Morgunblaðið - 02.04.1989, Blaðsíða 2

2 FRETTIR/INNLEIUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. APRÍL 1989
Svavar Gestsson, menntamálaráðherra:
„Orð utanríkisráðherra
lýsa litlu jafiivægi“
SVAVAR Gestsson, menntamálaráðherra, segir að orð Jóns Baldvins
Hannibalssonar, utanrfldsráðherra, í Morgunblaðinu í gær, þess efnis
að hann hafi farið fram „með eindæmum litflmannlegum aðförum"
gegn Sjöfii Sigurbjörnsdóttur, lýsi litlu jafnvægi.
M
ér þykja þessi orð ráðherrans
lýsa litlu jafnvægi hans. Þau
Slenczynska
í Óperunni
BANDARÍSKI píanósnillingurinn
Ruth Slenczynska heldur tónleika
i íslensku óperunni í Gamla bíói
annað kvðld, mánudag.
Slenczynska er nó 63 ára gömul
og á að baki yfir 3.000 einleiks-
tónleika um heim allan og hefur leik-
ið með frægustu hljómsveitum heims.
Á tónleikimum, sem he(jast klukkan
20.30, leikur Ruth Slenczynska verk
eftir Beethoven, Lutoslawski, Chopin,
Ravel og Schumann.
eru ekki á þann veg að þau lýsi mikl-
um skilningi á þessum skóla og
skólahverfi. Ég held að það væri
rétt að Jón Baldvin ræddi við kenn-
ara og foreldra í hverfinu, áður en
hann fer að stimpla þetta fólk sem
klíkur og undirróðursmenn, sagði
Svavar Gestsson, menntamálaráð-
herra, í samtali við Morgunblaðið í
gær. „Að öðru leyti finnast mér þessi
stóryrði ekki svaraverð, en hótanim-
ar þykja mér athyglisverðar," sagði
Svavar.
Svavar var spurður hvort hann
teldi þessi orð utanríkisráðherra vera
fyrstu stríðsyfiriýsingu Alþýðu-
fiokksins á hendur Alþýðubandalag-
inu i þessari ríkisstjóm. „Mér finnst
þín spuming vera umhugsunarverð.
En ég trúi því varia að svo sé. Mér
finnst það á hinn bóginn rryög merid-
legt sem hann segir."
Til greinahöfimda
FRÁ áramótum hafa verið óver\ju-
mikil þrengsli í Morgunblaðinu. Af
þeim sökum hafa greinar, sem
sendar eru blaðinu til birtingar,
orðið að bíða óhóflega lengi. Morg-
unblaðið biðst velvirðingar á því.
Þar sem ekki er fyrirsjáanleg
breyting á þessum þrengslum og
Qölmargar greinar bíða enn birt-
ingar, eru það vinsamleg tilmæli
til greinahöfunda, að þeir stytti
mál sitt. Morgunblaðið mun leggja
áherzlu á, að greinar, sem eru ekki
lengri en 2-3 blöð I stærð A4 (í
aðra hveija línu) fái skjóta birtingu.
Þeir sem senda blaðinu lengri
greinar mega búast við verulegum
töfum á birtingu.
Það skal tekið fram að lokum,
að Morgunblaðið fagnar siauknum
áhuga fólks um allt land á því að
birta greinar í blaðinu og efla þann-
ig skoðanaskipti í landinu.
Hlupuapríl
Morgunblaðið/Bjami
Lesendur hlupu sumir hveijir apríl og lögðu leið sína
upp á Stuðlaháls er Morgunblaðið birti í gær frétt
um að Áfengis- og tóbaksverzlun ríkisins hygðist
hafa útsölu á ódýrum, smygluðum bjór í verzlun
sinni á Stuðlahálsi. Urðu margir frá að hverfa súrir
í bragði, því að enginn fékkst bjórinn og hlið vínbúð-
arinnar voru harðlokuð, eins og maðurinn á mynd-
inni komst að raun um. Flest atriði Morgunblaðs-
fréttarinnar voru reyndar rétt Eftir 1. marz hefur
allur smyglaður bjór í vörzlu tollgæzlunnar verið
afhentur ATVR til ráðstöfunar.
Dagblaðið Tíminn var með aprflgabb á svipuðum
nótum og greindi frá því að fyrirhuguð væri útsala
á einni erlendri bjórtegund eftír helgina. Þjóðviljinn
sagði frá sel, sem hefði tekið sér bólfestu í
Reykjavíkurtjöm og brot blaðsins var tvöfalt stærra
en venjulega „f tilefiú dagsins." Dagblaðið-Vísir
greindi frá ótrúlega ódýrum sólariandaferðum.
Seldí kaupmönn-
um stolinn vaming
ÞRÍTUGUR maður, sem látinn
var laus úr gæsluvarðhaldi á
föstudag, hefúr játað að hafa
ásamt tvelmur 15 ára drengjum
brotist inn f tugi verslana og
fyrirtækja undanfama mánuði.
