Morgunblaðið - 02.04.1989, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. APRÍL 1989
4-

a
~I9

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
BjörnJóhannsson,
ÁrniJörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
ÁgústlngiJónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjaid 900 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 80 kr. eintakið.
Veik stjórn
í kjaraviðræðum
Mótmælin sem höfð voru í
frammi haustið 1984, þeg-
ar Albert Guðmundsson þáver-
andi fjármálaráðherra og Davíð
Oddsson borgarstjóri ákváðu að
borga opinberum starfsmönnum
ekki laun fyrirfram, þegar verk-
fall þeirra stóð fyrir dyrum,
voru mun harðari og ákafari en
þau sem nú heyrast. Þá voru
það starfsmenn Ríkisútvarpsins
sem gengu fram fyrir skjöldu
og lokuðu stofnuninni. Engin
blöð komu út um þær mundir
vegna verkfails og tóku þá ein-
staklingar sig til og hófu rekst-
ur á frjálsu útvarpi. Voru þeir
síðan eltir uppi af lögreglu og
sumir dæmdir. Á hinn bóginn
var einokun ríkisins á útvarps-
rekstri síðar afnumin og nú er
það tímanna tákn, að starfs-
menn Ríkisútvarpsins eru ekki
fremstir í flokki þeirra opinberu
starfsmanna, er ætla í verkfall,
ef ekki semst við ríkið um kaup
og kjör. Ríkið á nú í samkeppni
við löglegar einkastöðvar um
rekstur hljóðvarps og sjónvarps.
Það fór einnig fyrir dómstól-
ana, hvort ríki og Reykjavíkur-
borg hefði verið skylt að greiða
laun fyrirfram á boðuðum verk-
fallstíma og var niðurstaða
dómstólsins sú, að engin slík
skylda hvíldi á hinum opinberu
aðilum. Ólafur Ragnar
Grímsson fjármálaráðherra hef-
ur ákveðið að feta í fótspor
þeirra Alberts Guðmundssonar
og Davíðs Oddssonar og þeir
opinberu starfsmenn, sem hafa
ákveðið verkfall fá ekki greidd
laun fyrir apríl nema þar til
boðað verkfall á að hefjast.
Hefðu fáir búist við því í mold-
viðrinu og látunum haustið
1984, að formaður Alþýðu-
bandalagsins myndi taka slíka
ákvörðun. Flokkurinn kynti á
sínum tíma undir með þeim sem
harðast snerust gegn þeim Al-
bert og Davíð.
Þegar ríkisstjórnin gengur til
kjarasamninga við opinbera
starfsmenn undir forystu for-
manns Alþýðubandalagsins,
sem helst hefur sótt fylgi sitt í
raðir þeirra, kemur í ljós í skoð-
anakönnun, að hún á mjög und-
ir högg að sækja. Aðeins 37,1%
segjast nú styðja stjómina og
er óvenjulegt, að ríkisstjóm
njóti jafn lítils fylgis. Hefur fylgi
allra stjómarflokkanna dregist
saman. Ástæðan fyrir fylgis-
hrani stjómarinnar er einfald-
lega sú, að henni hefur mistek-
ist. Efnahagsstefna hennar hef-
ur ekki gengið upp og ráðherrar
og flokkar þeirra deila um mikil-
væg málefni.
Kjaraviðræður hafa þróast á
þann veg, að nú er beðið eftir
ákvörðunum ríkisstjómarinnar
og hvemig fjármálaráðherra
tekst að ná þeim fram í samn-
ingum við opinbera starfsmenn.
Ólafur Ragnar Grímsson hefur
óhikað beitt sér fyrir skatta-
hækkunum og opinber þjónusta
hefur hækkað, meðal annars
afnotagjald Ríkisútvarpsins um
28,2% að undirlagi Ögmundar
Jónassonar, formanns Banda-
lags starfsmanna ríkis og bæja
(BSRB), sem segist vilja ræða
við ríkissijómina um velferðar-
kerfið. Að þessu sinni er það
ekki BSRB heldur kennarar og
háskólamenntaðir ríkisstarfs-
menn sem ganga harðast fram
gagnvart fjármálaráðherra.
