Morgunblaðið - 30.07.1989, Side 21

'MÖRGUM-BIiAMDO l\fl IIMIMIIMGAR WfWlfiS[G®í0 8Qi iJÚlá>l<986
Á ferð með KFUK-konum um
Norðurland í fyrra tók ég nokkrar
myndir. Á einni þeirra eru fjórar
konur á mismunandi aldri og með
ólíkan bakgrunn. Þær höfðu tekið
í sig að vilja sigrast á ákveðnum
erfiðleikum og er myndin tekin þeg-
ar því marki er náð. Þær eru sigur-
glaðar og ánægðar með vel heppnað
verk. íslenska konan í hópnum er
Helga Magnúsdóttir, kennari. Hún
var jafnframt elst. Hárið orðið fal-
lega hvítt, hún er fínlega byggð og
kvik. Yfir andlitið breiðist bros og
ekki iaust við stríðnisglampa í aug-
unum.
Það er gott að horfa á þessa
mynd og riija upp kynni af Helgu
og minnast hennar þannig. Ekki
minntist hún á það þar að hún fyndi
fyrir þeim erfiðleikum sem væru í
nánd. Stuttu eftir að komið var
suður aftur tóku nánir vinir og
ættingjar eftir að hún gekk ekki
heil til skógar og síðar uppgötvað-
ist sá sjúkdómur sem yfirbugaði
hana þann 25. júlí sl. Blessuð sé
mirining hennar.
Fyrir hönd KFUK í Reykjavík
langar mig að minnast hennar
nokkrum orðum. Helga ólst upp í
Ólafsvík og er hún sem unglingur
fer þaðan suður í skóla kemur hún
strax til liðs við KFUK. Var hún æ
síðan trygg og trúföst. Trúin var
afl hennar til starfsins og byggði
hún vitnisburð sinn og bænalíf fast
á Guðs orði.
Nafn Helgu tengist fyrst og
fremst starfi í sumarbúðum KFUK
í Vindáshlíð. Þar var hún með frá
byijun og var formaður í stjórn
sumarstarfsins í áratugi. Eftir að
stjórnarstörfum fyrir Vindáshlíð
lauk héldu nokkrar fyrrum stjórnar-
konur hópinn og báðu fyrir staðnum
og hlúðu að honum á allan hátt.
Annar stór þáttur í lífi Helgu var
söngurinn. Hún vildi gjarnan syngja
sinn vitnisburð. Á hátíðarstundum
í félaginu hélt hún uppi söng, bæði
ein og með kvennakór sem hún
stofnaði og starfaði með í mörg ár.
Síðast í vor á 90 ára afmælisfundi
KFUK þegar kvennakórinn kom
sérstaklega saman til að syngja á
þeim fundi stóð Helga upp þó mátt-
farin væri og söng með sínum
gömlu góðu vinkonum. Þá geislaði
hún af gleði.
Helga söng ekki aðeins heldur
spilaði hún gjarnan á píanó undir
söng á fundum og samkomum. Þar
komu fram tveir af góðum eiginleik-
um hennar, fúsleiki og trúfesti. Það
var gott að biðja hana og hún var
fús til að verða að liði ef hún kom
því við. Þannig sat hún í skólanefnd
Evangelisk-lútherska biblíuskólans
frá stofnun hans 25. maí 1985. Hún
sótti bænastundir og bað um bless-
un Guðs yfir starfið. Helga unni
kristniboði og lagði því máli lið þar
sem hún gat.
En fyrst og fremst var Helga
barnakennari. Börn voru hennar líf
og yndi og þar sem hún eignaðist
engin börn sjálf fengu önnur börn
að njóta umhyggju hennar og nær-
gætni. Helga stofnaði yngrideild
KFUK í Laugarnesi og heimsótti
barnadeildir KFUK og kenndi börn-
unum meðan kraftar entust. Ótölu-
legur fjöldi telpna kynntist starfi
hennar í KFUK, sérstaklega í Vind-
áshlíð og næstu kynslóðir eiga eftir
að hljóta blessun af þessu starfi
kvennanna sem gengu á undan.
