Morgunblaðið - 01.03.1989, Blaðsíða 48

48
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. MARZ 1989
Innansveitarkrónika
Úr Redford-myndinni um baunastríðið í Milagro.
Kvikmyndgr
Amaldur Indriðason
MilagTO („The Milagro Beanfield
War“). Sýnd í Laugarásbíói.
Bandarísk. Leiksljóri: Robert
Redford. Handrit: David Ward
og John Nichols eftir samnefindri
sögu John Nichols. Framleiðend-
ur: Robert Redford og Moctes-
uma Esparaza. Kvikmyndataka:
Robbie Greenberg. Tónlist: Dave
Grusin. Helstu hlutverk: Ruben
Blades, Richard Bradford, Sonia
Braga, Julie Carmen, James
Gammon, Malanie Griffith, John
Heard, Daniel Stem og Christ-
opher Walken.
Milagro er ftiðsæll bær í Nýju
Mexíkó. Friðsæll eins og baunaakur
í sólsetri. Nema það eru allir bauna-
akramir horftiir. Nútíminn er kom-
inn til að þröngva sér uppá sveit-
ina, sem annars hefur ekki breyst
í öll sín 300 ár. Nú á að byggja
Hinir aðkomnu („Alien Nation“).
Sýnd í Bfóhöllinni.
Bandarísk. Leikstjóri: Graham
Baker. Framleiðandi: Gale Anne
Hurd. Helstu hlutverk: James
Caan, Mandy Patinkin, Terence
Stamp og Leslie Bevis.
Hinir aðkomnu („Alien Nation"),
sem sýnd er I Bíóhöllinni, lítur út
eins og enn ein löggufélagamyndin,
snýst um dóp og er öðrum þræði
um ástar-hatur-samband nýrra
löggufélaga. Allt mjög kunnugiegt,
ekki satt. Nema að nýi Iöggufélag-
inn er ekki alveg eins og við eigum
að venjast. Hann er geimvera.
Geimverur hafa lent á jörðinni
fyrr — þær annaðhvort ætla að
leggja jörðina í eyði („War of the
Worlds") eða hafa villst og þurfa
að komast í síma („E.T.") — en
hafa ekld verið neitt í lfkingu við
þær sem hinn skemmtilega gerði
og hörkulegi framtíðarþriller Gra-
hams Bakers („Impulse") flallar um.
Þrillerinn gerist ( Los Angeles
árið 1991 og Baker gefur í upphafi
afþreyingarmiðstöð í Milagro fyrir
ríka fólkið og bændur hafa neyðst
til að selja landið sitt — utan einn.
Hann gerir það óhugsanlega. Hann
storkar máttarvöldunum og ræktar
sinn litla baunaakur.
Milagro er Robert Redford-mynd
— númer tvö í röðinni sem hann
leikstýrir (hann hlaut Óskarinn fyr-
ir þá fyrstu, „Ordinaiy People") —
og eins og kannski við var að búast
er hún einkar viðfelldin og þægileg
reynsla, leikandi létt í frásögn og
alltaf sérstaklega gamansöm á sinn
lágstemmda hátt þegar hún bregður
upp fyrir okkur myndum af hjátrú-
arfullum bændum, spilltum póli-
tíkusum og pirruðum athafnamönn-
um. Það má líta á Mailgro, er þýð-
ir kraftaverk, sem íslenska sveita-
sinfóníu færða í búning sveitarinnar
í Nýju Mexíkó. í staðinn fyrir virkj-
unarframkvæmdir í íslensku sveit-
inni á að selja Milagro-sveitina und-
ir hressingarstað og það er ekki lítil
glettna, svolítið kaldhæðnislega og
léttgeggjaða mynd af framtíðarver-
öldinni. Lífið gengur sinn vanagang,
það er verið að sýna Rambó 6 í
bíó, en það er komið nýtt lið í bæ—
inn, „hinir aðkomnu" eins og þeir
eru kallaðir. Það eru geimverur.
Þremur árum fyrr (sem sagt í
fyrra) hafði undrið gerst. Risastórt
geimskip, þrælaskip raunar, lenti á
jörðinni og innihélt 250.000 erfða-
fræðilega gerða þræla utan úr
geimnum. Það strandaði fyrir utan
Los Angeles og geimverumar hafa
engin tök á að snúa til baka svo
eftir tilskilinn tíma í sóttkví era þær
látnar samlagast umhverfinu og
verða borgarar í Los Angeles. Þær
era góðar í að samlagast en það
er litið á þær frekar sem annars
fiokks. Þær búa I sérstökum hluta
borgarinnar, Sorabæ.