Viðsemjendur á almenna
vinnumarkaðinum bíða nú
átekta. Þeir vilja vita hvað ríkis-
stjómin ætlar að gera í kjara-
málum. Skyldi hún vera orðin
of veikburða til að takast á við
þau brýnu úrlausnarefni, sem
bíða hennar þar?
9.að því er virðist
af vamarræðu hans
andúð á ellinni. Þór-
bergur hafði viðbjóð á
henni, ef marka má
Kompaníið. Þeir
hefðu báðir tekið undir það að guð
hefði átt að gefa manninum mikla
vizku í veganesti og láta hana dala
með ellinni. En Ciceró er annarrar
skoðunar. Líkaminn er ekki graf-
hýsi. Það er hægt að þroskast í
honum. Það er hægt að nota hann
einsog hvert annað hylki á leið til
nýs landnáms.
Þessir spekingar voru engan veg-
inn lausir við fordóma. Þeir blasa
við okkur á víð og dreif í hugmynd-
um Þórbergs, bæði í samtölum okk-
ar og ritverkum hans sjálfs. En
hann hafði lag á því að breyta for-
dómum sínum í skemmtun fýrir þá
sem þeim kynntust. Hann lifði af
fordóma sína, en kannski urðu þeir
Sókratesi að falli. Sá ákærenda
hans sem þekktastur var og átti
eitthvað undir sér, Anytus, var auð-
ugur sútari af nýrri, öflugri milli-
stétt og hafði átt þátt í því að koma
einræðisstjóm Krítíasar frá 404
f.Kr., en hann virðist einsog Alkí-
bíades hafa fengið allt frá guðunum
— nema karakterinn. Anytus var
fastur fyrir. Og þegar þeir Sókrates
gerðu upp sakir sínar varð úr því
harður leikur, þótt Sókrates reyndi
ekki að bjarga eigin skinni and-
spænis dauðanum, persónugerðum
HELGI
spjall
harmleikurinn ekki
sízt óður til þessa
mannúðlega samfé-
lags.
Réttarhöldin yfir
Sókratesi og dómur-
inn yfir honum eru
einn svartasti bletturinn á sögu
þessa samfélags. Það voru lýðræð-
issinnar sem stóðu fyrir þessum
andlýðræðislegu aðgerðum gegn
dyggð og lærdómi. Sókrates var
kallaður til ábyrgðar fyrir guðlast
í samfélagi sem leyfði slíkt, ef
marka má t.a.m. flimtið um guðina
í gamanleikjum Aristófanesar. En
það var gaman sem átti eftir að
káma. Þótt Aþeningar hafí hlegið
að fyndni hans um að Seifur væri
ekki til og helztu guðimir væru
ringulreið, sviti og loft, dó hláturinn
út í fáránlegri aðför að Sókratesi
fyrir guðlast. En við mættum aftur
á móti hyggja að því hvort guðimir
þrír séu ekki einmitt um þessar
mundir heimilisfastir hjá okkur;
ringulreið, sviti og loft! Það er nóg
af því öllu í íslenzku samfélagi. Og
þá ekki sízt í íslenzkum stjóm-
málum. Og svo fjölmiðlafárinu,
náttúrlega.
Jafn fáránleg var hin ásökunin,
að Sókrates spillti æskunni. Hann
var að vísu ekki einungis vizkuvin-
ur, eða fílósóf, heldur einnig vizku-
hönnuður svo að notað sé tungutak
nútímans. Vizkuhönnuður hannaði
ekki sízt hugmyndir handa ungu
fólki en hönnunarstarf hans átti
í sútaranum.
En hvaða sakir? Það voru engar
sakir. Anytus og Sókrates greindi
augsýnilega á 'um æði margt. En
lýðræðið nægði ekki í Aþenu, must-
eri lýðræðisins, þar sem vizkugyðj-
an Pallas Aþena sveif yfir vötnum
og hafði m.a. verið kölluð til að
kveða upp réttlátan dóm yfír Orest-
es, syni Agamemnons, í þríleik
Æskylosar sem engu er líkur. Aðal-
persónan er raunar Iýðræðið í
Aþenu og ágæti þess. Þannig er
stundum rætur í fordómum. Þannig
hafði hann varað son Anytusar við
því að hafna í húðunum(!) Slík stétL
arfyrirlitning hafði óhjákvæmilegar
afleiðingar, ekki sízt í þjóðfélagi
þar sem „sophia" átti ekki einungis
við um listir og andleg verðmæti,
heldur hæfileika af öllu tagi; sér-
þekkingu einsog við segjum nú.
