Morgunblaðið - 26.05.1989, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. MAÍ 1989
Minniiiff:
Ester Karvels-
dóttir sérkennari
Fædd 23. ágúst 1933
Dáin 15. maí 1989
Hún féll í valinn, fyrirvaralaust
í önn dagsins. í þqá sólarhringa
var allt reynt sem í mannlegu valdi
stóð til að hindra þessa ótímabæru
brottkvaðningu, en allt kom fyrir
ekki. Eftir stöndum við vinir og
vandamenn í magnvana sorg.
Það er vandaverk að skrifa minn-
ingarorð um vinkonu sem var svo
sérstök sem Ester Karvels. Það er
vandaverk vegna þess hversu sterk-
ur persónuleiki hún var. Hún hefði
sjálf sett fram skorinorðan texta,
án málalenginga.
Ester verður þeim sem henni
kynntust afar eftirminnileg kona.
Hún skar sig alltaf úr hópnum fyr-
ir sakir glæsileika, aðsópsmikillar
framkomu og gáfna. Hún var því
marki brennd að taka ávallt óskor-
aða ábyrgð og ótvíræða afstöðu til
mála. Hún setti mál sitt jafnan fram
á skýran og skorinorðan hátt og
skirrðist aldrei við að spyrja
hvassra, oft óþægilegra spurninga
til að taka af tvímæli um sitt mál
og annarra. Ester valdi alltaf að
mynda sér eigin skoðun og standa
við hana, jafnvel þótt hún gengi
þvert á annarra. Hún fór eftir eigin
sannfæringu, en virti þó aðrar skoð-
anir. Það ríkti aldrei lognmolla í
kringum Ester. Hún hefði aldrei
talað tungum tveim og sitt með
hvorri.
A þeim árum sem ungt fólk, á
þröskuldi fullorðinsáranna, fer að
taka til hendinni við að breyta heim-
inum skipa skólafélagarnir oft önd-
vegi. Skólafélagarnir skipta á tíma-
bili jafnvel meira máli en eigin fjöl-
skylda. Bönd sem á þessum árum
eru hnýtt bresta aldrei alveg. Styrk-
urinn er sóttur í sameiginlega
reynslu þrauta og gleði við ham-
skiptin yfir á fullorðinsárin. Sum
böndin eru þó betur hnýtt en önnur
og þannig var með okkur Ester og
fjölskyldur okkar. Við héldum alltaf
sambandi. Það gat liðið langur tími
á milli, en við tókum alltaf upp
þráðinn og spunnum hann eins og
við hefðum lagt hann frá okkur
daginn áður.
Við félagamir í „Beklcjarfélaginu
Neista" í Kennaraskóla íslands,
sem nú sendum Ester hinstu kveðju,
vomm ákveðin í að breyta heimin-
um til hins betra og það strax.
Byijuðum enda fljótlega eftir að við
höfðum mótað félagsskapinn á að
leggja til að Kennaraskólinn yrði
lagður niður í þáverandi mynd.
Skólinn væri gamaldags og fjarri
því að vera eins og við vildum hafa
hann, því ekki seinna vænna að
endurskipuleggja skólann. Okkur
fannst við að sjálfsögðu best til
þess fallin að stjórna því verki. Við
lögðum reyndar stöðugt til málanna
hitt og annað þarflegt að okkar
eigin áliti þann tíma sem skólinn
varð þess heiðurs aðnjótandi að
hafa okkur innan sinna veggja.
Vomm án efa í augum sumra kenn-
aranna erfitt, uppreisnargjamt
ungt fólk sem kunni ekki fótum
sínum forráð og færi því offari.
Hópurinn fékk enda samheitið
„Bekkurinn" sem loðir enn við
þennan hóp.
Ester bar einkenni svo ríkrar
persónu að jafnvel í þessum háværa
hópi skar hún sig úr sökum hvatvís-
legra en skarpra athugasemda og
spuminga. „Má ég skjóta?" heyrðist
oftar en ekki frá Ester þegar læri-
feður og -mæður, fræðingar í fög-
unum, höfðu yfir kenningar, sem
oft vom settar fram sem óhaggan-
legar staðreyndir. Aldrei að taka
hlutina sem fyrirfram gefna, fá
umræður og betri skýringar ef
hægt var, velta fyrir sér hlutunum
og mynda sér síðan skoðun. Þetta
einkenndi hana alla tíð. Hún slak-
aði aldrei á kröfum til sjálfrar sín
eða annarra og var alla tíð óþreyt-
andi í leit sinni að þekkingu og
skilningi.
