Morgunblaðið - 09.09.1989, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 9. SEPTEMBER 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Arvakur, Reykjavík
Flaraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Loðnuskip og Eski-
flörður
Gefi þeir sig fi
Bæjarstjóm Eskifjarðar
hefur gert samþykkt
vegna áforma um kaup á
loðnuskipi til Eskifjarðar og
segir þar m.a.: „Bæjarstjórn
Eskifjarðar telur ámælisvert,
að jafn víðlesið blað og Morg-
unblaðið skuli skrifa af jafn
miklu þekkingarleysi um mik-
ilvæg atvinnumál einstakra
byggðarlaga og birzt hafa í
blaðinu að undanförnu. Jafn-
framt skorar bæjarstjóm
Eskifjarðar á blaðamenn
Morgunblaðsins að kynna sér
betur en þeir virðast hafa gert
málefni fyrirtækja á lands-
byggðinni, eins og Eskfirðings
hf. á Eskifirði.“ í samþykkt
þessari er einnig lýst vanþókn-
un á vinnubrögðum Fiskveiða-
sjóðs í sambandi við kaup á
þessu loðnuskipi. Samþykktin
var birt í heild í Morgunblað-
inu í gær.
Hveijar em þær sakir
Morgunblaðsins í þessu máli,
sem leiða til sérstakrar sam-
þykktar bæjarstjómar Eski-
fjarðar? Þær eru þessar:
Morgunblaðið hefur upplýst,
að viðskiptaráðherra hefur
veitt heimild til erlendrar lán-
töku til kaupa á loðnuskipi
eftir að Fiskveiðasjóður hafði
hafnað umsókn viðkomandi
útgerðarfyrirtækis um lán-
veitingu á þeirri forsendu, að
fýrirsjáanlegt væri, að skipið
gæti ekki staðið undir þeim
lánum. Viðskiptaráðherra hef-
ur skýrt frá því á síðum Morg-
unblaðsins, að hann hafí heim-
ilað þessa lánveitingu, þar sem
kaupandi skipsins hafí yfír
nauðsynlegu eigin framlagi að
ráða. Þá hefur Kristján Ragn-
arsson, formaður LIU, upplýst
á síðum Morgunblaðsins, að
hægt sé að fækka loðnuskip-
um um tíu en þau sem eftir
yrðu gætu veitt það magn af
loðnu, sem heimilt er að veiða.
Á undanfömum vikum hafa
farið fram miklar umræður í
landinu um nauðsyn þess að
fækka fískiskipum. Nú má
segja, að einhugur sé um
nauðsyn þess. Rökin em svo
augljós, að ekki þarf um þau
að deila. Við vitum að hvaða
aflamagni við getum gengið
og raunar hefur Hafrann-
sóknastofnun lagt til, að
þorskafli minnki verulega á
næsta ári. Augljóst er, að við
getum veitt þann þorsk, sem
veiða má, með færri skipum,
minni tilkostnaði og þar með
meiri hagnaði. Augljóst er, að
við getum veitt þá loðnu, sem
veiða má, með færri skipum,
minni tilkostnaði og meiri
hagnaði.
Þessar staðreyndir þýða, að
hvert einasta nýtt fiskiskip,
sem kemur til landsins, þýðir
í raun kjaraskerðingu fyrir
hvern einasta íslending. Hvert
nýtt fiskiskip þýðir óþarfa
fjárfestingu, sem enginn arður
fæst af, og þessi óarðbæra
fjárfesting leiðir til versnandi
lífskjara. Á sama tíma og
Hafrannsóknastofnun leggur
til að minnka þorskaflann á
næsta ári í 250 þúsund tonn
eru á leiðinni til landsins ný
fiskiskip_ fyrir 2 milljarða
króna! A. sama tíma og for-
maðúr LÍÚ segir, að hægt sé
að fækka loðnuskipum um tíu
veitir viðskiptaráðherra út-
gerðarmanni heimild til er-
lendrar lántöku til kaupa á
nýju loðnuskipi! Þetta er hætt
að vera grín og er orðið grafal-
varlegt mál. Þessa vitleysu
verður að stöðva.
