Morgunblaðið - 23.07.1989, Blaðsíða 13

MOltGUM'BlAÐlÐ SUNNUBAGVR, $»>. jJýLJ .lj983
vel er að gáð. Vandinn er sá að
það er svo erfitt að gá. Upplýs-
ingastreymi er í lágmarki. Einn
daginn tekur Kaleidoscope svo
djúpt í árinni að segja að „há-
tíðin sé á barmi upplýsingalöm-
unar“ og kennir um „tölvuvírus-
um og öðrum mannlegum sjúk-
dómum". Bandarískar kvik-
myndagerðarkonur sem við rek-
umst stundum á segja að hér sé
nánast óvinnandi; þær eru að
gera heimildarmynd um hátíðina
og fleiri sovésk efni og eru farn-
ar að þjást af of háum blóð-
þrýstingi. „Hugsaðu þér, “ segir
foringi hópsins, „ég var að frétta
að breski leikstjórinn Julien
Temple hefði verið hér í nokkra
daga með mynd sína Earth Girls
Are Easy en enginn vissi af hon-
um, hvar hann var eða hvenær.
Aumingja maðurinn hefur
kannski hírst aleinn uppí hótel-
herbergi allan tímann.“
Gorbatsjov er kominn heim. Við
sjáum hann í beinum útsendingum
frá þinginu. Þær virðast þekja nán-
ast heila dagskrá af þeim fimm sem
boðið er upp á. Um kvöldið sjáum
við hann aftur í beinni útsendingu;
þar er hann staddur á tónleikum
hjá bandaríska píanóleikaranum
Van Cliburn sem sigraði sem korn-
ungur maður í fyrstu Tsjækofskí-
keppninni í Moskvu. Van Clibum
hafði ekki komið fram opinberlega
í fjölda ára en ákvað að halda uppá
54. afmæli sitt með tónleikum þetta
kvöld í borginni sem gerði hann
heimsfrægan. Gorbatsjov og Raisa
virðast heilluð af leiknum, eins og
hinir áhorfendurnir. Við skiptum
yfir á aðra rás. Þar situr hinn póll-
inn í sovéskum stjórnmálum fyrir
svörum, — Boris Jeltsín. Hann læt-
ur móðan mása, talar umbúðalaust
um þörf á róttækari og hraðari
breytingum. Þetta er heillangt við-
tal og við íslendingarnir fáum orðin
þýdd fyrir okkur jafnóðum. Við er-
um í lítilli íbúð miðaldra kennslu-
önnur handrit dagaði líka uppi eftir
langt þóf, en svo undarlega vill til
að á næstu mánuðum, áratug síðar,
verða þau bæði að kvikmyndum;
annars vegar kvikmyndar Berto-
lucci handrit Peploes að skáldsög-
unni The Sheltering Sky eftir Paul
Bowles, og hins vegar stýrir Mich-
elangelo Antonioni handriti sem
heitir The Crew. Sjálfur sest Mark
Peploe svo fyrir aftan tökuvélarnar
í vetur og leikstýrir rómantískri
spennumynd eftir eigin handriti
sem heitir Out of the Blue. Og er
þá ógetið mynda Antonioni, The
Passenger og René Clement, La
Babysitter, sem báðar eru eftir
handritum hans. Hann játar að
hann geti svo sem ekki kvartað.
Og þegar hann er spurður um list-
ina að skrifa kvikmyndahandrit
segir hann það útbreiddan misskiln-
ing að meginverkið sé að skrifa
samtöl. „Ég styð Hitchcock í þeirri
skoðun að helmingurinn af ritun
kvikmyndahandrits sé 'skömmtun
og röðun upplýsinga til áhorfenda."
Hann segir það engan veginn
vera sitt metnaðarmál að verða leik-
stjóri eða flytja til Hollywood. Hann
hafi einfaldlega áhuga á að vinna
að því efni sem höfðar til hans.