Þær era talsvert öðravísi og hér
fer hugmyndaflug framleiðendanna
virldlega á flug. Gamansemi mynd-
arinnar er að mestu bundin við eðli
geimveranna; þær verða fullar á
sveitapólitík í kringum það smá-
ræði.
Eins og gengur sjá sumir sér akk
í því að fá hressingarveröld á meðan
aðrir vilja halda elskulegu sveitinni
óbreyttri um aldur og ævi. Póli-
tíkusamir sjá hærri skatta og at-
hafnamaðurinn sér meiri gróða en
Jói, eini bóndinn í sveitinni sem
sloppið hefur við að selja jarðar-
skikann sinn og er mjög ólíklegur
byltingarmaður, sér það einn daginn
hvílíkt grundvallaratriði það er að
rækta baunaakurinn sinn. Selja
hnefann í borðið og segja, hingað
og ekki lengra. Það gerist auðvitað
ekki þannig heldur af tómri slysni
en það er rétt, hann stelur vatni
úr áveitu athafnamannsins. Lög-
reglusljórinn er ekki maður mikilla
átaka frekar en aðrir í sveitinni,
vill helst ekki vera mikið að krakka
í líf fólks, pólitíkusamir vilja ekki
sýnast of harðir — ímynd þeirra
gæti beðið hnekki láti þeir handtaka
bónda fyrir að rækta baunaakur
i i n .......JUBUmJBT —~
Úr myndinni Hinir aðkomnu.
súrri mjólk og sjórinn virkar eins
og sýra á þær. Maturinn verður að
vera hrár til að gagnast þeim og
nöfnin sem þeim hafa verið gefín
hljóma kunnuglega; Rudyard Kipl-
ing, Richard M. Nixon. En aðlögun-
arhæftiin er frábær. Sumar eru
þegar orðnir rónar og eigra um með
mjólkurpottinn sinn, sumar era
sinn — og athafnamaðurinn, sem
skiljanlega lítur málið mjög alvar-
legum augum, getur því lítið að-
hafst. Þessi ómerkilegi baunaakur
verður sameiningartákn Milagro.
Redford setur frásögnina einkar
skemmtilega upp á undurblíðum
nótum í hugljúfri hiynjandi sem ber
hana áfram áreynslulaust og það
er alltaf stutt í hláturinn. Þetta er
mynd um gott og traust sveitafólk
baðað í sólarlagi og þótt skálka sé
að finna hér og þar fær enginn að
vera veralega vondur af því þá
götumellur, aðrar löggur og aðrar
bófar. Það er eins og þær hafí allt-
af verið til.
Og þá komum við aftur að glæpa-
myndinni. Eftir að hafa sett þessar
upplýsingar um hinn glænýja en
furðulega heim hratt og vel fram á
fyrstu mínútum myndarinnar vind-
ur Baker sér að hasamum með ofsa-
fullan James Caan í hlutverki menn-
skrar löggu, sem missir félaga sinn
og fær geimveru, sérlega vel leikin
af Mandy Patinkin, fyrir nýjan fé-
laga og saman lenda þeir á slóð
Terence Stamps, geimvera og und-
irheimakóngs f Sorabæ, er fæst við
dópgerð handa sínu fólki með ófyrir-
sjáanlegum afleiðingum.
Ef ykkur finnst þetta lykta af
gömlum hasarblöðum erað þið á
réttri leið. Hinir aðkomnu er venju-
legur þriller í vægast sagt óverju-
legu umhverfí. Hann virkar eins og
enn ein löggufélagamyndin en lítur
út eins og eitthvað langt, langt utan
úr geimnum. Gerfí hinna aðkomnu
er sérstætt og hasarinn er mestan-
part góður og samskipti geimvera
og manna era hin ánægjulegustu
og fela að mestu það smáræði sem
aflaga fer.
mundi hin sólríka sveitastemmning
brotna. Sumir mundu segja að þetta
væri átakalaus mynd en það er hún
ekki, átökin era hins vegar gerð svo
kómísk og manneskjuleg að maður
tekur varla eftir þeim og hefur
nægan tíma til að kíma innra með
sér að flónsku mannanna. Redford
gefur sér gott svigrúm til að mynda
sofandalegt mannlífíð í Milagro á
milli þess sem hann hæðist góðlát-
lega að möppudýranum í pólitíkinni
og yfirgangi athafnamannsins og
ekki síst sveitafólkinu svo rólegu í
tíðinni. Milagro er mynd sem lyftir
manni upp nú þegar daginn er loks
tekið að lengja.
