Morgunblaðið - 18.11.1989, Side 10

Morgunblaðið - 18.11.1989, Side 10
10 SEXTAN STORAR SIÐUR AF SPENNANDI í Sprellibókinni er aö finna leiki, þrautir, uppskriftir, föndur og samkeppni með Floridaferð í verðlaun. ALLT ÞETTA OG MARGT FLEIRA FÆST í MATVÖRUBÚÐUM Á LAUGAKDAG.UR L8j nOvEMP£R Sinfóníu- tónleikar _______Tónlist________ Jón Ásgeirsson Strauss, Prokofiev og Sibelius skiptu með sér efnisskrá sinfóníu- tónleikanna sl. fimmtudag. Einleik- ari var Joshua Bell en stjórnandi Petri Sakari. Fyrsta verkið var tónaljóðið Don Juan, eftir Richard Strauss. Verkið er byggt á ljóði eftir Lenau um þann Don Juan, sem leitar án árangurs að hinni full- komnu kvenímynd en dulbúinn djöf- ullinn (óvinurinn) kemur um síðir og sækir hann. Þrátt fyrir að tilteknum steijum hafi, frá hendi tónskáldsins, verið ætlað að tákna ákveðin atriði i sög- unni, er verkið svo vel gert að það er fullgilt sem hrein tónlist, þar sem tónvefnaðurinn einn er leikhús verksins. Verkið var á margan hátt vel flutt undir stjórn Petri Sakari og átti Kristján Þ. Stephensen þarna ágæta einleikslínu. Annað verkið var fiðlukonsert nr. 1 eftir Prokofiev. Einleikari var Joshua Bell, 21 árs gamall fiðluleik- ari frá Bloomington. Það má í stuttu máli segja að Bell er mikill listamað- ur og ekki aðeins tæknilega, heldur og í túlkun. Konsertinn er ekki hefðbundinn að formi til og t.d. er þar ekki að finna kadensur eða víxlleik á milli hljómsveitar og ein- leikara, sem oft einkennir konsert- formið. Einleikslínurnar og undir- leikur hljómsveitarinnar er í raun sinfónískur samleikur og má vera að þessi gerð verksins hafi valdið því að það var ekki flutt opinber- lega fyrr en 1923 og þá í París, undir stjórn Koussevitzky. Síðasta verkið var Lemminkáin- en-svítan eftir Sibelius. Þetta verk er meingallað og í raun er aðeins einn þáttur verksins, Svanurinn frá Tuonela, leikinn. Galli verksins ligg- ur bæði í formskipaninni og svip- lausum stefjahugmyndum, enda er eins og tónskáldið ætli „aldrei að koma sér að verki“ og þó margoft bregði fyrir snjöllum blæbrigðum í hljómsveitarrithættinum, er allt of mikið um þreytandi „tremolo" í strengjunum. Hjómsveitin var góð og Daði Kolbeinsson lék „svaninn" mjög vel á enska homið sitt. Umsjónarmaður Gísli Jónsson 513. þáttur Kvenheitið Svala kemur einu sinni fyrir í fornsögum okkar, í Bandamanna sögu, eins og fram kom í síðasta þætti (vísa Óspaks Glúmssonar). Um uppruna fuglsnafnsins svala eru skiptar skoðanir. Ein- faldast er að hugsa sér skyld- leika við lýsingarorðið svalur= kaldur og Óðinsheitið Svölnir. Öldum saman hét engin íslensk kona Svala. Það er fyrst í manntalinu 1910 að ein heitir því nafni, einnefnd, enda var þá fólk Einars Benediktssonar er- lendis, eins og sagði í síðasta þætti. Árin 1921-50 voru 129 meyjar skírðar Svala. í þjóð- skránni 1982 heita þessu nafni einu eða fyrra af tveimur 181, skírðar það ár 7 og tvær 1985. Hrefiia er aðeins nefnd ein í fomum bókmenntum,_ Ásgeirs- dóttir, kona Kjartans Ölafssonar í Laxdælu. Nafnið