Morgunblaðið - 28.09.1989, Qupperneq 21

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR .28. SgPTEMBER 198?
n.
Morgunblaðið/Ami Sæberg
Myndin var tekin eftir æfíngu Sinfóníuhljómsveitar íslands í gær. Frá vinstri: Einar Jóhannesson klari-
nettleikari og stjórnarmaður í stjórn Sinfóníuhljómsveitinni, Gunnar Egilson skrifstofustjóri Sinfóníu-
hljómsveitarinnar, Jónas Ingimundarson, formaður verkefnavalsnefndar, Rafn Jónsson blaðafulltrúi,
Áskell Másson tónskáld, Christian Lindberg, básúnuleikari sem leikur einleik á tónleikunum í kvöld,
Petri Sakari aðalstjórnandi Sinfóníuhljómsveitarinnar og Sigurður Björnsson framkvæmdastjóri hljóm-
sveitarinnar.
Sinfóníuhljómsveit íslands:
40. starfsárið hefst í kvöld
Vinnuveitendasamband íslands:
Varað við hugmynd-
um um skattlagiiingu
raunvaxta af sparifé
40. STARFSÁR SlnfóníuhUóm-
sveitar íslands hefst í kvöld með
fyrstu áskriftartónleikum vetrar-
ins. Frumfluttur verður básúnu-
konsert eftir Áskel Másson en
alls mun hljómsveitin frumflytja
sjö íslensk verk í vetur. Stjórn-
andi verður Petri Sakari, hinn
fínnski aðalstjórnandi hljóm-
sveitarinnar, og einleikari
sænski básúsuleikarinn Christian
Lindberg. „Hann er tvímælalaust
besti básúnuleikari í heimi,“
sagði Gunnar Egilson skrifstofú-
sljori Sinfóníuhljómsveitarinnar.
Önnur verk á efnisskrá kvöldsins
eru „Sheherazade" eftir Rim-
sky-Korsakoff og tónaljóð Sibel-
iusar „Dóttir norðursins".
íslensku verkin sem frumflutt
verða í vetur eru, auk Basúnukon-
serts Áskels, Fiðlukonsert eftir Atla
Heimi Sveinsson, sem frumfluttur
fræðslu vegna alnæmis.
Rauði kross íslands, Samtök
áhugafólks um alnæmisvandann og
Landsnefnd um alnæmisvarnir stóðu
að námstefnunni, sem einkum var
ætluð fólki í heilbrigðisstéttum og
félagslegum störfum. Hátt í áttatíu
manns sátu fundinn þar sem haldnir
voru sjö fyrirlestrar, myndbönd sýnd
og þátttakendur leystir út með upp-
lýsingaritum.
í erindi sínu sagði Haraldur Briem
að nýjar kannanir sýndu marktækan
mun á smituðu fólki eftir því hvort
það hefði fengið meðferð með lyfinu
AZT eða ekki. Lyíj'agjöfin minnkaði
til muna líkur á að sá sem smitaður
væri af HIV veirunni fengi alnæmi
eða ónæmiskerfi hans yrði óvirkt. Á
næstunni yrðu öll ný lyf borin saman
við AZT; lyfjameðferð væri því það
sem nú væri notað en bólusetning
enn ekki í sjónmáli. „Nú er öllum
með minnstu smiteinkenni boðin með-
ferð með AZT og byijað er fyrr á
forvörnum ýmiskonar, eins og bólu-
var í Svíþjóð fyrir tveimur árum en
hefur ekki áður verið leikinn hér-
lendis; „Tilbrigði um silfur fyrir ein-
leiksflautu og hljómsveit," eftir
Þorkel Sigurbjörnsson; nýtt hljóm-
sveitarverk eftir Hjálmar H. Ragn-
arsson; „Konsert fyrir hljómsveit“,
eftir Pál P. Pálsson; sérstakt af-
mælisverk í tilefni 40 ára afmælis
Sinfóníuhlkjomsveitarinnar, eftir
Jon Nordal, sem frumflutt verður
9. á afmælinu 9. mars, og „Reflex“,
eftir ungt tónskáld, Kjartan Olafs-
son en Sinfóníuhljómsveitin hefur
ekki áður flutt verk eftir hann.
