Morgunblaðið - 17.09.1989, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 17.09.1989, Blaðsíða 24
2^q MORGUNBLAÐIÐ — MENNINGARSTRAUMAR 'AGUR 17. SEPTEMBER 1989 ar strengirnir smullu á brettinu fyllti gamla New Orleans-tilfinning- in salinn. Louis Nelson er enn hress og söng Ice Cream og dúndraði í bás- únuna með þessum fítonskrafti sem einkennir gömlu lúðrasveitargaur- ana í New Orleans. Tónninn málm- fylltur og grófur. Hann var vel málhress og mundi enn eftir Kaup- mannahafnardvölinni, hafði undir- búið sig vegna rithandarsafnara og er þeir þyrptust að með penna og blöð útdeildi hann í staðinn árituð- um nafnspjöldum. Næsta sunnudag: Ellington og allt hans lið. DfASS/ Hvad erhcegt ad hlusta á mikinn djass áþremur dögumf Upptaktuy með magabitter ÞÁ ER ég í þriðja sinni í Haag á Norðursjávardjasshátíðinni — langt orð það og hátíðin ekki styttri: þrír djassdagar og hvern dag er djassað í tólf sölum í tíu tíma stanslaust: tvöhundruð og fimmtíu tónleikar í allt. Því er mikilvægt að velja og hafna, gaumgæfa dagskrána fyrirfram og ætla sér ekki um of. Ég lét mér nægja að sitja tuttugu og fimm tónleika — eða standa ef svo bar undir — allt frá því fyrstu tónar Ellington-bandsins bárust mér klukkan Qögur á fóstudegi þar til trompetblástur Miles Davis hljóðnaði klukkan tvö á sunnudagsnóttu. Congresgebouw er mikil bygging og i staðinn fyrir tjaldið mikla þar sem stórstimin léku áður er komin höll með sætum aftast en miklu gólfrými fremst og rúmar þúsundir. PWA- salurinn er sem fyrr loftkældur og sæti bólstruð og betra að sitja framarlega í þessu margfalda Há- skólabíói. Aðrir salir eru minni og bjóða uppá nánara samband við tónlistarmennina, þó rúmar Turnpaviljoen þúsundir og standa þar flestir og Jan Steen- zaal, sem áður nefndist Carrouss- elzaal 1, er býsna stór, en þar sitja allir á gólfinu. Það er því betra að vera í góðum gallabuxum í þeim sal. Aftur á móti er nóg af sölum þar sem sæti em bólstruð fyrir þá sem ekki leggja í gólfsetur eða lang- ar stöður — en þá er hætta á að maður missi af mörgum snillingn- eftir Vernhorð Linnet Auk tónlistarinnar eru lista- verkasýningar og ljósmynda á öllum göngum og djassmyndbandasýn- ingar í hvetju horni. Svo eru hljóm- plötuverslanir í kjallara og má þar fá allt það sem fáanlegt er í djass- músík. Barir og matsölustaðir alls konar eru á hveiju strái: bjórvagnar, pylsuvagnar, hamborgaravagnar og ísvagnar; enda betra að næra sig vel til að halda tíu tíma törnina út. Ég var í samfloti með ágætum djassgeggjara, Rúnari Sigurðssyni, á þessari hátíð og bjuggum við hjá Ömu dóttur hans sem er að nema ljósmyndun í Haag. Gerði hún fleira en að skjóta skjólshúsi yfir okkur því hún ljósmyndaði það sem grein þessari fylgir. Við Rúnar komumst fljótt að því hvernig best yrði að því staðið að halda góðri heilsu; staðgóður morg- unverður hjá Örnu og síðan bjór í hófi og eitt staup af Jágermeister milli tónleika, auk léttra máltíða og þyngri, gæfist tóm frá tónlistinni sem sjaldnast var. Sá galli var þó á gjöf Njarðar að Jágermeister mátti aðeins fá á einum bar í höll- inni allri: Coffie bar hét sá og var í nágrenni PWA-salarins og að sjálfsögðu glæsilegasti barinn á svæðinu. Svo var komið að þjónarn- ir gripu Jágermeisterflöskuna ósjálfrátt er við Rúnar nálguðumst og skenktu í staup. Eftir fyrstu tónleikana síðasta daginn renndi þjónninn börnunum í staup mitt og stóð með tóma flösku. Spurði ég þá titrandi röddu: „Er allt búið?“ „Nei,“ svaraði hann, „það er önnur til. Við vissum að þið yrðuð hér líka í dag.“ Það er ekki ofsögum sagt af lækningamætti Jágermeisters- ins, þó ekki sé Gammel dansk síðri Svipmyndir ur veislunni Vernharður Linnet segir hér frá djasshátíð í Haag í fyrsta pistli af fjórum. magabitter, því að við félagar vor- um jafnhraustir á fyrstu tónleikun- um og þeim síðustu. Sönnuðust þar orð Sigurðar Oddgeirssonar er hann mælti í Jonshúsi í Kaupmannahöfn forðum: „Þegar Jágermeisternum -hefur verið rennt niður vélindað leggst hann eins og græðandi hönd á magaslímhúðina, enda bruggaður úr fjörutíu og sjö lækningajurtum.