Það var aldrei lognmolla í kring-
um Helgu Magnúsdóttur. Hún var
ákveðin, hafði ákveðnar skoðanir
og hafði gaman af að rökræða við
fólk. Stundum gat hún verið stíf á
sínu og jafnvel hvassyrt. En hún
var hreinskiptin og heil. Þegar upp
er staðið eru það þó ekki þeir þætt-
ir sem sitja eftir heldur þeir sem
ég hef reynt að undirstrika hér
áður hve hún var jákvæð, fús og
trúföst.
Þegar vetrarstarfið hefst og við
söknum Helgu megum við hugga
okkur við að vita að hún býr við
betra hlutskipti og að henni líður
vel þar sem hún „situr í skjóli hins
hæsta og gistir í skugga hins al-
máttka og getur sagt við Drottin:
Hæli mitt og háborg, Guð minn er
ég trúi á.“
Málfiríður Finnbogadóttir
Helga Magnúsdóttir fyriTerandi
æfingakennari við Æfingaskóla
Kennaraháskóla íslands lést 25.
júlí síðastliðinn. Með Helgu er ekki
einungis genginn góður og farsæll
kennari heldur einnig ágætur vinur
nemenda og starfsmanna Æfinga-
skólans.
Helga hóf kennsluferil sinn við
Skóla Isaks Jónssonar 1943 og má
segja að hún hafi þegar komist í
innsta kjarna umræðu um kennslu
og uppeldi ungra nemenda. Hún
gerði sér snemma ljóst að góður
fagmaður verður aldrei fullnuma
og leitaði sér því víða viðbótar-
menntunar, einkum í Þýskalandi en
einnig í Bandaríkjunum og Svíþjóð.
Þá sótti hún fjölda námskeiða hér
heima. Menntun hennar, dugnaður
og einstök alúð við starf sitt leiddi
til þess að henni var ekki einungis
trúað fyrir ungum nemendum held-
ur einnig kennslu kennaraefna. Hún
var stundakennari við Kennarahá-
skóla íslands 1959-1960 og æfinga-
kennari 1960-1983 að árunum
1963-1965 undanskildum er hún
gegndþ störfum skólastjóra við
Skóla ísaks Jónssonar. Helga lét
af starfi sínu sem æfingakennari
við Æfingaskólann árið 1983 fyrir
aldurs sakir. Hún starfaði þó við
skólann sem stundakennari allt til
þess er hún veiktist á síðastliðnum
vetri.
Þessi síðustu ár Helgu við Æf-
ingaskólann eru þeim er þetta
skrifa einkar minnisstæð. Hún var
þá beðin að taka að sér kennslu við
annan mann í stórum bekk ungra
nemenda. Þar brást hún ekki frekar
en fyrri daginn og enn ijölgaði í
þeim stóra hópi sem Helga hefur
kennt og komið til þess þroska sem
endist mönnum alla ævi.
Þeir eru orðnir margir sem Helga
hefur kennt en þeir eru enn fleiri
sem lesið hafa lestrarbækur hennar
og samstarfsmanna hennar, Við
lesum. Þá hefur Helga veitt ljölda
kennaranema það veganesti sem
vel nýtist þeim við lestrarkennslu.
Það væri forvitnilegt að athuga hve
mikil áhrif Helga hefur haft á bytj-
endakennslu hér á landi undanfarna
áratugi. Sennilega er erfitt að
kanna þetta en sá grunur iæðist
þó að manni að hún kunni að skilja
eftir sig mikilvæga síðu í íslenskri
skólasögu.
Þrátt fyrir þá rniklu orku sem
Helga lagði í kennslustarfið átti hún
þó nóg eftir til að sinna áhugamál-
um sínum. Hún var vel að sér í
tónlist, einkum söng og fengu nem-
endur hennar að njóta þess í ríkum
mæli. Þá vann hún mikið og gott
starf fyrir KFUK og veitti meðal
annars sumarbúðum í Vindáshlíð
forstöðu frá 1947 til 1973.