Meðal gesta Sinfóníuhljómsveit-
arinnar á komandi starfsári verða
sópransöngkonan Katia Ricciarelli
og hinn kornungi fiðlusnillingur
Joshua Bell. Þá munu finnsk tón-
verk og finnskir flytjendur setja
mikinn svip á efnisskrá vetrarins.
Kemur þar tvennt til, að sögn Jón-
asar Ingimundarsonar formanns
setningum, auk þess sem sýkingar
eru meðhöndlaðar fyrr.“
Gagnkynhneygðir með
smit verst staddir
Auður Matthíasdóttir hefur unnið
við félagsráðgjöf HlV-smitaðra í tvö
ár. Hún sagði m.a. í erindi sínu að
enn væru hommar í mestri hættu
varðandi alnæmi, en gagnkyn-
hneygðir sem smitast hefðu virtust
jafnvel ver staddir. Hjá þeim væri
feluleikurinn og einangrunin ennþá
meiri. Smituðu fólki væri þó sameig-
inlegur óttinn við höfnun, allir spyrðu
sig hveijum mætti segja frá. Auður
sagði ráðgjöf fyrir sambúðarfólk þar
sem smit hefði greinst hjá öðrum
aðilanum mjög mikilvæga. Ættingjar
smitaðra reyndust Iíka yfirleitt fegnir
að geta rætt málin.
Veturliði Guðnason talaði um al-
næmi frá sjónarhóli aðstandenda.
„Þegar Sævar heitinn bróðir minn
sagði mér að hann væri smitaður
reyndi ég að telja í hann kjark, mál-
verkefnavalsnefndar; finnskur upp-
runi aðalstjórnandans og sú miklla
gróska sem verið hefur í finnsku
tónlistarlífi þar sem segja má að
sé vaxtarbroddurinn í tónlistarlífi á
Norðurlöndum. Flutt verða öll
helstu tónaljóð Sibeliusar, átta tals-
ins. Meðal gesta verða hljómsveitar-
stjórinn Jorma Panula, kennari
Sakari og fiölmargra annarra ungra
hljómsveitarstjóra, og bassasöngv-
arinn Jaakko Ryhánen.
Þá koma fram ellefu íslenskir
einleikarar og söngvarar, en helm-
ingur þeirra hefur ekki komið fram
sem einleikarar með hljómsveitinni
áður. Þau eru; Arnaldur Arnarson
gítarleikari, Martial Nardeau
flautuleikari, sem búsettur hefur
verið hér um árabil, Selma Guð-
mundsdóttir píanóleikari og söngv-
ararnir Signý Sæmundsdóttir, Guð-
björn Guðbjörnsson og Rannveig
Bragadóttir.
ið væri ekki svo voðalegt. Nú veit
ég að þetta voru kolröng viðbrögð,
ég var að flýja raunveruleikann. Leið-
in er áreiðanlega ekki sú að afneita
veikindunum,“ sagði Veturliði. Hann
efndi til vinnuhóps um alnæmi innan
Samtakanna ’78 og sagði í erindi sínu
í gær frá þeim vonbrigðum sem hroki
aðstoðarlandlæknis olli honum þegar
leitað var til ríkisins.
Eftir að Ingimar Sigurðsson í heil-
brigðisráðuneytinu hafði reifað gild-
andi lög og reglur varðandi alnæmi
kynnti Sigríður Jakobínudóttir hjúkr-
unarfræðingur Landsnefnd um al-
næmisvarnir sem stofnuð var á veg-
um heilbrigðisráðuneytisins fyrir
rúmu ári. Sigríður er starfsmaður
nefndarinnar en Guðjón Magnússon
aðstoðarlandlæknir formaður.
Tillögur að landsáætlun um
alnæmisvarnir á lokastigi
Sigríður sagði frá verkefnum
nefndarinnar: Að gera tillögur til ráð-
herra um landsáætlun gegn alnæmi,
efla almennt fræðslustarf og sam-
vinnu þeirra sem starfa að forvörnum
og meðferð auk þess að fylgjast með
alþjóðlegu samstarfi að alnæmisvörn-
um. Tillögur nefndarinnar að landsá-
ætlun verða að sögn Sigríðar kynntar
ráðherra innan skamms.
