Morgunblaðið - 17.09.1989, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 17. SEPTEMBER 1989
C 9
STELLINGARÁ
VERKJATÍMABILI OG
í FÆÐINGU.
hvaða stelling sé best fyrir hana
og barnið og hvaða öndun sé rétt-
ust hveiju sinni.“
Hvað með fæðingarstóla?
„Þó svo að notkun á fæðingar-
stólum hafi verið algeng áður fyrr
og nýir og fullkomnir fæðingarstól-
ar hafi verið hannaðir, hefur verið
sýnt fram á vandkvæði sem fylgja
notkun hans,“ sagði Guðrún Ólöf.
„Og það er einmitt spurningin,
hvort við þurfum sérhönnuð hús-
gögn til pð ala börn okkar í. Sem
dærhi má nefna að gijónapúðar eru
á flestum fæðingarstofum til þæg-
inda fyrir konuna á verkjatímabil-
inu og eru þeir mun þægilegri en
hörð fæðingarrúm eða stólar."
„Þá komum við aftur inn á mikil-
vægi þess að skipta um stellingar
á verkjatímabilinu og afturhvarfið
til gömlu fæðingarsteilinganna,"
bætti Hrefna við. „Þegar konan sit-
ur eða er á fjórum fótum, er þyngd-
arpunkturinn réttur niður á við og
þrýstir þar af leiðandi betur á
spöngina og hættan á rifum og að
konur séu klipptar minnkar. Fyrir
utan að stellingin á fjórum fótum
getur dregið úr bakverk sem konur
finna oft fyrir.“
— Hvernig hgfur hljómgrunnurinn
verið hjá öðrum ljósmæðrum og
fæðingarlækn um?
„Mjög jákvæður," sagði Hrefna.
„Margir meðal ljósmæðra og fæð-
ingarlækna hafa kynnt sér þessa
nýju stefnu. Meðal þeirra er yfirljós-
móðirin í Keflavík, Sólveig Þórðar-
dóttir, sem nú er að taka við Fæð-
ingarheimilinu í Reykjavík. Hún
hefur starfað í Ystad í Svíþjóð, á
fæðingardeild sem rekin hefur verið
af Signi Jönsson um árabil en hún
starfaði í Pithiviers. Nýlega breytti
Sólveig, ásamt starfsfólki sínu í
Kefiavík, fæðingardeildinni að
þeirri fyrirmynd við góðar undir-
tektir kvenna.“ Hrefna sagði að
áhugi barnshafandi kvenna beindist
greinilega í þessa átt, þær krefðust
þess að fæða í heimilislegra um-
hverfi og öðlast meira valfrelsi við
fæðingar.
— Hver er afstaða ykkar til heima-
fæðinga?
„Heilbrigðiskerfi okkar býður
einfaldlega ekki upp á það,“ sagði
Guðrún Olöf. „Hafi kona hins vegar
fætt eðlilega áður og meðgangan
öll er eðlileg getum við ekki séð
neitt því til fyrirstöðu að hún fæði
heima óski hún þess. í þeim löndum
þar sem heimafæðingar eru algeng-
ari ríkir líka allt annað hugarfar
gagnvart fæðingum en hér á landi.
— Nú velta konur óhjákvæmilega
fyrir sér því öryggi sem sjúkrahúsin
bjóða upp á. Hvað um þann þátt?
„Hvað er öryggi? Er öryggið ekki
fyrst og fremst fólgið í sérmenntuðu
starfsfólki og góðri mæðravernd?"
sagði Guðrún Olöf.
„Undanfarin ár hefur straum
fæðandi kvenna verið beint í eina
átt þar sem mikið hefur verið fjall-
að um öryggi vissrar stofnunar,"
sagði Hrefna. „Þá spyr maður sig
hins vegar hvort það sé rétt og
hvers eiga þá konur úti á lands-
byggðinni að gjalda? Eru þær að
stofna sér og barni sínu í hættu?
Við erum ekki sammála þessari
þróun og teljum að fæðing sé eðli-
legur atburður í lífi okkar, en ekki
tækniundur læknavísindanna. Það
virðist vera að því menningarlegri
sem við verðum þeim mun meira
fjarlægjumst við náttúruna og það
sem okkur er eðlilegast. Meðganga
og fæðing eru aftur á móti í flestum
tilfellum eðlilegir hlutir.“
Guðrún Ólöf sagði að allir gætu
verið sammála um að tækjanotkun
í afbrigðilegri þungun og fæðingu
væri nauðsynleg en þessi öryggis-
þáttur verkaði fráhrindandi þar sem
samvinna væri ekki lengur milli
tveggja einstaklinga heldur fyrir
milligöngu þriðja aðila eða vélar.
„í þessari þróun hefur mannlegi
þátturinn ósjálfrátt orðið undir. Þar
af leiðandi er fræðsla til verðandi
foreldra mjög mikilvæg og tilgang-
ur hennar er að undirbúa foreldrana
fyrir fæðinguna og fyrirbyggja ótta,
því eðlilega óttumst við það
óþekkta.“
— Getum við þá ímyndað okkur að
konur fæði börnin í framtíðinni án
ótta og sársauka?