Helga varð skyndilega að láta
af störfum síðastliðinn vetur vegna
veikinda. Hún var áhyggjufull er
hún greindi yfirmönnum sínum frá
þessu. Hún virtist þó ekki síður
hafa áhyggjur af nemendum sínum
og samstarfsmanni en sjálfri sér.
Þannig var Helga.
Hún kom einungis tvisvar eftir
þetta í Æfingaskólann. í fyrra
skiptið heimsótti hún nemendur
sína. Það var áhrifamikil stund.
Þeir hópuðust að henni, tóku í hend-
ur henni og spurðu í sífellu hvort
hún ætlaði ekki að fara að koma
aftur. Þarna kom fram sú mikla
hlýja og einlæga væntumþykja sem
barnshugur fær sýnt. Helga kom í
hinsta sinn í skólann síðasta starfs-
dag þessa skólaárs og kvaddi þar
vini og samstarfsmenn.
Við sendum systkinum og öðrum
aðstandendum Helgu Magnúsdótt-
ur innilegar samúðarkveðjur. Bless-
uð sé minning hennar.
Ólafúr H. Jóhannsson
Guðmundur B. Kristmundsson
Að leiðarlokum langar mig til að
kveðja vinkonu rnína, Helgu Magn-
úsdóttur, með örfáum orðum og
þakka henni fyrir gjöfula samfylgd
í mörg ár.
Kynnin byijuðu í gamla Kenn^ra-
skólanum og þar kom hún mér í
snertingu við söng og tónlist, sem
alla tíð var svo ríkur þáttur í lífi
hennar, ekki aðeins að njóta tónlist-
ar, heldur miklu fremur að miðla
öðrum og gleðja þá.
Seinna kenndi hún í Isaksskóla
flestum börnunum mínum og ég
vissi að þau voru í góðum höndum
og að vel væri hlúð að þeim fýrstu
sporin á námsbrautinni.
Um skeið kenndi hún í Náms-
flokkum Reykjavíkur, þar sem
reynt var að miðla foreldrum
fræðslu um uppeldi og þarfir ungra
barna. Hún var alitaf reiðubúin til
að veita góðu málefni lið.
Aftur lágu leiðir saman við
kennslu í Kennaraskólanum, en
best tengsl mynduðust þegar við
vorum báðar í námsleyfi við Dan-
marks Lærerhöjskole. Það var
ánægjulegur vetur, þakkað veri
Helgu, og ófáir voru tónleikarnir
sem við hlupum á sama eins og við
værum enn tvítugar skólastúlkur.
Hún notaði tímann vel til að bæta
við sig þekkingu og kynnast nýjum
leiðum í lestrar- og móðurmáls-
kennslu. Hún kom logandi af áhuga
úr kennslustundunum, ræddi það
sem hún var að fræðast um og
tengdi það starfi sínu og aðstæðum
heima.
I vetur var hún enn í fullu starfs-
fjöri í kennslu við æfingaskóla
KHÍ, glöð og áhugasöm að vana,
þegar illkynjað mein greindist. Eng-
inn hefði trúað því þá að það myndi
binda svona snöggan enda á sam-
verustundir okkar. Hún tók sjúk-
dómnum af æðruleysi eins og henn-
ar var von og vísa og treysti Guði.
Nú er hún horfin til Hans og það
fer ekki hjá því að hún hafi átt
góða heimkomu.
Gunnar Dal fjallar í kvæði sínu
„Trú mín“ um hlutverk mannsins
og þátttöku í sköpunarverkinu, því
þótt maðurinn sé agnarsmár beri
hann þó eðli og mynd skaparans í
hjarta sínu. Höfundurinn kemst
m.a. að þessari niðurstöðu:
Sú þátttaka okkar er illu að hafna,
að elska og bæta og deilur að jafna.
í verki sýna okkur virku ást,
og vinna honum sem aldrei brást.
Hún felst í að skapa en ekki að eyða.
Hún er það að lífga og neita að deyða.
Og hveiju lífgrasi hlúa að,
og heiminn gera að betri stað.
Þannig lifði Helga. Hún leysti
af hendi hlutverk sitt í lífinu með
sóma. Fyrir það eiga henni margir
mikið að þakka.