var síðan ekki til öldum saman, t.d. hvorki í manntalinu 1855 né 1870. En 1910 eru Hrefnur orðnar 58, skírðar 1921-50 alls 286. í þjóð- skránni 1982 heita Hrefna einu nafni eða fyrra 466, skírðar það ár 13 og þremur árum seinna 8. Örn er fornt mannsnafn og alþekkt fuglsheiti. En öldum saman var karlmannsnafnið ekki notað hérlendis, enda munu margir hafa skynjað orðið örn í kvenkyni og beygt það eins og tjörn. Enginn Orn er 1703, 1801, 1845, 1855 né 1870. Og Ernir eru ekki nema 7 1910. En svo kemur stökkið. Árin 1921-50 fá 504 sveinar nafnið Örn. í þjóðskrá 1982 eru þeir 2.411, og skipar nafnið 9. sæti karla. Sama ár, 1982, voru hvorki fleiri né færri en 116 skírðir Örn (nr. 2) og 1985 97 (nr. 2). Langoftast er það síðara nafn. Hefur þá verið gerð grein fyr- ir fuglaheitum þeim sem Einar Benediktsson og Valgerður Zoéga gáfu börnum sínum að síðara skírnarnafni. Þau sýnast hafa vakið öll þessi nöfn til lífsins eða átt a.m.k. ríkan þátt í því, sjá síðasta þátt. ★ Jón Á. Gissurarson í Reykja- vík skrifar svo: „í laugardagsþætti þínum þann 21/10 sl. spyr þú, hvernig mönnum líki er breytt er ávarps- formi minn Jesú í minn Jesús. í fæstum orðum sýnist mér að hér séu herfilegustu málspjöll á ferð, sem kveða bæri niður hið bráðasta. Amma mín kenndi mér að lesa. Þetta var fyrir daga Litlu gulu hænunnar svo að Jó- hannesar guðspjall varð fyrir vali. Samtímis lét hún mig hafa eftir sér og læra eitthvað úr Passíusálmum Hallgríms Pét- urssonar. Mér er enn í minni er mér varð á sú skyssa að tafsa Víst ertu, Jesús, kóngur klár, að amma leiðrétti af bragði í Jesú svo að eftir var munað. Hún sagði engum heimilt að breyta sálmum sr. Hallgríms, [hann] hefði sagt aðra menn geta ort betri sálma og færi vel á því, en sína skyldu þeir láta óáreitta. Sálmabók til kirkju- og heimasöngs var gefin út 1972 og síðan endurprentuð níu sinn- um óbreytt, síðast 1988. í þess- ari útgáfu er ávarpsfallinu Jesú sleppt en í st,að þess alls staðar sett Jesús. Ég skrifaði nokkrar línur í Morgunblaðið og fann að þessu, taldi hér rangt að staðið. Biskup íslands, Sigurbjörn Ein- arsson, hélt uppi vörnum fyrir ritnefnd, enda formaður hennar. Rök hans voru að ávarpsformið Jesú væri orðið fólki svo fram- andi, að jafnvel prestlingum gengi treglega að tileinka sér það skammlaust. Þess má geta að sumir sálmar verða ósönghæfir með þessum nýja stíl, enda kirja kirkjukórar sem fyrr Víst ertu, Jesú, kóngur klár. Gísli, haf þökk fyrir að hefja þessa umræðu. Beittu áhrifa- mætti þínum svo að sálmar sr. Hallgríms birtist í nýrri sálma- bók svo sem hann kvað þá og kynslóðir hafa lært þá og sungið í röskar þijár aldir. Með bestu kveðjum." Eg þakka Jóni fyrir bréf hans gott og önnur slík fyrri. Góður þykir mér stuðningur hans í sambandi við beygingu nafnsins Jesús. En um áhrifamátt minn í þessu efni er ekki mikið að segja. Ég skrifaði tvisvar um þetta í þáttum þessum 1982 (með góðum stuðningi Baldurs Símonarsonar og sr. Bjartmars Kristjánssonar) og síðan sér- staka grein hér í