Fjöldi þekktra leikara fer með
stærri og minni hlutverk í myndinni
en það er einmitt einkennandi fyrir
frásögnina að enginn fær að skera
sig úr og vera í aðalhlutverki. Rub-
en Blades er einkar skemmtilegur
í hlutverki lögreglustjórans í mála-
miðlarahlutverkinu, Sonia Braga
leikur eldheitan andstæðing afþrey-
ingarmiðstöðvarinnar, John Herd
er lögfræðingur á flótta undan lög-
fræðinni, Christopher Walken er,
eins og alltaf, svolítið eins og hann
þurfí á sálfræðihjálp að halda í hlut-
verki þess eina sem fær að sýna
einhveija illsku, Daniel Stem er
félagsfræðinemi frá New York sem
greinilega hefði átt að fæðast I
sveitinni, Richard Bradford er dauð-
pirraður athafnamaðurinn og Mel-
anie Griffith heimska ljóskan, eigin-
konan hans. Loks má nefna Carlos
Riquelme í hlutverki elsta bæjarbú-
ans, Amarante, sem hefur draug
fyrir ráðgjafa og svín fyrir félaga.
Þetta er gott fólk og Milagro er góð
mynd í þess orðs eiginlegu merk-
ingu.
Hótel okkar er jörðin
Af draumaráðningamömium
Kvikmyndir
Sæbjörn Valdimarsson
Bíóborgfin: Tucker
Leikstjóri Francis Ford Copp-
ola. Handrit Arnold Schukman
og David Seidler. Kvikmynda-
tökustjóri Vittorio Storaro.
Tónlist Joe Jackson. Aðalleik-
endur Jeff Bridges, Joan Allen,
Martin Landau, Frederic Forr-
est, Mako, Elisa Koteas, Christ-
ian Slater, Anders Johnson,
Dean Stockwell, Lloyd Bridges.
Bandarísk. Paramount 1988.
Það þarf ekki að kafa djúpt í
myndina til að sjá sameinkenni
og tengsl Coppola, leikstjóra
hennar, og mannsins sem hún
dregur nafn sitt af, bflahönnuðar-
ins F*restons Tuckers. Báðir fram-
sýnir snillingar sem studdust fyrst
og fremst við sína nánustu, lögðu
hvergi smeykir í hinar tvísýnustu
framkvæmdir og urðu biðu lægri
hlut fyrir kerfinu og bakhjörlum
þess. Tucker mátti sjá á eftir bylt-
ingarkenndri bflaframleiðslu og
Coppola sínu sögufræga Zoetrope
kvikmyndaveri. En báðir sáu þeir
draumana rætast. Að mestu leyti,
í lok seinna heimsstríðs lá ljóst
fyrir að stór hluti Bandaríkja-
manna átti sér þá ósk heitasta
að eignast nýjan bíl. Hugvitsmað-
urinn Tucker sá í hendi sér að
nú var rétti tíminn til að markaðs-
setja nýjan bfl, hlaðinn róttækum
breytingum í útliti og tæknibún-
aði. Búinn m.a. diskahemlum, ör-
yggisbeltum, með vélina aftur í,
straumlínulagaðri en áður þekkt-
ist, ofl., ofl.
í stuttu máli sáu risaveldin þijú
í bflaiðnaðinum, GM, Ford og
Chrysler, að þama var kominn
stórhættulegur keppinautur, sem
ógnaði þeim á ýmsan hátt. Og
kæfðu hann í fæðingu með ýms-
um bellibrögðum. Fyrir herferð-
inni fór þingmaðurinn Ferguson
(Lloyd Bridges).
Þó efnið sé hádramatískt fer
Coppola með það á léttu nótunum.
Enda Tucker óforbetranlegur ær-
ingi og bjartsýnismaður sem hinn
einstaklega geðugi og bráðhressi
leikari Jeff Bridges leikur af
ósvikinni innlifun. Jafnvel svo að
manni þykir nóg um fyrstu mínú-
tumar meðan fókusinn er að skýr-
ast. Sér svo að stefnan er tekin
hárrétt strax í upphafí og hvergi
slakað á til myndarloka. Það er
unun að sjá hvemig Coppola ger-
ir stólpagrín að stöðnuðum kerfi-
skörlum, útsmognum pólitíkusum,
fégráðugum peningamönnum,
eiginhagsmunaseggjum sem ætíð
eru samir við sig, hvert svo sem
ártalið er. Og sá feiknakraftur
sem einkennir þessa nýjustu mynd
hans (þó hún hafi átt erfiða fæð-
ingu) sýnir að hinn snjalli kvik-
myndagerðarmaður er að komast
í fyrra form eftir nokkur, mögur
ár.