Systur hennar, sem annaðist
hana síðustu mánuðina af svo mik-
illi hlýju og umhyggju, bróður henn-
ar og fjölskyldu hans sendi ég inni-
legar samúðarkveðjur.
Pálína Jónsdóttir
Helgu Magnúsdóttur kynntist ég
fyrst fyrir u.þ.b. nítján árum. Hún
kenndi þá lestrar- og kennslufræði
við Kennaraskóla íslands en ég var
þá nemandi við skólann. Samhliða
náminu í KÍ voru kennaranemar
sendir út í skólana í æfingakennslu.
Æfingaskólinn kom í minn hlut og
sá Helga um æfingakennsluna en
Helga var æfingakennari við
Kennaskóla íslands og síðan Kenn-
araháskóla Islands, nær samfellt
frá árinu 1960-1983, jafnframt því
sem hún kenndi við Æfingaskólann.
Æfingakennslan undir hand-
leiðslu Helgu er ógleymanleg og
það veganesti sem hún veitti mér
þá hefur reynst mér ómetanlegur
styrkur í starfi æ síðan. Helga gaf
okkur kennaranemunum gott for-
dæmi, lofaði það sem vel var gert
og leiðbeindi með það sem betur
mátti gera. Fyrir hennar tilstuðlan
fékk ég að námi loknu kennara-
stöðu við Æfingaskólann þar sem
við síðan störfuðum saman allt þar
til yfir lauk. Fyrstu árin var hún
fyrirmynd mín og stoð og stytta
byijandans í starfi. Alltaf var hún
tilbúin að rétta hjálparhönd ef á
þurfti að halda og gefa holl ráð.
Með okkur tókst einlæg vinátta
sem aldrei bar skugga á. Eftir því
sem árin liðu varð vinátta okkar
nánari og aldrei vottaði fyrir svo-
nefndu kynslóðabili í samskiptum
okkar.
Oft bar svo við að við kenndum
sömu aldurshópum og skipulögðum
þá vetrarstarfið í sameiningu. Vart
er hægt að hugsa sér betri sam-
starfsmann en Helga var. Hún hafði
alltaf jákvætt til málanna að leggja
og var opin fyrir nýjungum í
kennslustarfi en um leið gagmýnin.
Hún var óhrædd við að segja skoð-
anir sínar, var ákveðin en alltaf
sanngjörn.
Helga hafði einstaklega gott lag
á börnum og laðaði það besta fram
í fari þeirra. Hún var glaðlynd og
hlýleg í viðmóti og agaði börnin á
sinn sérstaka hátt sem var heillandi
en jafnframt áhrifaríkur. Hún hafði
yndi af tónlist og söngur var dijúg-
ur þáttur í kennslustarfinu. Hún
lagði einnig sérstaka áherslu á að
kynna börnunum þjóðlegan fróð-
leik. Eftirminnilegt var að hlýða á
hana segja börnunum frá Agli
Skalla-Grímssyni, uppvexti hans og
efri árum og ýmsu tengdu sjálf-
stæðisbaráttu íslendinga. Helga var
afburða lestrarkennari og var einn
af þremur höfundum lestrar-
kennslubóka fyrir byijendur sem
notið hafa mikilla vinsælda í skólum
undanfarin ár. Auk þess skrifaði
hún margar greinar um lestur og
lestrarkennslu.
Þegar Helga komst á eftirlauna-
aldur mátti hún ekki til þess hugsa
að hætta kennslustörfum og tók
því að sér stundakennslu við Æf-
ingaskólann, einkum lestrar-
kennslu. Á þessu tímabili nutu ég
og nemendur mínir góðs af nærveiu
hennar.
Sl. haust fékk ég Helgu til að
kenna með mér í forföllum sam-
kennara. Við hófum störf, hressar
og kátar í bragði og nutum þess
að starfa saman á ný við bekkjar-
kennslu. Við skipulögðum skóla-
starfið vikulega og gekk það svo
greiðlega að við vorum búnar að
undirbúa kennslu þijár vikur fram
í tímann áður en við vissum af. Við
fórum í vettvangsferðir í tengslum
við skólastarfið og fengum rithöf-
unda til að kynna verk sín.