Með slíkum fordómum kallaði
Sókrates yfír sig reiði Aþeninga —
og líklega einnig vemdargyðju
borgarinnar sem mátti vel vita hver
var upprunaleg merking vizkunnar.
Eina „sök“ Sókratesar var sú,
að hann iðkaði frelsi Aþeninga í
samtölum sínum og hugmyndum.
Dómurinn yfír honum var smánar-
legur fyrir Aþeninga og í réttar-
höldunum fólst óaþensk afstaða.
Með dauða sínum sýndi Sókrates
fram á veikleika lýðræðisins, rétt
einsog það skein í hræsni og yfír-
drepsskap hér heima þegar Þór-
bergi var vikið úr starfí um það
leyti sem Bréf til Láru kom út.
Lýðræði sem þolir ekki „slæmar"
kenningar eða „óæskilegan" mál-
flutning á margt ólært. Það ættu
þeir að íhuga sem nú gagnrýna
Morgunblaðið eða veitast að því,
meir af kappi en forsjá, fyrir marg-
vísleg skoðanaskipti sem eru ekki
alltaf í anda talsmanna og forystu-
sauða Sjálfstæðisflokksins. Yfír-
burðir þeirrar mannúðlegu sjálf-
stæðisstefnu sem við öll þekkjum
koma ekki sízt fram í heiðarlegri
samkeppni við önnur sjónarmið.
Óttinn við andstæðinga og öndverð-
ar skoðanir breytir himni sjálfstæð-
isstefnunnar í pólitískt asklok. Það
sæti sízt af öllu á Morgunblaðinu,
boðbera borgaralegs frelsis og lýð-
ræðis, að búa um sig í skotheldu
greni öfga og einæðis.
Lýðræði var allt að því guðlegt
fyrirbrigði í Aþenu hinni fomu,
persónugert síðar í frelsisstyttu
Bandaríkjanna. En það logar ekki
alltaf á kyndlinum, ekki heldur í
Aþenu né hér heima. Sókrates var
í raun og vem leiddur fyrir eins
konar „óameríska" nefnd í Aþenu
þótt um 500 manna kviðdómur
hafi dæmt hann að lokum.
Fylgikvillar lýðræðis geta verið
alvarlegir. Maðurinn er einungis
hluti af náttúrunni einsog John
Locke er alltaf að minna okkur á.
Og hún er ekki í formalíni. Hún er
ósótthreinsað miskunnarleysið upp-
málað.
M.
(meira næsta sunnudag)
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 1. apríl
Endurskoðunamefnd út-
varpslaga hefur sent frá
sér tillögur eða frum-
varp að nýjum útvarps-
lögum og í greinargerð
nefndarinnar segir að
hún byggi tillögur sínar
á þeirri meginforsendu að „staða innlendra
Qölmiðla hafí gerbreyst vegna stóraukinn-
ar ásóknar erlendra gervihnattasendinga
inn í lofthelgi íslendinga sem mun hafa
keðjuverkandi áhrif á alla íslenska íjöl-
miðla. Telur nefndin að eini skynsamlegi
mótleikurinn sé að efla stórlega dag-
skrárgerð í innlendum Qöimiðlum.
Nefndin hefur því lagt höfuðáherslu á að
skapa samræmt fjölmiðlaumhverfi á
íslandi sem tryggt getur sem best stöðu
íslenskra ijölmiðla á þessum umbrotatím-
um.“
Þegar tillögur nefndarinnar eru lesnar
vaknar sú spuming oftar en einu sinni
hvað ýmislegt af því sem þar er sett fram
eigi skilt við „stóraukna ásókn erlendra
gervihnattasendinga inn í lofthelgi íslend-
inga“. Hvarvetna era einstaklingar, fyrir-
tæki og þjóðir að laga sig að breyttum
aðstæðum vegna nýrrar fjölmiðlatækni.