Ester naut líka verðskuldaðrar
virðingar og trúnaðar félaga sinna
og samferðamanna og gegndi auk
kennslunnar ýmsum trúnaðarstörf-
um í þágu stéttarinnar.
Milli okkar vinkvennanna hafði í
áranna rás skapast sú venja að við
fjölskyldan heimsæktum hana til
Njarðvíkur um páskana. Þessi venja
varð til þegar börnin vom lítil og
lítið við að vera á þessari löngu
hátíð. Þá var farið í bíltúr til Ester-
ar, Sigmars og strákanna þeirra.
Alltaf var slegið upp veisluborði á
þessu fágaða heimili og síðan tekið
til við að kryfja málin. Allt var
undir, landsmálin, heimsmálin eða
jafnvel enn flóknari mál. Þessi sam-
hentu hjón höfðu sívakandi áhuga
á öllu sem laut að betri heimi.
Páskaheimsóknunum reyndum við
stöllurnar að viðhalda þótt forsend-
ur breyttust. Um síðustu páska
brást þetta sökum anna á öðmm
vettvangi. Við hittumst svo nú fyrir
skömmu í félagsstarfi kennara og
hún snupraði mig snarlega fyrir
slóðaskapinn. Ég reyndi að svara
fullum hálsi og benti henni á að
Keflavíkurvegurinn lægi í báðar
áttir. „Nei, Ella mín, þessi vegur
liggur aðeins í aðra áttina, til mín
eins og þú veist?“ svaraði hún að
bragði yfir hópinn.
Nú ökum við ekki lengur á fund
okkar góðu vinkonu Esterar Karv-
elsdóttur til að taka upp þráðinn
dýrmæta. Hennar verður sárt sakn-
að af fjölskyldu okkar og öllum
hópnum sem var í „Bekknum" góða
í Kennaraskólanum. Fyrir hönd
skólafélaganna sendi ég innilegar
samúðarkveðjur til fjölskyldunnar
allrar. Megi allar góðar vættir
styðja ykkur og styrlqa.
F.h. Bekkjar-
félagsins Neista,
Elín G. Ólafsdóttir
Ég sit hér og hlusta á sálumessu
eftir tónskáldið Luigi Chembini, en
hann samdi hana til flutnings við
brottför sína úr þessum heimi. En
nú er mín nána æskuvinkona Ester
Karvelsdóttir, kennari, að kveðja
langt fyrir aldur fram. Hennar sálu-
messa var þó með öðmm hætti.
Hún var alla daga, vikur og ár að
miðla öðmm — miðla öðmm af
þeirri einurð sinni og góðsemi.
Metnaðarfyllri manneskju fyrir
sjálfa sig og aðra hef ég ekki ennþá
kynnst.
Ester var dóttir hjónanna Karv-
els Ögmundssonar og Önnu Olgeirs-
dóttur er komu frá Hellissandi með
stóra bamahópinn sinn og settust
að í Njarðvíkum. Þar ólst Ester upp
og lauk bamaskóla, en síðan lá leið-
in í Flensborg og Kennaraskólann.
Á námsámnum kynntis hún eftirlif-
andi manni sínum, Sigmari Inga-
syni. Samhentari og geðþekkari
hjón var erfitt að finna. Eignuðust
þau tvo drengi, Olgeir og Bjamþór,
sem báðir em nú búnir að stofna
sín eigin heimili. Engum vafa er
undirorpið að það veganesti sem
Ester og Sigmar veittu þeim bræðr-
um verður þeim til framdráttar og
sóma um alla framtíð.
Já, það vom margvíslegar stund-
imar sem við Ester áttum saman,
sumar margbrotnar en aðrar ein-
faldar og saklausar. Við gátum allt-
af haft jafn gaman af því að rifja
upp ferðina til Hveragerðis á orlofs-
heimilið í Gufudal. Þótt nú séu liðin
um 20 ár eða meira frá því þetta
gerðist, finnst ;nér eins og það hafi
gerst í gær. Hún var nýbúin að
eignast bíl og taka bílpróf. Eftir
að hafa hlaðið bílinn af sængurföt-
um og öðmm nauðsynjavömm fyrir
orlofsdvölina, lögðum við af stað
hressar og kátar. Silla mín og 01-
geir hennar sátu aftur í og spjöll-
uðu saman. Allt í einu segir Silla:
„Nei, sjáið, þama kemur fjallið mitt
sem var á leiðinni í Ölver í sumar-
búðirnar í fýrra.“ „Ha, hvað?“ segj-
um við báðar í kór um leið og við
litum út og sáum þá Akrafjall í
allri sinni fegurð fyrir framan okk-
ur. Vegna spennu og tilhlökkunar
höfðum við gleymt stað og stund
og keyrt framhjá afleggjaranum
austur fyrir fjall. Á stundum sem
þessum var gaman að lifa — gleyma
tíma og rúmi í góðum félagsskap.