Mér er sérstaklega minnisstætt
er við heimsóttum Þjóðminjasafnið
sl. haust. Á heimleið. þurftum við
að bíða lengi eftir strætisvagninum,
mér var hrollkalt og börnin óróleg
en þá fór Helga að gera ýmiss kon-
ar æfingar með börnunum, hoppa,
telja og syngja og brátt gleymdist
kuldinn og fyrr en varði var vagn-
inn kominn.
Síðasta verkefnið sem við skipu-
lögðum saman um mánaðamót okt-
óber-nóvember var fyrir móðurmál-
sviku í skólanum, fyrir valinu varð
Egjlssaga.
í októberlok á sl. ári fór Helga
í læknisrannsókn þar sem hún hafði
fundið fyrir óþægindum í nokkurn
tíma. í ljós kom að hún var haldin
illkynja sjúkdómi sem læknavísind-
in réðu ekki við. Hún átti ekki aftur-
kvæmt til kennslustarfa og lést eft-
ir erfið veikindi hinn 25. júlí sl.
Nú þegar ég kveð vinkonu mína
og samstarfsmann, Helgu Magnús-
dóttur, er mér efst í huga þakklæti
fyrir þá gæsku og góðvild sem hún
ávallt sýndi mér og fjölskyldu
minni.
Systkinum Helgu og öðrum ást-
vinum sendi ég mínar dýpstu sam-
úðarkveðjur.
Guð blessi minningu Helgu
Magnúsdóttur.
Ragnheiður Hermannsdóttir
Kveðja frá Vindáshlíð
Vindáshlíð hefur misst sterka
stoð við fráfall Helgu Magnúsdótt-
ur. Hún var fyrsti formaður sumar-
starfs KFUK í Vindáshlíð og gegndi
því starfi í 25 ár samfleytt, frá
1949-1974. Jafnframt formanns-
störfunum var hún forstöðukona í
Vindáshlíð sumarlangt í fjöldarhörg
ár. Áður en sumarstarf KFUK fékk
formlega stjórn, hafði Helga starfað
við sumarbúðir félagsins við þær
frumstæðu aðstæður, sem voru,
áður en skálinn í Vindáshlíð var
tekinn í notkun. í þessum störfum
sínum reyndist Helga frábær leið-
togi. Hún var kennari og tónlistar-
kennari að mennt. Kennarahæfi-
leikar hennar og hin ríka tónlistar-
gáfa nutu sín vel í störfum hennar
fyrir Vindáshlíð. Hún var sterkur
leiðbeinandi á biblíulestrum og lagði
mikla áherslu á, að telpurnar lærðu
utanað ritningarstaði, bænir og
vers, sem hún kunni mikið af. Sem
stjórnandi á samverustundum var
enginn betri til að hrífa fólk með í
söng en Helga. Hún fékk telpurnar
til þess að syngja af hjartans lyst
og var það sama, hvort um var að
ræða glaða Hlíðarsöngva eða
sálma. Hún kenndi telpunum og
samstarfsfólkinu að bera virðingu
fyrir landinu. Jurtir og blóm þekkti
hún og miðlaði þeirri þekkingu
gjarnan. Skógræktin í Vindáshlíð
var henni mikið hjartans mál.
Auk alls þessa tók Helga oft
$ m
þátt í leikjum telpnanna af lífi og
sál og var þá gleðin og hláturinn,
sem frá henni streymdi, afar smit-
andi. Þá lagði hún mikla áherslu
á, að Vindáshlíð væri stórt heimili
og minnti starfsfólk á að efla heim-
iliskennd á staðnum.
Störf hennar hafa haft mótandi
áhrif á starfið í Vindáshlíð fram á
þennan dag. í fjöldamörg ár var
hún leiðbeinandi á námskeiðum,
sem haldin eru árlega til undirbún-
ings fyrir starfsfólk Vindáshlíðar.
Viðfangsefni hennar var samstarf
og samfélag í kristilegum sumar-
búðum og einn ritningarstaðurinn,
sem hún minnti á á þessum nám-
skeiðum, voru orð Páls postula í
Kólossubréfi: „Hvað sem þér gjörið,
þá vinnið af heilum huga eins og
Drottinn ætti í hlut, en ekki menn.