blaðið í júlí 1983. En ég er því miður hrædd- ur um að það hafi verið „með öllu forgefins", svo ég grípi til dönskuskotins máls Sveins lög- manns Sölvasonar um annað efni. En seint er fullreynt, og „það munar um mannsliðið, drengir". ★ Tíningur: 1) „Mikil breidd í gæðum“, heyrðist í auglýsingu. Þetta er álappalegur, óíslenskur nafn- orðastíll. Líklega á þetta að merkja að gæði (vörunnar) séu margvísleg eða fjölbreytileg. Kannski merkir þetta þó það eitt á mannamáli, að mikið sé til af góðum vörum. 2) Nú heyri ég sjaldan orðið ös um mannmergð, t.d. í búðum. Mér sýnist ös í nokkurri hættu, svo stutt og laggott sem orðið er, vegna sínotkunar orðsins örtröð. Látum tilbreytingu og orðauðgi lifa! 3) Fyrirsögn í blaði: „Fjalla- lambið þyngra en fyrir ári síðan“. Þegar fréttin er Iesin, kemur í ljós að fallþungi dilka var meiri en í fyrra. 4) Viljið þið senda mér stutt og hentugt orð yfir þann árdeg- isverð sem Englendingar kalla brunch, hjá þeim samandregið úr breakfast og lunch, þegar slíkum máltíðum er slengt sam- an. ★ Hlymrekur handan kvað: Skiptir engu þótt Giúmur sé gnafinn, um greiniieg svör er hann krafinn: í Þinghólaskarði er þítt undir barði, og þar liggur hundurinn grafinn. Basar kvennadeildar Rauða krossins KVENNADEILD Reykjavíkurdeildar Rauða krossins heldur hinn árlega basar sinn í Hótel'Lind, Rauðarárstíg 18, sunnudaginn 19. nóv. og hefst hann kl. 14 e.h. Þar verða konurnar með á boðstólum margskonar handa- vinnu, heimabakaðar kökur, jólakort félagsins og margt fleira. Allur ágóði rennur til bókakaupa fyrir sjúkrabókasöfn spítalanna. Þ.ÞORGRÍMSSON&CO ‘p^ARMA PLAST ÁRMÚLA 16 OG 29, S. 38640 Þ.ÞDRCBÍMSSOHfcCO E30iaE3OH0. gólfflísar - kverklistar ÁRMÚLA29, SÍMI 38640 01 i Cft OH Q7A LÁRUS Þ. VALDIMARSS0N framkvæmdastjóri L\ I UU " L I 0 / U KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. LOGG. FASTEIGNASr Til sölu eru að koma m.a. þessar eignir: Glæsileg íbúð í Fossvogi 2ja herb. stór íb. 62,3 fm á 1. hæð við Kelduland. Sérhiti. Allar Innr. eins og nýjar. Sérlóð. Sólverönd. Útsýni. Sérþvottahús - bílhýsi - útsýni Stór og góð 4ra herb. íb. 109,5 fm á útsýnisstað við Dalsel. Sér- þvottah. 3 góð svefnherb. Góð sérhæð í Laugarneshverfi 5 herb. íb. á 2. hæð í reisui. steinh. um 120 fm. Sólsvalir. Sérhiti. Ágæt sameign. Bílskréttur. Eignaskipti mögul. Suðuríbúð í Álftamýri 2ja herb. á 4. hæð 59,5 fm vel með farin. Útsýni. Gott verð. Skammt frá Hlemmtorgi endurn. 3ja herb. íb. á 2. hæð í reisul. steinh. 72,6 fm nettó. Risherb. fylgir. Skipti mögul. á 3ja herb. íb. í lyftuh. í Hólahverfi. Endaraðhús - ein hæð - bílskúr Gott endaraðh. ein hæð um 140 fm við Hraunbæ. Góður bílsk. fylg- ir. Laust strax. Sanngjarnt verð. Glæsilegt endaraðhús í Seljahverfi með 6 herb. íb. á tveimur hæðum auk jarðhæðar sem getur verið lítil séríb. Bílsk. fylgir. Opið í dag laugardag frákl. 10.00-16.00 Óvenju margir fjársterkir kaupendur. LAUGAVEG118 SfMAR 21150-21370 AIMENNA FASTEIGNASALAH

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.