Vel er vandað í leikaravali.
Áður er getið ágæts hlutar Jeff
Bridges, og pabbi hans, Lloyd, er
háll sem áll í litlu en áhrifamiklu
hlutverki Fergusons, hins undir-
förula öldungadeildarþingmanns.
En það er Landau sem næstum
stelur senunni í hlutverki Abes,
Qármálamannsins, félaga Tuckers
í draumasmiðjunni. Frammistaða
hans ætti þó ekki að koma á óvart
því hann er einn eftirsóttasti leik-
listarkennarinn vestan hafs. Og
meistari Storaro skilar sínum hlut
af alkunnri snilld og öll tækni-
vinna samkvæmt hágæðastaðli
Hollywoodborgar. Leikmynda- og
sviðshönnuðir hafa unnið sann-
kallað kraftaverk (þeir gleymast
örugglega ekki við Oskarstilnefn-
ingamar eftir fáeina daga). Gegn-
umsneitt fáguð og forvitnileg
skemmtun með stfl.
Landau, Allen og Bridges í Tucker.
Ra&nagnstniflanir hjá Aflen
Regnboginn: September
Leikstjóri og handritshöfundur
Woody Allen. Kvikmyndatöku-
stjóri Carlo Di Palma. Leikend-
ur Denholm Elliot, Dianne Wi-
est, Mia Farrow, Elaine Stritch,
Sam Waterstone, Jack Warden.
Bandarísk. Orion Pictures
1987.
Allen notar að þessu sinni
kunnuglegt fyrirbrigði, rafmagns-
truflanir, til að undirstrika sálar-
ástand persóna sinna, eins er
September nokkur truflun á vel-
gengni listamannsins því myndin
er í hópi hans slökustu verka.
Hann tekur síg alltof alvarlega.
Vandamál urnlykja flestar per-
sónumar sex í September. Farrow
er að jafna sig eftir taugaáfall og
er á barmi annars er hún fær
ekki endurgoldna ást sína til
Waterstons, mislukkaðs skálds
sem er hinsvegar ástfanginn af
bestu vinkonu Farrow, sem er
Wiest. Sú þjáist af ástleysi og
skort á athygli í innantómu hjóna-
bandi. Nágranninn Elliot er búinn
að missa konuna en er yfir sig
hrifínn af Farrow. Stritch móðir
hennar er af allt öðru sauðahúsi,
hörkukerling, einsog hún segir
sjálf. Eldhress lífsnautnakona
með munninn fyrir neðan nefið.
Warden sambýlismaður hennar
siglir hógvær í kjölfarinu.
Þetta er hópurinn sem Allen
smalar saman að þessu sinni og
plantar niður í sveitasetur í Ver-
mont. Og veltir sér uppúr vanda-
málum þeirra. Til að byija með
em þau forvitnileg en þegar til
lengdar lætur fer manni að þykja
þessi yfirborðskenndi harmagrát-
ur hrútleiðinlegur og uppgerðar-
legur. Það er engin spuming að
Allen er eitt af höfuðsamtíma-
skáldum bandarískrar kvik-
mjmdagerðar, en lætur mikið bet-
ur að fást við gamansamari hluti.
Að venju er leikhópurinn ein-
stakur. Allen er búinn að gera
hörkuleikkonu úr spúsu sinni,
Farrow, en hér er hún svo gott
sem Allen á pilsi. Lítil, brothætt
og öryggislaus. Waterston hefur
ekki í aðra tlð verið betri, sviðsk-
únstnerinn Elliot silar af sér enn
einu, vandvirknislegu portrettinu;
hins hægláta, roskna mennta-
manns sem líður fyrir vangoldnar
tilfínningar sínar til mikið yngri
konu. En yfir hópnum trónir sviðs-
leikkonan Stritch í bragðmesta
hlutverkinu, hinnar litríku ham-
hleypu, móðurinnar, en lífshlaup
mæðganna minnir ekki lítið á
harmsögu Lönu Tumer og flöl-
skyldu, hvort sem það er tilviljun
eða ekki. Hlutverk Stritch er lang
heilsteyptast, skemmtilegast og
leikkonan kann að notfæra sér
það útí ystu æsar, geysist um
sviðið einsog frískandi storm-
sveipur. En bestur allra er þó ljó-
sameistarinn Di Palma. Minni-
háttarverk frá Allen en engu að
síður forvitnilegt með köflum.