Verður það best gert með því að bæta
eigin framleiðslu og ná til hlustenda og
áhorfenda á eigin málsvæði með því að
auka efni á eigin tungumáli. Hvað sem
gervihnöttum og afnámi hindrana milli
þjóða líður, er það undir þjóðunum sjálfum
komið hve mikil áhrif þessi nýju tækifæri
til samneytis við aðra hafa. Era það ekki
gömul sannindi og ný að stundum eram
við mest einmana í miklu Ijölmenni? í Qöl-
miðlanotkun eins og á öðram sviðum velj-
um við helst það sem við þekkjum best.
Þeir sem bjóða það ná hylli á hveijum
stað. Framgangur byggðarlagablaða er til
marks um það.
I raun snúast tillögur endurskoðunar-
nefndarinnar um annað heldur en leiðir
til að bregðast við aukinni erlendri áreitni.
í greinargerð með framvarpinu sem nefnd-
in hefur samið segir að kjaminn í þeim
tillögum sem fram hafí komið innan nefnd-
arinnar séu þijú nýmæli:
„í fyrsta lagi afnám söluskatts og menn-
ingarsjóðsgjalds af auglýsingum í ljós-
vakamiðlum og stofnun fjölmiðlasjóðs með
þátttöku allra íjölmiðla landsins.
í öðra lagi breytt stjómskipan Ríkisút-
varpsins.
I þriðja lagi breyting á tekjustofnum
Ríkisútvarpsins."
UM FJÖLMIÐLA-
sjóðinn segir meðal
annars:
„Nefndin telur
jafnframt að sölu-
skattur af auglýs-
ingum ljósvakamiðla komi ekki til greina
þar sem prentmiðlamir, sem þeir era í
harðri samkeppni við, era undanþegnir.
Nefndin telur sjálfsagt að allir fjölmiðlar
sitji við sama borð hvað þetta varðar.
Nefndin leggur hins vegar til að í stað-
inn komi annað gjald, Qölmiðlasjóðs-
gjald, sem leysi báða þessa skatta af
hólmi, [þ.e. auk söluskattsins 10% gjald
af auglýsingatekjum ljósvakamiðla sem
rennur í menningarsjóð útvarpsstöðva].
Hugmyndin að baki ijölmiðlasjóði er sú
að mikilvægt sé á þessum umbrotatímum
að stofna öflugan sjóð fyrir alla íslenska
fjölmiðla. Nefndin leggur til að í sjóðinn
verði lagt ákveðið hlutfall af auglýsinga:
tekjum allra miðla, nánar tiltekið 12%. í
sjóðinn renni einnig tveir aðrir tekjustofn-
ar, þ.e. 12% af aðflutningsgjöldum sjón-
varps- og hljóðvarpstækja annars vegar
og 6% af innflutningsverði móttökubúnað-
ar fyrir gervihnattasjónvarp hins vegar.
Ætla má að í sjóðinn renni a.m.k. 300
milljónir króna. Telur nefndin að það gæti
verið eins konar vinnuregla að þriðjungur
þessa fjár renni til ljósvakamiðla til þess
að efla innlenda dagskrárgerð ekki hvað
síst fyrir böm og unglinga, um þriðjungur
til prentmiðla og um einn þriðji til sjálf-
Fjölmiðla-
sjóðurinn
stæðra aðila sem gætu sótt um í samráði
við tiltekinn fyölmiðil. Úr þessum sjóði
væri auk þess eðlilegt að greiddir yrðu
styrkir til dagblaða til að jafna aðstöðu
þeirra."
Engu er líkara en nefndin sem festi
þessi orð á blað hafí starfað í einhvers
konar tómarúmi. Það er eins og hún hafí
enga hugmynd um það að fyrir dyram
stendur að leggja á prentmiðla jafnt að-
stöðugjald sem virðisaukaskatt þegar hann
verður upptekinn. Er eðlilegt að skatt-
heimtu- og íjárveitingarvaldið, Alþingi,
ráðstafi þessu eins og öðru opinbera fé.
Er vandséð hvers vegna taka eigi upp þá
reglu í rekstri fjölmiðla að þeir sem betur
mega sín eigi að standa undir þeim sem
fáir eða engir vilja eiga viðskipti við eða
auglýsa hjá. Hvers vegna ætti ekki að
taka upp svipaða reglu t.d. í smásöluversl-
uninni og skylda stórmarkaði til að halda
uppi kaupmönnum á hominu? Þá er frá-
leitt að setja ákvæði sem þetta inn í út-
varpslög.