„Án ótta, já,“ sagði Guðrún Ól-
öf. „Með því að konan sjálf taki
völdin á fæðingarstofunni, breyti
hugarfari sínu gagnvart fæðing-
unni og þeim sem hjálpa henni að
fæða, getur hún losnað við ótta sem
iðulega hefur fylgt konunni inn í
fæðinguna. Þá verður fæðingin að
því fallegasta kraftaverki sem við
höfum tök á að upplifa. Markmið
fræðslu og fæðingarundirbúnings á
að vera að auka sjálfstraust kon-
unnar og gera henni eðlilegt að
velja sjálf hvernig hún vill fæða, í
hvernig stellingu, með eða án
verkjalyfja svo dæmi séu tekin. Það
þarf ekki að kenna konum að fæða.
Fagfólkið þarf ekki og á í raun alls
ekki að stjórna fæðingunni ef að-
stæður eru að öðru leyti eðlilegar.
Fagfólkið á að hjálpa konunni að
fæða á þann hátt sem hún sjálf
kýs.“
Guðrún sagði ennfremur að sárs-
aukann losnaði konan ekki við. Það
væru viðhorfin til sársaukans sem
skiptu meginmáli. Ef konan ynni
með líkama sínum í fæðingunni og
notaði lítið eða jafnvel ekkert af
verkja- eða deyfilyfjum þá virkjaði
hún náttúrulega aðferð líkamans
til að stilla verkina. Líkaminn fram-
leiddi þá sjáifur svokölluð endorfín
sem væru skyld morfíni. Það hefði
verið sýnt fram á að konur sem
fæddu á þennan hátt kæmust oft
í eitthvert yfirskilvitlegt ástand þar
sem sársaukaupplifunin viki til hlið-
ar fyrir svo djúptækri reynslu að
erfitt væri að lýsa henni með orðum.
„Það er djúp og persónuleg
reynsla að verða eitt með lífmu,
verða þátttakandi í sköpuninni;
verða móðir“, sagði Guðrún Ólöf.
„Þetta er engin draumsýn. Þróun
í þessa átt hófst með stofnun Fæð-
ingarheimilisins og þessu markmiði
hefur Hulda Jensdóttir og starfsfólk
hennar haldið ötullega á lofti. Nú
er áhuginn fyrir að halda þessu
áfram að breiðast út, meðal kvenna
fyrst og fremst, en líka meðal
starfsfólks. Við höfum trú á að
þróunin verði ekki stöðvuð," sagði
Guðrún Ólöf að lokum.
árið 1930 var sýnt fram á með
röntgenmyndum að við að konan
beygir sig fram á við það eykst
ummál grindarinnar um 30% sem
er hagstæðara fyrir konu og barn.“
„Michel Odent hefur í gegnum
starfsferil sinn fylgst með því
hvernig konum er eðlilegast að
bregðast við í fæðingunni og lært
af þeim,“ sagði Guðrún Ólöf. „Hann
leggur áherslu á að konan hafi
frelsi til að velja sér fæðingarstell-
ingar. Þau í Pithiviers reyndu að
skapa heimilislegt umhverfi á fæð-
ingardeildinni. Þau sáu fljótt að
fæðingarrúmið var ekki mikilvæg-
asta húsgagnið á deildinni og fjar-
lægðu það. Þau fengu þess í stað
stórt rúm eða dýnu, þar sem betur
fór um konuna. Eins og Odent seg-
ir sjálfur ætti umhverfið þar sem
kona elur barn sitt að vera svipað
þeim stað þar sem konan nýtur
ásta.“
— Er þetta það sama og franska
fæðingin sem Fæðingarheimilið
býður upp á?
„Nei, reyndar ekki,“ sagði Guð-
rún Ólöf. „Franska fæðingarað-
ferðin er kennd við Frederick
Leboyer, sem var mjög umhugað
um líðan barnsins í gegnum fæðing-
una. Hann hélt því fram að sú upp-
lifun gæti haft áhrif á allt okkar
líf. Hann lagði mikið upp úr því að
minnka það áreiti sem barnið varð
fyrir, svo sem hávaða, sterka birtu
og alla meðhöndlun þess. Þó að
þessi aðferð sé kennd við Leboyer
var Maria Montessori fyrst til að
skrifa um þetta árið 1930.“
„Michel Odent og starfslið hans
tóku tillit til Leboyer, konunnar sem
var að fæða og barnsins og höguðu
sinni starfsemi eftir því,“ sagði
Hrefna. Hún sagði að Odent leggði
mikið upp úr gildi náttúruiegrar
fæðingar, að konan fengi að vera
óþvinguð í fæðingunni, í rólegu og
rökkvuðu umhverfi við eins heimil-
islegar aðstæður og unnt væri. Við
það yrði hún næmari fyrir eigin
líkama og streymi nauðsynlegra
fæðingarvaka myndi aukast. „Od-
ent telur að fái konan að einbeita
sér óáreitt í fæðingunni, viti hún
SKRIFSTOFA NORRÆNU RAÐHERRANEFNDARINNAR
óskar að ráða:
2 RÁÐUNAUTA
Norræna ráðherra-
nefndin er samvinnu-
stofnun ríkisstjórna
Norðurlanda.