Að loknu hádegishléi talaði Svíinn
Sten Petterson um samkynhneygð
Framkvæmdanefnd Vinnuveit-
endasambands íslands varar mjög
eindregið við framkomnum hug-
myndum um skattlagningu raun-
vaxta af sparifé. Þetta kemur
fram í samþykkt framkvæmda-
nefndarinnar, sem Morgun blað-
inu hefúr borist.
I samþykktinni segir, að fyrir liggi
mat stjórnvalda á því, að slík skatt-
lagning muni leiða til hækkunar
raunvaxta. Það gangi þvert á yfí'r-
lýst markmið ríkisstjórnarinnar og
VSI sé öldungis sammála ríkisstjórn
um það, að aðgerðir, sem miði að
hækkun raunvaxta við ríkjandi að-
stæður í efnahags- og atvinnumálum
séu með öllu fráleitar. Þá sé líklegt
að slík skattlagning vaxtatekna muni
draga úr sparnaði og hvetja til
eyðslu, sem sé vægast sagt var-
hugavert í ljósi þess að þjóðin eyði
um efni fram og safni skuldum er-
lendis.
I samþykktinni segir enn fremur,
að eigi Islendingar ekki að dragast
aftur úr öðrum þjóðum á komandi
árum sé brýnt að fjárfestingar verði
ekki minni að tiltölu en meðal sam-
keppnisþjóðanna. Hækkun vaxta í
kjölfar skattlagningar vaxtatekna
komi ótvírætt niður á fjárfestingu
og umsvifum í atvinnulífi lands-
manna.
Þá telur Vinnuveitendasambandið
brýnt, að hafinn verði undirbúningur
ENDURNÝJUN rofabúnaðar í
aðveitustöð á Geithálsi og ný að-
veitustöð sunnan HaftiarQarðar
eru meðal þess helsta sem Lands-
virkjun er að gera til að auka
öryggi í raforkudreifingu á höfúð-
borgarsvæðinu og í nágrenni
þess. Talsverðar rafmagnstruf-
og alnæmi. Hann ræddi hvernig sam-
félagið reyndi að láta sem samkyn-
hneygðir væru ekki til. Þá kvaðst
hann oft vera spurður hvers vegna
hann væri alltaf að segja frá samkyn-
hneygð sinni. Því svaraði hann með
því að útskýra að þeir sem væru
gagnkynhneigðir létu það uppi með
margvíslegum hætti; með því að trú-
lofast, giftast og fylgja mökum sínum
við ýmis tækifæri.
Petterson dró líka upp mismunandi
aðstæður homma og lesbía eftir lönd-
um, sagði þær hvað bestar á Norðurl-
öndum, ekki síst í Danmörku. Þar
myndi sambúð samkynhneigðra öðl-
ast viðurkenningu með lögum sem
gengju í gildi nú um mmánaðamótin.
Síðasta erindi námstefnunnar flutti
Hildur Helgadóttir hjúkrunarfræð-
ingur sem talaði um ráðgjöf og stuðn-
ing við smitaða. Umræður og fyrir-
spurnir stóðu á annnan klukkutíma
í lok fundarins. Fólk vildi heyra meira
um fræðslu vegna alnæmis, spurt var
út í ofangreinda landsáætlun, kyn-
fræðslu í skólum og aðgerðir heil-
brigðisyfirvalda.
Rædd var spurningin hvort smitað-
ur einstaklingur ætti að þegja yfir
því á vinnustað eða segja vinnufélög-
um sínum frá smitinu. Niðurstaðan
varð að þetta þyrfti jafnan að íhuga
vel, en oft reyndist betra að þegja
vegna fordóma sem ríktu um alnæmi.
að heildarendurskoðun skattareglna
að því er varðar eignir og eignatekj-
ur, með það að meginmarkmiði að
örva eiginfjáruppbyggingu í atvinn-
ulífi og að jafna skattalega meðferð
mismunandi eignaforma. Þessi end-
urskoðun verði ekki síst að ná til
þeirra þátta sem lúti að skattlagn-
ingu atvinnufyrirtækja. -Þælr hug-
myndir, sem nú liggi fyrir um breyt-
ingar á skattlagningu eignatekna,
grundvallist ekki á þessum sjónar-
miðum, heldur viljanum til aukinnar
skattheimtu.