Hann vill ekki viðurkenna að nein
skil þurfi að vera á milli afþreying-
arefnis og listræns. „Kannski eru
Óskarsverðlaunin til handa Síðasta
keisaranum og velgengni hans
síðan hvað mest hvetjandi fyrir þá
sök að þetta sýnir að slíkur dilka-
dráttur er óþarfur."
Þegar ég spyr hann hvort aldrei
steðji að honum kvíði yfir því að
þurfa að fylgja þessari velgengni
efir kímir hann og segir: „Ekki al-
veg núna. En kannski kemur hann
síðar. Því óhjákvæmilega fylgir
slíkum byr einhvern tíma bakslag.
Aðalatriðið er að rækta sitt fag,
að vanda sína vinnu."
konu; hún sefur í stofunni, en son-
urinn hefur hitt herbergið. Jeltsín
hefur óaðlaðandi, fremur svipljótt
andlit, minnir á hvíthærðan bolabít,
en þegar fréttamaðurinn spyr í lok-
in hvort hann spili fótbolta við
barnabörnin breytist hann í góðleg-
an, brosmildan afa. Gestgjafi okkar
segist trúa á þennan mann; hún
segist líka trúa á Gorbatsjov. „Þeir
eru báðir nauðsynlegir. Annar reyn-
ir að fara með veggjum innan kerf-
isins, hinn vill ráðast beint á vegg-
ina. Þeir þurfa hvor á öðrum að
halda. Það þurfum við líka.“ Síðar
um kvöldið er okkur boðið í aðra
íbúð, — ríkmannlega, prýdda er-
lendum húsgögnum úr leðri, með
hljómflutningssamstæðu og mynd-
bandstæki. Húsráðendur höfðu búið
erlendis árum saman og þeim þykir
umskiptin slæm. En einnig þau
eygja von í mönnunum sem við
sáum í sjónvarpinu. Einn gestgjafa
okkar telur málstað Jeltsíns eiga
hljómgrunn meðal allt að heilmings
þingfulltrúa. Annar telur hann vera
óeinlægan tækifærissinna. Menn
eins og Andrei Sakharov séu hinir
raunverulegu umbótasinnar. Flest-
um ber saman um að breytingarnar
muni taka áratugi. Ef þær verða
þá ekki stöðvaðar. Spilltir embætt-
ismenn og gamlir harðlínumenn bíði
færis. Einn bjartsýnismann hitti ég
þó sem trúir á að líf Sovétmanna
muni hafa tekið stakkaskiptum eft-
ir tvö-þijú ár. Öllum ber saman um
að glasnost muni gufa upp ef pere-
stijokan nær ekki að sjá þjóðinni
farborða með sómasamlegum hætti.
í verslunum er stundum engu líkara
en allir séu með það sama í kvöld-
matinn. Réttur dagsins í Moskvu
er plómur.
Kvöldið eftir hittum við Van
Clibum í dollarabúðinni. Ég hef
lesið að hann búi með mömmu
sinni 92 ára og hún sé með hon-
um í Moskvu. Fylgikona hans
þarna er hins vegar glæsikvendi
um fertugt sem nuggar sér upp
við hann með eggjandi hætti.
Álengdar stendur maður sem er
á svipinn eins og kokkálaður eig-
inmaður. Van Cliburn ýtir á und-
an sér vagni fullum af dýrindis
viskíi og kóki.
Við sitjum í einum þekktasta
djassklúbbi Moskvu, — Bluebird
Café. Fjórir sovéskir spilarar fram-
leiða prýðilega eftirlíkingu af vest-
rænum djassi á bassa, trommur,
saxófón og píanó. Þetta er vinaleg-
ur kjallari, borðin völt og sumir
stólarnir brotnir. Sextán ára fylgi-
stúlka okkár er spurð hvort hún
trúi á guð. „Ég trúi á framtíðina,“
svarar hún að bragði. Og stjórnandi
Bluebird, Vartan Tonayan kveðst
ætla að endumýja borðin og stólana
í haust.
Laugavegi 67
Útsalan
hefst
á
morgun