Samvinnan snertir flest
meginsvið samfélags-
ins. Skrifstofan hefur
frumkvæði að verkefn-
um og sér jafnframt um
að ákvörðunum ráð-
herranefndarinnar sé
hrint í framkvæmd.
Skrifstofan skiptist í
fimrn sérdeildir, íjár-
hags- og stjórnsýslu-
dcild, upplýsingadcild
og skrifstofu fram-
kvæmdastjóra.
Annan á sviði jarðyrkju
og skógræktar og hinn
til menningarkynning-
ar í öðrum löndum.
Tveir af ráðunautum
okkar láta af störfum
og við leitum annarra
í þeirra stað.
Ráðunauturá sviði
jarðyrkju og skóg-
ræktar
Hinn nýi ráðunautur á
að taka að sér fram-
kvæmdastörf fyrir ráð-
herranefndina (land-
búnaðarráðherrana) og
norrænu embættis-
mannanefndina varð-
andi jarðyrkju- og skóg-
ræktarmál. Unnið er í
samvinnu við norrænar
stofnanir, samvinnu-
nefndir og vinnuflokka
ásamt þjóðlegum stofn-
unum á viðkomandi
starfssvæði. í starfinu
felst einnig áætlanagerð
og leiðbeining í sam-
bandi við ýmis aðkall-
andi vandamál um
jarðyrkju- og skógrækt-
armál á Norðurlöndum
og á alþjóða vettvangi.
Ráðunauturinn má bú-
ast við að fram-
kvæmdanefndin fcli
honum einnigönnur
verkefni.
Ráðunautur til
menningarkynningar
í öðrum löndum
Hinn nýi ráðunautur á
að annast ýmis konar
áætlana- og stjórnunar-
leg mál á sviði norr-
ænnar samvinnu um
menningarkynningar.
Framkvæmdanefndin
vinnur núna að menn-
ingarkynningu í lönd-
um utan Norðurlanda
með sýningarhaldi og
kynningu á norrænni
menningu.
Nefndin hefir t.d. borið
ábyrgð á norrænu sýn-
ingunni Scandinavia
Today í Bandaríkjun-
Um 1982/83, með fram-
haidiíJapan 1987/88.
Sýningá norrænni
aldamótarlist í Lon-
don, Dússeldorf og
París 1986/87.
Fyrirhuguð starfsemi á
næstunni er m.a. sýning
á norrænni nútímalist -
frá öðrum tug aldarinn-
ar - í Sovétríkjunum í
júní-sept. 1990.
Umsækjandi þarf
þannigaðhafastað-
góða þekkingu á mis-
munandi tegundum
lista ásamt störfum við
norrænar menningar-
stofnanir.
Reynsla af stjórnun
þjóðlegra og alþjóð-
legra menningarstofn-
ana er æskileg.
Ráðunauturinn má bú-
ast við að fram-
kvæ'mdanefndin feli
honum einnig önnur
störf.
Sameiginlegt fyrir
báðar stöður:
Störfin gera miklar
kröfur til samstarfs-
hæfni og sjálfstæðis
jafnframt því að geta
tjáð sig skýrt bæði skrif-
lega og munnlega á einu
af þeim tungumálum
sent notuð eru, en þau
eru danska, norska og
sænska.
Störfin fela í sér (tals-
verð) ferðalög. Ráðning
er tímabundin með
samningi til 4 ára með
nokkrum möguleikum
á framlengingu.
Ríkisstarfsmenn eiga
rétt á fríi frá störfum á
ráðningartímanum.
Skrifstofa ráðherra-
nefndarinnarerí
Kaupmannahöfn og
aðstoðar hún við að
útvega húsnæði. Á vett-
vangi norrænnarsam-
vinnu er lögó áhersla á
jöfnuð ogjafnrétti og
eru því konur jafnt sem
karlarhvattartilað
sækja um stöður þessar.
Nánari upplýsingar
varðandi stöðu ráðu-
nauts á sviði jarðyrkju
og skógræktar veitir
Poul Andersen ráðu-
nautur.
Nánari uoplýsingar um
stöðu ráðunautstil
menningarkynningar í
öðrum löndum veitir
Trypvi Gíslason deild-
arstjóri.
Harald Lossius starfs-
mannaráðunautur
svarar fyrirspurnum
um ráðningarskilmála.
Sími í Kaupmannahöfn
er 9045-33 1 1 47 1 1.
U msóknarfrestur renn-
ur út 1. október.
Skriflegar umsóknir
skal sendatil:
NORDISK
MINISTERRÁD,
Generalsekreteraren,
Store Strandstræde 18,
DK-1255
Köbenhavn K.