Þér vitið og sjálfir, að Drottinn mun
veita yður arfleifðina að launum.
Þér þjónið Drottni Kristi.“ (Kól.
3.23-24).
Þessi ritningarstaður getur líka
verið sem yfirskrift yfir líf hennar.
Og sama má segja um einkunnar-
orð Vindáshlíðar: „Vertu trú.“ Allt
líf hennar var staðfesting þeirra
orða.
Auk þess að boða kristna trú og
hvetja til trúarsamfélags, gerði hún
starfsfólkinu ljósa þá félagslegu
ábyrgð, sem því fylgir að starfa í
Vindáshlíð. Vandað málfar, orð-
heldni, kurteisi og geðprýði voru
atriði, sem hún minnti starfsstúlk-
urnar á að hafa í heiðri sem fyrir-
myndir telpnanna, sem dvöldust í :
Vindáshlíð. Það hljómaði svo sann-
færandi úr munni hennar, því að
þannig kom hún sjálf fram.
Hún hafði mikla tilfinningu fyrir
því sem heilagt er og kunni að
miðla því í orðum og verkum. I
Vindáshlíð stendur kirkja, sem var
flutt þangað frá Saurbæ á Hval-
fjarðarströnd 1957 og hafði verið
kirkja móðurafa hennar, sr. Einars
Thorlaciusar. Hún var líka prests-
dóttir og hafði ríka tilfinningu fyrir
helgi kirkjunnar og kenndi telpun-
um að hegða sér í kirkju.
Flesta kvennaflokka í Vindáshlíð
var Helga stjórnandi og einnig þar
komu hæfileikar hennar vel í ljós.
Hún hreif fólk með í söng, valdi
efni til upplestrar. Hún var ljóðelsk
og kunni að velja ljóð við hæfi til
að lesa upp á kvöldvökum. Síðastlið-
ið sumar sá hún um kvöldvökur í
kvennaflokki eins og svo oft áður
og gerði það af miklum krafti, öllum
til skemmtunar og ánægju, og verða
þessar stundir dýrmætar minningar
þeim sém þarna voru,
Þótt hún hætti í stjórn sumar-
starfsins árið 1974, fylgdist hún
af lifandi áhuga með öllu sem
tengdist starfinu í Vindáshlíð og
bar hag þess jafnan fyrir bijósti.
Hún studdi okkur, sem að því unn-
um, bæði með beinni þátttöku í
ýmsum undirbúningi og fyrirbæn.
Starf hennar í þágu Vindáshlíðar
verður aldrei fullþakkað.
I ferðum sínum jafnt upp í Vind-
áshlíð sem annað var Helga vön
að fara með fyrsta versið úr Reisu-
sálmi sr. Hallgríms Péturssonar og
kenndi þeim sem í fylgd hennar
voru, svo að bænin gekk gjarnan
undir heitinu „ferðabænin hennar
Helgu“. Þetta vers er svohljóðandi:
Ég byrja reisu mín,
Jesú, í nafni þín,
höndin þín helg mig leiði
úr hættu allri greiði.
Jesús mér fylgi í friði
með fögru englaliði.
Helga bjó yfir þeirri auðlegð til
hinstu stundar að kunna ótal bæna-
vers og ekki þarf að efa, að hún
hafi einnig kunnað næstsíðasta
versið í Reisusálminum. Er við nú
kveðjum Helgu Magnúsdóttur í
virðingu og þökk, biðjum við þeirrar
bænar með henni:
Ljóst þegar lífið dvín,
leið þú mig heim til þín
í fóðurlandið friða,
firrtan við allan kvíða. 1
Jesús mér fylgi í friði
með fögru englaliði.
Systkinum hennar, Kristínu og
Einari, svo og öðrum aðstandendum
sendum við innilegar samúðar-
kveðjur og biðjum Guð að styrkja
þau og hugga í söknuði þeirra.
Stjórn Sumarstarfs
KFUK í Vindáshlíð.