Bæjarstjórn Eskifjarðar
hefur ekki leyfi til þess að líta
á þetta mál út frá þröngu sér-
hagsmunasjónarmiði eins
byggðarlags. Bæjarfulltrúar á
Eskifirði verða, eins og aðrir
ábyrgir trúnaðarmenn fólks í
þessu landi, að líta á heildar-
hagsmuni þjóðarinnar. Þeir
eru í því fólgnir að fækka
fiskiskipum — ekki fjölga
þeim. Launþegar á Eskifirði
munu búa við versnandi kjör
vegna offjárfestingar í fiski-
skipum, ekki batnandi kjör.
Launþegar á Patreksfirði hafa
ekki notið góðs af offjárfest-
ingu í sjávarútvegi þar.
Á Eskifírði, eins og í öðrum
sjávarplássum í þessu landi,
býr dugmikið fólk. Þessu fólki
er enginn greiði gerður með
því að ýta undir offjárfestingu
í sjávarútvegi. Þvert á móti.
Bæjarfulltrúar í bæjarstjórn
Eskifjarðar ættu frekar að
huga að hagsmunum sinna
umbjóðenda en senda frá sér
samþykktir um ávítur á Morg-
unblaðið fyrir fréttaflutning,
sem er í alla staði eðlilegur.
eftir Þorstein Pálsson
Skömmu eftir að núverandi vinstri
stjórn var mynduð síðastliðið haust
hótaði Olafur Ragnar Grímsson, fjár-
málaráðherra í ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar, því að nú skyldi
gengið á milli bols og höfuðs á
íslenskum „fjármagnseigendum". Þá
nafngift hefur ráðherrann valið þeim
þúsundum almennra launamanna
sem sýnt hafa fyrirhyggju og ráð-
deild, lagt fé til hliðar og ávaxtað
það í lánastofnunum og lífeyrissjóð-
um.
Fullyrti ráðherrann að með því að
leggja skatt á sparifé, sem hann
kallaði „fjármagnstekjur", væri hægt
að ná milljörðum króna í ríkissjóð.
Ríkisstjórn Steingríms Hermanns-
sonar virtist ekki hafa áhyggjur af
því, að þessi áform myndu leiða til
þess að sparnaður almennings, sem
hefur grundvallarþýðingu fyrir hag-
sæld í landinu, drægist verulega
saman eða hryndi.
Hugmyndir ríkisstjómarinnar
mætti snarpri andstöðu þegar í stað.
Meðal annars voru Samtök sparifjár-
eigenda stofnuð á fjölmennum borg-
arafundi og þau settu fram það skyn-
samlega sjónarmið að fremur ætti
að verðlauna sparifjáreigendur en
refsa þeim. Ríkisstjórnin fór þá í var
og ekkert fréttist af hugmyndum
hennar í þessu efni næstu mánuðina.
Menn vörpuðu öndinni léttar og svo
virtist sem tekist hefði að koma í veg
fyrir þetta óráð.
Gripdeildir undirbúnar
Nú er komið á daginn að ijármála-
ráðherra hefur allan tímann setið við
sinn keip og undirbúið gripdeildirnar
á bak við tjöldin. Nefnd sem Ólafur
Ragnar skipaði til að vinna að þess-
um hugmyndum hefur skilað áliti,
þar sem Iagt er til að vaxtatekjur
af sparifé almennings og fé lífeyris-
sjóða verði skattlagt. Undir þetta
tekur ráðherrann. Rök hans eru þau,
að víðast hvar í nágrannalöndunum
séu tekjur af sparifé skattlagðar upp
að vissu marki. Eðlilegt sé að sömu
reglur gildi um þetta, eins og annað
í skattakerfinu, hér á landi og í ná-
grannalöndunum.
Það er aukaatriði í þessu sam-
bandi en mikilvægt samt, að fjár-
málaráðherrann er sjálfum sér
ósamkvæmur þegar hann talar um
nauðsyn þess að samræma íslenskar
reglur um skatta og fjármagn því
sem tíðkast í ríkjunum í næsta ná-
grenni við okkur. Hann hefur sjálfur
haft forystu um að koma í veg fyrir
að slík samræming taki gildi á mörg-
um veigamiklum sviðum, t.d. hvað
varðar frjálsa fjármagnsflutninga
milli landa. í því efni er hann aftur-
haldssamari og hleypidómafyllri en
sænskir kratar.