“ Kvöldið áðuren hátíðin byijaði varð okkur þremenningum gengið inná krá í miðborg Haag. Settumst við fyrir framan sviðið og fengum okkur bjór og bitter. Hljóðfæri voru á sviðinu og áttum við von á að einhveijir Hollendingar myndu djassa þar — en viti menn: Allt í einu er allt fullt út úr dyrum og við fyrir tilviljun á besta stað og inn gengur Louis Nelson, básúnuleikar- inn aldni frá New Orleans, ásamt yngri fylgisveinum, svörtum og hvítum. Upphefst þarna hinn ágæt- asti forleikur að hátíðinni og yndis- legt að rifja upp kynnin við þennan frumstæða talligateblásara. Ég hlustaði á kallinn fyrst með New Orleans-bandi Kid Thomas Valent- ins í Berlín 1971 og þá fannst mér hann kominn til ára sinna. Þeir léku þar einn ópus með Ellington-band- inu og var stórkostlegt hvernig hertoginn og sveit hans spunnu kringum kallana. Tveimur árum síðar hitti ég Louis í Kaupmanna-- höfn og var hann enn með Kid og á bassann Ed Garland, sem lék með King Oliver. Sá var svo hrumur að bera varð bassann á svið — en þeg- IiVIKIVlYNDIR///vernig er híómenning Islendingd? Að virða fyrir sér þá sem sækja bíóin er oft miklu skemmtilegra en glápa á hrútleiðiniega endaleysu á hvíta tjaldinu jafnvel þótt lítið sé «ftir Arnold Indriðoson að sjá nema manngerðirnar því til þess er tekið hve prúðir íslendingar eru í bíó. Frægt er í Bandaríkjun- um t.d. hvernig áhorfendur lifa sig inn í myndina og hrópa og kalla og stappa þegar vondi kallinn er veginn eða/og kannski enn frekar þegar vondi kallinn vegur saklaus fórnarlömbin. Freddi, Freddi, Freddi dynur um salinn þegar martraðarmyndimar á Álmstræti eru sýndar. Það vottar lítillega fyr- ir þessu hér í bíóunum en það er varla orðið almennt eða viðtekin venja, sem betur fer. Bíómenning hér er yfirleitt mjög siðuð. Það heyrist stundum óánægjuhljóð úr horni þar sem tveir eða þrír töffar- ar sitja með kók og popp og hrópa niður vasaklútamynd sem þeir fóru á í hallæri. Það er gjarnan sussað á þá af þeim sem komnir eru til að njóta viðkvæmra stunda en það er alltaf eins og töffararnir séu að bíða eftir því að einhver komi og troði kókdollunni oní þá — og heimti skilagjald. Auðvitað eru til undantekningar frá rólegu sýningunum og þær finnast um helgar. Þegar Prince- myndin „Purple Rain“ var sýnd fyrir nokkrum árum í Austurbæj- arbíói lenti ég á ellefusýningu á föstudagskvöldi og stemmningin var slík að það var næstum eins og Prince stæði á sviðinu. Krakk- arnir voru að koma sér í stuð áður en þeir rústuðu einhveijum ungl- ingaskemmtistaðnum. Síðustu sýn- ingar á föstudags- og laugardags- kvöldum eru raunar alltaf fjörug- astar. Bíóin eru notuð fyrir sam- kvæmisstað áður en unglingabólan skellur á miðbænum. Andstæðan við unga fólkið sem sér allt er fólkið sem fér á eina mynd á ári. Það er fullorðna fjöl- skyldufólkið og þaðan af eldra sem er „löngu hætt að fara í bíó“ og þarf eitthvað eins og Regnmanninn til að endurnýja kynni sín af stóra tjaldinu. Það horfir ekkert endilega minna á bíómyndir en fær það sem það þarf í sjónvarpinu, Stöð 2 sér- staklega, og á myndbandaleigum en annars er það í byggingabasli og barnauppeldi. Allt þar á milli skiptir sér nokkuð reglulega niður á myndir. Það er t.d. mjög forvitnilegt að mæta á frumsýningu á nýrri Clint East- wood-mynd. Gosbílstjórar og vega- vinnumenn í vinnufötunum fylla salinn og eini kvenmaðurinn við- staddur afgreiðir í sjoppunni. Clint er og hefur alltaf verið Sóða-Harry vegavinnuflokksins. Hann bjargar degi gosbílstjóranna. Tólf trylltar malbikunarvélar gætu ekki dregið þá á Óbærilegan léttleika tilverunn- ar. Þangað fer unga menntaða liðið fullt af námslánum og „umræðu" í eitt af fáum bíóblissum fyrir heilann og fer svo og drekkir myndinni í næsta rauðvínsglasi. Tólf trylltir stundakennarar gætu ekki dregið það á Clint. Við sumar myndir loð- ir kellingastimpillinn; Alltaf vinir er þriggja klúta mynd fyrir kelling- ar og Móðir fyrir rétti jafnvel líka og er óvíst hvort hefur komið óorði á hitt. Góðar gamanmyndir virðast laða að alls konar fólk og svona mætti lengi telja. Svo er dulítill hryðjuverkahópur, Félagi nr. 1 hringir stundum í mig, íslenskir bíógestir - yfirleitt mjög sið- aðiren það eru til undan- tekning- ar... sem veit allt um það sem hann kallar „últravibba" og „múltísex" en fær sem betur fer sjaldnast neitt við sitt hæfi í bíóunum. Þetta er hópurinn sem finnst „Hellraiser“ ekki nógu krassandi, Keðjusagar- morðin í Texas eins og fræðslumynd um meðferð garðáhalda og „Deep Throat" eins litlaus og Nýi kvenna- fræðarinn. Við skulum vona að þeir haldi áfram að fá ekki myndir við sitt hæfi. Annar hópur og kannski forfaðir þessa sótti alltaf léttu klámmynd- irnar, Rúmstokksmyndirnar og Emmanúellurnar, sem nú eru horfn- ar þökk sé breyttu bíóúrvali. Á þeim sýningum var allt krökkt af úlpum og frökkum og þeir sem fóru niður í hléi hlógu alltaf að þeim sem eft- ir sátu. Nú er þetta horfið. Án þess að skarð hafi verið höggvið í bíó- menninguna.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.