Svo fór Ester ásamt fjölskyldu
sinni norður í Þingeyjarsýslu til að
skipta um umhverfi og reyna eitt-
hvað nýtt. Þá hófum við bréfa-
skipti. I bréfum hennar kom berlega
í ljós færni hennar að tjá hugsanir
sínar af þeirri festu og því innsæi
sem henni einni var svo lagið. Bréf
hennar voru mér sem dýrindis perl-
ur, einlæg, elskuleg og full af falleg-
um og göfugum hugsunum um
menn og málefni.
Með þessum fátæklegu orðum
bið ég þess að Ester gangi vel að
laga sig að sínum nýju heimkynn-
um. Ég bið einnig um styrk og
blessun fyrir Sigmar og drengina
hennar. Ég kveð Ester, mína kær-
ustu vinkonu, með orðum Valdi-
mars Briem:
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinimir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn siðsta blund.
Erla Svafarsdóttir
Hinn 15. maí andaðist móður-
systir mín Ester Karvelsdóttir. Al-
varleg veikindi hennar og brátt
dauðsfall kom sem reiðarslag. Mig
langar til að minnast Esterar í
nokkrum orðum.
Ester Karvelsdóttir var dóttir
hjónanna Karvels Ögmundssonar
útgerðarmanns og Önnu Olgeirs-
dóttur. Ester fæddist árið 1933 á
Hellissandi á Snæfellsnesi og var
ijórða í röð sjö barna þeirra hjóna.
Hún var gift Sigmari Ingasyni og
eiga þau tvo syni, Olgeir og Bjarn-
þór.
Sama ár og Ester fæðist flyst
fjölskyldan til Njarðvíkur, fyrst til
Innri-Njarðvíkur en árið 1937 til
Ytri-Njarðvíkur sem varð síðar
framtíðarheimili margra afkom-
enda þeirra.
Á næstu árum fluttu mörg systk-
in og vinir Karvels og Önnu til
Suðurnesja og settust margir að í
Njarðvík.
Frændgarðurinn var stór þegar
Ester og systkin hennar ólust upp.
Það var ekki langt á milli ætt-
manna í Njarðvíkum. Ættartengsl
og samheldni var sterk, bæði meðal
afkomenda Karvels og Önnu, en
einnig meðal fjarskyldari ættinngja.
Það fylgdi því öryggistilfínning
að alast upp í þessu litla sjávar-
þorpi, þar sem frændur og frænkur
voru ætíð til taks bæði í gleði og
sorg. Heimili ættingja okkar stóðu
ætíð opin, við gátum nánast valsað
þar inn og út að vild. Ester frænka
var tengd því örgyggi sem ég naut
sem barn, það var auðveldara að
lifa þegar vitað var af frænku á
næstu grösum.
Ester var kennari í Njarðvík og
naut virðingar okkar frændsystkin-
anna vegna þess en einnig vegna
ákveðinnar framkomu hennar. Hún
var aðsópsmikil kona fannst okkur.
Helst vildum við losna við að láta
hana vita af axarsköftum okkar,
ekki vegna þess að hún væri hávær
í skömmum heldur vegna þess að
erfitt var að réttlæta hliðarsporin.
Hún tók ekki lélegar afsakanir gild-
ar.
Sumarið 1983 dvaldist ég í
Njarðvík þar sem ég vann að loka-
ritgerð minni. Ester hafði gott vald
á íslenskri tungu og falaðist ég eft-
ir aðstoð hennar við að snara rit-
gerðinni yfir á gullaldarmálið.
Heimili Esterar og Sigmars varð
mitt annað heimili þetta sumar og
þar mætti ég ávallt hlýju og vin-
semd. Það var gaman að umgang-
ast Ester þetta náið og voru mörg
málefni tekin upp og rædd af kappi.