Hitt er aðalatriði þessa máls, að
meðan ríkissjóður er rekinn með
gífurlegum halla og erlendar skuldir
eru að sliga þjóðarbúið, er fráleitt
að gera atlögu að innlendum sparn-
aði með sérstakri skattheimtu. Slík
skattlagning mun leiða til þess að
fólk tekur sparifé sitt út úr lánastofn-
unum. Og viðurkennt er af efna-
hagsráðgjafa fjármálaráðherra að
þessi nýja skattlagning muni leiða
til þess að vextir hækka. Lækkun
vaxta er hins vegar í orði kveðnu
eitt helsta keppikefli ríkisstjórnarinn-
ar!
Óverjandi ráðagerð
Við þær aðstæður sem nú eru í
íslensku efnahagslífi eru áform Ólafs
Ragnars Grímssonar hvorki veijandi
siðferðislega né þjóðhagslega. Þau
eru skemmdarverk sem afstýra verð-
ur. Hafa ber í huga að víða erlendis
er skattlagningu á sparifé beitt í því
skyni að draga úr spamaði og örva
neyslu og fjárfestingar. Þetta er gert
þar sem þannig stendur á. Hér er
það hins vegar skortur á sparnaði
sem veldur þjóðarbúinu miklum
vandræðum.
Og því skyldi samræmingu á
íslenskum og erlendum reglum ein-
göngu vera beitt í því skyni að
íþyngja borgurunum en ekki auka
svigrúm þeirra og fijálsræði? Er ekki
við hæfi að Ólafur Ragnar Grímsson
leiði hugann að því?
Þjóðveijar, sem eru einhver
ríkasta þjóð í heimi og methafar í
almennum sparnáði, hafa nú fallið
frá skattheimtu af þessu tagi fyrir
þá sök að hún þótti draga íjármagn
frá atvinnulífinu og fé var farið að
streyma úr landi. Svo virðist á hinn
bóginn sem ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar haldi að þjóðin lifi á
ríkissjóði.
Atlaga að lífeyrissjóðunum
I hugmyndum ríkisstjórnarinnar
felst að skattleggja á iðgjöld og
vaxtatekjur lífeyrissjóðanna í landinu
eftir því sem fréttir herma. Þau
áform eru sérstaklega ámælisverð
eins og bent er á í samþykkt sem
þingflokkur sjálfstæðismanna gerði
síðastliðinn fimmtudag.
Skattlagning á tryggingafé lífeyr-
issjóðanna rýrir að sjálfsögðu grund-
völl þeirra og mun hafa í för með
sér aukna skerðingu á lífeyrisgreiðsl-
um. Skattlagningin felur í sér að
ráðist er á afkomu og lífskjör aldr-
aðs fólks með hætti sem ekki verður
við unað. Því verður að leita allra
leiða til að koma í veg fyrir að tillög-
ur ijármálaráðherra nái fram að
ganga.
Sjálfstæðismenn heita lífeyris-
þegum stuðningi í baráttunni gegn
þessum glapræðishugmyndum. Þær
skulu ekki verða að veruleika.
Eindagar og frestir
Eitt einkennið á málatilbúnaði
vinstri stjórnar Steingríms Her-
mannssonar og liðsmanna hennar er
sífelldir eindagar og frestir sem ver-
eftir Guðmund
H. Garðarsson
Frá því að hin óvinsæla ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar, forsæt-
isráðherra, var sett á laggirnara
haustið 1988 að frumkvæði Ólafs
Ragnars Grímssonar, núverandi
„skattamálaráðherra", hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn gagnrýnt harðlega
hin neikvæðu vinnubrögð þessarar
ríkisstjórnar. Þegar í upphafi starfs-
ferils síns valdi ríkisstjórnin rangar
leiðir við úrlausn aðsteðjandi vanda
í íslensku atvinnu- og efnahagslífi.
Úr því skal ekki dregið að á árinu
1988 komu upp mikil vandamál í
atvinnulífinu, sem mátti fyrst og
fremst rekja til stórversnandi stöðu
útflutningsatvinnuveganna. , Verð-
hrun varð á veigamiklum útflutn-
ingsafurðum og staða dollarans, þýð-
ingarmesta gjaldmiðilsins fyrir fisk-
iðnaðinn, var mjög veik. Stefna jafn-
vægis í íslensku efnahagslífi, sem
m.a. átti að tryggja með sem stöðug-
ustu gengi, hrundi vegna of mikilla
innlendra kostnaðarhækkana á árun-
um 1986-1988 að viðbættum þeim
vanda er að framan er lýst. Þá kom
enn betur í ljós, að sveigjanleikinn í
rkiskerfinu til að mæta breyttum
aðstæðum og samdrætti í þjóðartekj-
um var ekki fyrir hendi. I vissum
skilningi voru og eru íslendingar í
algjörri sjálfheldu í þessum efnum.