Athugasemd;
Uppboð í hönd-
um sýslumanns
VEGNA fréttar Morgunblaðsins í
gær, um að uppboð á eignum
þrotabús Kaupfélags Hvamms-
fjarðar hafí verið fellt niður vegna
formgalla, er rétt að taka fram,
að uppboðið var ekki í höndum
setts skiptaráðanda eða bústjóra.
Skýrt var frá því, að formgallar á
fyrri uppboðum hefðu valdið því, að-
þriðja og síðasta uppboð var fellt
niður. Til að forðast misskilning skal
taka fram, að uppboðshaldari er
sýslumaðurinn í Dalasýslu, en ekki
bústjóri eða settur skiptaráðandi.
lanir urðu í fyrra þegar selta
hlóðst á rofa í Geithálsstöðinni
og þegar eldingu sló niður í Búr-
fellslínu. Rofarnir eiga að auka
öryggi Geithálsstöðvarinnar og
aðveitustöðin nýja getur annað
hluta þess svæðis, sem Geitháls
annar nú, þannig að rafmagn fer
ekki af jafti stóru svæði ef bilun
verður, að sögn Guðmundar
Heigasonar rekstrarstjóra Lands-
virkjunar.
„Það er nú aldrei hægt að koma
í veg fyrir truflanir, en við getum
minnkað líkurnar," segir Guðmundur
Helgason. Nú er unnið að endurbót-
um á aðflutnings- og núðlunarkerfi
frá Búrfellsvirkjun í kjölfar truflana
sem urðu í fyrra. Þá fór rafmagn
af stóru svæði vegna þess að selta
hlóðst á tengingar í aðveitustöðinni
á Geithálsi í september og í febrúar
sló niður eldingu með þeim afleiðing-
um að rafmagn fór af spennistöðinni
við Búrfellsvirkjun.
Guðmundur segir að búið sé að
panta nýja aflrofa fyrir stöðina á
Geithálsi. Þar sem afgreiðslutími
þeirra er langur verður ekki hægt
að setja þá upp fyrr en næsta sum-
ar. Hann segir að í millitíðinni verði
reynt að koma í veg fyrir truflanir
af völdum seltu með þvotti, þá er
sprautað vatni yfir rofana. Það segir
hann hins vegar vera frekar erfitt,
nema að taka spennuna af og slíkt
sé ekki alltaf hægt að gera vand-
ræðalaust. Innkaupsverð rofanna var
32 milljónir króna.
Rætt hefur verið um að fjölga eld-
ingarvörum, en engin ákvörðun tek-
in.
Á næstu dögum verður tekin i
notkun ný aðveitustöð sunnan Hafn-
arfjarðar skammt frá Straumsvík og
léttir hún á Geithálsstöðinni. „Þá
minnka líkurnar á að þetta verði jafn
víðtækt ef truflanir verða,“ segir
Guðmundur. Kostnaður við þessa
nýju stöð var áætlaður 245 milljónir
í október 1987 og hefur hækkað
síðan í samræmi við breytingar á
byggingarvísitölu og gengi. Guð-
mundur Helgason segist ekki hafa
tölur um hver kostnaðurinn er á
núvirði, en segir að hann sé innan
áætlunar.
Haraldur Briem á námstefíiu um alnæmi:
Lyfjameðferð mun draga stór-
úr
„LYFJAMEÐFERÐ mun á næstu árum draga firnamikið úr útbreiðslu
alnæmis. Nú er sá árangur í raun farinn að sjást af meðhöndlun með
lyfjum eins og AZT að dánarlíkur og líkur á að sýkt fólk fái alnæmi
hafa minnkað verulega," sagði Haraldur Bricm smitsjúkdómalæknir á
námstefnu um alnæmi sem haldin var í gær. Auður Matthíasdóttir fé-
lagsráðgjafí sagði hópstarf smitaðra afar mikilvægt, undanfarna mán-
uði hefði hún unnið að uppbyggingu þess. Fleiri erindi voru flutt á
fundinum og fjölluðu öll á einhvern hátt um stuðning, ráðgjöf eða
útbreiðslu alnæmis
Landsvirkjun:
Reynt að minnka líkur
á rafinagnstruflunum