Við rannsókn málsins hefúr
Rannsóknarlögregla rfldsins
yfirheyrt nokkra kaupmenn sem
fyrir liggur að keyptu stolinn
varning af manninum.
Að sögn Jóns Snorrasonar deild-
arstjóra þjá RLR bauð maður-
inn þýfið til sölu á niðursettu verði
og skiptu nokkrir kaupmenn við
hann. Að sögn Jóns mátti kaup-
íslenska hjjómsveitin:
Frumflutt söng-
verk eftir Þorkel
og Atla Heimi
ÍSLENSKA h(jómsveitin heldur
fimmtu tónleika þessa starfsárs f
Gerðubergi í dag. Frumflutt verða
söngverk eftir Þorkel Sigur-
björnsson og Atla Heimi Sveins-
son. Fyrri hluta tónleikanna munu
Sigurður Bragason baritón og
Þóra Fríða Sæmundsdóttir pianó-
leikari flytja fslensk og erlend ein-
söngslög og aríur.
Verk Þorkels neftiist Ballade,
samið við Ijóð eftir Brecht, en
verk Atla Heimis, Vögguvísa Katrínar
Mánadóttur fyrír Eirík XTV, er samið
við ljóð eftir Zacharias Topelius.
Flytjendur eru Elísabet F. Eiríks-
dóttir sópran, Jóhanna V. Þórhalls-
dóttir alt, Gunnar Gunnarsson flautu-
leikari, Kjartan M. Kjartansson lág-
fiðluleikari, Páll Eyjólfsson gítarleik-
ari, Birkir Þór Bragason saxófónleik-.
ari og Eggert Pálsson slagverksleik-
ari. Tónleikamir hefjast klukkan 16.
mönnunum vera (jóst að um þýfi
væri að ræða og mega þeir eiga
von á kærum vegna þessa.
Grænlenska landstjómin:
Afctaða tíl loðnuveiða tekin
að loknum viðræðum við EB
Kaupmannahöfn. Frá N. J. Bruun, fréttaritara Morgunbladsins.
GRÆNLENSKA landstjómin tekur ekki afstöðu tfl hver skuli veiða
loðnukvóta Grænlendinga fyrr en samningaviðræðum þeirra við
Evrópubandalagið (EB) um fiskveiðar er lokið, að sögn Kaj Egede,
sjávarútvegsráðherra Grænlendinga. Samkvæmt samkomulagi ís-
lendinga, Grænlendinga og Norðmanna mega Grænlendingar veiða
11% af loðnuafla þessara þriggja þjóða. Þeir eiga hins vegar hvorki
loðnuskip né fiskinyölsverksmiðjur.
Kaj Egede segir að útgerðarfyr-
irtækin Einar Guðfinnsson í
Bolungarvík, Haraldur Böðvarsson
& Co á Akranesi og Miðnes í Sand-
gerði, séu ekki einu aðilamir sem
hafi áhuga á að veiða grænlenska
loðnukvótann. Orðsendingar um
þetta mál hafi komið frá rfldsstjóm-
um íslands og Noregs, svo og land-
stjóminni í Færeyjum. Kvótinn
verði hins vegar seldur hæstbjóð-
anda eins og reglan hafi verið und-
anfarin fiögur til fimm ár.
Egede segist þó vera jákvæður
gagnvart þeirri tillögu íslensku út-
gerðarfyrirtækjanna þriggja að
fslensk skip veiði grænlenska
loðnukvótann og landi honum á ís-
landi en Grænlendingar fái að vera
í áhöfii þeirra.
Veitingamenn óttast fleiri gjald-
þrot vid óbreytt rekstrarskilyrði
UNDANFARNA mánuði hefúr stór hluti fyrirtækja f veitinga- og
gistihúsarekstri á íslandi skipt um eigendur, orðið gjaldþrota eða
hætt starfsemi. Þessi þróun virðist hafa náð hámarki undanfarna
daga og vikur. Jafnvel rótgróin fyrirtæki með áratuga reynslu á
þessu sviði hafa verið tekin tfl gjaldþrotaskipta. Veitingamenn ótt-
ast að enn sjái ekki fyrir endann á gjaldþrotum i greininni. Um 6
þúsund heilsársstörf hafa verið i veitinga- gistihúsa- og fcrðamanna-
iðnaði, að sðgn Bjama Ámasonar veitmgamanns f Óðinsvéum og
Brauðbæ, sem rekur þessa þróun tfl aðgerða og aðgerðaleysis ríkis-
valdsins.
Aðgerðimar eru skattpíning,
með tilkomu matarskatts.