Atvinnuvegunum fórnað
Þessa stöðu hagnýtti ríkissósíal-
istinn Ólafur Ragnar Grímsson, for-
maður Alþýðubandalagsins, sér að
fuilu haustið 1988. Annars vegar
voru atvinnuvegir í vanda, sem
kröfðust raunhæfra aðgerða, og hins
„Hitt er aðalatriði þessa
máls, að meðan ríkis-
sjóður er rekinn með
gífurlegum halla og er-
lendar skuldir eru að
sliga þjóðarbúið, er frá-
leitt að gera atlögu að
innlendum sparnaði
með sérstakri skatt-
heimtu. Slík skattlagn-
ing mun leiða til þess
að fólk tekur sparifé
sitt út úr lánastofnun-
ið er að setja. „Þetta verður að ger-
ast í næstu viku annars er vá fyrir
dyrum,“ segja þeir einn daginn. „Við
höfum í mesta lagi þijá mánuði til
stefnu annars hefur allt mistekist,"
er sagt annan daginn. Og svo fram-
vegis. Og ekkert gerist annað en
atvinnulífi hnignar og lífskjörin
versna.
Fremstir í flokka „eindaga-
manna“ eru forsætisráðherrann
sjálfur og Stefán Valgeirsson, al-
þingismaður, sem gumað hefur af
því að hafa líf stjórnarinnar í hendi
sér. í grein í DV 6. júní síðastliðnum
undir fyrirsögninni „Athafnir í stað
orða“ (nema hvað!) minnir Stefán
á, að ríkisstjórnin hafi setið í átta
mánuði án þess að nokkuð bóli á
hinum „raunhæfu aðgerðum" sem
boðaðar hafi verið í upphafi.
vegar pólitisk staða metnaðargjarnra
manna, Steingríms Hermannssonar
og Jóns Baldvins Hannibalssonar.
Þremenningarnir kusu völdin á
kostnað atvinnulífsins. Að tillögu
Ólafs Ragnars var kné látið fylgja
kviði. í stað þess að tryggja betur
stöðu atvinnuveganna, eins og Sjálf-
stæðismenn lögðu til við Alþýðu-
flokkinn og Framsóknarflokkinn í
ágúst/september 1988, gengu þessir
flokkar Olafi Ragnari á hönd og sam-
þykktu að efla ríkisvaldið enn frekar
— auka skattheimtuna.
Trygging pólitískra valda um
stundar sakir var að mati Steingríms
og Jóns Baldvins meira virði en
stjórnarsamstarf við Sjálfstaéðis-
flokkinn, sem vill draga úr umsvifum
hins opinbera og leggja í stað þess
áherslu á uppbyggingu atvinnuveg-
anna og betri afkomu launafólks.
Ríkið eflt
Sterkt ríkisvald þýðir aukin skatt-
heimta. Það þýðir jafnframt að eftir
því sem skattheimtan eykst og hlut-
fall ríkisútgjalda af þjóðarframleiðslu
hækkar versnar staða fyrirtækjanna
og afkoma fólksins almennt. Þessi
sannindi eru flestum ljós. Þau eru
því miður að koma áþreifanlega fram
í versnandi stöðu fyrirtækja og lak-
ari Iífskjörum þjóðarinnar.
Nútíma ríkissósíalismi formanns
Alþýðubandalagsins, Ólafs Ragnars
Grímssonar, er þegar farinn að lama
meginstoðir atvinnulífsins. Mörg
einkafyrirtæki, sem áttu þegar í erf-
iðleikum haustið 1988, eru nú komin
á kné fyrir tilverknað núverandi
ríkisstjórnar. Hinir nýju valdamenn
vinstri flokkanna ætluðu aldrei að
grípa til þeirra ráðstafana á Alþingi
Atvinnuve
ir hafi forg
Yernd eignarréttar gegn ásælni ríkisva