UM AFNOTA-
AfnnÉn- aöld Ríkisútvarps-
iumoui ins segir j nefnd.
gjöldin arálitinu:
„ Að því er varðar
afnotagjöldin er
gerð grandvallarbreyting frá gildandi lög-
um. Hingað til hafa gjöldin alltaf verið
miðuð við skráð viðtæki með þeirri undan-
tekningu að ekki er innheimt nema eitt
gjald af hveiju heimili þar sem viðtæki
er skráð. Samkvæmt upplýsingum Ríkisút-
varpsins era 77.500 viðtæki á skrá hjá
stofnuninni, þar af greiðir Tryggingastofti-
un ríkisins 5.500 afnotagjöld. Af skráðum
viðtækjum era 4-5.000 tæki skráð á at-
vinnufyrirtæki. Samkvæmt upplýsingum
Fasteignamats ríkisins era 87.000-89.000
íbúðir í landinu. Ætla má að hvert einasta
heimili njóti þjónustu Ríkisútvarpsins og á
nærri öllum heimilum séu bæði sjónvarps-
og hljóðvarpstæki. Ljóst má því vera að
ekki era innheimt afnotagjöld af u.þ.b.
15.000 íbúðum. Þetta er með öllu óviðun-
andi og ber brýna nauðsyn til að fínna
afnotagjaldinu nýjan farveg sem tryggir
jafnræði milli notenda og Ríkisútvarpinu
eðlilegar tekjur af afnotagjaldi. Því er lagt
til í greininni að gjaldið verði framvegis
miðað við fjölda íbúða í landinu og atvinnu-
húsnæði eftir því sem við á. Því er slegið
föstu að hverri íbúð fylgi réttur til að
nýta þá þjónustu sem Ríkisútvarpið veitir
landsmönnum. Fyrir þann rétt sé síðan
greitt afnotagjald eftir nánari reglum sem
settar verða í reglugerð."
Með þessu er sem sagt verið að gera
tillögu um að afnotagjaldi af útvarpi verði
breytt í eins konar fasteignaskatt og ráð-
herra geti ákveðið hann með reglugerð.
Er slíkt framsal á skattheimtuvaldi lög-
legt? Rökstuðningurinn er næsta einfeldn-
ingslegur, sem sé sá að í öllum húsum
hljóti að vera útvarp og þess vegna eigi
eigendur allra húsa að borga skatt til
Ríkisútvarpsins. Það mætti eins álykta að
íbúar allra íbúða ættu kost á að fá Morgun-
blaðið heim til sín og þess vegna ættu
eigendur allra íbúða að greiða áskriftar-
verð til blaðsins. Ríkisútvarpið á auðvitað
sjálft að gæta hagsmuna sinna varðandi
tekjugrandvöllinn og hafí því mistekist að
sjá til þess að viðtæki séu skráð hlýtur
það að bera hallann af því en ekki losna
undan honum með reglu er mælir fyrir
um afnotagjöld á alla bara af því að þeir
eiga fasteign. Hvað með stóra leigusala
eins og til dæmis Reykjavíkurborg, sem á
1000 leiguíbúðir, eiga þeir að vera ábyrg-
ir fyrir útvarpsgjöldum leigjenda sinna?
AF GREINAR-
gerðinni má ráða
að nefndin hafi var-
ið löngum tíma til
þess að ræða um
yfírstjóm Ríkisút-
varpsins.
Útvarpsráð er nú kjörið á Alþingi og
Yfirstjórn
Ríkisút-
varpsins
er það lýðræðislegasta aðferðin til þess
að velja yfírstjóm þessarar ríkisstofnunar.
Endurskoðunamefndin vill afnema út-
varpsráð og færa vald til ákvarðana frá
útvarpsstjóra og útvarpsráði til fram-
kvæmdastjómar en í henni sitja útvarps-
stjóri, framkvæmdastjórar allra höfuð-
deilda Ríkisútvarpsins og jafnmargir full-
trúar kjömir af starfsmönnum, einn frá
hverri deild svo og fulltrúi dagskrárráðs
en hann hefur þar málfrelsi og tillögurétt.