Ég kynntist þá þeirri hlýju og
glettni sem hún átti svo mikið af.
Sú aðstoð sem ég hafði falast eftir
varð svo miklu meiri. Hún tók að
sér son minn er ég var á lokasprett-
inum með ritgerðina. Fylgdist með
er ég beið eftir svari um skólavist
og húsnæði erlendis og gladdist er
því lyktaði vel.
Hún var ákaflega barngóð og var
sonur minn mjög hændur að henni.
Hann naut mikillar hlýju á heimili
Esterar og Sigmars. Þar bjó
„amma“ Oddný á efri hæðinni og
Karvel langafi kom í kvöldmat. Það
var gaman að vera lítill drengur í
Laufási.
Eftir að við fluttum til útlanda
ræktaði hún þau tengsl sem höfðu
myndast á milli okkar. Aldrei
gleymdi hún að senda okkur jóla-
og afmæliskveðjur. Það var alltaf
tilhlökkunarefni að heimsækja Est-
er og Sigmar þegar heim var kom-
ið. Þau tóku svo einstaklega vel á
móti mér. í Laufási voru íslensk
menning og saga í hávegum hafð-
ar, en einnig voru þau vel að sér í
málefnum líðandi stundar. Það var
sama um hvað var rætt í heimsókn-
um mínum, ávallt mætti ég áhuga
og þekkingu. Ferð heim til íslands
var óijúfanlega tengd heimsókn í
Laufás.
Það er erfitt að sætta sig við að
Ester sé okkur horfin. Ég hélt að
í ótalin ár gæti ég notið vináttu
hennar. Að takast á við lífíð með
styrk og hreinskilni var boðskapur
hennar. Ég er afar þakklát fyrir
að hafa fengið að njóta samvista
við hana.
Ég sendi Sigmari, Olgeiri, Bjarn-
þóri, afa Karvel og Oddnýju mínar
innilegustu samúðarkveðjur, sem
og öllum hennar ættingjum og vin-
um.
Guðrún Valsdóttir
Ester Karvelsdóttir kennari við
Grunnskóla Njarðvíkur er látin.
Hún fékk hjartaáfall föstudaginn
12. maí. Við rannsókn kom í ljós
að hér var um alvarlegt áfall að
ræða. Hún var í skyndi flutt til
London þar sem hún gekkst undir
erfíða aðgerð og þar lést hún hinn
15. maí.
Saga Esterar Karvelsdóttur var
öll.
Nóbelsverðlaunaskáldið Marquez
sagði einhvern tíma að það óréttlát-
asta í þessum heimi væri dauðinn.
Hann reiddi hátt til höggsins í þetta
skiptið. Dauðinn er svo sannarlega
óréttlátur þegar fólk er hrifið á
burt mitt í önn dagsins. Óvænt
kveðjum við traustan vin og sam-
kennara.
Ester Karvelsdóttir verður til
moldar borin frá Ytri-Njarðvíkur-
kirkju í dag.
Ester fæddist á Hellissandi 23.
ágúst 1933. Foreldrar hennar voru
hjónin Anna Margrét Olgeirsdóttir
og Karvel Ögmundsson.
Ester ólst upp í Ytri-Njarðvík og
gekk í Njarðvíkurskóla. Hún tók
gagnfræðapróf frá Flensborgar-
skóla árið 1950 og kennarapróf tók
hún frá Kennaraskóla íslands árið
1956. Þá lá leiðin aftur hingað suð-
ur með sjó. Hún kenndi eitt ár við
Bamaskóla Keflavíkur en árið eftir
hóf hún starf við Njarðvíkurskóla
eða Grunnskóla Njarðvíkur eins og
hann heitir nú.Hún var aftur komin
í sinn gamla skóla, nú sem kennari
og þar starfaði hún alla tíð þar til
yfir lauk.
Ester Karvelsdóttir tók sér leyfi
frá kennslu skólaárið 1977-1978 til
þess að stunda framhaldsnám við
Kennaraháskóla íslands. Á
kennsluferli sínum sótti hún fjölda
námskeiða og lýsir það Ester vel
hversu mikla áherslu hún lagði á
endurmenntun og símenntun. Hún
varð sérkennari skólans.
Árið 1954 giftist hún Sigmari
Ingasyni verkstjóra hjá Njarðvík-
urbæ. Þau eiga tvo syni, Olgeir og
Bjarnþór.