Aðgerðarleysið birtist í afskipta-
leysi af „svörtum markaði" í tengsl-
um við félagsheimilissali, sem hafí
undirboðið veitingamenn í skjóli
skattleysis og fái nú til sín sístækk-
andi sneið af árshátíða- og veislu-
markaði. Ema Hauksdóttir fram-
kvæmdastjóri Sambands veitinga-
og gistihúsa segir að eftir sölu-
skattsbreytinguna hafi veitinga-
menn aðeins hækkað þjónustu sína
um 5% til að ofþjóða ekki markaðn-
um en engu að síður hafi minnk-
andi ráðstöfunarfé almennings haft
í för með sér að verulega dró úr
eftirspum. Samhliða hafi hlutur
„svarta markaðarins" aukist. Til
marks um það nefnir hún að í
Súlnasal Hótel Sögu hafi að jafn-
aði undanfarin ár verið haldnar 8
árshátíðir í mánuði en mánuðina
áðuren Gildi h/f, rekstraraðfli stað-
arins um aldarfjórðungs skeið, varð
gjaldþrota hafi
meðaJtalið verið 3
árshátíðir á mán-
uði.
Bjami Áma-
son segir að und-
anfarið hafi veit-
ingahús hagrætt í sínum rekstri
eins og mögulegt sé en þó sé líklega
óvíða í atvinnulífmu jafnlítið svigr-
úm til hagræðingar. Hérlendis sé
hráefniskostnaður veitingahúsa
40-50% en víðast hvar þyki 20-22%
eðlilegt. Matvæiaverð hér sé hið
hæsta sem þekkist, ákveðið í stofn-
unum eða af nefndum og afslættir
ekki til umræðu, áfengi sé á föstu
verði og fáist aðeins frá einum
aðila. Minni skömmtum og færra
starfsfólki fylgi verri þjónusta og
fæli frá viðskiptavini. Bjami segir
ljóst að veitingamenn muni spara
við sig í ráðningum sumarfólks, en
um 2000 skólanemendur hafa að
jafnaði fengið sumarvinnu á veit-
BflKSVlÐ
eftir Pétur Gunnarsson
inga- og gistihúsum, og að lagt
verði að föstu starfsfólki að taka
vetrarieyfi f stað sumarleyfa.
Vandræði gistihúsa eru af nokk-
uð öðrum toga en vandræði veit-
ingahúsa. Á tímum fastgengis-
stefnu, 1985-1987, fór dollarinn
úr 46 krónum í 36 krónur, sem
þýddi um 23% samdrátt í tekjum
af gistingu. Á sama tíma jókst
rekstrarkostnaður um 58%. Bjami
Ámason segir að hvað þetta varðar
__■■■ bafi rekstrarskil-
yrði gistihúsa
batnað undanfar-
ið enda lúti .þau
um það sömu lög-
málum og aðrar
útflutningsgrein-
ar þótt ferðamannaiðnaður sé ann-
ars homreka stjómvalda, greiði
söluskatt af þjónustu í stað þess
að njóta fyrirgreiðslu og greiði
launaskatt, einn útflutningsgreina.
Verkfall verslunarmanna 1 apríl
hafi einnig valdið gífurlegu Ijóni
og jafnvel ónýtt margra ára mark-
aðsverkefni. Þá sé aðgangur að
iánsfé til uppbyggingar lélegur og
arðsemiskröfur fráleitar. „Ferða-
málasjóður á orðið meira og minna
öll hótel á landsbyggðinni og virð-
ist nú vera að eignast Hótel Örk
og Holiday Inn,“ sagði Bjami. „Það
væri skynsamlegra hjá ríkisvaldinu
að búa þessum iðnaði, sem hingað
til hefur verið rekinn án ríkis-
styrkja og niðurgreiðslna, viðun-
andi rekstrarskilyrði heldur en að
horfa upp á fyrirtækin komast í
þrot hvert af öðru, láta þá slá ríkinu
eignimar og taka jafnvel ábyrgð á
stómm hluta af kröfum. Hvað er
það annað en niðurgreiðslur?"
Aðspurð um hvort erfiðleikar
veitinga- og gistihúsa væru ekki
afleiðing fyrirhyggjulítillar ofQár-
festingar undanfarinnar ára, voru
Bjami Ámason og Ema Hauks-
dóttir sammála um að vissulega
væru einstök dæmi um að fyrir-
tæki í þessari grein hefðu verið
sett á fót og rekin af lítilli fyrir-
hyggju og án nægilegrar þekking-
ar. Þar væm hins vegar á ferð
undantekningar, sem ekki skýrðu
þær almennu þrengingar sem
gengið hefðu yfír greinina undan-
farið ár og vart hefðu látið nokk-
urt einasta veitinga- eða gistihús
á landinu ósnortið. Samtök veit-
inga- og gistihúsa hafa átt í við-
ræðum við stjómvöld um aðgerðir
gegn því sem Bjami kallar „svarta
markaðinn" og um söluskattsá-
lagningu. Bjami Ámason segist
vonast til að stjómvöld sjái að sér
um þessa hluti áður en gjaldþrot
verður hlutskipti fleiri af elstu,
grónustu og best reknu fyrirtækj-
um í þessari grein en segir að enn
sem komið er hafi sambandið
mætt litlum skilningi ráðamanna.