Dagskrárráð á að fjalla um útsenda dag-
skrá Ríkisútvarpsins en menntamálaráð-
herra á að skipa það eftir hveijar alþingis-
kosningar. í ráðinu á að sitja einn fulltrúi
frá hveijum þingflokki, tveir fulltrúar til-
nefndir af Sambandi íslenskra sveitarfé-
laga, einn af Neytendasamtökunum, út-
varpsstjóri, framkvæmdastjórar hljóðvarps
og sjónvarps og einn fulltrúi kjörinn af
starfsmönnum Ríkisútvarpsins. Ráðið er
ekki umsagnaraðili um mannaráðningar
eða skipan mála innan útvarpsins eins og
útvarpsráð er samkvæmt núgildandi lög-
um. Höfuðhlutverk þess er að fjalla um
útsenda dagskrá og segir í greinargerð
að brýnt sé að þannig verði búið um hnút-
ana að gagnrýni og fyrirspumir fái skrif-
lega afgreiðslu frá stofnuninni! Ráðið á
að endurspegla segir nefndin ólík sjónar-
mið í þjóðfélaginu en ekki valdahlutföll
auk þess sem aðild starfsmanna stuðli að
tengslum við innra starf stofnunarinnar.
Við skipun í ráðið eigi að gæta að bæði
byggðasjónarmið og kynjasjónarmið séu
höfð til hliðsjónar.
Erfitt er að átta sig á því hve margir
eiga sæti í framkvæmdastjóm Ríkisút-
varpsins því að Ríkisútvarpið á að skiptast
í höfuðdeildir samkvæmt ákvörðun fram-
kvæmdastjómar hveiju sinni og stýrir
framkvæmdastjóri hverri deild. Sam-
kvæmt þessu virðist framkvæmdastjóm
útvarpsins geta ákveðið það sjálf hve fjöl-
menn hún er þar sem það er á hennar
verksviði að ákveða íjölda framkvæmda-
stjóranna. Þannig á þessi stofnun sem
ætlað er að hafa tekjur af hverri einustu
fasteign á landinu að lúta eigin stjóm
starfsmanna sinna. Verður að telja að hér
sé farið inn á mjög vafasama braut svo
ekki sé fastar að orði kveðið og raunar
era engin rök fyrir því að taka það vald
úr höndum Alþingis að lqósa þessari ríkis-
stofnun stjóm. Fráleitt er að ætla að þetta
nýja stjómskipulag komi það einhvem tíma
til sögunnar sé til þess fallið að auðvelda
vömina gegn „stóraukinni ásókn erlendra
gervihnattasendinga inn í lofthelgi íslend-
inga“.
Hér hefur verið drepið á þau þijú atriði
sem endurskoðunamefnd útvarpslaga teh
ur sjálf vera kjamann í tillögum sínum. í
stuttu máli miða þær að því að breyta
Ríkisútvarpinu í stofnun starfsmanna
sinna, sem fái nóg fé til ráðstöfunar. Þá
er framvarpinu stefnt gegn þingkjömu
útvarpsráði og útvarpsstjóri er gerður að
formanni framkvæmdastjómar sem skipar
sig sjálf. Loks á að láta þau dagblöð sem
bera sig halda hinum uppi sem tapa. Að
kenna þetta við vöm gegn gervihnattasjón-
varpi er út í hött.
Ekkjur o g
eig’na-
skattur
SKÖMMU FYRIR
páska birti Morg-
unblaðið nokkur
dæmi um eigna-
skatta ekkna og
ekkla annars vegar
og hjóna hins veg-
ar, sem sýna, að fyrmefndi hópurinn greið-
ir allt að 125% hærri eignaskatt en síðari
hópurinn! Þetta á við um ekkjur og ekkla,
sem eiga skuldlausar eignir, sem nema
8-10 milljónum. Það þarf ekki stórt ein-
býlishús til þess að skapa slíka eign nú
til dags. Fólk er bundið heimilum sínum
sterkum tilfínningaböndum og þess vegna
engin lausn að segja ekkju eða ekkli að
selja hús sitt og minnka við sig.
