkt er ómet-
anleg kynning fslenzkrar listar
heima og erlendis. Hef ég iðulega
hlaðið slíkum frímerkjum utan á
bréf til listvina erlendis og fengið
miklar þakkir fyrir.
Tilefni þessara lína er annars
að velqa athygli á sýningu á röð
fuglgfrímerkja eftir Þröst Magn-
ússon í anddyri Landsfmahússins,
en myndimar eru svo vel teiknaðar
og hannaðar, að þær eiga opinbert
lof skilið. Fáir munu vita, hve gífur-
leg nákvæmnisvinna liggur að baki
slíkrar tegundar frímerkja og ættu
því sem flestir er hér hafa áhuga
á að leggja leið sína á staðinn á
næstunni. Og þeir eru margir, sem
hafa áhuga á frímerkjum f sjálfu
sér, en flestir einungis fyrir söfnun-
argildið. Gaman hefði og verið, ef
meira hefði verið til sýnis af hinni
miklu forvinnu, frumrissum og
öðru, er slíkri hönnun tengist,
ásamt nákvæmari upplýsingum.
Slfkt vekur einmitt forvitni fólksins
og er kjörið til að auka aðsókn og
áhuga.
Morgunblaðið/Emilla
Þröstur Magnússon, hönnuður, og Jóhann Hjálmarsson, blaðafúll-
trúi Pósts og sfma.