Ég kynntist Ester Karvelsdóttur
fýrst í pólitísku samstarfi hér suður £
með sjó og einnig í starfi í samtök-
um kennara. En árið 1983 kem ég
að Grunnskóla Njarðvíkur og þar |
kynnist ég Ester á nýjum vettvangi
sem duglegum og traustum kenn-
ara, sem lagði allan sinn metnað í
starfíð.
Ester var unnandi góðra .bóka
og var mjög vel lesin. Þá vár hún
kvenréttindakona í þess orðs bestu
merkingu. Hún vann ötullega í allri
kjarabaráttu kennara. Því var hún
trúnaðarmaður þeirra um árabil.
Ester var einstaklega mannleg í
öllum samskiptum við okkur hin,
sýndi ætíð áhuga á því sem aðrir
voru að gera og kunni að hrósa því
sem vel var gert. Hún hafði ákveðn-
ar skoðanir og lét þær hiklaust í
ljós. Það var aldrei nein lognmolla
í kringum Ester Karvelsdóttur. Hún
var nákvæm og vandvirk í starfi
sínu og úrræðagóð. Hún var fag- »
maður.
En umfram allt vildi hún veg
skólans sem mestan og bestan og .
bar metnað hans fyrir brjósti. Ester *'
var einn af máttarstólpum skólans.
Sæti hennar verður vandfyllt.
Mér er sérlega minnisstætt
hversu vel hún náði til skjólstæð-
inga sinna og hversu vænt þeim
þótti um hana. Daginn eftir lát
hennar stóðu þeir í hóp framan við
skrifstofu skólans og vissu vart
hvert framhaldið yrði. Þeir söknuðu
vinar í stað.
í vetur vann hún að stofnun
Nemendavemdarráðs við
skólann.Hún lagði áherslu á að
ljúka því verki fyrir lok skólaársins.
Upphaflega átti nafnið að vera ann-
að, en Ester vildi einmitt þetta nafn,
því ráðið átti fyrst og fremst að
huga að vernd nemenda. Þar átti
að fara fram eins konar forvarnar-
starf fyrir þá nemendur sem þurftu (
hjálpar við. Þá var hún einnig að
skipuleggja sérdeild. Reyndar var
hún að skipuleggja alla sérkennslu (
skólans fyrir næsta vetur. Skipu-
lagshæfileikar hennar voru ótví-
ræðir.
Óvænt er nú komið að kveðju-
stund. Við, starfsfólk Gmnnskóla
Njarðvíkur, litum björtum augum
fram á veginn og brostum mót
hækkandi sól. Sumar var loks að
koma með sólskin og bjartar vonir.
En þá kom helfregnin.
Og því varð allt svo hljótt við helfregn þína
sem hefði klökkur gígjustrengur brostið.
Og enn ég veit margt hjarta harmi lostið,
sem hugsar til þín alla daga sína.
En meðan árin þreyta hjörtu hinna,
sem horfðu eftir þér í sárum trega,
þá blómgast enn og blómgast ævinlega,
þitt bjarta vor í hugum vina þinna.
(Tómas Guðm.)
Eiginmanni, sonum, föður og öll-
um öðrum ættingjum og tengda-
fólki votta ég einlæga samúð mína.
Kahlil Gibran segir: „Skoðaðu
hug þinn vel þegar þú ert glaður,
og þú munt sjá, að aðeins það sem
valdið hefur hryggð þinni, gerir þig
glaðan.
Þegar þú ert sorgmæddur skoð-
aðu þá aftur huga þinn og þú munt
sjá, að þú grætur vegna þess sem
var gleði þín.“
Að leiðarlokum vil ég þakka Est-
er Karvelsdóttur vináttu, hlýju og
hjálpfýsi og einstakt starf við
Njarðvíkurskóla öll þessi ár. Ég
þakka trausta samfylgd og sam-
vinnu. Ég veit að allt starfsfólk
Grunnskóla Njarðvíkur tekur heils
hugar undir. Við söknum góðs vinar
og félaga.
Blessuð sé minning hennar.
Gylfi Guðmundsson
Lífíð er slungið og vinátta er |
ofurlítið undur. I fyrstu ólu Ester
og Sigmar lítt harðnaðan ungling
upp og tókst að gera unglinginn
að samræðufélaga. Já, það er ekki
svo langt síðan að við ræddum um
hve árin er telja aldurinn hafa styst
með tímanum. Þrítug vináttan er J