Höfundur Reykjavikurbréfs átti fyrir
skömmu tal við ekkju, sem er í þeirri að-
stöðu, sem hér var lýst. Sjónarmið hennar
Rupert Murdoch (til hægri), blaða- og sjónvarpskóngurinn, í stjómstöð gervihnattarsjónvarps
síns, Sky Channel, ásamt með Andrew Neil, ritstjóra Sunday Times, sem er stjómarformaður
Sky-stöðvarinnar.
vora eitthvað á þéssa leið: Heimilið er að
allra dómi homsteinn þjóðfélagsins. Fólk
hefur með erfíði komið sér upp eigin hús-
næði, með baráttu, sem hefur verið hörð
og stundum óvægin. Áður fyrr reyndi fólk
oft að leigja út frá sér til þess að hafa
viðbótartekjur til að standa straum af lán-
um.
Þegar byggingarskuldir hafa að mestu
verið greiddar upp, er næsta skref hjá
fólki oft að hjálpa bömum sínum til náms.
Þá era gjaman tekin lán með veði í húsinu
til þess að standa undir námskostnaði
bama að hluta til, stundum margra, í nokk-
ur ár.
Þegar þessu hlutverki er lokið rennur
upp sú stund, sagði viðmælandi höfundar
Reykjavíkurbréfs, að húseignin er skuld-
laus og nú er að því komið að fólk njóti
árangurs erfiðis síns. En — makinn fellur
frá. Sá sem eftir lifír á sínar tninningar
og vill fyrir alla muni halda heimili sínu.
Þá tekur við það arðrán af eign, sem kennt.
er við eignaskatt. Þeir fjármunir, sem fóru
í þessa eign höfðu allir verið taldir fram
til skatts og greiddur af þeim tekjuskattur
og útsvar. En það er ekki nóg með að
eignaskattur hækki, heldur borga ekkjur
og ekklar hærri skatta af eignum sínum
en hjón. Ekkjan, sem hér er vitnað til,
spurði hvemig á því stæði, að engum al-
þingismanni hefði hugkvæmst að leggja
fram tillögu um, að ekkjur og ekklar sætu
við sama borð og ef makar þeirra hefðu
lifað. Hún kvaðst ekki mundu gleyma því,
að hækkun eignaskatts í desember hefði
verið samþykkt af núverandi ríkisstjóm,
Kvennalista og Aðalheiði Bjamfreðsdóttur.
Og bætti við: Dæmin era mörg og marg-
vísleg og erfið viðfangs, bæði fyrir tekju-
litla og tekjuháa en koma fram með mis-
munandi hætti eftir aðstæðum fólks. Eign-
imar era ekki arðbærar og þótt fólk eigi
verðmætar eignir er ekki þar með sagt,
að það hafi tekjur til að standa undir stór-
hækkuðum sköttum af þeim. Þá er á það
að líta, sagði ekkjan, að hinn hækkaði
eignaskattur kemur fyrst og fremst niður
á íbúum suðvesturhoms landsins, þar sem
fasteignamat húseigna er mun hærra en
annars staðar á landinu. Það era almenn
mannréttindi að fólk fái að ráðstafa eign-
um sínum án íhlutunar ríkisvaldsins og
að þriðjungur eigna sé ekki tekinn af fólki
á 10 árum, sagði þessi ekkja.
Þau sjónarmið, sem hér hefur verið lýst
eiga fullan rétt á sér. Einhveijir úr hópi
alþingismanna ættu að taka sér fyrir hend-
ur að kanna stöðu ekkna og ekkla, sem í
tilvikum sem þessum verða að greiða
margfalt hærri skatta, en ef maki þeirra
hefði lifað. í þessu felst hróplegt ranglæti.
„Hér hefur verið
drepið á þau þrjú
atriði sem endur-
skoðunarnefnd
útvarpslaga telur
sjálf vera kjarn-
ann í tillögum
sínum. I stuttu
máli miða þær að
því að breyta
Ríkisútvarpinu í
stofnun starfs-
manna sinna, sem
fái nóg fé til ráð-
stöfunar. Þá er
frumvarpinu
stefnt gegn þing-
kjörnu útvarps-
ráði og útvarps-
stjóri er gerður
að formanni
framkvæmda-
sljórnar sem skip-
ar sig sjálf. Loks
á að láta þau dag-
blöð sem bera sig
halda hinum uppi
sem tapa. Að
kenna þetta við
vörn gegn gervi-
hnattasjónvarpi
er út í hött.“